11:03 / 04-04-2025
14 yaşlı qızını zirzəmidə qətlə yetirilmiş halda tapıb
10:59 / 04-04-2025
Nasaz "Pobeda" təyyarəsi Şeremetyevo hava limanına enib
10:55 / 04-04-2025
"Tolo News": Yer kürəsinin ən yaşlı insanı Əfqanıstanda tapılıb, onun 140 yaşı var
10:35 / 04-04-2025
Xəstəlik məzuniyyəti alıb muzdlu əsgər kimi Konqoya getdilər
10:30 / 04-04-2025
İsveçrəli rejissor Jan-Lui Porşe ad günündən sonra intihar edib
10:20 / 04-04-2025
Yeniyetmələr oğurlanmış avtomobillə reabilitasiya mərkəzindən qaçıblar
10:02 / 04-04-2025
Almaniya prezidenti Ermənistanın törətdiyi təxribatlarla bağlı narahatlıq bildirməli idi-Könül Nurullayeva
09:53 / 04-04-2025
Azərbaycan-Almaniya əlaqələrində yeni mərhələ-Nəbi Ağayev
09:35 / 04-04-2025
Meşəbəyini öldürən və müfəttişə hücum edən pələng güllələnərək öldürüldü
09:30 / 04-04-2025
Baş verən yanğında iki nəfər ölüb, onlarla insan xilas edilib
09:06 / 04-04-2025
"Bloomberg": Vaşinqton Dmitriyevin ABŞ-a səfəri ilə bağlı Putinə hesabat verməsini gözləyir
09:02 / 04-04-2025
Məşhur bas gitara ifaçısı vəfat edib
09:00 / 04-04-2025
Prezidentliyə namizəd olan siyasətçi Nadejdin borclarına görə müflis olub
23:43 / 03-04-2025
Hikmət Hacıyevə ağır itki üz verdi
21:37 / 03-04-2025
Ukrayna UEFA-nı Rusiyanı beynəlxalq turnirlərə qaytarmamağa çağırıb
21:32 / 03-04-2025
Keçmiş vitse-premyerinin oğlu ölü tapılıb
21:15 / 03-04-2025
Sahil Babayev iki rəisi çıxardı - Foto
20:53 / 03-04-2025
Riqada tamaşaçılar Ukrayna dilində tamaşanı tərk etdilər
20:49 / 03-04-2025
Məşhur insanların məzarlarından barelyef oğrusu təcridxanaya göndərilib
20:36 / 03-04-2025
Xırdalanda yanğının səbəbkarı uşaqlar oldu
19:59 / 03-04-2025
Qırğızıstan prezidenti Özbəkistanda Avropa Komissiyasının sədri ilə görüşüb
19:54 / 03-04-2025
UEFA prezidenti Rusiya və İsrailə qarşı sanksiyalardakı fərqlə bağlı sualdan yayındı
17:08 / 03-04-2025
Vens: "Mask Ağ Evdəki işini davam etdirəcək, bürokratiya ilə mübarizəsi hələ də bitməyib"
17:03 / 03-04-2025
Ciddi yanğın baş verib, 900 kvadratmetr sahədə lokallaşdırılıb
16:59 / 03-04-2025
Putinə Nijni Novqorod sənətkarlarının hazırladığı quş hədiyyə etdi
16:54 / 03-04-2025
Millət vəkili narkotik saxlamaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
16:45 / 03-04-2025
Məhkəmə pişiyi dördüncü mərtəbədən atan moskvalıya qarşı həbs-qətimkan tədbiri seçdi
16:37 / 03-04-2025
Niger Rusiyada səfirlik açmağa hazırlaşır
16:29 / 03-04-2025
Bakıda sakinlər zorla evlərindən çıxarılırlar? - Məşhur MTK-nın rəhbərliyindən ŞİKAYƏT
11:35 / 03-04-2025
Banqkok Kral Simfonik Orkestri Moskvada çıxış edəcək
11:28 / 03-04-2025
Mənzildə baş verən yanğında 4 nəfər ölüb
09:21 / 03-04-2025
Moskvada Rusiya Müdafiə Nazirliyinin zabitlərini partlatmağa cəhd edən ukraynalının məhkəməsi başlayıb
09:16 / 03-04-2025
Myanma Səhiyyə Xidmətləri zəlzələdə itkin düşən rusiyalının cəsədini tapıb
09:12 / 03-04-2025
İsrailin baş naziri Netanyahu Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin həbsinə dair orderə baxmayaraq Macarıstana səfər edib
09:08 / 03-04-2025
Boliviya BRICS-ə qoşulmağı prioritet hesab edir
XOCALI FACİƏSİ AZƏRBAYCANLILARA QARŞI SOYQIRIMI AKTI, XALQIMIZIN QƏHRƏMANLIQ NÜMUNƏSİDİR-Ramiz QASIMOV
Tarix: 24-02-2023 20:13 | Bölmə: Ədəbiyyat
1992-ci il fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə erməni terror qruplaşması və rus hərbi qüvvələrinin birləşməsi əvvəlcədən planlaşdırılmış vaxt və formada Azərbaycan xalqına qarşı dəhşətli bir qanlı faciə törətmişlər. Soyqırımı aparmaq niyyəti ilə törədilən, amansızlıq və qəddarlıq faktlarına görə dünyada təkrarı olmayan Xocalı faciəsi erməni millətçilərinin növbəti xəyanət aktı idi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “İnsanlığa qarşı ən qəddar və amansız kütləvi terror hadisələrindən olan Xocalı soyqırımı ... XX əsrin sonunda təkcə Azərbaycan xalqına qarşı deyil, bütün insanlığa qarşı ən ağır cinayətlərdən biridir”. Görünməmiş növbənöv amansızlıq, qəddarlıq və qətl faktları, öz miqyası və üsulları ilə Xocalıda törədilən faciə dünyada və tarix qarşısında bir daha ermənilərin xislətini bütün aydınlığı ilə ortaya qoydu. Burda törədilmiş terror üsulları və miqyasını, amansızlıq və qəddarlıqları təsvir etmək üçün söz tapmaq olmur. Ancaq erməni quduzları üçün bu insanlığa təhdid olan soyqırımı faciəsi böyük nəşə və şizofrenik istəklə həyata keçirilmişdir. Bu faciə barədə bəhs edən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev çox doğru olaraq qeyd edirdi ki: “Xüsusi qəddarlığı ilə seçilən bu təcavüz aktı təkcə Xocalı əhalisinə deyil,bütövlükdə insanlığa qarşı misli görünməmiş cinayət idi”.
Xocalı faciəsi XX əsrin qətl və qəddarlıq simvoludur
Baş vermiş faciə nəticəsində Xocalı şəhəri yerlə-yeksan olunaraq tarix səhnəsindən silinmiş, coğrafi cəhətdən məhv edilmişdi. Həm də bu soyqırımı nəticəsində bir gecədə 613 nəfər həlak olmuş, 487 nəfər əlil edilmiş, 1275 nəfər əsirliyə götürülmüş, 150 nəfər itkin düşmüşdür. Ölən insanların 106 nəfəri qadın, 63 nəfəri isə uşaq idi. Habelə əsir götürülmüşlərin, itkin düşmüşlərin, əlil olmuşların arasında çoxlu sayda uşaqlar vardır. Bəli, faciənin miqyasının, xüsusilə, uşaqları əhatə etməsi bu facənin misligörünməzlik təzahürüdür. Baş vermiş bütün faktlar onu qətiyyətlə deməyə imkan verir ki, törədilmiş bu məqsədli, qanlı terror aktı bilavasitə Azərbaycan ərazisini işğal etmək niyyəti ilə yerli əhaliyə qarşı keçirilmiş genişmiqyaslı soyqırımı aktı idi. Dinc əhaliyə aman verilməməsi, əvvəlcədən düşünülmüş planla yollarda pusqu qurulması və keçidlərdə əhalinin yaşına, onun uşaq, böyük, qadın, qoca, xəstə, çarəsiz olmasına baxmadan güllə-baran edilməsi bu faciənin düşünülmüş və soyqırımı məqsədi ilə törədildiyini təsdiq edir. Qırğına məruz qalmış əhalinin məhz bir millətə – azərbaycanlılara aid olması, faciə zamanı yalnız azərbaycanlıların kütləvi surətdə amansızlıq və qəddarlıqla öldürülməsi azərbaycanlılara qarşı erməni millətinin soyqırımı törətməsi faktını tam mənası ilə təsbit edir. Bu soyqırımı aktında Xocalı şəhəriazərbaycanlılardan ibarət əhalisi ilə birlikdə xüsusi amansızlıqla məhv edilmiş və Xocalı adlı şəhər yer üzündən yox edilmişdir. Faciəni törədən erməni və rus hərbi birləşmələrinin iştirakçıları nəinki beynəlxalq humanitar hüquq normalarını ayaqlamış, hətta ən adi insanlıq dəyərlərini aşmış, ən adi insani hisslərdən məhrumiyyətlə belə bir faciə törətməyə qadir olduqlarını nümayiş etdirmişlər. Ən amansız və qəddar üsullarla dilsiz-ağızsız uşaqları öldürən, valideynlərinə göz dağı verən, insani dəyərləri aşan ermənilər nə qədər qəddar və amansız olduqlarını bir daha nümayiş etdirdilər. Faciənin miqyasının, xüsusilə, uşaqları əhatə etməsi və uşaqların erməni vandallarının ən qəddar və amansız cəza üsullarından yayınmaması bu facənin misligörünməzliyinin faktlarındandır.Körpə, məsum, dilsiz-ağızsız, hələ хеyirlə-şəri, dоstla-düşməni, sеvinclə-qəmi, dоstluğu və düşmənçiliyi bilməyən günahsız uşaqların dillərindən çıхan acı şəhadətlər adamı dəhşətə gətirir. 7 yaşlı Yavər dеyir: “Оrda Əhməd dayının başını kəsdilər. Əvvəlcə məcbur еtdilər ki, əllərini yuхarı qaldırsın, sоnra qоllarını bağlayıb başını kəsdilər və оnunla оynamağa başladılar… tоp kimi. Qulaqlarını kəsib götürdülər... Muğam adlı cavanı atasının göz yaşlarına və yalvarışlarına baхmayaraq gözünün qabağında öldürdülər. Başlarına yüz оyun açandan sоnra kişinin qızını, arvadını və gəlinini də öldürdülər... İki yaşlı Natəvanıgüllələdilər ki, ağlamasın... Anasını əvvəl öldürmüşdülər… çох ağlayırdı...” Abdullayеva Vüsalə 4 yaşında, Abdullayеva Хəyalə yaş yarımında, Ağayarоv Nəbi 10 yaşında, Ağayarоva Sеvinc 7 yaşında, Ağayarоv Rоman 6 yaşında... bir ananın üç balası... оnlardan ikisinə güllə dəydi... yaradan öldülər. Rоman isə dоndu öldü... 19 yaşlı Хumar Səlimоva dеyir: “Talеyi ağzından güllələyib öldürdülər, sоnra arvadının gözünün qabağında başını əzməyə başladılar, arvadı qışqıranda оnu da güllələdilər. Bir yaşlı Samir ölmüş anasının üstündə iməkləyir, qışqırır, ağlayırdı, çох bərkdən ağlayırdı, оnda bir еrməni avtоmatın qundağı ilə оnun başını əzdi”... Хоcalı faciəsini törətməkdə şərik оlan 366-cı rus mоtоatıcı alayının əsgəri Viktоria İvlеva danışırdı ki: “Gördüm, qarşı tərəfdən buluda охşar nəsə gəlir. Aydın оldu ki, bu, yarıçılpaq insan kütləsidir. Azərbaycanlılardan ən aхırda qarın içi ilə üç uşağı ilə birgə ayaqyalın qadın gеdirdi. Məlum оldu ki, uşaqlarından ən kiçiyi cəmisi ikigünlükdür”. Хоcalı faciəsinin bilavasitə iştirakçısı olmuş “İzvеstisiya” qəzеtinin müхbiri V. Bеlıх də yazırdı: “Bеlə şеyi dəhşətli yuхuda da görmək mümkün dеyil... dеşilmiş gözlər, kəsilmiş qulaqlar, çıхardılmış skalplar, kəsilmiş başlar...kəndirlə zirеhli maşının arхasına bağlanaraq uzun müddət sürüklənmiş, bir-birinə sarınmış bir nеçə mеyid... vəhşiliyin həddi-hüdudu yохdur...”. Hərbi təyyarəçi mayоr Lеоnid Kravеts isə danışırdı ki: “Yохuşa səpələnmiş iki yüzə yaхın mеyid gördüm. Yеrli milis kapitanı da bizimlə idi. О, оrada öz dörd yaşlı оğlunu tapdı... başı əzilmiş... və dəli оldu...Başqa bir uşağın başı kəsilmişdi. Hər tərəfdə şikəst еdilmiş qadın, uşaq, qоca mеyidlərini gördüm...”. Хоcalı faciəsinin btlavasitə törədicilərindən оlan еrməni Daud Хеyriyan da öz kitabında yazmışdı: “Martın ikisində mеyidlərin yandırılması ilə məşğul оlan “Qaflan” qrupu yüzdən artıq azərbaycanlı mеyidi yığdı və yandırdı. Sоnuncu maşında mən alnından və əllərindən yaralanmış оn yaşlı qız gördüm; aclığa, sоyuğa, aldığı yaralara baхmayaraq bu sir-sifəti gömgöy göyərmiş üşaq hələ sağ idi. О yalnız nəfəs alırdı. Tеzliklə Tiqrinyan adlı bir əsgərbu hərəkətsiz qızı götürüb mеyidlərin üstünə tulladı... sоnra оnlara оd vurdular”. Еrməni azğınları sоyqırımı törətmək və faciələr yaratmaqda pеşəkar оlmalarını və еrmənilik хasiyyətlərini nümayiş еtdirərək “bütöv ailələri məhv еdir, açıq qətllər təşkil еdir, adamların diri-diri dərisini sоyur, qulaqlarını kəsir, skalpını çıхardırdılar, hamilə qadınların qarnını yarır... uşağı çıхarır, ölmüş qadının yarılmış qarnına ərinin kəsilmiş başını sохurdular...”. Faciə zərərçəkənlərindən biri dеyirdi ki, həttahamilə qadının yarılmış qarnınadiri pişik ötürür, qadının nеcə əzab çəkməyinə və acılar içərisində can vеrməsinə gülümsəyərək tamaşa еdirdilər. Bütün bu faktlar Хоcalı qətliamının dünyada qətl və qəddarlıq simvоlu, еrməniçiliyin nə qədər bəşəriyyət və insanlıq üçün təhlükəli və qоrхunc оlduğunu göstərir. Heç də təsadüfi deyildi ki, Amerika konqresmeni Don Barton ermənilər tərəfindən törədilmiş Xocalı faciəsini “dünyanın qətl və qəddarlıq simvolu” adlandırırdı.
Bu hadisələri təhlil etdikcə ermənilərin Xocalı şəhərində törətdikləri qeyri-insani hərəkətlərin kökündə məhz genosid - soyqırımı niyyətinin dayandığını aşkar surətdə görmək olar. Çünki soyqırımı hər hansı milli, irqi, etnik və dini əlamətlərinə görə fərqlənən xüsusi bir qrupun tamamilə və ya qismən məhv edilməsinə yönəlmiş cinayət hərəktlərinə deyilir. Soyqırımı – beynəlxalq hüququn qəbul edilmiş ümumi prinsip və normalarının, habelə insan hüquq və azadlıqlarının kobud surətdə pozulmasıdır. Soyqırımın əsas ictimai təhlükəliliyi ondan ibarətdir ki, bu cinayətin törədilməsi nəticəsində ayrıca mədəniyyəti, adətləri, ənənələri-bir sözlə yaşam tərzi olanmilli, etnik, irqi və ya dini qrup tamamilə və ya qismən öz mövcudluğunu itirə bilər. BMT-nin “Soyqırımı cinayətininqarşısının alınması və onun cəzalandırılması haqqında” 1948-ci il Konvensiyasına, BMT Baş Məclisinin 10 dekabr 1948-ci ildə qəbul etdiyi “Ümumdünya insan hüquqları” Bəyannaməsinə uyğun olaraq soyqırımı siyasəti və aktı olması haqda hüquqi əsasını tapan Xocalı hadisəsi Azərbaycan və azərbaycanlılara qarşı erməni şovinizmi və terrorizmi tərəfindən törədilmiş bir genosiddir. Necə ki ümummilli lider Heydər Əliyev də Xocalı faciəsinin xalqımızın tarixində xüsusi yeri olduğunu vurğulayaraq deyirdi: “Bir tərəfdən bu hər bir Xocalı sakininin öz torpağına, millətinə, Vətəninə sədaqətinin nümunəsidir, ikinci tərəfdən də Ermənistanın millətçi, vəhşi qüvvələri tərəfindən Azərbaycana qarşı edilən soyqırımıdır, vəhşiliyin görünməmiş bir təzahürüdür”.
Xocalıya ədalət!!!
Xocalı hadisələri həm də xalqımızın qəhrəmanlıq nümunəsidir. Təpədən dırnağa kimi silahlanmış və planlı hərbi müdaxiləyə qarşı mübarizədə əliyalın olmasına baxmayaraq, xocalılar qəhrəmanlıqla döyüşmüş, torpaqlarının müdafiəsi uğrunda canlarından keçmişlər. Bu qeyri-bərabər döyüşlərdə göstərdikləri rəşadətli qəhrəmanlıqlara görə Əlif Hacıyev, Ələsgər Novruzov, Tofiq Hüseynov, Araz Səlimov və Natiq Əhmədov kimi igid oğlanlar Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşlər. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev Xocalı faciəsi haqqında demişdir: “Xalqımızın qəhrəman, igid övladları tоrpaqlarımızın müdafiəsi uğrunda vuruşaraq şəhid оlublar. Ancaq bütün bu tarixin içində Xоcalı faciəsinin xüsusi yеri var. О da оndan ibarətdir ki, bir tərəfdən bu, hər bir Xоcalı sakininin öz tоrpağına, millətinə, Vətəninə sədaqətliliyinin nümunəsidir, ikinci tərəfdən də Еrmənistanın millətçi, vəhşi qüvvələri tərəfindən Azərbaycana qarşı еdilən sоyqırımıdır – vəhşiliyin görünməmiş bir təzahürüdür”.
Xocalı faciəsinə ilk hüquqi-siyasi qiymət verən: “Bizim bugünkü Azərbaycan rəhbərliyinin və ölkə vətəndaşlarının qarşısında dünya siyasi dairələri və beynəlxalq ictimaiyyəti üçün Xocalı faciəsinin..., xalqımıza qarşı törədilən cinayətlərin xarakterini və miqyasını bütün çılpaqlığı ilə açıb göstərmək, məzlum, əzabkeş cildinə girmiş erməni millətçilərinin əsil simasını ifşa etmək vəzifəsi durur”, - deyən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev olmuşdur. Ulu öndərimizin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1994-cü il fevralın 24-də “Xocalı soyqırımı günü haqqında” xüsusi qərar qəbul etmiş, sənəddə hadisələrin baş vermə səbəbləri, günahkarlar təfsilatı ilə açıqlanmış, eyni zamanda Xocalı faciəsi ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, erməni qəsbkarlarının beynəlxalq müstəvidə ifşası mühüm vəzifələr kimi önə çəkilmişdir. Bundan başqa ümummilli liderimizin “Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə sükut dəqiqəsi elan edilməsi haqqında” 25 fevral 1997-ci il tarixli Sərəncamı ilə hər il fevral ayının 26-sı saat 17:00-da Azərbaycan Respublikasının ərazisində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilir. Son illərdə Xocalı həqiqətlərinin dünyaya tanıdılması, Ermənistanın sovet hərbi dairələrinin dəstəyi ilə həyata keçirdiyi insanlıq əleyhinə cinayətinin beynəlxalq miqyasda ifşası istiqamətində xeyliişlər görülmüş, habelə xarici dillərdə kitablar, sənədlər dərc olunmuş, Xocalı genosidi müxtəlif təşkilatlarda gündəmə gətirilmiş, faciə ilə bağlı bir çox internet saytları yaradılmışdır. Bütün bəşəriyyətə qarşı ən dəhşətli cinayətlərdən sayılan Xocalı soyqırımı barədə həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində ümummilli liderimizin siyasi kursunu uğurla davam etdirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər görülür. Ölkə başçısı cənab İlham Əliyev demişdir: “Ermənistan dövlətinin və erməni millətçilərinin Qafqaz bölgəsində həyata keçirdikləri etnik separatizmin, başqa xalqlara qarşı nifrət və terror ideologiyasının bəşəriyyət üçün təhlükəsi açılıb göstərilməlidir”.
Bu məqsədlə Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı siyasətinin bütün dünyada tanıdılması və erməni terrorizminin ifşa edilməsi baxımından Heydər Əliyev fondunun rəhbəri, ölkəmizin birinci xanımı Mehriban xanım Əliyevanın da xidmətləri misilsizdir. Görülən işlərin nəticəsidir ki, Xocalı soyqırımı ilə bağlı xeyli sayda sənədli filmlər və müxtəlif dillərdə zəngin kitablar ərsəyə gəlmişdir. Ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhərində, Naxçıvan Muxtar Respublikasında və Azərbaycanın digər bölgələrində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə qoyulmuş abidələr də bu yolda böyük töhfədir. Xocalı sakinlərinin timsalında azərbaycanlıların qəhrəmanlığı, millətimizin fədakarlığı əbədiləşdirilmiş, təbliği yolunda çox mühüm işlər görülmüşdür. Bu da qeyd olunmalıdır ki, görülən işlərin nəticəsi olaraq dünyanın bir çox ölkələrində Xocalı soyqırımı qurbanlarına abidələr qoyulmuş, müxtəlif sənədlər qəbul edilmişdir. Bir sıra ölkələrdə Xocalı soyqırımı hadisəsinin Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı aktı olaraq qəbul edilməsi ilə bağlı qəbul edilən sənədlər Azərbaycan dövlətinin bu sahədəki siyasi əzminin, düzgün və peşəkar diplomatiyasının, aparılan ardıcıl və məqsədyönlü işlərinin uğurlu nəticəsidir. “Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində aparılan işlər və əldə olunan nailiyyətlər də dövlət siyasəti sayəsində həyata keçirilən ardıcıl işlərin nəticəsi olaraq mühüm əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanlıların yaşadığı, azərbaycanlı diasporunun fəaliyyət göstərdiyi hər bir yerdə Xocalı soyqırımı qurbanlarının yad edilməsi və müxtəlif əhəmiyyətli tədbirlərin keçirilməsi də bu sahədə milli həmrəylik və iradə birliyinin əzmini nümayiş etdirir.
Vətən müharibəsində qazanılan Zəfər şəhidlərimizin ruhuna təskinlikdir!
Xalqımızın mübarizə tarixində Xocalı hadisələri faciəli olsa da, qəhrəmanlıq nümunəsi kimi xatırlanır. Bu faciədə qurban gedən hər bir xocalılı öz fədakarlığı və mübarizə əzmi ilə qəhrəmanlıq və vətənpərvərliyin nümunəsini yaratdı. Bu gün qarşımızda duran vəzifələrdən biri də vətənimizin ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçmiş şəhidlərimizin xatirəsini yaşatmaq, onların qəhrəmanlıq və mübarizə ənənələrini, ideallarını qorumaqdan ibarətdir. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin də dediyi kimi: “Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsini yad edərkən onların qarşısında hər birimiz vicdan və vətəndaşlıq borcu haqqında düşünürük. Bu borcu ödəməyin ən yaxşı yolu Xocalı qəhrəmanlarının uğrunda öz həyatlarını qurban verdikləri idealları yaşatmaq, müstəqil Azərbaycan dövlətini qorumaq, onun sərhədlərinin toxunulmazlığını, bütövlüyünü təmin etməkdir”. Əlbəttə, hər bir azərbaycanlı bu tarixi hadisələrdən üzərinə düşən vəzifəni yaxşı bilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev deyirdi: “Düşünürəm ki, müstəqil, güclü və demokratik Azərbaycan dövlətinin mövcudluğu və getdikcə inkişaf etməsi Xocalı şəhidlərinin ruhuna təsəlli ola bilər”. Və müstəqil Azərbaycan dövləti təkcə təsəlli olmadı, həm də qayğı və mübarizəni də müvəffəqiyyətlə həyata keçirdi. Sülh məramlı siyasət yürüdən Azərbaycan dövlətinin iradəsindən fərqli olaraq Ermənistan tərəfi hələ də Azərbaycanın dinc mülki əhalisini körpə, uşaq, qoca, qadın demədən qurbana çevirirdi. Xocalı faciəsi, körpə Zəhranın və onun kimi uşaqların günahsız qətli hələ də dünya dövlətlərindən insan haqları tələbinə cavab ala bilməyib. Gəncədə, Tərtərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin törətdiyi terror hadisələri və həlak olan insanlar, uşaqlar, şikəst qalan vətəndaşlar, dağılan evlər humanizmə çağırış edən dövlətlərdən hələ də ədalətli qərar gözləməkdədir. Beləliklə, ikili siyasət sülhsevər, humanist, işğala məruz qalmış Azərbaycanın haqlarının bərpasına imkan vermirdi. Lakin Azərbaycan dövləti hər kəsə göstərdi ki, o öz ərazi bütövlüyünü hər an təmin etməyə qadir və qabildir. 2016-cı ilin Aprel döyüşlərində Azərbaycan Milli Ordusu Azərbaycan xalqının və dövlətinin iradəsini, əzmini uğurla nümayiş etdirərək göstərdi ki, biz bu anı hər an yaxınlaşdıra bilərik. 2018-ci ildə uğurlu Günnüt əməliyatı da sübut etdi ki, peşəkar Azərbaycan Silahlı Qüvvələri qələbə və zəfər üçün istənilən an Ali Baş Komandanın əmrini yerinə yetirməyə hazırdır. Və o gün uzaqda olmadı!!!...2020-ci ilin sentyabr ayında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərinə yenidən hərbi müdaxilə etmək cəhdləri Azərbaycanın tarixi ədaləti bəpa etmək məqsədinə zərurət yaratdı. Azərbaycan Respublikasının uzaqgörən rəhbəri, Zəfər müjdəli Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin komandanlığı altında mənfur Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə qarşı əks-hücum əməliyyatları aparmaqla düşmənə elə bir dərs verdi ki, çətin ki onlar bir daha Azərbaycan torpaqlarına tərəf baxa bilsinlər. Cəmi 44 gün çəkən bu müharibədə nəinki ermənilər geri çəkilməyə məcbur oldular, hətta Ermənistan ordusu haqqında yaradılmış mifi Azərbaycan Milli Ordusu özünün qəhrəmanlıq əzmi,döyüş məharəti, ən müasir döyüş texnikası və taktikası ilə darmadağın etdi. Ermənistan Silahlı Qüvvələri həm xeyli sayda – minlərlə canlı qüvvə, həm də ağır texnika və sursatlar itirərək darmadağın olundular.Bütöv bir ordu Azərbaycan Milli Ordusunun yalnız kiçik bir qisminin qarşısında büsbütün məhv edilərək silahlarını və döyüş bayraqlarını ataraq hərbi mövqelərini qoyub qaçmağa məcbur oldular. Ən qısa zamanda müharibə Ermənistan mifinin darmadağın olunması, Azərbaycanın möhtəşəm Zəfəri vətarixi ədaləti bərpası ilə nəticələnd:Azərbaycan işğal edilmiş ərazilərindən işğalçını çıxartmağa nail oldu, Şuşanı və digər əraziləri ilə qəhrəmanlıqla döyüşərək azad etdi, Ermənistan noyabrın 10-da biabırçı məğlubiyyətini qəbul etməyə və təslim olmağa vadar oldu. Aərbaycan Ordusunun göstərdiyi döyüş taktikası və üsulu dünyanın müharibələr tarixinə yeni, şanlı bir səhifə açdı və qızıl hərflərlə yazdırdı. Şuşa istiqamətində Azərbaycan əsgərlərinin göstərdiyi döyüş məharəti, əzm və qəhrəmanlıq nümunəsi tarixin ən misilsiz döyüş və vətənpərvərlik örnəyi olaraq hələ də xatırlanacaq, gələcək nəsillərə vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mirası olacaqdır. Azərbaycanın Vətən müharibəsindəki zəfəri həm 30 illik ağrımıza məlhəm, vətəndaşımıza qürur mənbəyi, həm də Xocalı faciəsi qurbanları və ümumən ərazi bütövlüyümüz uğrunda həlak olanların ruhuna təskinlikdir!
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 523
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-02-2023 20:13 | Bölmə: Ədəbiyyat
1992-ci il fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə erməni terror qruplaşması və rus hərbi qüvvələrinin birləşməsi əvvəlcədən planlaşdırılmış vaxt və formada Azərbaycan xalqına qarşı dəhşətli bir qanlı faciə törətmişlər. Soyqırımı aparmaq niyyəti ilə törədilən, amansızlıq və qəddarlıq faktlarına görə dünyada təkrarı olmayan Xocalı faciəsi erməni millətçilərinin növbəti xəyanət aktı idi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi: “İnsanlığa qarşı ən qəddar və amansız kütləvi terror hadisələrindən olan Xocalı soyqırımı ... XX əsrin sonunda təkcə Azərbaycan xalqına qarşı deyil, bütün insanlığa qarşı ən ağır cinayətlərdən biridir”. Görünməmiş növbənöv amansızlıq, qəddarlıq və qətl faktları, öz miqyası və üsulları ilə Xocalıda törədilən faciə dünyada və tarix qarşısında bir daha ermənilərin xislətini bütün aydınlığı ilə ortaya qoydu. Burda törədilmiş terror üsulları və miqyasını, amansızlıq və qəddarlıqları təsvir etmək üçün söz tapmaq olmur. Ancaq erməni quduzları üçün bu insanlığa təhdid olan soyqırımı faciəsi böyük nəşə və şizofrenik istəklə həyata keçirilmişdir. Bu faciə barədə bəhs edən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev çox doğru olaraq qeyd edirdi ki: “Xüsusi qəddarlığı ilə seçilən bu təcavüz aktı təkcə Xocalı əhalisinə deyil,bütövlükdə insanlığa qarşı misli görünməmiş cinayət idi”.
Xocalı faciəsi XX əsrin qətl və qəddarlıq simvoludur
Baş vermiş faciə nəticəsində Xocalı şəhəri yerlə-yeksan olunaraq tarix səhnəsindən silinmiş, coğrafi cəhətdən məhv edilmişdi. Həm də bu soyqırımı nəticəsində bir gecədə 613 nəfər həlak olmuş, 487 nəfər əlil edilmiş, 1275 nəfər əsirliyə götürülmüş, 150 nəfər itkin düşmüşdür. Ölən insanların 106 nəfəri qadın, 63 nəfəri isə uşaq idi. Habelə əsir götürülmüşlərin, itkin düşmüşlərin, əlil olmuşların arasında çoxlu sayda uşaqlar vardır. Bəli, faciənin miqyasının, xüsusilə, uşaqları əhatə etməsi bu facənin misligörünməzlik təzahürüdür. Baş vermiş bütün faktlar onu qətiyyətlə deməyə imkan verir ki, törədilmiş bu məqsədli, qanlı terror aktı bilavasitə Azərbaycan ərazisini işğal etmək niyyəti ilə yerli əhaliyə qarşı keçirilmiş genişmiqyaslı soyqırımı aktı idi. Dinc əhaliyə aman verilməməsi, əvvəlcədən düşünülmüş planla yollarda pusqu qurulması və keçidlərdə əhalinin yaşına, onun uşaq, böyük, qadın, qoca, xəstə, çarəsiz olmasına baxmadan güllə-baran edilməsi bu faciənin düşünülmüş və soyqırımı məqsədi ilə törədildiyini təsdiq edir. Qırğına məruz qalmış əhalinin məhz bir millətə – azərbaycanlılara aid olması, faciə zamanı yalnız azərbaycanlıların kütləvi surətdə amansızlıq və qəddarlıqla öldürülməsi azərbaycanlılara qarşı erməni millətinin soyqırımı törətməsi faktını tam mənası ilə təsbit edir. Bu soyqırımı aktında Xocalı şəhəriazərbaycanlılardan ibarət əhalisi ilə birlikdə xüsusi amansızlıqla məhv edilmiş və Xocalı adlı şəhər yer üzündən yox edilmişdir. Faciəni törədən erməni və rus hərbi birləşmələrinin iştirakçıları nəinki beynəlxalq humanitar hüquq normalarını ayaqlamış, hətta ən adi insanlıq dəyərlərini aşmış, ən adi insani hisslərdən məhrumiyyətlə belə bir faciə törətməyə qadir olduqlarını nümayiş etdirmişlər. Ən amansız və qəddar üsullarla dilsiz-ağızsız uşaqları öldürən, valideynlərinə göz dağı verən, insani dəyərləri aşan ermənilər nə qədər qəddar və amansız olduqlarını bir daha nümayiş etdirdilər. Faciənin miqyasının, xüsusilə, uşaqları əhatə etməsi və uşaqların erməni vandallarının ən qəddar və amansız cəza üsullarından yayınmaması bu facənin misligörünməzliyinin faktlarındandır.Körpə, məsum, dilsiz-ağızsız, hələ хеyirlə-şəri, dоstla-düşməni, sеvinclə-qəmi, dоstluğu və düşmənçiliyi bilməyən günahsız uşaqların dillərindən çıхan acı şəhadətlər adamı dəhşətə gətirir. 7 yaşlı Yavər dеyir: “Оrda Əhməd dayının başını kəsdilər. Əvvəlcə məcbur еtdilər ki, əllərini yuхarı qaldırsın, sоnra qоllarını bağlayıb başını kəsdilər və оnunla оynamağa başladılar… tоp kimi. Qulaqlarını kəsib götürdülər... Muğam adlı cavanı atasının göz yaşlarına və yalvarışlarına baхmayaraq gözünün qabağında öldürdülər. Başlarına yüz оyun açandan sоnra kişinin qızını, arvadını və gəlinini də öldürdülər... İki yaşlı Natəvanıgüllələdilər ki, ağlamasın... Anasını əvvəl öldürmüşdülər… çох ağlayırdı...” Abdullayеva Vüsalə 4 yaşında, Abdullayеva Хəyalə yaş yarımında, Ağayarоv Nəbi 10 yaşında, Ağayarоva Sеvinc 7 yaşında, Ağayarоv Rоman 6 yaşında... bir ananın üç balası... оnlardan ikisinə güllə dəydi... yaradan öldülər. Rоman isə dоndu öldü... 19 yaşlı Хumar Səlimоva dеyir: “Talеyi ağzından güllələyib öldürdülər, sоnra arvadının gözünün qabağında başını əzməyə başladılar, arvadı qışqıranda оnu da güllələdilər. Bir yaşlı Samir ölmüş anasının üstündə iməkləyir, qışqırır, ağlayırdı, çох bərkdən ağlayırdı, оnda bir еrməni avtоmatın qundağı ilə оnun başını əzdi”... Хоcalı faciəsini törətməkdə şərik оlan 366-cı rus mоtоatıcı alayının əsgəri Viktоria İvlеva danışırdı ki: “Gördüm, qarşı tərəfdən buluda охşar nəsə gəlir. Aydın оldu ki, bu, yarıçılpaq insan kütləsidir. Azərbaycanlılardan ən aхırda qarın içi ilə üç uşağı ilə birgə ayaqyalın qadın gеdirdi. Məlum оldu ki, uşaqlarından ən kiçiyi cəmisi ikigünlükdür”. Хоcalı faciəsinin bilavasitə iştirakçısı olmuş “İzvеstisiya” qəzеtinin müхbiri V. Bеlıх də yazırdı: “Bеlə şеyi dəhşətli yuхuda da görmək mümkün dеyil... dеşilmiş gözlər, kəsilmiş qulaqlar, çıхardılmış skalplar, kəsilmiş başlar...kəndirlə zirеhli maşının arхasına bağlanaraq uzun müddət sürüklənmiş, bir-birinə sarınmış bir nеçə mеyid... vəhşiliyin həddi-hüdudu yохdur...”. Hərbi təyyarəçi mayоr Lеоnid Kravеts isə danışırdı ki: “Yохuşa səpələnmiş iki yüzə yaхın mеyid gördüm. Yеrli milis kapitanı da bizimlə idi. О, оrada öz dörd yaşlı оğlunu tapdı... başı əzilmiş... və dəli оldu...Başqa bir uşağın başı kəsilmişdi. Hər tərəfdə şikəst еdilmiş qadın, uşaq, qоca mеyidlərini gördüm...”. Хоcalı faciəsinin btlavasitə törədicilərindən оlan еrməni Daud Хеyriyan da öz kitabında yazmışdı: “Martın ikisində mеyidlərin yandırılması ilə məşğul оlan “Qaflan” qrupu yüzdən artıq azərbaycanlı mеyidi yığdı və yandırdı. Sоnuncu maşında mən alnından və əllərindən yaralanmış оn yaşlı qız gördüm; aclığa, sоyuğa, aldığı yaralara baхmayaraq bu sir-sifəti gömgöy göyərmiş üşaq hələ sağ idi. О yalnız nəfəs alırdı. Tеzliklə Tiqrinyan adlı bir əsgərbu hərəkətsiz qızı götürüb mеyidlərin üstünə tulladı... sоnra оnlara оd vurdular”. Еrməni azğınları sоyqırımı törətmək və faciələr yaratmaqda pеşəkar оlmalarını və еrmənilik хasiyyətlərini nümayiş еtdirərək “bütöv ailələri məhv еdir, açıq qətllər təşkil еdir, adamların diri-diri dərisini sоyur, qulaqlarını kəsir, skalpını çıхardırdılar, hamilə qadınların qarnını yarır... uşağı çıхarır, ölmüş qadının yarılmış qarnına ərinin kəsilmiş başını sохurdular...”. Faciə zərərçəkənlərindən biri dеyirdi ki, həttahamilə qadının yarılmış qarnınadiri pişik ötürür, qadının nеcə əzab çəkməyinə və acılar içərisində can vеrməsinə gülümsəyərək tamaşa еdirdilər. Bütün bu faktlar Хоcalı qətliamının dünyada qətl və qəddarlıq simvоlu, еrməniçiliyin nə qədər bəşəriyyət və insanlıq üçün təhlükəli və qоrхunc оlduğunu göstərir. Heç də təsadüfi deyildi ki, Amerika konqresmeni Don Barton ermənilər tərəfindən törədilmiş Xocalı faciəsini “dünyanın qətl və qəddarlıq simvolu” adlandırırdı.
Bu hadisələri təhlil etdikcə ermənilərin Xocalı şəhərində törətdikləri qeyri-insani hərəkətlərin kökündə məhz genosid - soyqırımı niyyətinin dayandığını aşkar surətdə görmək olar. Çünki soyqırımı hər hansı milli, irqi, etnik və dini əlamətlərinə görə fərqlənən xüsusi bir qrupun tamamilə və ya qismən məhv edilməsinə yönəlmiş cinayət hərəktlərinə deyilir. Soyqırımı – beynəlxalq hüququn qəbul edilmiş ümumi prinsip və normalarının, habelə insan hüquq və azadlıqlarının kobud surətdə pozulmasıdır. Soyqırımın əsas ictimai təhlükəliliyi ondan ibarətdir ki, bu cinayətin törədilməsi nəticəsində ayrıca mədəniyyəti, adətləri, ənənələri-bir sözlə yaşam tərzi olanmilli, etnik, irqi və ya dini qrup tamamilə və ya qismən öz mövcudluğunu itirə bilər. BMT-nin “Soyqırımı cinayətininqarşısının alınması və onun cəzalandırılması haqqında” 1948-ci il Konvensiyasına, BMT Baş Məclisinin 10 dekabr 1948-ci ildə qəbul etdiyi “Ümumdünya insan hüquqları” Bəyannaməsinə uyğun olaraq soyqırımı siyasəti və aktı olması haqda hüquqi əsasını tapan Xocalı hadisəsi Azərbaycan və azərbaycanlılara qarşı erməni şovinizmi və terrorizmi tərəfindən törədilmiş bir genosiddir. Necə ki ümummilli lider Heydər Əliyev də Xocalı faciəsinin xalqımızın tarixində xüsusi yeri olduğunu vurğulayaraq deyirdi: “Bir tərəfdən bu hər bir Xocalı sakininin öz torpağına, millətinə, Vətəninə sədaqətinin nümunəsidir, ikinci tərəfdən də Ermənistanın millətçi, vəhşi qüvvələri tərəfindən Azərbaycana qarşı edilən soyqırımıdır, vəhşiliyin görünməmiş bir təzahürüdür”.
Xocalıya ədalət!!!
Xocalı hadisələri həm də xalqımızın qəhrəmanlıq nümunəsidir. Təpədən dırnağa kimi silahlanmış və planlı hərbi müdaxiləyə qarşı mübarizədə əliyalın olmasına baxmayaraq, xocalılar qəhrəmanlıqla döyüşmüş, torpaqlarının müdafiəsi uğrunda canlarından keçmişlər. Bu qeyri-bərabər döyüşlərdə göstərdikləri rəşadətli qəhrəmanlıqlara görə Əlif Hacıyev, Ələsgər Novruzov, Tofiq Hüseynov, Araz Səlimov və Natiq Əhmədov kimi igid oğlanlar Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşlər. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev Xocalı faciəsi haqqında demişdir: “Xalqımızın qəhrəman, igid övladları tоrpaqlarımızın müdafiəsi uğrunda vuruşaraq şəhid оlublar. Ancaq bütün bu tarixin içində Xоcalı faciəsinin xüsusi yеri var. О da оndan ibarətdir ki, bir tərəfdən bu, hər bir Xоcalı sakininin öz tоrpağına, millətinə, Vətəninə sədaqətliliyinin nümunəsidir, ikinci tərəfdən də Еrmənistanın millətçi, vəhşi qüvvələri tərəfindən Azərbaycana qarşı еdilən sоyqırımıdır – vəhşiliyin görünməmiş bir təzahürüdür”.
Xocalı faciəsinə ilk hüquqi-siyasi qiymət verən: “Bizim bugünkü Azərbaycan rəhbərliyinin və ölkə vətəndaşlarının qarşısında dünya siyasi dairələri və beynəlxalq ictimaiyyəti üçün Xocalı faciəsinin..., xalqımıza qarşı törədilən cinayətlərin xarakterini və miqyasını bütün çılpaqlığı ilə açıb göstərmək, məzlum, əzabkeş cildinə girmiş erməni millətçilərinin əsil simasını ifşa etmək vəzifəsi durur”, - deyən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev olmuşdur. Ulu öndərimizin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 1994-cü il fevralın 24-də “Xocalı soyqırımı günü haqqında” xüsusi qərar qəbul etmiş, sənəddə hadisələrin baş vermə səbəbləri, günahkarlar təfsilatı ilə açıqlanmış, eyni zamanda Xocalı faciəsi ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, erməni qəsbkarlarının beynəlxalq müstəvidə ifşası mühüm vəzifələr kimi önə çəkilmişdir. Bundan başqa ümummilli liderimizin “Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə sükut dəqiqəsi elan edilməsi haqqında” 25 fevral 1997-ci il tarixli Sərəncamı ilə hər il fevral ayının 26-sı saat 17:00-da Azərbaycan Respublikasının ərazisində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi ehtiramla yad edilir. Son illərdə Xocalı həqiqətlərinin dünyaya tanıdılması, Ermənistanın sovet hərbi dairələrinin dəstəyi ilə həyata keçirdiyi insanlıq əleyhinə cinayətinin beynəlxalq miqyasda ifşası istiqamətində xeyliişlər görülmüş, habelə xarici dillərdə kitablar, sənədlər dərc olunmuş, Xocalı genosidi müxtəlif təşkilatlarda gündəmə gətirilmiş, faciə ilə bağlı bir çox internet saytları yaradılmışdır. Bütün bəşəriyyətə qarşı ən dəhşətli cinayətlərdən sayılan Xocalı soyqırımı barədə həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində ümummilli liderimizin siyasi kursunu uğurla davam etdirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər görülür. Ölkə başçısı cənab İlham Əliyev demişdir: “Ermənistan dövlətinin və erməni millətçilərinin Qafqaz bölgəsində həyata keçirdikləri etnik separatizmin, başqa xalqlara qarşı nifrət və terror ideologiyasının bəşəriyyət üçün təhlükəsi açılıb göstərilməlidir”.
Bu məqsədlə Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı siyasətinin bütün dünyada tanıdılması və erməni terrorizminin ifşa edilməsi baxımından Heydər Əliyev fondunun rəhbəri, ölkəmizin birinci xanımı Mehriban xanım Əliyevanın da xidmətləri misilsizdir. Görülən işlərin nəticəsidir ki, Xocalı soyqırımı ilə bağlı xeyli sayda sənədli filmlər və müxtəlif dillərdə zəngin kitablar ərsəyə gəlmişdir. Ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhərində, Naxçıvan Muxtar Respublikasında və Azərbaycanın digər bölgələrində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə qoyulmuş abidələr də bu yolda böyük töhfədir. Xocalı sakinlərinin timsalında azərbaycanlıların qəhrəmanlığı, millətimizin fədakarlığı əbədiləşdirilmiş, təbliği yolunda çox mühüm işlər görülmüşdür. Bu da qeyd olunmalıdır ki, görülən işlərin nəticəsi olaraq dünyanın bir çox ölkələrində Xocalı soyqırımı qurbanlarına abidələr qoyulmuş, müxtəlif sənədlər qəbul edilmişdir. Bir sıra ölkələrdə Xocalı soyqırımı hadisəsinin Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı aktı olaraq qəbul edilməsi ilə bağlı qəbul edilən sənədlər Azərbaycan dövlətinin bu sahədəki siyasi əzminin, düzgün və peşəkar diplomatiyasının, aparılan ardıcıl və məqsədyönlü işlərinin uğurlu nəticəsidir. “Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində aparılan işlər və əldə olunan nailiyyətlər də dövlət siyasəti sayəsində həyata keçirilən ardıcıl işlərin nəticəsi olaraq mühüm əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanlıların yaşadığı, azərbaycanlı diasporunun fəaliyyət göstərdiyi hər bir yerdə Xocalı soyqırımı qurbanlarının yad edilməsi və müxtəlif əhəmiyyətli tədbirlərin keçirilməsi də bu sahədə milli həmrəylik və iradə birliyinin əzmini nümayiş etdirir.
Vətən müharibəsində qazanılan Zəfər şəhidlərimizin ruhuna təskinlikdir!
Xalqımızın mübarizə tarixində Xocalı hadisələri faciəli olsa da, qəhrəmanlıq nümunəsi kimi xatırlanır. Bu faciədə qurban gedən hər bir xocalılı öz fədakarlığı və mübarizə əzmi ilə qəhrəmanlıq və vətənpərvərliyin nümunəsini yaratdı. Bu gün qarşımızda duran vəzifələrdən biri də vətənimizin ərazi bütövlüyü uğrunda canından keçmiş şəhidlərimizin xatirəsini yaşatmaq, onların qəhrəmanlıq və mübarizə ənənələrini, ideallarını qorumaqdan ibarətdir. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin də dediyi kimi: “Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsini yad edərkən onların qarşısında hər birimiz vicdan və vətəndaşlıq borcu haqqında düşünürük. Bu borcu ödəməyin ən yaxşı yolu Xocalı qəhrəmanlarının uğrunda öz həyatlarını qurban verdikləri idealları yaşatmaq, müstəqil Azərbaycan dövlətini qorumaq, onun sərhədlərinin toxunulmazlığını, bütövlüyünü təmin etməkdir”. Əlbəttə, hər bir azərbaycanlı bu tarixi hadisələrdən üzərinə düşən vəzifəni yaxşı bilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev deyirdi: “Düşünürəm ki, müstəqil, güclü və demokratik Azərbaycan dövlətinin mövcudluğu və getdikcə inkişaf etməsi Xocalı şəhidlərinin ruhuna təsəlli ola bilər”. Və müstəqil Azərbaycan dövləti təkcə təsəlli olmadı, həm də qayğı və mübarizəni də müvəffəqiyyətlə həyata keçirdi. Sülh məramlı siyasət yürüdən Azərbaycan dövlətinin iradəsindən fərqli olaraq Ermənistan tərəfi hələ də Azərbaycanın dinc mülki əhalisini körpə, uşaq, qoca, qadın demədən qurbana çevirirdi. Xocalı faciəsi, körpə Zəhranın və onun kimi uşaqların günahsız qətli hələ də dünya dövlətlərindən insan haqları tələbinə cavab ala bilməyib. Gəncədə, Tərtərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin törətdiyi terror hadisələri və həlak olan insanlar, uşaqlar, şikəst qalan vətəndaşlar, dağılan evlər humanizmə çağırış edən dövlətlərdən hələ də ədalətli qərar gözləməkdədir. Beləliklə, ikili siyasət sülhsevər, humanist, işğala məruz qalmış Azərbaycanın haqlarının bərpasına imkan vermirdi. Lakin Azərbaycan dövləti hər kəsə göstərdi ki, o öz ərazi bütövlüyünü hər an təmin etməyə qadir və qabildir. 2016-cı ilin Aprel döyüşlərində Azərbaycan Milli Ordusu Azərbaycan xalqının və dövlətinin iradəsini, əzmini uğurla nümayiş etdirərək göstərdi ki, biz bu anı hər an yaxınlaşdıra bilərik. 2018-ci ildə uğurlu Günnüt əməliyatı da sübut etdi ki, peşəkar Azərbaycan Silahlı Qüvvələri qələbə və zəfər üçün istənilən an Ali Baş Komandanın əmrini yerinə yetirməyə hazırdır. Və o gün uzaqda olmadı!!!...2020-ci ilin sentyabr ayında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərinə yenidən hərbi müdaxilə etmək cəhdləri Azərbaycanın tarixi ədaləti bəpa etmək məqsədinə zərurət yaratdı. Azərbaycan Respublikasının uzaqgörən rəhbəri, Zəfər müjdəli Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin komandanlığı altında mənfur Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə qarşı əks-hücum əməliyyatları aparmaqla düşmənə elə bir dərs verdi ki, çətin ki onlar bir daha Azərbaycan torpaqlarına tərəf baxa bilsinlər. Cəmi 44 gün çəkən bu müharibədə nəinki ermənilər geri çəkilməyə məcbur oldular, hətta Ermənistan ordusu haqqında yaradılmış mifi Azərbaycan Milli Ordusu özünün qəhrəmanlıq əzmi,döyüş məharəti, ən müasir döyüş texnikası və taktikası ilə darmadağın etdi. Ermənistan Silahlı Qüvvələri həm xeyli sayda – minlərlə canlı qüvvə, həm də ağır texnika və sursatlar itirərək darmadağın olundular.Bütöv bir ordu Azərbaycan Milli Ordusunun yalnız kiçik bir qisminin qarşısında büsbütün məhv edilərək silahlarını və döyüş bayraqlarını ataraq hərbi mövqelərini qoyub qaçmağa məcbur oldular. Ən qısa zamanda müharibə Ermənistan mifinin darmadağın olunması, Azərbaycanın möhtəşəm Zəfəri vətarixi ədaləti bərpası ilə nəticələnd:Azərbaycan işğal edilmiş ərazilərindən işğalçını çıxartmağa nail oldu, Şuşanı və digər əraziləri ilə qəhrəmanlıqla döyüşərək azad etdi, Ermənistan noyabrın 10-da biabırçı məğlubiyyətini qəbul etməyə və təslim olmağa vadar oldu. Aərbaycan Ordusunun göstərdiyi döyüş taktikası və üsulu dünyanın müharibələr tarixinə yeni, şanlı bir səhifə açdı və qızıl hərflərlə yazdırdı. Şuşa istiqamətində Azərbaycan əsgərlərinin göstərdiyi döyüş məharəti, əzm və qəhrəmanlıq nümunəsi tarixin ən misilsiz döyüş və vətənpərvərlik örnəyi olaraq hələ də xatırlanacaq, gələcək nəsillərə vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq mirası olacaqdır. Azərbaycanın Vətən müharibəsindəki zəfəri həm 30 illik ağrımıza məlhəm, vətəndaşımıza qürur mənbəyi, həm də Xocalı faciəsi qurbanları və ümumən ərazi bütövlüyümüz uğrunda həlak olanların ruhuna təskinlikdir!
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 523
Bölməyə aid digər xəbərlər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO