13:37 / 04-03-2021
8 Martda ictimai nəqliyyat işləməyəcək - Rəsmi
13:34 / 04-03-2021
BƏƏ SƏFİRLİYİ AZƏRBAYCAN NAZİRLİKLƏRİ İLƏ BİRGƏ TƏDBİR KEÇİRİB
12:56 / 04-03-2021
Xaricdən gələn bağlamalar niyə gecikir?
12:40 / 04-03-2021
Xadimənin kartını alan eks-direktora cinayət işi açıldı
12:37 / 04-03-2021
“Bizim yerimizə cavanlar gəlməlidir də…”
12:16 / 04-03-2021
“İsraildən gələn həkimlər beş gündə 132 qazimizi müayinə ediblər”
12:14 / 04-03-2021
“Gəlib yoxlasınlar, biz qanunlarla işləyirik”
12:12 / 04-03-2021
Kirkorov onlara Azərbaycan yeməkləri ilə sürpriz etdi - Video
01:09 / 04-03-2021
Azərbaycanlı xanım deputatın adı Tbilisidə əbədiləşdirildi - VİDEO
00:56 / 04-03-2021
Teledərslərin martın 4-nə olan cədvəli
00:52 / 04-03-2021
Hakimi vuran baş məşqçiyə sərt cəza verildi
00:49 / 04-03-2021
Azərbaycandan İrana yalnız bu şərtlərlə gedə bilərsiniz
23:15 / 03-03-2021
“Neftçi” yenidən liderliyə yüksəldi
23:12 / 03-03-2021
Mübariz Mənsimov bu tarixdə sərbəst buraxıla bilər
23:10 / 03-03-2021
Özünü 17-ci mərtəbədən atan yeniyetmə sağ qaldı
22:59 / 03-03-2021
İtaliya növbəti ədalətli mövqeyi ilə əsl nümunə sərgiləyir-Könül Nurullayeva
22:54 / 03-03-2021
Təbii Ehtiyatlar İnstitutunda elmi-praktiki seminar keçirilib
18:35 / 03-03-2021
“Vikipediyada vətənpərvər, savadlı könüllü gənclərimizi dəstəkləmək lazımdır” - Elnur Allahverdiyev
18:32 / 03-03-2021
Sumqayıtda 15 qazi yüksək texnologiyalı protezlə təmin edilib
18:28 / 03-03-2021
Direktorların işə qəbulu ilə bağlı açıqlama
18:26 / 03-03-2021
Prezident Pakistanın hərbi nümayəndə heyətini videoformatda qəbul etdi
18:24 / 03-03-2021
Son sutkada ölənlərin sayı artdı
18:22 / 03-03-2021
Ağdamda vəzifəli şəxs minaya düşdü - Yenilənib
18:19 / 03-03-2021
Qazimizin gözləri açıldı, həkimə şokolad hədiyyə etdi
14:02 / 03-03-2021
“E-manat”dan 4 min manat oğurlandı
14:01 / 03-03-2021
Onik Qasparyan həbs ediləcək - Ermənistan KİV
13:59 / 03-03-2021
Bağban evin xanımına təcavüz edib ÖLDÜRDÜ (FOTO)
13:55 / 03-03-2021
Milyarder Aya getmək üçün 8 könüllü axtarır - FOTO
13:50 / 03-03-2021
Fevral ayında 24 min erməni ölkəsini tərk edib
XALQ ŞAİRİ MƏMMƏD ARAZI XATIRLARKƏN-Ramiz QASIMOV
Tarix: 01-12-2020 21:16 | Bölmə: Ədəbiyyat

Xalq şairi Məmməd Araz (1933-2004) XX əsr Azərbaycan şeirinin yeni inkişaf yolunu müəyyənləşdirən və onun zirvəsini təşkil edən məharətli söz ustadı, qüdrətli bir sənətkardır. Bu görkəmli söz ustadı Azərbaycan poeziyasının inkişafı və zənginləşməsinə öz misilsiz töhfələrini vermişdir. Qırx ildən artıq bir mərhələdə özünün qeyri-adi sənətkarlıq qüdrəti, fövqəl poetik qələmi ilə Azərbaycan poeziyasının mövzu cəhətdən zənginləşməsi və poetexnikasının əlvanlaşmasına xidmət etmişdir. Milli mündəricəli ustad sənətkar çoxşaxəli və zəngin yaradıcılığı ilə Azərbaycan ədəbiyyatında istiqlal düşüncəsi və milli birliyin təbliğinə böyük cəsarət göstərmişdir.
Milli söykökə, mental dəyərlərə, adət-ənənələrə, xalq həyatı, düşüncəsi və yaşayış tərzinə yüksək sədaqətlə bağlı olan Xalq şairinin yaradıcılığı Azərbaycan ictimai fikri və ədəbiyyatında milli düşüncənin dərinləşməsinə təkan vermişdir. Azərbaycan xalqının milli müqəddəratı və tarixi taleyi, ailə dəyərləri onun yaradıcılığı üçün başlıca mövzu təşkil etmiş, bütün istiqamətlərilə - insana, vətənə, torpağa, xalqa, vətənin təbiətinə, dəyərlərinə, tarixinə, mədəniyyətinə, ümumiyyətlə, dünyaya, insana və bəşəriyyətə sonsuz, müqəddəs və ülvi bir məhəbbət, yenilməz və əskilməz bir sevgi ifadə etmişdir. Məmməd Araz yaradıcılığına dərin məhəbbət bəsləyən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev bu görkəmli sənətkarın yaradıcılığını böyük ustalıqla səciyyələndirə və yüksək dəyərləndirərək demişdir: “Öz əsərləri ilə yüksək bədii sənətkarlıq və əsl vətəndaşlıq qeyrəti aşılayan, doğma Vətəni sonsuz məhəbbətlə sevən, qüdrətli qələmi ilə xalqımıza sədaqətlə xidmət edən Məmməd Arazın poeziyasını Azərbaycan torpağından, tariximizdən, el-obadan ayrı təsəvvür etmək çətindir”. Bu mənada, heç təsadüfi deyil ki, bu görkəmli Xalq şairini istər peşəkar, istərsə də həvəskar oxucu vətəndaş-şair kimi tanıyır. Onun poeziyası vətəndaşlıq lirikası kimi səciyyələndirilir. Vətən mövzusu onun zəngin poeziyasının ali mövqeyini təşkil edir. Milli ədəbiyyatımızda vətəndaşlıq konsepsiyasının poetik təzahürünü də məhz bu görkəmli söz ustadı yaratmışdır. Dillər əzbəri olan “Məndən ötdü, qardaşıma dəydi” şeiri milli tarixi taleyin acı və kədərli təcrübəsinin nidası olaraq səsləndiyi kimi, “Vətən daşı olmayandan olmaz ölkə vətəndaşı” kimi məşhur vətəndaşlıq konsepsiyası və poetik etirafını da məhz Xalq şairi Məmməd Araz səsləndirmişdir. Onun yaradıcılığından həmişə dik, böyük, alnıaçıq, məğrur bir Azərbaycan boylanır; tarixin keşməkeşlərindən məğrurluqla çıxan, çətin sınaqlarına sinə gərən qəlbi böyük, mənəviyyatı zəngin, vətənpərvər bir Azərbaycan...
Heç bir poeziya nümunəsində Məmməd Araz yaradıcılığında olan qədər bir “ata ocağı” Vətənin, ana yurdun ümumiləşmiş obrazı kimi təqdim olunmur. Onun yaradıcılığında ata ocağı, dədə yurdu Vətənin ümumiləşmiş obrazı olaraq özünə yer tapır. Halal zəhmət sahibi olan Ata da, gur səsli Baba da, ellərin zəkası olan Nənə də, sinəsi məhəbbət və xalqın söz sərvətilə dolu Ana da, kişilik təcrübəsilə zəngin Əmi də, ailə birliyini qoruyub-saxlayan Bacı və Qardaş da, hətta gələcəyə kövrək addımlarını atan övladlar – Qızlar da, “sel boğan dərələri keçdiyi bir mərd qadın” – ömür-gün yoldaşı da bir ailə olaraq məhz Məmməd Arazın yaradıcılığında əhəmiyyətli dərəcədə ümumiləşdirilmiş obraz olaraq yer alır və ali dəyərlərinin təcəssümü kimi bədiiləşir, bütöv bir xalqı, onun ali dəyərlərini təcəssüm etdirir. Saf, sonsuz bir ailə bağlılığı və məhəbbəti də məhz onun yaradıcılığında özünə yer alır. Qeyrətli, sədaqətli, vəfalı, “gözdən göz izi” sezən həssas bir məhəbbət də, sevda da Məmməd Araz poeziyasında görünür. Və bütün bu nailiyyətlər, bu oxunaqlı, zəngin, sənətkarcasına yazılmış poeziya nümunəsi ana dilinin üslubi imkanlarından qeyri-adi dərəcədə yararlanaraq ortaya qoyulur. Ana dili bütün zənginliyi, dərinliyi, əlvanlığı ilə məhz onun sənətkar qələmindən çıxan yaradıcılığında yenidən milli dəyər, vətəndaşlıq məhəbbəti qazanır.
Xalq şairi Məmməd Arazın yaradıcılığı çoxşaxəli və zəngindir. Onun bu zəngin irsinin başqa bir səciyyəvi cəhəti dünyadərki və dünyabaxışında özünəməxsus bir xüsusiyyətə malik olmasındadır. Məmməd Araz yaradıcılığında İnsan, Dünya və Zaman yeni anlam kəsb etdiyi kimi, yeni dərk – qavram da qazanır və adi semantik mənasından mücərrəd fəlsəfi mənaya doğru inkişaf yolu tapır. Xalq şairi Məmməd Araz sözün elə bir rəngini, elə bir çalarını yaratdı ki, bu rəngin əsas tonunu Vətən, əlavə çalarlarını İnsan, Dünya və Zaman təşkil etdi. Bəlkə mübaliğəli görünər, amma qətiyyətlə və tam səmimiyyətlə deyə bilərik ki, onun sözü də yeni bir Dünya, Zaman və İnsan yaratdı. Elə bir dünya ki, bu dünyadan baxanda da, bu dünyaya baxanda da görünən Azərbaycandır – Vətəndir. Bu mənada Xalq şairi Məmməd Arazın söz dünyasına səyahət etmək sanki mənəvi bir ehtiyac, ciddi bir zərurətdir.
Görkəmli söz ustadı Məmməd Araz adına bütün həyatının mənası, amalı hopan, yaradıcılığında öz ifadəsini tapan, qayəsi, məqsədi bütün dolğunluğu ilə əks olunan bir sənətkar-şəxsiyyətdir. Şeirə, yaradıcılığa bütün ruhu ilə bağlanan, səmimiyyətini ifadə edən şair bəlkə də doğmalarının bilə bilmədiyi “sirləri” böyük məmnuniyyətlə misralarında etiraf edib, oxucuları ilə bölüşüb. Bütün bu sevgiyə, xalqa bağlılığına görədir ki, Məmməd Araz şeiri axan bir su, qaynayan bir bulaq təsiri bağışlayır. Sözün axıcılığı, misranın dərinliyi, fikrin canayaxınlığı Məmməd Araz şeriyyətində əsas səciyyəvi xüsusiyyətdir. Bu misralar öz məna gücü və poetik dərinliyi ilə oxucunu özünə bağlayır və oxucu düşüncəsini öz təsir gücü ilə cəzb edərək özü ilə birlikdə uca zirvələrə, dərin mətləblərə aparır, ülviliyə, müqəddəsliyə götürür.
Görkəmli söz ustadı Məmməd Araz yaradıcılığında sevgi bir dünya, aləm, kainat boyda əks olunur. Bu sevgi dünyası zəngindir, hərtərəflidir – Vətən boyda, İnsan boydadır. Xalq şairi Məmməd Araz vətən sevgisini qəlbinin zirvəsində daşımaqla bərabər, yaradıcılığına sevginin müxtəlif tərəflərini də sığdırmağı bacarmışdır. O, bütün varlığı ilə təmənnasız vətəni sevən əsl vətəndaş simalı bir şair, ata və ana məhəbbətinə ləyaqət və sədaqətlə cavab verən həqiqi bir övlad, xəyanət hissi tanımayan məhrəm və sadiq bir aşiq, övladlarına yetim deyiləndə ruhu od tutub alışan fədakar bir ata kimi mükəmməl təsir bağışlayır.
Xalq şairi Məmməd Arazın yaradıcılığı hər zaman sevilən bir yaradıcılıq olmuşdur. Hər zaman özünə böyük bir oxucu məhəbbəti, maraq cəlb edən Xalq şairi Məmməd Araz yaradıcılığını Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev də çox sevmiş, olduqca yüksək dəyərləndirmişdir. Buna görə də hələ sağlığında şair ulu öndər Heydər Əliyevin qayğısı ilə əhatə olunmuşdu. “Xalq şairi Məmməd Araz dövrümüzün sənət zirvəsində durur”,- deyə dahi lider onun yaradıcılığına ən yüksək qiyməti vermişdir. Məmməd Araz Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq şairi adlarına layiq görülmüş, dövlət mükafatı almış, “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir. Azərbaycan istiqlal şeirinin inkişafında tutduğu mövqe və göstərdiyi hünərvər fəaliyyətə görə Xalq şairi Məmməd Arazın (və o cümlədən, Bəxtiyar Vahabzadə və Xəlil Rzanın – müəllif) xidmətlərini yüksək qiymətləndirən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev demişdir: “Bildiyiniz kimi, müstəqil Azərbaycanın ən yüksək ordeni “İstiqlal” ordenidir. İndiyə qədər bu ordenlə heç bir vətəndaş, heç kəs təltif olunmayıbdır. ...Mən fərman verərək Məmməd Arazı, Bəxtiyar Vahabzadəni, mərhum Xəlil Rzanı “İstiqlal” ordeni ilə təltif etmişəm. Bu, bir təsadüf, yaxud da ki, birdən meydana çıxmış, mənim tərəfimdən birdən qəbul olunmuş qərar deyil. Bu haqda mən çox düşünürdüm. O mənada ki, biz milli azadlığımız uğrunda çalışmışıq, vuruşmuşuq, mübarizə aparmışıq. Amma bu mübarizə bəzən açıq getməyibdir, bəzən qəlblərdə gedibdir, bəzən üstüörtülü yazılarda gedibdir... Yaşadığımız o rejim dövründə bu prosesə açıq təkan vermək də çətin idi. Ancaq Məmməd Araz, Bəxtiyar Vahabzadə, Xəlil Rza kimi insanlar öz yaradıcılığı ilə bu sahədə çox işlər görüblər”.
Bu görkəmli söz ustadının indi də xatirəsi əziz tutulur. Azərbaycan ədəbiyyatında daşıdığı şərəfli ada, tutduğu layiqli mövqeyə və Azərbaycan xalqı qarşısında göstərdiyi əvəzsiz xidmətlərə görə “Xalq şairi Məmməd Arazın 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 27 sentyabr 2013-cü il tarixli Sərəncamı olmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 7 iyun 2013-cü il tarixli sərəncamı da görkəmli şairə Azərbaycan dövlətinin göstərdiyi ehtiramın və qayğının, eləcə də el məhəbbətinin ən bariz nümunəsi kimi razılıq doğurur. Sərəncamda Xalq şairinə və onun sənətinə yüksək qiymət ifadə edilərək deyilirdi: “Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında Məmməd Arazın özünəməxsus yeri və rolu vardır. Onun dərin fəlsəfi məzmunlu lirikası zəngin ənənələrə malik milli poeziyamızı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldıraraq daha da zənginləşdirmişdir. Məmməd Arazın gənc yaşlarından başlayaraq yarım əsrdən artıq davam edən ədəbi fəaliyyəti mənsub olduğu xalqa layiqli şair-vətəndaş xidməti nümunəsidir. Doğma Vətənə bağlılıq, istiqlalçılıq, vətəndaşlıq hisslərinin tərənnümü, fikir dərinliyi və sadəlik, poetik təfəkkürün genişliyi kimi yüksək keyfiyyətlər Məmməd Araz yaradıcılığına uzunömürlülük bəxş etmiş, onun qələminə məxsus əsərlər geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanmışdır”. Bu cəhətdən Xalq şairinin vətəni Naxçıvanda görkəmli sənətkarın yubileyləri böyük təntənə ilə qeyd edilmiş, doğma kəndi Nursuda Ev muzeyi yaradılmış, “Naxçıvan” jurnalının bir nömrəsi və “Məmməd Araz: taleyi və sənəti” kitabı ona həsr olunmuş, əsərləri yenidən çap edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov Xalq şairi Məmməd Araz yaradıcılığına yüksək qiymət ifadə edərək keçirilən 80 illik yubiley münasibətilə təntənəli mərasimdə demişdir: “Məmməd Araz poeziyası misilsiz istedadın və təkrarolunmaz yaradıcı ruhun məhsuludur. O, müasir dövr Azərbaycan lirikasının poetik zirvəsini fəth edən və bu zirvədə əbədi yaşamaq haqqı qazanan qüdrətli şair, publisist, filosof və sözün həqiqi mənasında layiqli vətəndaşdır”.
Taleyi adına yazılmış Xalq şairi Məmməd Arazın ölməz əsərləri hər zaman bölünmüş vətən torpaqlarını birləşdirən bir körpü rolunu oynayır, birlik və xoşbəxtlik idealına xidmət edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Baxış sayı: 140
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-12-2020 21:16 | Bölmə: Ədəbiyyat

Xalq şairi Məmməd Araz (1933-2004) XX əsr Azərbaycan şeirinin yeni inkişaf yolunu müəyyənləşdirən və onun zirvəsini təşkil edən məharətli söz ustadı, qüdrətli bir sənətkardır. Bu görkəmli söz ustadı Azərbaycan poeziyasının inkişafı və zənginləşməsinə öz misilsiz töhfələrini vermişdir. Qırx ildən artıq bir mərhələdə özünün qeyri-adi sənətkarlıq qüdrəti, fövqəl poetik qələmi ilə Azərbaycan poeziyasının mövzu cəhətdən zənginləşməsi və poetexnikasının əlvanlaşmasına xidmət etmişdir. Milli mündəricəli ustad sənətkar çoxşaxəli və zəngin yaradıcılığı ilə Azərbaycan ədəbiyyatında istiqlal düşüncəsi və milli birliyin təbliğinə böyük cəsarət göstərmişdir.
Milli söykökə, mental dəyərlərə, adət-ənənələrə, xalq həyatı, düşüncəsi və yaşayış tərzinə yüksək sədaqətlə bağlı olan Xalq şairinin yaradıcılığı Azərbaycan ictimai fikri və ədəbiyyatında milli düşüncənin dərinləşməsinə təkan vermişdir. Azərbaycan xalqının milli müqəddəratı və tarixi taleyi, ailə dəyərləri onun yaradıcılığı üçün başlıca mövzu təşkil etmiş, bütün istiqamətlərilə - insana, vətənə, torpağa, xalqa, vətənin təbiətinə, dəyərlərinə, tarixinə, mədəniyyətinə, ümumiyyətlə, dünyaya, insana və bəşəriyyətə sonsuz, müqəddəs və ülvi bir məhəbbət, yenilməz və əskilməz bir sevgi ifadə etmişdir. Məmməd Araz yaradıcılığına dərin məhəbbət bəsləyən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev bu görkəmli sənətkarın yaradıcılığını böyük ustalıqla səciyyələndirə və yüksək dəyərləndirərək demişdir: “Öz əsərləri ilə yüksək bədii sənətkarlıq və əsl vətəndaşlıq qeyrəti aşılayan, doğma Vətəni sonsuz məhəbbətlə sevən, qüdrətli qələmi ilə xalqımıza sədaqətlə xidmət edən Məmməd Arazın poeziyasını Azərbaycan torpağından, tariximizdən, el-obadan ayrı təsəvvür etmək çətindir”. Bu mənada, heç təsadüfi deyil ki, bu görkəmli Xalq şairini istər peşəkar, istərsə də həvəskar oxucu vətəndaş-şair kimi tanıyır. Onun poeziyası vətəndaşlıq lirikası kimi səciyyələndirilir. Vətən mövzusu onun zəngin poeziyasının ali mövqeyini təşkil edir. Milli ədəbiyyatımızda vətəndaşlıq konsepsiyasının poetik təzahürünü də məhz bu görkəmli söz ustadı yaratmışdır. Dillər əzbəri olan “Məndən ötdü, qardaşıma dəydi” şeiri milli tarixi taleyin acı və kədərli təcrübəsinin nidası olaraq səsləndiyi kimi, “Vətən daşı olmayandan olmaz ölkə vətəndaşı” kimi məşhur vətəndaşlıq konsepsiyası və poetik etirafını da məhz Xalq şairi Məmməd Araz səsləndirmişdir. Onun yaradıcılığından həmişə dik, böyük, alnıaçıq, məğrur bir Azərbaycan boylanır; tarixin keşməkeşlərindən məğrurluqla çıxan, çətin sınaqlarına sinə gərən qəlbi böyük, mənəviyyatı zəngin, vətənpərvər bir Azərbaycan...
Heç bir poeziya nümunəsində Məmməd Araz yaradıcılığında olan qədər bir “ata ocağı” Vətənin, ana yurdun ümumiləşmiş obrazı kimi təqdim olunmur. Onun yaradıcılığında ata ocağı, dədə yurdu Vətənin ümumiləşmiş obrazı olaraq özünə yer tapır. Halal zəhmət sahibi olan Ata da, gur səsli Baba da, ellərin zəkası olan Nənə də, sinəsi məhəbbət və xalqın söz sərvətilə dolu Ana da, kişilik təcrübəsilə zəngin Əmi də, ailə birliyini qoruyub-saxlayan Bacı və Qardaş da, hətta gələcəyə kövrək addımlarını atan övladlar – Qızlar da, “sel boğan dərələri keçdiyi bir mərd qadın” – ömür-gün yoldaşı da bir ailə olaraq məhz Məmməd Arazın yaradıcılığında əhəmiyyətli dərəcədə ümumiləşdirilmiş obraz olaraq yer alır və ali dəyərlərinin təcəssümü kimi bədiiləşir, bütöv bir xalqı, onun ali dəyərlərini təcəssüm etdirir. Saf, sonsuz bir ailə bağlılığı və məhəbbəti də məhz onun yaradıcılığında özünə yer alır. Qeyrətli, sədaqətli, vəfalı, “gözdən göz izi” sezən həssas bir məhəbbət də, sevda da Məmməd Araz poeziyasında görünür. Və bütün bu nailiyyətlər, bu oxunaqlı, zəngin, sənətkarcasına yazılmış poeziya nümunəsi ana dilinin üslubi imkanlarından qeyri-adi dərəcədə yararlanaraq ortaya qoyulur. Ana dili bütün zənginliyi, dərinliyi, əlvanlığı ilə məhz onun sənətkar qələmindən çıxan yaradıcılığında yenidən milli dəyər, vətəndaşlıq məhəbbəti qazanır.
Xalq şairi Məmməd Arazın yaradıcılığı çoxşaxəli və zəngindir. Onun bu zəngin irsinin başqa bir səciyyəvi cəhəti dünyadərki və dünyabaxışında özünəməxsus bir xüsusiyyətə malik olmasındadır. Məmməd Araz yaradıcılığında İnsan, Dünya və Zaman yeni anlam kəsb etdiyi kimi, yeni dərk – qavram da qazanır və adi semantik mənasından mücərrəd fəlsəfi mənaya doğru inkişaf yolu tapır. Xalq şairi Məmməd Araz sözün elə bir rəngini, elə bir çalarını yaratdı ki, bu rəngin əsas tonunu Vətən, əlavə çalarlarını İnsan, Dünya və Zaman təşkil etdi. Bəlkə mübaliğəli görünər, amma qətiyyətlə və tam səmimiyyətlə deyə bilərik ki, onun sözü də yeni bir Dünya, Zaman və İnsan yaratdı. Elə bir dünya ki, bu dünyadan baxanda da, bu dünyaya baxanda da görünən Azərbaycandır – Vətəndir. Bu mənada Xalq şairi Məmməd Arazın söz dünyasına səyahət etmək sanki mənəvi bir ehtiyac, ciddi bir zərurətdir.
Görkəmli söz ustadı Məmməd Araz adına bütün həyatının mənası, amalı hopan, yaradıcılığında öz ifadəsini tapan, qayəsi, məqsədi bütün dolğunluğu ilə əks olunan bir sənətkar-şəxsiyyətdir. Şeirə, yaradıcılığa bütün ruhu ilə bağlanan, səmimiyyətini ifadə edən şair bəlkə də doğmalarının bilə bilmədiyi “sirləri” böyük məmnuniyyətlə misralarında etiraf edib, oxucuları ilə bölüşüb. Bütün bu sevgiyə, xalqa bağlılığına görədir ki, Məmməd Araz şeiri axan bir su, qaynayan bir bulaq təsiri bağışlayır. Sözün axıcılığı, misranın dərinliyi, fikrin canayaxınlığı Məmməd Araz şeriyyətində əsas səciyyəvi xüsusiyyətdir. Bu misralar öz məna gücü və poetik dərinliyi ilə oxucunu özünə bağlayır və oxucu düşüncəsini öz təsir gücü ilə cəzb edərək özü ilə birlikdə uca zirvələrə, dərin mətləblərə aparır, ülviliyə, müqəddəsliyə götürür.
Görkəmli söz ustadı Məmməd Araz yaradıcılığında sevgi bir dünya, aləm, kainat boyda əks olunur. Bu sevgi dünyası zəngindir, hərtərəflidir – Vətən boyda, İnsan boydadır. Xalq şairi Məmməd Araz vətən sevgisini qəlbinin zirvəsində daşımaqla bərabər, yaradıcılığına sevginin müxtəlif tərəflərini də sığdırmağı bacarmışdır. O, bütün varlığı ilə təmənnasız vətəni sevən əsl vətəndaş simalı bir şair, ata və ana məhəbbətinə ləyaqət və sədaqətlə cavab verən həqiqi bir övlad, xəyanət hissi tanımayan məhrəm və sadiq bir aşiq, övladlarına yetim deyiləndə ruhu od tutub alışan fədakar bir ata kimi mükəmməl təsir bağışlayır.
Xalq şairi Məmməd Arazın yaradıcılığı hər zaman sevilən bir yaradıcılıq olmuşdur. Hər zaman özünə böyük bir oxucu məhəbbəti, maraq cəlb edən Xalq şairi Məmməd Araz yaradıcılığını Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev də çox sevmiş, olduqca yüksək dəyərləndirmişdir. Buna görə də hələ sağlığında şair ulu öndər Heydər Əliyevin qayğısı ilə əhatə olunmuşdu. “Xalq şairi Məmməd Araz dövrümüzün sənət zirvəsində durur”,- deyə dahi lider onun yaradıcılığına ən yüksək qiyməti vermişdir. Məmməd Araz Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi, Əməkdar incəsənət xadimi, Xalq şairi adlarına layiq görülmüş, dövlət mükafatı almış, “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir. Azərbaycan istiqlal şeirinin inkişafında tutduğu mövqe və göstərdiyi hünərvər fəaliyyətə görə Xalq şairi Məmməd Arazın (və o cümlədən, Bəxtiyar Vahabzadə və Xəlil Rzanın – müəllif) xidmətlərini yüksək qiymətləndirən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev demişdir: “Bildiyiniz kimi, müstəqil Azərbaycanın ən yüksək ordeni “İstiqlal” ordenidir. İndiyə qədər bu ordenlə heç bir vətəndaş, heç kəs təltif olunmayıbdır. ...Mən fərman verərək Məmməd Arazı, Bəxtiyar Vahabzadəni, mərhum Xəlil Rzanı “İstiqlal” ordeni ilə təltif etmişəm. Bu, bir təsadüf, yaxud da ki, birdən meydana çıxmış, mənim tərəfimdən birdən qəbul olunmuş qərar deyil. Bu haqda mən çox düşünürdüm. O mənada ki, biz milli azadlığımız uğrunda çalışmışıq, vuruşmuşuq, mübarizə aparmışıq. Amma bu mübarizə bəzən açıq getməyibdir, bəzən qəlblərdə gedibdir, bəzən üstüörtülü yazılarda gedibdir... Yaşadığımız o rejim dövründə bu prosesə açıq təkan vermək də çətin idi. Ancaq Məmməd Araz, Bəxtiyar Vahabzadə, Xəlil Rza kimi insanlar öz yaradıcılığı ilə bu sahədə çox işlər görüblər”.
Bu görkəmli söz ustadının indi də xatirəsi əziz tutulur. Azərbaycan ədəbiyyatında daşıdığı şərəfli ada, tutduğu layiqli mövqeyə və Azərbaycan xalqı qarşısında göstərdiyi əvəzsiz xidmətlərə görə “Xalq şairi Məmməd Arazın 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 27 sentyabr 2013-cü il tarixli Sərəncamı olmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 7 iyun 2013-cü il tarixli sərəncamı da görkəmli şairə Azərbaycan dövlətinin göstərdiyi ehtiramın və qayğının, eləcə də el məhəbbətinin ən bariz nümunəsi kimi razılıq doğurur. Sərəncamda Xalq şairinə və onun sənətinə yüksək qiymət ifadə edilərək deyilirdi: “Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafında Məmməd Arazın özünəməxsus yeri və rolu vardır. Onun dərin fəlsəfi məzmunlu lirikası zəngin ənənələrə malik milli poeziyamızı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldıraraq daha da zənginləşdirmişdir. Məmməd Arazın gənc yaşlarından başlayaraq yarım əsrdən artıq davam edən ədəbi fəaliyyəti mənsub olduğu xalqa layiqli şair-vətəndaş xidməti nümunəsidir. Doğma Vətənə bağlılıq, istiqlalçılıq, vətəndaşlıq hisslərinin tərənnümü, fikir dərinliyi və sadəlik, poetik təfəkkürün genişliyi kimi yüksək keyfiyyətlər Məmməd Araz yaradıcılığına uzunömürlülük bəxş etmiş, onun qələminə məxsus əsərlər geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanmışdır”. Bu cəhətdən Xalq şairinin vətəni Naxçıvanda görkəmli sənətkarın yubileyləri böyük təntənə ilə qeyd edilmiş, doğma kəndi Nursuda Ev muzeyi yaradılmış, “Naxçıvan” jurnalının bir nömrəsi və “Məmməd Araz: taleyi və sənəti” kitabı ona həsr olunmuş, əsərləri yenidən çap edilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov Xalq şairi Məmməd Araz yaradıcılığına yüksək qiymət ifadə edərək keçirilən 80 illik yubiley münasibətilə təntənəli mərasimdə demişdir: “Məmməd Araz poeziyası misilsiz istedadın və təkrarolunmaz yaradıcı ruhun məhsuludur. O, müasir dövr Azərbaycan lirikasının poetik zirvəsini fəth edən və bu zirvədə əbədi yaşamaq haqqı qazanan qüdrətli şair, publisist, filosof və sözün həqiqi mənasında layiqli vətəndaşdır”.
Taleyi adına yazılmış Xalq şairi Məmməd Arazın ölməz əsərləri hər zaman bölünmüş vətən torpaqlarını birləşdirən bir körpü rolunu oynayır, birlik və xoşbəxtlik idealına xidmət edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Baxış sayı: 140
Bölməyə aid digər xəbərlər
28-02-2021, 13:19
Hər kəs qarabağlı, hər kəs şuşalı-Məmməd Əkbərli
27-02-2021, 23:45
TÜRKÜN SƏSİ-QAFAROV ƏDALƏT İZZƏTOĞLU (ƏROĞLU)
25-02-2021, 01:04
Tanınmış şairimiz Məmməd İlqarın 71 yaşı tamam oldu
22-02-2021, 22:05
TƏNQİDİ REALİSTLƏRİN ANA DİLİ CƏBHƏSİ VƏ MÜCADİLƏSİ-RAMİZ QASIMOV
22-02-2021, 11:00
ƏBƏDİYAŞAR CƏLİL MƏMMƏDQULUZADƏ-RAMİZ QASIMOV
21-02-2021, 21:50
Eldar İsmayılın yeri həmişə görünəcək!-ƏZİZ ƏLƏKBƏRLİ,MİLLƏT VƏKİLİ
20-02-2021, 16:28
TÜRK DÜNYASININ BÖYÜK ŞAİRİ – BƏXTİYAR VAHABZADƏ-RAMİZ QASIMOV
19-02-2021, 22:28
Dilimizin saflığının qorunması hər bir vətəndaşın borcudur
17-02-2021, 21:10
«MOZALAN», «HACILEYLƏK» KİMİ İMZALARLA TANIDIĞIMIZ MOLLANƏSRƏDDİNÇİ QURBANƏLİ ŞƏRİFZADƏ-KAMAL CAMALOV
17-02-2021, 21:00
Culfanın tarixi abidələrindən bəhs edən yeni kitab
17-02-2021, 15:04
XX ƏSRİN FACİƏSİ – XOCALI-İbrahim Yusifoğlu
16-02-2021, 21:50
İLAHƏ QƏHRƏMAN-HEKAYƏLƏR-SABAHA-İNAMLA.AZ-DA
13-02-2021, 01:48
Samişünaslığa dair monoqrafiyalar nəşr olunub
10-02-2021, 21:42
GÜLNARƏ ACALOVA (NAR ÇİÇƏYİ)-Esselər
9-02-2021, 23:55
İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ-.Şeirlər-Sabaha-inamla.az-da
6-02-2021, 22:38
BU NƏĞMƏM SƏNƏDİR, DOĞMA NAXÇIVAN!-İbrahim Yusifoğlunun .şeirləri Sabaha-inamla.az-da
5-02-2021, 17:06
Jurnalın yeni sayı dərc olunub
4-02-2021, 02:45
Üçcildlik təfsirin təqdimatı olub
2-02-2021, 00:19
Vəkilin romanı - Kənan Hacı yazır
30-01-2021, 02:25
Əlyazmalar Fondunda çapa hazırlanan yeni kataloq müzakirə edilib
30-01-2021, 02:16
Qisas qiyamətə qalmadı-Ələsgər Talıboğlu
29-01-2021, 15:36
“Adım Ələsgərdir, Göyçə mahalım...”
28-01-2021, 17:01
“Nağı Nağıyev: taleyi və sənəti” kitabının təqdimatı olub
28-01-2021, 12:32
“Allah, özüm gəlim, ya kimisə göndərəcəksən?” - Vaqif Səmədoğlunun ölümündən altı il ötür
25-01-2021, 00:22
“Zamanın dar süzgəcindən keçib gəldim çeşmə kimi”- Ələsgər Talıboğlu
24-01-2021, 15:03
GECİKMİŞ ETİRAF-Ələsgər Talıboğlu
24-01-2021, 01:47
Millət vəkili Qənirə Paşayeva Kənan Çarboğanın kitab təqdimatında iştirak etdi- FOTOLAR
20-01-2021, 15:07
Ağlayan misralar-Ramiz QASIMOV
16-01-2021, 23:34
“Nizami Gəncəvi - dünya ədəbiyyatının incisi” adlı beynəlxalq dəyirmi masa keçirilib
15-01-2021, 17:04
Leyla Əliyeva Şuşaya şeir həsr etdi
13-01-2021, 21:03
Dövlətçilik tariximizdən bəhs edən monoqrafiyanın təqdimatı keçirilib
12-01-2021, 18:22
İBRAHİM YUSİFOĞLUNUN DİL VƏ ÜSLUB XÜSUSİYYƏTLƏRİ -Sədaqət Həsənova
9-01-2021, 19:41
Cenevrədə çap edilən kitabda soydaşımızdan bəhs edilib
9-01-2021, 00:47
Naxçıvandan bəhs edən fundamental monoqrafiya Rusiyada nəşr olunub
6-01-2021, 18:28
“Mənim evim Şuşa” Rusiyada dərc edildi - FOTO
2-01-2021, 00:03
SEYYİDA, ÖLMƏRƏM, ALƏMDƏ SƏSİM VAR MƏNİM…-Kamal CAMALOV
25-12-2020, 02:32
Naxçıvanda Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun yaradılmasının 70 illiyi qeyd edilib
23-12-2020, 18:43
Bu gün biz qalibik, çünkü xalq güvəndiyi, seçdiyi, liderin yanında idi-Ülviyyə Vasifqızı
19-12-2020, 19:51
ŞƏHİDLƏRİN BU İL QARA BAYRAMI-Vüqar Əhməd
17-12-2020, 14:49
Yaxşı əməllərim əmanətimdi...-Vüqar Əhməd
17-12-2020, 02:39
AMEA Naxçıvan Bölməsində 2020-ci ilin yekunları müzakirə edilib
15-12-2020, 01:12
ZƏKİ BAYRAM (YURDÇU)-ŞEİRLƏR
14-12-2020, 17:32
Məşhur yazar vəfat etdi
10-12-2020, 22:02
Şair-hüquqşünas Ədalət Əroğlu Paradla bağlı fikrini bildirdi