23:59 / 23-04-2024
Rusiya və ABŞ WADA-nın Çindən olan üzgüçülərlə bağlı qərarını tənqid edib
23:46 / 23-04-2024
Alek Bolduin təxribatçı jurnalistin əlindən telefonu çıxarıb
23:34 / 23-04-2024
Puşilin DXR rəhbərinin administrasiyasını ləğv etdi
23:27 / 23-04-2024
NATO Rusiya ilə münaqişə axtarmadığını bildirib
23:20 / 23-04-2024
Putinə müdafiə nazirinin müavininin saxlanması barədə məlumat verilib
22:50 / 23-04-2024
Zaporojye vilayətində PUA-nın hücumu nəticəsində 4 mülki şəxs həlak olub
22:44 / 23-04-2024
Rusiya müdafiə nazirinin müavini rüşvət almaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
21:40 / 23-04-2024
Dani Olmo "RB Leipzig"dən ayrılaraq "Barselona"ya keçə bilər
21:35 / 23-04-2024
Paris Saint-Germain "Barselona"nın vunderkindi üçün 200 milyon avro ödəməyə hazırdır
21:30 / 23-04-2024
Baydenin helikopteri qazonda otların yanması səbəbindən ehtiyat vəziyyətinə gətirilib
21:25 / 23-04-2024
Bryanskda partlayış hazırlayan terror təşkilatının üzvü həbs edilib
21:19 / 23-04-2024
Raisi İsraili məhv etməklə hədələyib
21:13 / 23-04-2024
ABŞ Ukraynaya daha bir hərbi yardım paketi təqdim etməyə hazırlaşır
21:07 / 23-04-2024
Zelenskinin ofisi üçüncü dünya müharibəsinin başladığını elan etdi
21:02 / 23-04-2024
Təxminən 300 kq çəkisi olan qadını xəstəxanaya yerləşdirməyə çalışırlar
20:57 / 23-04-2024
Miqrant sürücü MMA döyüşçüsü Alekseyevanı vurmağa cəhd edib
10:49 / 23-04-2024
Buryatiyada yanğın zamanı şkafda gizlənən 3 uşaq ölüb
10:42 / 23-04-2024
İnzaqi: "İnter" Skudettonu xatırlayacaq, çünki biz onu derbidə qazandıq"
10:37 / 23-04-2024
Valentina Matvienko: "Rusiya aktivlərinin müsadirəsi dünya iqtisadiyyatını məhv edəcək"
00:34 / 23-04-2024
Sumqayıtda şəhid Vüsal Allahyarovun mövludu olub-VİDEO+FOTOLAR
23:55 / 22-04-2024
Bayden Zelenski ilə yeni müdafiə yardım paketləri haqqında danışıb
23:50 / 22-04-2024
Moldova siyasətçilərinin Moskvada keçirilən qurultayının iştirakçıları Kişinyovda saxlanılıb
22:32 / 22-04-2024
Çeçenistan Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbəri saxlanılma hadisəsindən sonra ilk dəfə ictimaiyyət qarşısına çıxıb
22:25 / 22-04-2024
Böyük Britaniya Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin keçmiş baş komandanı Zalujnıya müqavilə imzalayıb
16:54 / 22-04-2024
Meta mətbuat katibi qiyabi olaraq 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
16:48 / 22-04-2024
Qəzzada həkimlər anasının ölümündən sonra dünyaya gələn qızın həyatı üçün mübarizə aparırlar
16:44 / 22-04-2024
De Yonq "Real Madrid"lə oyunda zədələnib və Avro-2024-ü buraxa bilər
16:39 / 22-04-2024
Günahını boynuna almayan moskvalı baykerin qatili həbs edilib
16:30 / 22-04-2024
Mişustin: "Rusiya və Belarus vahid effektiv hava xidməti qurdular"
16:24 / 22-04-2024
Ukrayna sərhədçisi sərhəddə keşik çəkərkən Moldovaya qaçıb
14:52 / 22-04-2024
Nazirlər Kabineti Aİİ ölkələri ilə İran arasında azad ticarət zonası haqqında sazişi təsdiqləyib
14:46 / 22-04-2024
"Mundo Deportivo": Xavi 2025-ci ilə qədər "Barselona"da qalacaq
14:00 / 22-04-2024
Mahaçev: "Puaryeni yerə yıxıb boğacağam"
13:55 / 22-04-2024
Rusiyanın gənclər komandasının voleybolçusu Mixailina 21 yaşında vəfat edib
13:49 / 22-04-2024
İsrail ordusunun baş kəşfiyyatçısı istefa verib
09:46 / 22-04-2024
15 yaşlı yeniyetmə bir neçə bıçaq zərbəsi alıb
08:56 / 22-04-2024
Birinci Qarabağ Müharibəsinin şəhidlərinin anım günü keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
08:28 / 22-04-2024
"Real Madrid" "El Klasiko"da "Barselona"dan qələbə qazanıb
XANƏLİ KƏRİMLİNİN “TANRI MÜJDƏSİ”
Tarix: 17-06-2021 01:44 | Bölmə: Ədəbiyyat
Dost hədiyyəsi şirin olar. Özü də Odlar Yurdu Azərbaycanımızın ən qədim və əbədi güşəsi olan, Şərqin Qapısı sayılan Naxçıvan ellərindən gələn hədiyyə.
Bu hədiyyə bizə dağlar qoynunda yerləşən Şahbuz rayonundakı məşhur “Toğluqayanın Məmməd Araza məktubu”nu, şəhid anasın “Saxla qəlbini buz tək” təsəllisini, “Zamanıma, nakam dostlarıma və özümə elegiya”sını, şanlı ordumuza “Vur, əsgərim, haqq sənin, həqiqət də sənindir” cağrışını, “Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz” inamı ilə söylənən “Bayrağını uca qaldır, ana vətən” sədasını çatdırdı.
Qələm dostumuz, şair Xanəli Kərimlinin “Qanun” nəşriyyatında işıq üzü görən, anadan olunmasının 70 illik yubileyinə həsr olunmuş “Tanrı müjdəsi” şeirlər və poemalar kitabı bizlərdə bu rəngarəng fikirləri yaratdı.
70 illik yubleyiniqeyd etdiyimiz, “Tanrı müjdəsi” ilə qəlbimizə sevinc gətirən Xanəli Kərimlini geniş oxucu kütləsinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəylinin “Nuhçıxandan Naxçıvana” adlı kitabındakı “Xanəli Kərimli şeirinin imkanları ” məqaləsindən gətirdiyimiz fikirlə təqdim edirik: “Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış nümayəndəsi Xanəli Kərimli çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malikdir. O, ədəbiyyatşünaslıq işi ilə də, bədii yaradıcılıqla da məşğul olur. Bununla belə Xanəli Kərimli şeir yaradıcılığında həssaslıq və vətəndaşlıq mövqeyi ön sırada dayanır. Həyata insanlara həssas münasibətlər Xanəli Kərimlinin şeirlərinə dərin lirizm gətirir. Belə məqamlarda Xanəlinin şeirlərində təbiət dil açıb danışır, ürək nəğmə oxuyur. Xanəli Kərimli həssas, nəcib, ülvi duyğuları şeirin dili ilə havalandırmağı bacarır. Şeirlərindən baxanda şairin özü də mənəvi saflığı, halallığı, pak duyğuları ilə əsərlərində istifadə etdiyi həssas düşüncələrinin məcmusu vəhdəti kimi görünür. Bütün məqamlarda Xanəli Kərimlinin şeirləri ilə şəxsiyyəti, daha çox da zəngin mənəvi ailəmi biri-birini tamamlayır”.
1998-ci ildə “Ay işığında” adlı kitabını nəşr etdirən Xanəli Kərimli ötən illər ərzində oxucularına müxtəlif janrlarda onlarla kitab bəxş etmişdir. Hər kitabın da, öz ətri, öz nəfəsi, öz təravəti olmuşdur və bu kitablar, oxucular tərəfindən yüksək səviyyədə qarşılanmışdır. “Tanrı müjdəsi” şairin zərgər dəqiqliyi ilə yazdığı, gözəl tərtibatçı kitablarındandır. Kitab “Taleyin öz yolu, öz ünvanı var” (Seçmə şeirlər), “Türkə ağı demək olmaz” (Türkiyə eskizləri), “Sən elə yaşa ki...” (İkiliklər və dördlüklər) və “Daha yollar bağlanıbdı, taleyimin qapısı tək” (Son illərin şeirləri) lirik poemalar bölmələrindən ibarətdir.
“Tanrı müjdəsi” kitabındakı ilk şeir “Toğrulqayanın Məmməd Araza məktubu” adlanır. Xalq şairinin çox səmimi və kövrək təsir bağışlayan:
Gecikmisən, Məmməd Araz,
Yəqin dağlar küsüb məndən,-
şah misralarına cavab olaraq şairin doğ
ulduğu Şahbuz rayonundakı məşhur Toğrulqayanın dili ilə elin-obanın məbbətini təcəssüm etdirir:
İndi mənim səbrim yaman daralıb.
Gözüm kökü həsrətindən saralıb.
Yollarımı boran alıb, qar alıb,
Qalmayibdı nə şənliyim, nə nazım,
Gəl görüşək, mənim Məmməd Arazım.
İllər boyu yollarına baxmışam,
Xısın-xısın ürəyimi yaxmışam,
Gah da olub şimşək kimi çaxmışam,
Bundan belə nə düşünüm, nə yazım...
Gəl görüşək, mənim Məmməd Arazım…
Ömrünü saf və müqəddəs müəllimlik peşəsinə həsr edən, orta məktəb şagirdlərinə və ali təhsil müəssisələrinin tələbələrinə həyat dərsi keçən, qəlbindən süzülüb gələn hisslərini sözə, şeirə çevirən, elinin-obasının müdrik adamı sayılan Xanəli Kərimlinin hər şeirində özünəməxsus mənalar var. Bu şeirlər oxucularının gözləri önündə canlı tablolara dönür, onları düşüdürür, düzlüyə, insanlığa hörmətə, el-obaya, ana torpağa məhəbbət hissləri aşılayır.
“Səadət hər kəsin öz əlindədir” –
Deyən qələmdaşım, bəlkə də, haqdır.
Ancaq qismətində yoxsa səadət,
Dağa-daşa düşmək, vallah, nahaqdır.
Cismani ömür şərəfli və şərəfsiz olur, ölüm də beləcə. Şəhidlik-taleyi az-az adama qıydığı dəyərli ölüm zirvəsidir. Şəhid məzarları yurdun qeyrət rəmzi, xalqın baş ucalığıdır. Şair Xanəli Kərimli öz yaradıcılığında bu müdrik fikirləri əsas tutaraq Şəhidlik mövzusunda milli ordunun kapitanı şəhid Ceyhun Orucəliyevin əziz xatirəsinə həsr etdiyi “Şəhidlik nəğməsi”, şəhid anasına yazdığı “Saxla qəlbini buz tək” şeirləri 20 Yanvar şəhidlərinə ünvanladığı “Ağrı” lirik poeması “Tanrı müjdəsi” kitabında yer alıbdır.
Sən, ey bu Vətənin şəhid övladı!
Qanınla yoğrulub Vətən torpağı.
Ölümü öldürən ölməzliyinə
Nəğmələr oxuyur Vətən bayrağı.
...O Vətən uğrunda şəhid oldun ki,
Sənə can vermişdi doğma canından.
Sən, ey bu Vətənin şəhid övladı,
Qanın mayalanıb şəhid qanından.
(“Şəhidlik nəğməsi”)
“24 mart 2000-ci il Türk xalqları tarixinin qızıl səhifələrindən biri kimi xatırlanacaq. Çünki həmin gün qardaş Türkiyənin Samsun şəhərində 8-ci türk dövlət və toplumlarının ənənəvi dostluq, qardaşlıq və iş birliyi qurultayı öz işinə başladı. Qurultaya Azərbaycandan dəvət olunmuş nümayəndə heyətinin tərkibində mən də vardım.” Bu fikirlərini Xanəli Kərimli “Tanrı müjdəsi” kitabının “Türkə ağı demək olmaz” bölməsindəki “Nə mutluluğ” şeirinin əvvəllərində qeyd etmişdir.
Türkün qədim eli, Atatürkün güvənc yeri olan Samsunda İsveçrədən, Belçikadan, Kosovadan, Çeçenistandan gələn soydaşlarla, qazax, özbək, qırğız, türkmən bir yerdədirlər. Ən qururverici an isə :
“Azərbaycan!” deyiləndə salon coşur ümman kimi,
Alqış, alqış sədasıyla vəsf edilir bir şan kimi.
Uç yüz otuz miliyonluq bir sırada mən də varam,
Onunçün də bu günümdə dünənimdən bəxtiyaram.
Bu birliyin hərarəti sığışmayır Yerə, Göyə,
Qürur ilə hayqırırıq:
“Nə mutluyuq türkəm deyə”!..
“Nə mutluyuq türkəm deyə”!..
Kitabdakı “Mərmərə dənizi”, “İstanbulda düşüncələr”, “Ağrıdağı”, “Van gölü”, “Qara dəniz” kimi şeirlərdə böyük, məğrur Türkiyəyə məhəbbət, sevgi tərənnüm olunmuşdur.
Xanəli Kərimlinin yaradıcılığına və qələminə xas olan ikiliklər və dördlüklər “Sən elə yaşa ki...” bölməsində toplanmışdır. Az sözlə böyük fikirlər ifadə etmək və fikirlərin aforizmə çevrilməsi bütün qələm sahibərinə nəsib olmur. Yaxşı haldır ki, şeirin bu formasından Xanəli Kərimli çox məharətlə istifadə edir. Onun ikiliklərində hər ikilik özü ayrılıqda müstəqil bir şeir rolunu oynayır, konkret fikrin, mətləbin ifadəsinə xidmət edir. Haqlı olaraq, Xanəli Kərimli yaradıcılığında diqqət cəlb edən, onun yaradıcılığında yenilik kimi qiymətləndirilən “İkiliklər” bu gün oxucu rəğbətini qazanmışdır.
Elmə yamaq olar nadan həmişə,
Çətinliyə düşcək düşər təşvişə.
Hər gecə özün çək öz hesabını,
Bir kimsə döyməsin səhər qapını.
Xoşbəxt o adamdır, ona vətəndə
Qəbir qismət olur, həm də kəfən də.
Haqdan gələn söz mənəm,
Haqqı görən göz mənəm,
Nartək dənələnsəm də,
Haqq əyilsə, dözmənəm.
“Tanrı müjdəsi” kitabının “Daha yollar bağlanıbdı taleyinin qapısı tək” bölməsində şairin son illərində yazdığı şeirlər toplanıbdır. Bu şeirlər şairin etiraf etdiyi kimi:
Quş öz balasını yemləyən kimi,
Mən də yemləyirəm şeirlərimi, -
deməsindən aydın olur ki, şair sözlərinə həmişə diqqət yetirir, təzətər çiçəklər kimi ətir saçmalarına çalışır. Elə ona görə də son illərin şeirləri öz mövzu dairələri, axıcılıqları, poetik səslənmələri ilə diqqəti cəlb edirlər. “Əvvəli də sirdir, sonu da sirdir”, “İşiğa can atıb ürəyim hər an”, “Qəribə adamlar, qərib adamlar”, “Bir də çətin gələ ələ bu dünya”, “Sən gözəl üz gördün, gözəl ürək yox” kimi şeirlərin adından da göründüyü kimi çox poetik, düşündürücü və əsl poezya nümunələridir. Bu şeirlərdə düzlük, təmizlik, üz gözəlliyi yox, ürək gözəlliyi, əxlaqı mənliyi, saflıq oxucuya aşılanır :
Duyar gözəlliyin gözəlliyini,
Könlü gözəlliyə dustaq olanlar.
Öpüb gözəlliyi qoyar göz üstə
Təmiz ürəklilər, təmiz qanlılar.
Üzü gözəllərdən uzaq ol, uzaq,
Qəlbi gözəllərin dur səcdəsinə.
Aldanma qəmzəli göz yaşlarına,
Vurul təmiz eşqim möcüzəsinə.
“Tanrı müjdəsi” kitabıdakı eyni adlı şeir şairin dünyasını vaxtsız dəyişən dostlarıın xatirəsinə həsr olunmuşdur.
...Dostlar durna qatarı tək
verib qanad-qanada
üzləri suluykən
köçdülər bu dünyadan.
Bu qəfil köç karvanıyla
mat qoydu bəndəsini
əzəmətli yaradan.
Ruhuyla yaddaşlara köçən əvəzsiz ana, istedadlı və ləyaqətli alim Fərqanə xanım Kazımovanın əziz xatirəsinə “Təsəlli”, qələmdaş dostu, şair Vaqif Məmmədovun ruhuna “Sən demə”, yazıçı, filoloq alim Rafiq Babayev üçün “Ruhu şad olsun”, milli ordunun kapitanı şəhid Ceyhun Orucəliyevə ithaf etdiyi “Hələ inanmırlar...”, məslək dostu, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Sabir Bəşirovun unudulmaz xatirəsinə “Dağ çayı”, dünyasını vaxtsız dəyişmiş görkəmli dilçi, AMEA-nın müxbir üzvü Adil Bağırov haqqında “Əmanət” şeirləri oxucuda bir doğmalıq və bu doğmalıqdan doğan kövrəklik doğurur.
“Vur əsgərim, haqq sənin, həqiqət də sənindir” şeiri şanlı ordumuzun 28 illik əsarətə son qoymasını 44 gün ərzində düşmənə sarsıdıcı zərbələr vurmasını, qələbə çalmasını tərənnüm edir :
1. Otuz ildir millətin səbri belə sovrulur.
2. Indi zaman dəmidir, indi günəş doğulur
3. Vur,çatlasın,əsgərim,düşmənin qan yaddaşı!
4. Ucalsın enməzliyə Vətənin məğrur başı!
“Tanrı müjdəsi” kitabında Xanəli Kərimlinin “Ağrı”, “Bütövlük”, “İnam”, “Təbil”, “Bayrağını uca qaldır, Ana Vətən” adlı lirik poemaları yer almışdır. Bu poemalarda “20 Yanvar” dərdi: Bakının şəhidlər xiyabanında bir məşəlin harayı, 28May-istiqlal günü yurdumuzun toy-busat dəmi. Bir kərə yüksələn bayrağın bir daha enməzliyi şair qəlbi şair qələmiylə ilhamla tərənnüm olmuşdur.
Biz inanırıq ki, ömrünün müdrikləşən 70-ci baharında “Tanrı müjdəsi” kitabı ilə oxucularının görüşünə gəlmiş qələm dostumuz Xanəli Kərimlinin bu nəğməli söz buketi də oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanacaqdır.
Akif İmanlı,
filologiya elmlər doktoru, professor,
Naxçıvan MR-nın əməkdar müəllimi
İbrahim Yusifoğlu,
Şair-publisist, Prezident mükafatçısı,
Azərbaycan Respublikasının qabaqcıl təhsil işçisi
Baxış sayı: 455
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 17-06-2021 01:44 | Bölmə: Ədəbiyyat
Dost hədiyyəsi şirin olar. Özü də Odlar Yurdu Azərbaycanımızın ən qədim və əbədi güşəsi olan, Şərqin Qapısı sayılan Naxçıvan ellərindən gələn hədiyyə.
Bu hədiyyə bizə dağlar qoynunda yerləşən Şahbuz rayonundakı məşhur “Toğluqayanın Məmməd Araza məktubu”nu, şəhid anasın “Saxla qəlbini buz tək” təsəllisini, “Zamanıma, nakam dostlarıma və özümə elegiya”sını, şanlı ordumuza “Vur, əsgərim, haqq sənin, həqiqət də sənindir” cağrışını, “Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz” inamı ilə söylənən “Bayrağını uca qaldır, ana vətən” sədasını çatdırdı.
Qələm dostumuz, şair Xanəli Kərimlinin “Qanun” nəşriyyatında işıq üzü görən, anadan olunmasının 70 illik yubileyinə həsr olunmuş “Tanrı müjdəsi” şeirlər və poemalar kitabı bizlərdə bu rəngarəng fikirləri yaratdı.
70 illik yubleyiniqeyd etdiyimiz, “Tanrı müjdəsi” ilə qəlbimizə sevinc gətirən Xanəli Kərimlini geniş oxucu kütləsinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəylinin “Nuhçıxandan Naxçıvana” adlı kitabındakı “Xanəli Kərimli şeirinin imkanları ” məqaləsindən gətirdiyimiz fikirlə təqdim edirik: “Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış nümayəndəsi Xanəli Kərimli çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malikdir. O, ədəbiyyatşünaslıq işi ilə də, bədii yaradıcılıqla da məşğul olur. Bununla belə Xanəli Kərimli şeir yaradıcılığında həssaslıq və vətəndaşlıq mövqeyi ön sırada dayanır. Həyata insanlara həssas münasibətlər Xanəli Kərimlinin şeirlərinə dərin lirizm gətirir. Belə məqamlarda Xanəlinin şeirlərində təbiət dil açıb danışır, ürək nəğmə oxuyur. Xanəli Kərimli həssas, nəcib, ülvi duyğuları şeirin dili ilə havalandırmağı bacarır. Şeirlərindən baxanda şairin özü də mənəvi saflığı, halallığı, pak duyğuları ilə əsərlərində istifadə etdiyi həssas düşüncələrinin məcmusu vəhdəti kimi görünür. Bütün məqamlarda Xanəli Kərimlinin şeirləri ilə şəxsiyyəti, daha çox da zəngin mənəvi ailəmi biri-birini tamamlayır”.
1998-ci ildə “Ay işığında” adlı kitabını nəşr etdirən Xanəli Kərimli ötən illər ərzində oxucularına müxtəlif janrlarda onlarla kitab bəxş etmişdir. Hər kitabın da, öz ətri, öz nəfəsi, öz təravəti olmuşdur və bu kitablar, oxucular tərəfindən yüksək səviyyədə qarşılanmışdır. “Tanrı müjdəsi” şairin zərgər dəqiqliyi ilə yazdığı, gözəl tərtibatçı kitablarındandır. Kitab “Taleyin öz yolu, öz ünvanı var” (Seçmə şeirlər), “Türkə ağı demək olmaz” (Türkiyə eskizləri), “Sən elə yaşa ki...” (İkiliklər və dördlüklər) və “Daha yollar bağlanıbdı, taleyimin qapısı tək” (Son illərin şeirləri) lirik poemalar bölmələrindən ibarətdir.
“Tanrı müjdəsi” kitabındakı ilk şeir “Toğrulqayanın Məmməd Araza məktubu” adlanır. Xalq şairinin çox səmimi və kövrək təsir bağışlayan:
Gecikmisən, Məmməd Araz,
Yəqin dağlar küsüb məndən,-
şah misralarına cavab olaraq şairin doğ
ulduğu Şahbuz rayonundakı məşhur Toğrulqayanın dili ilə elin-obanın məbbətini təcəssüm etdirir:
İndi mənim səbrim yaman daralıb.
Gözüm kökü həsrətindən saralıb.
Yollarımı boran alıb, qar alıb,
Qalmayibdı nə şənliyim, nə nazım,
Gəl görüşək, mənim Məmməd Arazım.
İllər boyu yollarına baxmışam,
Xısın-xısın ürəyimi yaxmışam,
Gah da olub şimşək kimi çaxmışam,
Bundan belə nə düşünüm, nə yazım...
Gəl görüşək, mənim Məmməd Arazım…
Ömrünü saf və müqəddəs müəllimlik peşəsinə həsr edən, orta məktəb şagirdlərinə və ali təhsil müəssisələrinin tələbələrinə həyat dərsi keçən, qəlbindən süzülüb gələn hisslərini sözə, şeirə çevirən, elinin-obasının müdrik adamı sayılan Xanəli Kərimlinin hər şeirində özünəməxsus mənalar var. Bu şeirlər oxucularının gözləri önündə canlı tablolara dönür, onları düşüdürür, düzlüyə, insanlığa hörmətə, el-obaya, ana torpağa məhəbbət hissləri aşılayır.
“Səadət hər kəsin öz əlindədir” –
Deyən qələmdaşım, bəlkə də, haqdır.
Ancaq qismətində yoxsa səadət,
Dağa-daşa düşmək, vallah, nahaqdır.
Cismani ömür şərəfli və şərəfsiz olur, ölüm də beləcə. Şəhidlik-taleyi az-az adama qıydığı dəyərli ölüm zirvəsidir. Şəhid məzarları yurdun qeyrət rəmzi, xalqın baş ucalığıdır. Şair Xanəli Kərimli öz yaradıcılığında bu müdrik fikirləri əsas tutaraq Şəhidlik mövzusunda milli ordunun kapitanı şəhid Ceyhun Orucəliyevin əziz xatirəsinə həsr etdiyi “Şəhidlik nəğməsi”, şəhid anasına yazdığı “Saxla qəlbini buz tək” şeirləri 20 Yanvar şəhidlərinə ünvanladığı “Ağrı” lirik poeması “Tanrı müjdəsi” kitabında yer alıbdır.
Sən, ey bu Vətənin şəhid övladı!
Qanınla yoğrulub Vətən torpağı.
Ölümü öldürən ölməzliyinə
Nəğmələr oxuyur Vətən bayrağı.
...O Vətən uğrunda şəhid oldun ki,
Sənə can vermişdi doğma canından.
Sən, ey bu Vətənin şəhid övladı,
Qanın mayalanıb şəhid qanından.
(“Şəhidlik nəğməsi”)
“24 mart 2000-ci il Türk xalqları tarixinin qızıl səhifələrindən biri kimi xatırlanacaq. Çünki həmin gün qardaş Türkiyənin Samsun şəhərində 8-ci türk dövlət və toplumlarının ənənəvi dostluq, qardaşlıq və iş birliyi qurultayı öz işinə başladı. Qurultaya Azərbaycandan dəvət olunmuş nümayəndə heyətinin tərkibində mən də vardım.” Bu fikirlərini Xanəli Kərimli “Tanrı müjdəsi” kitabının “Türkə ağı demək olmaz” bölməsindəki “Nə mutluluğ” şeirinin əvvəllərində qeyd etmişdir.
Türkün qədim eli, Atatürkün güvənc yeri olan Samsunda İsveçrədən, Belçikadan, Kosovadan, Çeçenistandan gələn soydaşlarla, qazax, özbək, qırğız, türkmən bir yerdədirlər. Ən qururverici an isə :
“Azərbaycan!” deyiləndə salon coşur ümman kimi,
Alqış, alqış sədasıyla vəsf edilir bir şan kimi.
Uç yüz otuz miliyonluq bir sırada mən də varam,
Onunçün də bu günümdə dünənimdən bəxtiyaram.
Bu birliyin hərarəti sığışmayır Yerə, Göyə,
Qürur ilə hayqırırıq:
“Nə mutluyuq türkəm deyə”!..
“Nə mutluyuq türkəm deyə”!..
Kitabdakı “Mərmərə dənizi”, “İstanbulda düşüncələr”, “Ağrıdağı”, “Van gölü”, “Qara dəniz” kimi şeirlərdə böyük, məğrur Türkiyəyə məhəbbət, sevgi tərənnüm olunmuşdur.
Xanəli Kərimlinin yaradıcılığına və qələminə xas olan ikiliklər və dördlüklər “Sən elə yaşa ki...” bölməsində toplanmışdır. Az sözlə böyük fikirlər ifadə etmək və fikirlərin aforizmə çevrilməsi bütün qələm sahibərinə nəsib olmur. Yaxşı haldır ki, şeirin bu formasından Xanəli Kərimli çox məharətlə istifadə edir. Onun ikiliklərində hər ikilik özü ayrılıqda müstəqil bir şeir rolunu oynayır, konkret fikrin, mətləbin ifadəsinə xidmət edir. Haqlı olaraq, Xanəli Kərimli yaradıcılığında diqqət cəlb edən, onun yaradıcılığında yenilik kimi qiymətləndirilən “İkiliklər” bu gün oxucu rəğbətini qazanmışdır.
Elmə yamaq olar nadan həmişə,
Çətinliyə düşcək düşər təşvişə.
Hər gecə özün çək öz hesabını,
Bir kimsə döyməsin səhər qapını.
Xoşbəxt o adamdır, ona vətəndə
Qəbir qismət olur, həm də kəfən də.
Haqdan gələn söz mənəm,
Haqqı görən göz mənəm,
Nartək dənələnsəm də,
Haqq əyilsə, dözmənəm.
“Tanrı müjdəsi” kitabının “Daha yollar bağlanıbdı taleyinin qapısı tək” bölməsində şairin son illərində yazdığı şeirlər toplanıbdır. Bu şeirlər şairin etiraf etdiyi kimi:
Quş öz balasını yemləyən kimi,
Mən də yemləyirəm şeirlərimi, -
deməsindən aydın olur ki, şair sözlərinə həmişə diqqət yetirir, təzətər çiçəklər kimi ətir saçmalarına çalışır. Elə ona görə də son illərin şeirləri öz mövzu dairələri, axıcılıqları, poetik səslənmələri ilə diqqəti cəlb edirlər. “Əvvəli də sirdir, sonu da sirdir”, “İşiğa can atıb ürəyim hər an”, “Qəribə adamlar, qərib adamlar”, “Bir də çətin gələ ələ bu dünya”, “Sən gözəl üz gördün, gözəl ürək yox” kimi şeirlərin adından da göründüyü kimi çox poetik, düşündürücü və əsl poezya nümunələridir. Bu şeirlərdə düzlük, təmizlik, üz gözəlliyi yox, ürək gözəlliyi, əxlaqı mənliyi, saflıq oxucuya aşılanır :
Duyar gözəlliyin gözəlliyini,
Könlü gözəlliyə dustaq olanlar.
Öpüb gözəlliyi qoyar göz üstə
Təmiz ürəklilər, təmiz qanlılar.
Üzü gözəllərdən uzaq ol, uzaq,
Qəlbi gözəllərin dur səcdəsinə.
Aldanma qəmzəli göz yaşlarına,
Vurul təmiz eşqim möcüzəsinə.
“Tanrı müjdəsi” kitabıdakı eyni adlı şeir şairin dünyasını vaxtsız dəyişən dostlarıın xatirəsinə həsr olunmuşdur.
...Dostlar durna qatarı tək
verib qanad-qanada
üzləri suluykən
köçdülər bu dünyadan.
Bu qəfil köç karvanıyla
mat qoydu bəndəsini
əzəmətli yaradan.
Ruhuyla yaddaşlara köçən əvəzsiz ana, istedadlı və ləyaqətli alim Fərqanə xanım Kazımovanın əziz xatirəsinə “Təsəlli”, qələmdaş dostu, şair Vaqif Məmmədovun ruhuna “Sən demə”, yazıçı, filoloq alim Rafiq Babayev üçün “Ruhu şad olsun”, milli ordunun kapitanı şəhid Ceyhun Orucəliyevə ithaf etdiyi “Hələ inanmırlar...”, məslək dostu, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Sabir Bəşirovun unudulmaz xatirəsinə “Dağ çayı”, dünyasını vaxtsız dəyişmiş görkəmli dilçi, AMEA-nın müxbir üzvü Adil Bağırov haqqında “Əmanət” şeirləri oxucuda bir doğmalıq və bu doğmalıqdan doğan kövrəklik doğurur.
“Vur əsgərim, haqq sənin, həqiqət də sənindir” şeiri şanlı ordumuzun 28 illik əsarətə son qoymasını 44 gün ərzində düşmənə sarsıdıcı zərbələr vurmasını, qələbə çalmasını tərənnüm edir :
1. Otuz ildir millətin səbri belə sovrulur.
2. Indi zaman dəmidir, indi günəş doğulur
3. Vur,çatlasın,əsgərim,düşmənin qan yaddaşı!
4. Ucalsın enməzliyə Vətənin məğrur başı!
“Tanrı müjdəsi” kitabında Xanəli Kərimlinin “Ağrı”, “Bütövlük”, “İnam”, “Təbil”, “Bayrağını uca qaldır, Ana Vətən” adlı lirik poemaları yer almışdır. Bu poemalarda “20 Yanvar” dərdi: Bakının şəhidlər xiyabanında bir məşəlin harayı, 28May-istiqlal günü yurdumuzun toy-busat dəmi. Bir kərə yüksələn bayrağın bir daha enməzliyi şair qəlbi şair qələmiylə ilhamla tərənnüm olmuşdur.
Biz inanırıq ki, ömrünün müdrikləşən 70-ci baharında “Tanrı müjdəsi” kitabı ilə oxucularının görüşünə gəlmiş qələm dostumuz Xanəli Kərimlinin bu nəğməli söz buketi də oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanacaqdır.
Akif İmanlı,
filologiya elmlər doktoru, professor,
Naxçıvan MR-nın əməkdar müəllimi
İbrahim Yusifoğlu,
Şair-publisist, Prezident mükafatçısı,
Azərbaycan Respublikasının qabaqcıl təhsil işçisi
Baxış sayı: 455
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO
27-11-2023, 10:45
İrlandiyalı Pol Linç 2023-cü il üçün "Man Booke"r mükafatını qazandı
1-11-2023, 11:19
Buninin qardaşı qızı 100 yaşında dünyasını dəyişib
18-10-2023, 21:25
ŞAİRİN OXUCULAR QARŞISINDA POETİK HESABATI
16-10-2023, 14:46
Əlyazma kolleksiyaları oxuculara virtual təqdim olunur
15-10-2023, 22:09
Şair və rəssam Qavriil Lubnin vəfat edib
4-10-2023, 20:34
“Heydər Əliyev: tariximizdə və taleyimizdə” kitabının təqdimatı olub
24-09-2023, 20:54
AMEA Naxçıvan Bölməsində Məhəmmədhüseyn Şəhriyara həsr olunmuş konfrans
22-09-2023, 21:09
Qərbi Azərbaycan haqqında kitabın və sosioloji-tədqiqatın nəticələri ilə bağlı hesabatın təqdimatı keçirilib
13-09-2023, 15:11
Seyfəddin Dağlının “Gəcil qapısı” pomanının təqdimatı Keçirilib
10-09-2023, 00:17
“Heydər Əliyev ideyaları və müasir dövr” respublika elmi konfransının materialları çapdan çıxıb
3-09-2023, 22:18
YAZARLAR MƏDƏNİYYƏT İŞÇİLƏRİNİ MƏFTUN ETDİLƏR
15-08-2023, 00:28
ƏBÜLFƏT HƏSƏNOĞLU-ŞEİRLƏR
8-08-2023, 18:16
Vəfat etmiş tərcüməçi və yazıçı Leonid Volodarski
7-08-2023, 22:22
Uşaq kitablarının illüstratoru Nikolay Ustinov vəfat edib
13-07-2023, 14:50
“Naxçıvan paremioloji vahidləri: deyimlər, atalar sözləri və məsəllər” kitabının təqdimatı keçirilib
10-07-2023, 19:57
O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV
7-07-2023, 22:48
QHT Azərbaycanın klassik və müasir ədəbiyyatını təbliğ edəcək
30-06-2023, 23:49
Həmişə sizinlə olan cəhənnəm-Əkbər Qoşalı
28-06-2023, 20:10
İSMAYIL İMANZADƏNİN UŞAQ ŞEİRLƏRİNDƏN İBARƏT “HƏR ÇƏMƏNDƏN BİR ÇİÇƏK” KİTABINA ÖN SÖZ-ADİLƏ NƏZƏROVA
23-06-2023, 20:44
Baş Prokurorluq tərəfindən "Özəl sektorda anti-korrupsiya standartları" mövzusuna həsr olunmuş kitab hazırlanıb
22-06-2023, 22:44
TANINMIŞ ALİMİN “HEYDƏR ƏLİYEV SİYASƏTİ: TARİX VƏ MÜASİRLİK” MONOQRAFİYASI NƏŞR EDİLİB-Ramiz Qasımov
22-06-2023, 22:37
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
10-06-2023, 20:04
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
27-05-2023, 22:21
Detektiv yazar Elbrus Kəlbiyevlə görüş keçirilib
24-05-2023, 00:22
Qərbi Azərbaycanın mədəni-ədəbi mühitinə həsr edilmiş elmi konfrans olub
19-05-2023, 19:17
Nizami Gəncəvi Dühası-Anar Rzayev
18-05-2023, 20:14
“Axtarışlar” jurnalının yeni nömrəsi nəşrdən çıxıb
17-05-2023, 19:52
“Naxçıvanın əlyazmalar xəzinəsi” kitabı nəşr olunub
16-05-2023, 21:02
Yeni nəşr olunmuş iki monoqrafiyanın təqdimatı olub
5-05-2023, 21:54
Əhliman Ərəfsəli doğma kəndində yad edilib
5-05-2023, 21:38
“Elmi əsərlər”in yeni nömrəsi çapdan çıxıb
5-05-2023, 20:34
Əhməd Cavadın Vətən idealı-Ramiz QASIMOV
1-05-2023, 21:21
KAMAL CAMALOV TƏDQİQATÇILIQ VƏ NATİQLİK MƏHARƏTİİLƏ SEÇİLƏN TƏDQİQATÇI ALİMDİR-Əbülfət Pələngov