22:26 / 24-11-2024
Bu da xatirə - Fotosu
22:17 / 24-11-2024
İlham Əliyevdən COP29-un yekunları ilə bağlı - Paylaşım
22:13 / 24-11-2024
Leyla Əliyeva Altıağacda - Fotolar
22:06 / 24-11-2024
“Sumqayıt”dan əzmkar qələbə
21:52 / 24-11-2024
Ərdoğan Putinə deyib ki, Türkiyə Rusiya ilə ticarəti artırmağı hədəfləyir
21:46 / 24-11-2024
Litva silah və elektrik generatorlarını Kiyevə köçürüb
21:28 / 24-11-2024
İranın ali dini liderinin müşaviri: "Kiyevə yardım azalacaq və Rusiya qalib gələcək"
21:24 / 24-11-2024
Bir qadın Analar Günündə metro stansiyasında uşaq dünyaya gətirib
21:19 / 24-11-2024
Bir gündə 84 nəfər İsrailin Livana endirdiyi zərbələrin qurbanı olub
21:14 / 24-11-2024
"Hizbullah" İsrailin Hayfadakı hərbi dəniz bazasına zərbələr endirib
14:32 / 24-11-2024
Bakı aeroportu COP29-da - Video
14:25 / 24-11-2024
48 ton surroqat spirti müsadirə edilib
14:22 / 24-11-2024
Peskov: "ABŞ Putinin siqnallarına məhəl qoymadı və qəti addımlar atmaq lazım idi"
13:38 / 24-11-2024
Hikmət Hacıyev Berbokun ittihamlarına cavab verdi
13:24 / 24-11-2024
"Sky News": ABŞ-ın Böyük Britaniyadakı hava bazaları üzərində naməlum İHA-lar aşkarlanıb
13:20 / 24-11-2024
Primorski sakini ilə zəngə cavab verməyə gələn polis arasında baş verən dava videoya çəkilib
13:16 / 24-11-2024
Yanar materialların olduğu anbar yanır
13:13 / 24-11-2024
Rep konsertindən sonra üç yeniyetmə reanimasiyaya yerləşdirilib
13:11 / 24-11-2024
Kşilərin səfərbər olması səbəbindən minə yaxın ev istiliksiz qalıb
13:04 / 24-11-2024
"Bloomberg": Malidəki silahlılar "Wagner PMC"nin altı üzvünü öldürdülər
11:21 / 24-11-2024
Bir xəstənin reanimasiyası zamanı mənzildə yanğın başlayıb
11:18 / 24-11-2024
Rudenko: "Qərb Seulu Ukraynada şərik etmək və Pxenyana təzyiq etmək istəyir"
11:13 / 24-11-2024
Merkel: "Qərb və Ukrayna Rusiya ilə dialoqa getməlidir"
11:07 / 24-11-2024
Naməlum şəxs bıçaqla polisə hücum edib
10:55 / 24-11-2024
Müqəddəs Qəbir kilsəsinin altında tapılan Roma ziyarətgahının xarabalıqları
10:51 / 24-11-2024
Senator Qrem ABŞ müttəfiqlərini Netanyahunun həbsinə kömək etdiklərinə görə sanksiyalarla hədələyib
10:40 / 24-11-2024
12 qutu qəhvə oğurlamağa cəhd etdiyinə görə şərti cəza alıb
10:33 / 24-11-2024
WSJ: Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rostov vilayətinə ATACMS raketləri ilə hücum edə bilər
23:05 / 23-11-2024
İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Suriya ilə Livan sərhədindəki nəzarət-buraxılış məntəqəsini vurub
22:44 / 23-11-2024
COP29-da İtki və Zərər Fondunun tam fəaliyyətə başlamasını təmin edən qərar qəbul olunub
22:39 / 23-11-2024
Leyla Əliyevanın iştirakı ilə Bakıda növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib
21:57 / 23-11-2024
"Bloomberg": Mask yenə planetin ən zəngin adamıdır
21:36 / 23-11-2024
Milli Məclisin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupu bəyanat yayıb
21:30 / 23-11-2024
Xumar Qədimovanın yeni “Ay”ı... - Video
21:26 / 23-11-2024
Litvada 2,5 mindən çox NATO əsgəri yerləşdirilib
21:17 / 23-11-2024
Karine Jean-Pierre G20 sammitində rusiyalı jurnalistlərin suallarını cavablandırmaqdan imtina edib
20:59 / 23-11-2024
"Yle": Finnair pilotların tətili səbəbindən təxminən 300 uçuşu ləğv etdi
20:54 / 23-11-2024
Zalujnı hesab edir ki, Rusiya Silahlı Qüvvələri 2027-ci ildə cəbhəni yarıb keçəcək
QURTULUŞA AÇILAN GÜN-Ramiz QASIMOV
Tarix: 29-07-2020 11:22 | Bölmə: Siyasət
Tarixdə adı millətinin, ölkəsinin adı ilə bərabər çəkilən böyük şəxsiyyətlər çox deyil. Heydər Əliyev yeganə şəxsiyyətdir ki, parçalanmış, taleyi yoxluğa sürüklənmiş bir xalqdan beynəlxalq aləmdə öz yeri, öz ölkəsinin sahibi olan bir xalq, parçalanma aqibəti ilə üz-üzə qalan bir ölkədən müstəqil, milli dövlətçiliyə sahib olan bir ölkə, dövlət yaratdı.
Ağır bir böhran içində olan 80-ci illəri çoxları yaxşı xatırlayır... Hər sahədə böhranın yaşandığı, aclıq, səfalət, cinayət, xəyanətin hökm sürdüyü, xalqın ümidsizlik içində qıvrandığı illər idi. 80-ci illərin sonu, 90-cı illərin əvvəllərinə Azərbaycan tarixinin “itirilmiş illəri” də deyirlər. Azərbaycan xalqı bu dövrdə təkcə illərini deyil, vətən torpağının ərazilərini, minlərcə qəhrəman övladlarını, xoşbəxtliyini, firavanlığını, sevincini, ümidini itirmişdi. Azadlıq uğrunda xalq hərəkatı yarıtmaz, bacarıqsız, milli heysiyyəti olmayan rəhbərlər üzündən xalq üçün fəlakət və səfalət ipinə dönüb boğazına keçmişdi. 20 Yanvar hadisələri baş verdikdən sonra məqsədyönlü şəkildə rəhbərlikdən uzaqlaşdırılan xalqın böyük oğlu, uzun illər sevilə-sevilə öz ölkəsinə rəhbərlik edən ümummilli lider Heydər Əliyev böyük cəsarətlə Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gəlib bir vətəndaş kimi öz etirazını bildirmiş və bu mənfur hadisənin törədicilərini göstərərək qınamışdı. Məhz bu cəsarətli addımdan sonra bütün dünya Azərbaycan xalqına qarşı görünməmiş miqyasla törədilən cinayətdən xəbərdar olmuşdu. Belə bir vaxtda – öz ölkəsinin, canı qədər, qanı qədər sevdiyi vətənin ağır günlər keçirdiyi illərdə dahi lider seyrçi qala bilmədi və vətəninə dönmək qərarı verdi. Lakin xalqın böyük oğlu Heydər Əliyevin fədakarlıq dolu bu addımı mövcud hakimiyyət tərəfindən qorxu ilə qarşılandı. Onun vaxtilə inkişafına böyük əmək verdiyi doğma Azərbaycana, Heydər Əliyevin böyük əzmi ilə inkişaf edib nəhəng sənaye mərkəzinə çevrilən Bakı şəhərinə düşməsinə icazə vermədilər: qısqanclıq və qorxu tarixin təkərinə əngəl-kələf oldu. Amma dahi lider Heydər Əliyev vətənə dönüşünü tamamladı: onu dərin məhəbbətlə sevən, onunla həmişə iftixar edib qürur duyan, blokadaya salınaraq fəlakətlə, erməni işğalı ilə üzbəüz qalan doğma yurdu, ata məkanı, ana qucağı Naxçıvana döndü. Naxçıvan əhalisi sevimli oğlu Heydər Əliyevə qucaq açdı, onu dərin sevgilə, gül-çiçəklə, böyük sevinclə qarşıladı. Xalq ulu öndər Heydər Əliyevin Naxçıvana qayıtdığı 1990-cı il 22 iyul gününü yaddaşına xilaskarlıq günlərinin başlanğıc tarixi kimi yazdı. Çünki qaranlıq və ümidsizliyə, səfalət və fəlakətə sürüklənmiş Naxçıvanın işıqlı, ağ günləri və sabaha olan inamı məhz bu gündən, bu tarixdən yazılmağa başladı. Bu gün Naxçıvanın keşməkeşli və uzun tarixinə yeni bir tarixi dönəm olaraq yazıldı. Dahi lider özü də bu günləri xatırlayaraq deyəcəkdi: “1990-cı ilin yayı idi. Mən buraya gələrkən Naxçıvanı çox çətin bir vəziyyətdə gördüm. Amma eyni zamanda özümü çox rahat hiss etdim. Moskvada məni təqib edirdilər. Hətta yanvar hadisələrindən sonra hərəkətlərimə görə mənə qarşı repressiya planları hazırlanmışdı və onları həyata keçirmək istəyirdilər. Bakıya gələndə xalq tərəfindən mənim gəlişim böyük ruh yüksəkliyi ilə qəbul olundu, lakin hakimiyyətdə olan ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən Bakıda yaşamağıma imkan verilmədisə də, mən Naxçıvana gələndə Naxçıvan ayağa qalxdı, Naxçıvan məni qucaqladı, bağrına basdı. Son illər çəkdiyim bütün əzab-əziyyəti unutdum. Görünür, mənim Naxçıvana gəlişim taleyin işi imiş”. Bəli, bu tale, bu qismət ilə baş verən “adi” gəlişdən ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlı olan və Azərbaycan tarixinə qırmızı hərflərlə yazılan, Azərbaycan xalqına özü ilə bərabər müstəqillik, bütövlük, böyük inkişaf, sürətli dəyişmə, abadlaşma, yenidənqurma, əmin-amanlıq, maddi rifah, səadət, xoşbəxtlik – bir sözlə, xilaskarlıq gətirən Böyük Qurtuluş baş verdi. Bu illəri xarakterizə edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin hörmətli Sədri cənab Vasif Talıbovun söylədiyi kimi: “Ölkəmizin taleyinin hərraca qoyulduğu, fəlakətə sürükləndiyi bir vaxtda səsini qaldıran, Azərbaycan həqiqətlərini bütün dünyaya çatdıran Heydər Əliyev və xalq amili bir daha fəal siyasi müstəvidə birləşdi. Xalqımızın böyük oğlunun qayıdışı Azərbaycan adlı parçalanmış, qan içində olan, 20 Yanvar faciəsinin məhrumiyyətindən özünə gəlməyə macal tapmayan, erməni yaraqlılarının hərbi müdaxiləsi, daxildə isə satqın rəhbərlərin xəyanəti ilə üzləşən yarımcan bədənə mənəvi ruh, bütövlük və tamlıq gətirdi”.
Beləliklə, dahi liderin Naxçıvana qayıdışı xalqı inamı və əqidəsinin dönüş günü, milli müstəqillik və dövlətçiliyin xilasının başlanğıc günü oldu.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik rəhbərliyi sayəsində naxçıvanlılar hərbi təcavüz edən erməni silahlı birliklərinə qarşı əzmlə döyüşərək bir qarış torpağını da itirmədi. Müdrik və uzaqgörən liderin rəhbərliyi ilə Naxçıvan əhalisi qaranlıq və soyuq günlərin ümidsizliyindən çıxıb qətiyyətli mübarizə, qurub-yaratmaq əzmi ilə yeni dövrə qədəm basdı: intibah və inkişafın nəticəsi olan AZƏRBAYCAN möcüzəsi yarandı. Dahi lider Heydər Əliyevin şəxsi nüfuzu, mahir diplomatiyası və uzaqgörən siyasəti nəticəsində hər tərəfdən blokadaya salınmış Naxçıvanın sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün məharətli danışıqlar aparıldı, uğurlu nəticələr əldə edildi, Türkiyə və İran respublikaları Naxçıvana kömək əli uzatmaqdan imtina etmədi. Ulu öndərin böyük tarixi misiyası olaraq Qars müqaviləsinin şərtlərini yenilənməsi ilə bağlı uzaqgörən fəaliyyəti Qardaş türkiyə Cümhuriyyəti ilə Naxçıvan arasında əsl isti münasibətlərin başlamasına imkan verdi. İki qardaş ölkə arasında “Ümid” körpüsünün açılışı təkcə 11 kilometrlik ərazi üçün deyil, tarixən bir olan iki qardaş xalqın qəlbinə gedən ümid telləri oldu. Sovet imperiyasının can verdiyi və daha da dəhşətli cinayətkara çevrildiyi illərdə Heydər Əliyev müdrikliyi ilə Naxçıvanda imperiya bağlarını birdəfəlik qıran, Azərbaycanın inkişaf və müstəqilliyi üçün bir dövlətçilik konsepsiyası yaradan zəngin dövlətçilik fəaliyyəti ortaya qoyuldu. Ulu Öndərin uzaqgörən və qətiyyətli qərarı ilə Naxçıvan Sovet İttifaqının köləlik buxovlarını qıran ilk və həm də ən kiçik bir muxtar dövlət olaraq yaddaşlarda qaldı. Naxçıvan “sovet” və “sosialist” quruluşundan qəti olaraq imtina etdi, muxtariyyətini yenidən təzələdi, üçrəngli ay-uluduzlu bayrağı dövlət bayrağı olaraq qaldırdı, gerbini, atributlarını milliləşdirdi və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisliyini təmin etdi. Naxçıvanda sürətli sosial-iqtisadi dirçəliş özünü nümayiş etdirməyə başladı. Blokadanın bütün ağırlığı və çətinliklərini ortadan qaldıran məharətli bir diplomatiya, uzaqgörən, müdrik bir siyasət, dərin bir təcrübə, sınanmış bir idarəçilik ortaya çıxdı. Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi ideyası da ideyadan reallığa doğru məhz bu torpaqdan Böyük Azərbaycana və bütün dünyaya yol aldı. Necə deyərlər, müdrik liderin uzaqgörən siyasi addımları ilə Naxçıvan Azərbaycanın gələcək müstəqilliyi və xoşbəxtliyinə təməllər hazırladı. Böyük Qurtuluş hadisəsi də məhz bu illərin uğurlarını bütövlükdə ölkəyə, dahi lideri sevərək bağrına basan bütün Azərbaycana daşıdı, bütün Azərbaycan üçün qurtuluş tarixinə çevrildi.
Azərbaycanın məhv olma hadisələri ilə səciyyəvi olan bu günlər həm də şəxsiyyətin böyüklüyünü, zəkanın dərinliyini, siyasətin uzaqgörənliyini, diplomatiyanın məharətini, xalqına bağlılığın, sevginin intəhasızlığını bütün aydınlığı ilə təcəssüm etdirir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov ümummilli lider Heydər Əliyevin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışının tarixi əhəmiyyətindən danışarkən deyirdi:“Millətlərin gücü və yenilməzliyi onların liderlərindən asılıdır. Lideri olmayan ölkə, xalq müstəqillik əldə edə və yaxud əldə olunmuş müstəqilliyi qoruyub saxlaya bilməz. Azərbaycanın müasir tarixi dəfələrlə sübut etmişdir ki, xalqın gücü ümummilli lider Heydər Əliyevdə olduğu kimi, ümummilli lider Heydər Əliyevin də gücü Azərbaycan xalqındadır”.
Bu baxımdan müstəqil Azərbaycana Heydər Əliyevin şah əsəri də deyilir, “HEYDƏR ƏLİYEV-AZƏRBAYCAN” adları qoşa çəkilir. Çünki məhz dahi liderin misilsiz xidmətləri sayəsində Azərbaycan müstəqilliyini itirmək təhlükəsindən qurtularaq suveren ölkə, dövlət statusunu əldə etmiş, görünməmiş sürətlə inkişaf, tərəqqi yolu keçən, beynəlxalq aləmdə layiqli yerini tutmuş və etibarlı tərəfdaş kimi tanınmış, böyük layihələrə imza ataraq intibaha qovuşan bir ölkəyə çevrilmişdir.Bu gün Azərbaycan dünyanın enerji təhlükəsizliyi sahəsində ən güclü, etibarlı tərəfdaş imicini qazanıb. Beynəlxalq təşkilatlarda söz sahibinə çevrilən bir dövlət olması da Azərbaycanın düzgün və düşünülmüş siyasi kursunun uğurlu nəticəsidir. Kiçik dövlət və azsaylı əhalisi olmasına baxmayaraq Azərbaycanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Avropa Təhlükəsizlik Şurasında tutduğu sözçülük mövqeyi onun böyük siyasət yürütməsinin nailiyyəti kimi məmnunluq doğurur. Əlbəttə, bütün bunlar bu böyük siyasətin banisi dünyaşöhrətli siyasətçi, liderlər əsrinin lideri, müdrik rəhbər Heydər Əliyevə minnətdarlıq yaradır. Bu baxımdan “Mənim həyatımın məqsədi Azərbaycandır, Azərbaycan xalqıdır, Azərbaycan Respublikasıdır, Azərbaycan vətəndaşıdır” - deyən ulu öndər Heydər Əliyevin məqsədini bu gün onun adı ilə qoşa çəkilən, dahi liderin şah əsəri olan və “dünyaya Günəş kimi doğan” Azərbaycan daha aydın və uğurla təcəssüm etdirir. Bütün həyatını canı-qanı qədər sevdiyi vətəninə, Azərbaycana həsr edən müdrik və dahi lider Heydər Əliyevin Azərbaycanı misilsiz inkişafa aparan zəngin siyasi kursunun bu gün uğurla davam etdirilməsi Azərbaycanın müstəqilliyinin, inkişaf və varlığının təməli, qarantı kimi çıxış edir.
Azərbaycan xalqı əvəzsiz liderinin siyasi kursunu bu gün özünün çoxsaylı səsi, dəstəyi, iradəsi ilə yaşadır. İlham Əliyevin uğurlu və ləyaqətli bir siyasi varis olaraq bu siyasi kursu davam etdirməsi Azərbaycanı daha da böyük nailiyyətlərə aparır. “Mən ona özüm qədər inanıram”
deyən ulu öndərin etimadı və xalqın inamını bacarıqlı dövlət başçısı İlham Əliyev doğrultdu. Hər addımda daha da irəliyə, böyük uğura və siyasi nailiyyətə imza atan Azərbaycan özünün iqtisadi inkişafı və xalqın maddi rifahı, əmin-amanlığı kimi vacib məsələlərdə də görünməmiş müvəffəqiyyətlərə imza atdı. Tam qətiyyətlə demək olar ki, gənclik ruhu, vətənpərvərlik ideyaları və siyasi qətiyyətilə liderlik kürsüsünə qədəm qoyan cənab İlham Əliyevin tarixi missiyası ilə ölkəmizin həyatında yeni bir mərhələ başlandı. Azərbaycan yeni mərhələdə bütövlükdə regionun ən güclü ordusu, dayanıqlı və sabit iqtisadi inkişafı, hətta kosmik gücü olan nüfuzlu, inkişaf etmiş və yenilməz ölkəsinə çevrildi.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi kursundan güc alaraq inkişaf edən və müasirliyi, inkişafı və intibahı təcəssüm etdirən başlıca region Naxçıvandır. Blokadanın yaratdığı çətinlikləri Naxçıvan uzaqgörənlik, qətiyyət və əzmlə nəinki aşdı, həm də inkişafın yeni bir modelini yaratdı: Naxçıvan modeli. Ali Məclis Sədrinin inkişaf və qayğıya əsaslanan quruculuq siyasəti sayəsində qısa zaman kəsiyində sürətli bir inkişaf yolu keçən Naxçıvan hər bir sahədə - mədəniyyət, iqtisadiyyat, elm, təhsil, incəsənət və s. sahələrdə əhəmiyyətli yeniliyə və müasirliyə qovuşdu, ciddi inkişaf tablosu təcəssüm etdirdi. Naxçıvanın ayrı-ayrı inzibati rayonlarının müasir inkişaf səviyyəsi də bu inkişafın təzahürünə işıq tutur. Sürətli və əsaslı inkişaf yolu keçən rayonlardan biri də tarixin böyük yadigarlarından olan, Böyük İpək Yolu üzərində yerləşən, tarixən ticarət yolu kimi fəaliyyət göstərmiş Culfa rayonudur. 23 kənddən və 1 şəhərdən ibarət olan Culfa rayonunda kənd təsərrüfatı ilə bərabər sənaye sahələri də inkişaf edir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi qazanmasından sonra Culfanın iqtisadi əhəmiyyəti daha da artmış, aparılan abadlıq və quruculuq işləri sayəsində rayon müasir inkişaf səviyyəsinə qovuşmuşdur. Ən ucqar dağ kəndləri olan Ərəfsə və Boyəhməddən, Şurud və Gal kəndlərindən tutmuş rayon mərkəzinə qədər məktəblər, inzibati binalar, yol və rabitə infrastrukturu və digər sahələr Culfa rayonunda tamamilə yenilənmişdir. Rayonun elə bir kəndi, elə bir yaşayış yeri yoxdur ki, məktəb və inzibati binaları yenilənməmiş olsun. Yol infrastrukturu tamamilə yenidən qurulan Culfa rayonunda turizmin inkişafı üçün də yüksək şərait hökm sürür. Xüsusilə tarixi-mədəni abidələrilə məşhur olan Culfa rayonu qədim və orta əsrlərin ən mühüm abidələrinə malikdir: Əlincə qalası, Fəzlullah Nəimi və Gülüstan türbəsi, Qazançı qalası və körpüsü və b. Yenidən təmir və bərpa edilən hər bir abidə indi adamların zövqünə zövq, marağına maraq qatır. Ən qədim dövrlərin yadigarı olan, Dədə Qorqud dastanlarında adı çəkilən, Azərbaycan Atabəylər dövlətinin xəzinəsi yerləşən, işğal və müharibələr zamanı insanların ümid qapısına, sığınacaq yerinə çevrilən, Əmir Teymur kimi dünya fatehinə 14 il baş əyməyən, azadlıq və yenilməzlik qalası kimi yaddaşları fəth edən Əlincəqalada Ali Məclis Sədrinin sərəncamı və qayğısı ilə aparılan təmir-bərpa işləri bu alınmaz qalanı müstəqil dövlətimizin üçrəngli bayrağının dalğalandığı uca meydana çevirmişdir. Həm də ətəyində Əlincəqala Tarix-Memarlıq muzeyi fəaliyyət göstərən bu məkanda son dövrlərdə aparılan tədqiqatlar nəticəsində aşkarlanmış eksponatlar nümayiş etdirilməkdədir. Orta əsrlərin böyük fikir, elm və ədəbiyyat adamı Fəzlullah Nəiminin türbəsi, sufi təkkələri və xanəgahlar yerləşən bu ərazi həm də mədəniyyət mərkəzi olduğuna əsas gətirir. Əlincəçay vadisi ərazisində yerləşən gözəl təbiət mənzərələri də kənd turizminin inkişafına da marağı artırır. Uzun illərdir fəaliyyət göstərən “Araz” Su-Elektrik Stansiyası Culfadan yayılmağa başlayan işıq selilə Naxçıvanımızın nura boyanmasına öz töhfələrini verir.
Beləliklə, tarixin təqvimində günlər çoxdur. Amma günlər var ki, öz əhəmiyyəti, mənası, yeri ilə təkcə bir yerin, bir ərazinin deyil, bütöv bir ölkənin, xalqın taleyində mühüm rol oynayıb. 22 iyul həm də onunla şərəflənən bir gündür ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevlə başlanan Böyük Qurtuluş məhz bu tarixdən yol almışdır: tarixin ən uzaqgörən və yenilməz sərkərdəsi olan ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın ən çətin günlərində böyük fədakarlıq nümunəsi göstərərk öz doğma vətəninə - Azərbaycanın alınmaz qalası Naxçıvana qədəm basmışdır. Bu gündən başlanaraq Naxçıvanda həyata keçirilən böyük tarixi missiya dağılmaq təhlükəsi ilə üzbəüz qalan Azərbaycanın gələcək müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü və inkişafına zəmin hazırlamışdır. Bu gün Böyük Qurtuluşa, Müstəqilli Gününə və İnkişaf tarixinə gedən Qayıdış günüdür.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 404
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-07-2020 11:22 | Bölmə: Siyasət
Tarixdə adı millətinin, ölkəsinin adı ilə bərabər çəkilən böyük şəxsiyyətlər çox deyil. Heydər Əliyev yeganə şəxsiyyətdir ki, parçalanmış, taleyi yoxluğa sürüklənmiş bir xalqdan beynəlxalq aləmdə öz yeri, öz ölkəsinin sahibi olan bir xalq, parçalanma aqibəti ilə üz-üzə qalan bir ölkədən müstəqil, milli dövlətçiliyə sahib olan bir ölkə, dövlət yaratdı.
Ağır bir böhran içində olan 80-ci illəri çoxları yaxşı xatırlayır... Hər sahədə böhranın yaşandığı, aclıq, səfalət, cinayət, xəyanətin hökm sürdüyü, xalqın ümidsizlik içində qıvrandığı illər idi. 80-ci illərin sonu, 90-cı illərin əvvəllərinə Azərbaycan tarixinin “itirilmiş illəri” də deyirlər. Azərbaycan xalqı bu dövrdə təkcə illərini deyil, vətən torpağının ərazilərini, minlərcə qəhrəman övladlarını, xoşbəxtliyini, firavanlığını, sevincini, ümidini itirmişdi. Azadlıq uğrunda xalq hərəkatı yarıtmaz, bacarıqsız, milli heysiyyəti olmayan rəhbərlər üzündən xalq üçün fəlakət və səfalət ipinə dönüb boğazına keçmişdi. 20 Yanvar hadisələri baş verdikdən sonra məqsədyönlü şəkildə rəhbərlikdən uzaqlaşdırılan xalqın böyük oğlu, uzun illər sevilə-sevilə öz ölkəsinə rəhbərlik edən ümummilli lider Heydər Əliyev böyük cəsarətlə Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gəlib bir vətəndaş kimi öz etirazını bildirmiş və bu mənfur hadisənin törədicilərini göstərərək qınamışdı. Məhz bu cəsarətli addımdan sonra bütün dünya Azərbaycan xalqına qarşı görünməmiş miqyasla törədilən cinayətdən xəbərdar olmuşdu. Belə bir vaxtda – öz ölkəsinin, canı qədər, qanı qədər sevdiyi vətənin ağır günlər keçirdiyi illərdə dahi lider seyrçi qala bilmədi və vətəninə dönmək qərarı verdi. Lakin xalqın böyük oğlu Heydər Əliyevin fədakarlıq dolu bu addımı mövcud hakimiyyət tərəfindən qorxu ilə qarşılandı. Onun vaxtilə inkişafına böyük əmək verdiyi doğma Azərbaycana, Heydər Əliyevin böyük əzmi ilə inkişaf edib nəhəng sənaye mərkəzinə çevrilən Bakı şəhərinə düşməsinə icazə vermədilər: qısqanclıq və qorxu tarixin təkərinə əngəl-kələf oldu. Amma dahi lider Heydər Əliyev vətənə dönüşünü tamamladı: onu dərin məhəbbətlə sevən, onunla həmişə iftixar edib qürur duyan, blokadaya salınaraq fəlakətlə, erməni işğalı ilə üzbəüz qalan doğma yurdu, ata məkanı, ana qucağı Naxçıvana döndü. Naxçıvan əhalisi sevimli oğlu Heydər Əliyevə qucaq açdı, onu dərin sevgilə, gül-çiçəklə, böyük sevinclə qarşıladı. Xalq ulu öndər Heydər Əliyevin Naxçıvana qayıtdığı 1990-cı il 22 iyul gününü yaddaşına xilaskarlıq günlərinin başlanğıc tarixi kimi yazdı. Çünki qaranlıq və ümidsizliyə, səfalət və fəlakətə sürüklənmiş Naxçıvanın işıqlı, ağ günləri və sabaha olan inamı məhz bu gündən, bu tarixdən yazılmağa başladı. Bu gün Naxçıvanın keşməkeşli və uzun tarixinə yeni bir tarixi dönəm olaraq yazıldı. Dahi lider özü də bu günləri xatırlayaraq deyəcəkdi: “1990-cı ilin yayı idi. Mən buraya gələrkən Naxçıvanı çox çətin bir vəziyyətdə gördüm. Amma eyni zamanda özümü çox rahat hiss etdim. Moskvada məni təqib edirdilər. Hətta yanvar hadisələrindən sonra hərəkətlərimə görə mənə qarşı repressiya planları hazırlanmışdı və onları həyata keçirmək istəyirdilər. Bakıya gələndə xalq tərəfindən mənim gəlişim böyük ruh yüksəkliyi ilə qəbul olundu, lakin hakimiyyətdə olan ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən Bakıda yaşamağıma imkan verilmədisə də, mən Naxçıvana gələndə Naxçıvan ayağa qalxdı, Naxçıvan məni qucaqladı, bağrına basdı. Son illər çəkdiyim bütün əzab-əziyyəti unutdum. Görünür, mənim Naxçıvana gəlişim taleyin işi imiş”. Bəli, bu tale, bu qismət ilə baş verən “adi” gəlişdən ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlı olan və Azərbaycan tarixinə qırmızı hərflərlə yazılan, Azərbaycan xalqına özü ilə bərabər müstəqillik, bütövlük, böyük inkişaf, sürətli dəyişmə, abadlaşma, yenidənqurma, əmin-amanlıq, maddi rifah, səadət, xoşbəxtlik – bir sözlə, xilaskarlıq gətirən Böyük Qurtuluş baş verdi. Bu illəri xarakterizə edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin hörmətli Sədri cənab Vasif Talıbovun söylədiyi kimi: “Ölkəmizin taleyinin hərraca qoyulduğu, fəlakətə sürükləndiyi bir vaxtda səsini qaldıran, Azərbaycan həqiqətlərini bütün dünyaya çatdıran Heydər Əliyev və xalq amili bir daha fəal siyasi müstəvidə birləşdi. Xalqımızın böyük oğlunun qayıdışı Azərbaycan adlı parçalanmış, qan içində olan, 20 Yanvar faciəsinin məhrumiyyətindən özünə gəlməyə macal tapmayan, erməni yaraqlılarının hərbi müdaxiləsi, daxildə isə satqın rəhbərlərin xəyanəti ilə üzləşən yarımcan bədənə mənəvi ruh, bütövlük və tamlıq gətirdi”.
Beləliklə, dahi liderin Naxçıvana qayıdışı xalqı inamı və əqidəsinin dönüş günü, milli müstəqillik və dövlətçiliyin xilasının başlanğıc günü oldu.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik rəhbərliyi sayəsində naxçıvanlılar hərbi təcavüz edən erməni silahlı birliklərinə qarşı əzmlə döyüşərək bir qarış torpağını da itirmədi. Müdrik və uzaqgörən liderin rəhbərliyi ilə Naxçıvan əhalisi qaranlıq və soyuq günlərin ümidsizliyindən çıxıb qətiyyətli mübarizə, qurub-yaratmaq əzmi ilə yeni dövrə qədəm basdı: intibah və inkişafın nəticəsi olan AZƏRBAYCAN möcüzəsi yarandı. Dahi lider Heydər Əliyevin şəxsi nüfuzu, mahir diplomatiyası və uzaqgörən siyasəti nəticəsində hər tərəfdən blokadaya salınmış Naxçıvanın sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün məharətli danışıqlar aparıldı, uğurlu nəticələr əldə edildi, Türkiyə və İran respublikaları Naxçıvana kömək əli uzatmaqdan imtina etmədi. Ulu öndərin böyük tarixi misiyası olaraq Qars müqaviləsinin şərtlərini yenilənməsi ilə bağlı uzaqgörən fəaliyyəti Qardaş türkiyə Cümhuriyyəti ilə Naxçıvan arasında əsl isti münasibətlərin başlamasına imkan verdi. İki qardaş ölkə arasında “Ümid” körpüsünün açılışı təkcə 11 kilometrlik ərazi üçün deyil, tarixən bir olan iki qardaş xalqın qəlbinə gedən ümid telləri oldu. Sovet imperiyasının can verdiyi və daha da dəhşətli cinayətkara çevrildiyi illərdə Heydər Əliyev müdrikliyi ilə Naxçıvanda imperiya bağlarını birdəfəlik qıran, Azərbaycanın inkişaf və müstəqilliyi üçün bir dövlətçilik konsepsiyası yaradan zəngin dövlətçilik fəaliyyəti ortaya qoyuldu. Ulu Öndərin uzaqgörən və qətiyyətli qərarı ilə Naxçıvan Sovet İttifaqının köləlik buxovlarını qıran ilk və həm də ən kiçik bir muxtar dövlət olaraq yaddaşlarda qaldı. Naxçıvan “sovet” və “sosialist” quruluşundan qəti olaraq imtina etdi, muxtariyyətini yenidən təzələdi, üçrəngli ay-uluduzlu bayrağı dövlət bayrağı olaraq qaldırdı, gerbini, atributlarını milliləşdirdi və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisliyini təmin etdi. Naxçıvanda sürətli sosial-iqtisadi dirçəliş özünü nümayiş etdirməyə başladı. Blokadanın bütün ağırlığı və çətinliklərini ortadan qaldıran məharətli bir diplomatiya, uzaqgörən, müdrik bir siyasət, dərin bir təcrübə, sınanmış bir idarəçilik ortaya çıxdı. Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi ideyası da ideyadan reallığa doğru məhz bu torpaqdan Böyük Azərbaycana və bütün dünyaya yol aldı. Necə deyərlər, müdrik liderin uzaqgörən siyasi addımları ilə Naxçıvan Azərbaycanın gələcək müstəqilliyi və xoşbəxtliyinə təməllər hazırladı. Böyük Qurtuluş hadisəsi də məhz bu illərin uğurlarını bütövlükdə ölkəyə, dahi lideri sevərək bağrına basan bütün Azərbaycana daşıdı, bütün Azərbaycan üçün qurtuluş tarixinə çevrildi.
Azərbaycanın məhv olma hadisələri ilə səciyyəvi olan bu günlər həm də şəxsiyyətin böyüklüyünü, zəkanın dərinliyini, siyasətin uzaqgörənliyini, diplomatiyanın məharətini, xalqına bağlılığın, sevginin intəhasızlığını bütün aydınlığı ilə təcəssüm etdirir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov ümummilli lider Heydər Əliyevin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışının tarixi əhəmiyyətindən danışarkən deyirdi:“Millətlərin gücü və yenilməzliyi onların liderlərindən asılıdır. Lideri olmayan ölkə, xalq müstəqillik əldə edə və yaxud əldə olunmuş müstəqilliyi qoruyub saxlaya bilməz. Azərbaycanın müasir tarixi dəfələrlə sübut etmişdir ki, xalqın gücü ümummilli lider Heydər Əliyevdə olduğu kimi, ümummilli lider Heydər Əliyevin də gücü Azərbaycan xalqındadır”.
Bu baxımdan müstəqil Azərbaycana Heydər Əliyevin şah əsəri də deyilir, “HEYDƏR ƏLİYEV-AZƏRBAYCAN” adları qoşa çəkilir. Çünki məhz dahi liderin misilsiz xidmətləri sayəsində Azərbaycan müstəqilliyini itirmək təhlükəsindən qurtularaq suveren ölkə, dövlət statusunu əldə etmiş, görünməmiş sürətlə inkişaf, tərəqqi yolu keçən, beynəlxalq aləmdə layiqli yerini tutmuş və etibarlı tərəfdaş kimi tanınmış, böyük layihələrə imza ataraq intibaha qovuşan bir ölkəyə çevrilmişdir.Bu gün Azərbaycan dünyanın enerji təhlükəsizliyi sahəsində ən güclü, etibarlı tərəfdaş imicini qazanıb. Beynəlxalq təşkilatlarda söz sahibinə çevrilən bir dövlət olması da Azərbaycanın düzgün və düşünülmüş siyasi kursunun uğurlu nəticəsidir. Kiçik dövlət və azsaylı əhalisi olmasına baxmayaraq Azərbaycanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Avropa Təhlükəsizlik Şurasında tutduğu sözçülük mövqeyi onun böyük siyasət yürütməsinin nailiyyəti kimi məmnunluq doğurur. Əlbəttə, bütün bunlar bu böyük siyasətin banisi dünyaşöhrətli siyasətçi, liderlər əsrinin lideri, müdrik rəhbər Heydər Əliyevə minnətdarlıq yaradır. Bu baxımdan “Mənim həyatımın məqsədi Azərbaycandır, Azərbaycan xalqıdır, Azərbaycan Respublikasıdır, Azərbaycan vətəndaşıdır” - deyən ulu öndər Heydər Əliyevin məqsədini bu gün onun adı ilə qoşa çəkilən, dahi liderin şah əsəri olan və “dünyaya Günəş kimi doğan” Azərbaycan daha aydın və uğurla təcəssüm etdirir. Bütün həyatını canı-qanı qədər sevdiyi vətəninə, Azərbaycana həsr edən müdrik və dahi lider Heydər Əliyevin Azərbaycanı misilsiz inkişafa aparan zəngin siyasi kursunun bu gün uğurla davam etdirilməsi Azərbaycanın müstəqilliyinin, inkişaf və varlığının təməli, qarantı kimi çıxış edir.
Azərbaycan xalqı əvəzsiz liderinin siyasi kursunu bu gün özünün çoxsaylı səsi, dəstəyi, iradəsi ilə yaşadır. İlham Əliyevin uğurlu və ləyaqətli bir siyasi varis olaraq bu siyasi kursu davam etdirməsi Azərbaycanı daha da böyük nailiyyətlərə aparır. “Mən ona özüm qədər inanıram”
deyən ulu öndərin etimadı və xalqın inamını bacarıqlı dövlət başçısı İlham Əliyev doğrultdu. Hər addımda daha da irəliyə, böyük uğura və siyasi nailiyyətə imza atan Azərbaycan özünün iqtisadi inkişafı və xalqın maddi rifahı, əmin-amanlığı kimi vacib məsələlərdə də görünməmiş müvəffəqiyyətlərə imza atdı. Tam qətiyyətlə demək olar ki, gənclik ruhu, vətənpərvərlik ideyaları və siyasi qətiyyətilə liderlik kürsüsünə qədəm qoyan cənab İlham Əliyevin tarixi missiyası ilə ölkəmizin həyatında yeni bir mərhələ başlandı. Azərbaycan yeni mərhələdə bütövlükdə regionun ən güclü ordusu, dayanıqlı və sabit iqtisadi inkişafı, hətta kosmik gücü olan nüfuzlu, inkişaf etmiş və yenilməz ölkəsinə çevrildi.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi kursundan güc alaraq inkişaf edən və müasirliyi, inkişafı və intibahı təcəssüm etdirən başlıca region Naxçıvandır. Blokadanın yaratdığı çətinlikləri Naxçıvan uzaqgörənlik, qətiyyət və əzmlə nəinki aşdı, həm də inkişafın yeni bir modelini yaratdı: Naxçıvan modeli. Ali Məclis Sədrinin inkişaf və qayğıya əsaslanan quruculuq siyasəti sayəsində qısa zaman kəsiyində sürətli bir inkişaf yolu keçən Naxçıvan hər bir sahədə - mədəniyyət, iqtisadiyyat, elm, təhsil, incəsənət və s. sahələrdə əhəmiyyətli yeniliyə və müasirliyə qovuşdu, ciddi inkişaf tablosu təcəssüm etdirdi. Naxçıvanın ayrı-ayrı inzibati rayonlarının müasir inkişaf səviyyəsi də bu inkişafın təzahürünə işıq tutur. Sürətli və əsaslı inkişaf yolu keçən rayonlardan biri də tarixin böyük yadigarlarından olan, Böyük İpək Yolu üzərində yerləşən, tarixən ticarət yolu kimi fəaliyyət göstərmiş Culfa rayonudur. 23 kənddən və 1 şəhərdən ibarət olan Culfa rayonunda kənd təsərrüfatı ilə bərabər sənaye sahələri də inkişaf edir. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi qazanmasından sonra Culfanın iqtisadi əhəmiyyəti daha da artmış, aparılan abadlıq və quruculuq işləri sayəsində rayon müasir inkişaf səviyyəsinə qovuşmuşdur. Ən ucqar dağ kəndləri olan Ərəfsə və Boyəhməddən, Şurud və Gal kəndlərindən tutmuş rayon mərkəzinə qədər məktəblər, inzibati binalar, yol və rabitə infrastrukturu və digər sahələr Culfa rayonunda tamamilə yenilənmişdir. Rayonun elə bir kəndi, elə bir yaşayış yeri yoxdur ki, məktəb və inzibati binaları yenilənməmiş olsun. Yol infrastrukturu tamamilə yenidən qurulan Culfa rayonunda turizmin inkişafı üçün də yüksək şərait hökm sürür. Xüsusilə tarixi-mədəni abidələrilə məşhur olan Culfa rayonu qədim və orta əsrlərin ən mühüm abidələrinə malikdir: Əlincə qalası, Fəzlullah Nəimi və Gülüstan türbəsi, Qazançı qalası və körpüsü və b. Yenidən təmir və bərpa edilən hər bir abidə indi adamların zövqünə zövq, marağına maraq qatır. Ən qədim dövrlərin yadigarı olan, Dədə Qorqud dastanlarında adı çəkilən, Azərbaycan Atabəylər dövlətinin xəzinəsi yerləşən, işğal və müharibələr zamanı insanların ümid qapısına, sığınacaq yerinə çevrilən, Əmir Teymur kimi dünya fatehinə 14 il baş əyməyən, azadlıq və yenilməzlik qalası kimi yaddaşları fəth edən Əlincəqalada Ali Məclis Sədrinin sərəncamı və qayğısı ilə aparılan təmir-bərpa işləri bu alınmaz qalanı müstəqil dövlətimizin üçrəngli bayrağının dalğalandığı uca meydana çevirmişdir. Həm də ətəyində Əlincəqala Tarix-Memarlıq muzeyi fəaliyyət göstərən bu məkanda son dövrlərdə aparılan tədqiqatlar nəticəsində aşkarlanmış eksponatlar nümayiş etdirilməkdədir. Orta əsrlərin böyük fikir, elm və ədəbiyyat adamı Fəzlullah Nəiminin türbəsi, sufi təkkələri və xanəgahlar yerləşən bu ərazi həm də mədəniyyət mərkəzi olduğuna əsas gətirir. Əlincəçay vadisi ərazisində yerləşən gözəl təbiət mənzərələri də kənd turizminin inkişafına da marağı artırır. Uzun illərdir fəaliyyət göstərən “Araz” Su-Elektrik Stansiyası Culfadan yayılmağa başlayan işıq selilə Naxçıvanımızın nura boyanmasına öz töhfələrini verir.
Beləliklə, tarixin təqvimində günlər çoxdur. Amma günlər var ki, öz əhəmiyyəti, mənası, yeri ilə təkcə bir yerin, bir ərazinin deyil, bütöv bir ölkənin, xalqın taleyində mühüm rol oynayıb. 22 iyul həm də onunla şərəflənən bir gündür ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevlə başlanan Böyük Qurtuluş məhz bu tarixdən yol almışdır: tarixin ən uzaqgörən və yenilməz sərkərdəsi olan ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın ən çətin günlərində böyük fədakarlıq nümunəsi göstərərk öz doğma vətəninə - Azərbaycanın alınmaz qalası Naxçıvana qədəm basmışdır. Bu gündən başlanaraq Naxçıvanda həyata keçirilən böyük tarixi missiya dağılmaq təhlükəsi ilə üzbəüz qalan Azərbaycanın gələcək müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü və inkişafına zəmin hazırlamışdır. Bu gün Böyük Qurtuluşa, Müstəqilli Gününə və İnkişaf tarixinə gedən Qayıdış günüdür.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 404
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 22:17
İlham Əliyevdən COP29-un yekunları ilə bağlı - Paylaşım
Bu gün, 13:38
Hikmət Hacıyev Berbokun ittihamlarına cavab verdi
Bu gün, 13:24
"Sky News": ABŞ-ın Böyük Britaniyadakı hava bazaları üzərində naməlum İHA-lar aşkarlanıb
Dünən, 20:43
Putin miqrantların sənədlərinin saxtalaşdırılmasına görə 60 milyon rubla qədər cərimələr haqqında qanun imzalayıb
Dünən, 20:34
Fransanın xarici işlər naziri Borro: "Ukraynanın Rusiya Federasiyasına SCALP raketləri atmaq hüququ var"
Dünən, 20:11
Bir qrup şəxs təltif olundu - Siyahı
Dünən, 19:59
Yüksək vəzifəyə təyin edilən Xəyyam Məmmədov kimdir?
22-11-2024, 17:36
Merkel Putinlə təmasların zəruri olduğunu bildirib
22-11-2024, 12:16
Qazaxıstanın baş naziri Ukraynadakı vəziyyətlə əlaqədar təhlükəsizliklə bağlı iclas keçirib
22-11-2024, 09:59
Kəlbəcərin yeni dirçəliş dövrü-Aybəniz Rüstəmova
22-11-2024, 09:32
“Üzr istəməsini tələb edirik!” - Hikmət Hacıyev
21-11-2024, 19:28
Sırski: "Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin desant-hücum qoşunları Kursk vilayətinə ilk daxil olub"
20-11-2024, 11:10
Ağdamın tarixi və mədəni irisi-Nəbi Ağayev
19-11-2024, 23:41
Milli Məclis Sədrinin müavininin köməkçisi hakim oldu
19-11-2024, 21:38
Prezident hakimləri təyin etdi-Sərəncam
19-11-2024, 21:04
Polşa iriçaplı sursat istehsalına 750 milyon dollar ayıracaq
19-11-2024, 20:06
"Bloomberg": ABŞ nüvə qüvvələrinin vəziyyətinə düzəliş etməyəcək
19-11-2024, 19:53
Badra Gunba Abxaziya prezidenti vəzifəsini icra edir
19-11-2024, 16:04
Abxaziya parlamenti prezident Bjaniyanın istefasını qəbul edib
19-11-2024, 13:31
Peskov: "Kreml ABŞ-ın Rusiya Federasiyası ərazisində ATACMS-dən istifadə ilə bağlı bəyanatlarını izləyir"
18-11-2024, 21:12
Gürcüstan prezidenti ölkədə yeni parlament seçkiləri keçirmək istəyir
18-11-2024, 13:45
Peskov: "Putin və Makron arasında danışıqlarla bağlı hələlik Parisdən heç bir təşəbbüs olmayıb"
17-11-2024, 22:26
Türkiyə İsrail prezidentinin təyyarəsini hava məkanına buraxmayıb
17-11-2024, 14:05
Peskov: "Trampın Rusiya agenti olması ilə bağlı ittihamları absurddur"
16-11-2024, 22:25
Fransa COP29-a niyə qatılmadı? - Hikmət Hacıyev açıqladı
16-11-2024, 12:06
Müxalifətçi görüş zamanı Gürcüstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədrinin üzərinə boya töküb
15-11-2024, 18:09
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: İndoneziya, Malayziya və Tailand BRİKS tərəfdaş ölkələri olub
15-11-2024, 17:51
Müxalifətçilər Abxaziya Prezident Administrasiyasının binasını nəzarətə götürüblər
15-11-2024, 11:18
İkili standart mövqedə olan Qərb dövlətlərinin COP29 məyusluğu-Zenfira Nurullayeva
14-11-2024, 20:21
Hikmət Hacıyev: “Bunu etməklə COP prosesini pozmağa çalışırdınız”
14-11-2024, 20:15
Orban ittihamlar arasında Le Peni dəstəkləyib və Trampı misal çəkib
14-11-2024, 01:14
Mehriban Əliyeva Liderlər Sammitindən bu fotoları paylaşdı
14-11-2024, 01:04
Prezidentin bu çıxışını bütün salon alqışladı - Video
13-11-2024, 17:03
Ərdoğan: "Türkiyə İsraillə diplomatik əlaqələri kəsib"
13-11-2024, 16:37
Mişustin Bakıya gəldi - Foto