00:01 / 18-04-2025
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
23:03 / 17-04-2025
Rusiyanın Kabildəki səfiri Ali Məhkəmənin Talibanla bağlı qərarını mühüm addım adlandırıb
22:38 / 17-04-2025
Uşakov: "Rusiya enerji obyektlərinə zərbələrə moratoriumun qoyulması ilə bağlı vəziyyəti ABŞ-a deyəcək"
22:34 / 17-04-2025
Tramp bu həftə Ukraynada atəşkəslə bağlı Rusiyadan cavab alacağını gözləyir
22:28 / 17-04-2025
Florida Universitetində atışma nəticəsində 5 nəfər ölüb
22:26 / 17-04-2025
Pasxa bayramı üçün Rusiyaya getmək istəyənlərin növbələri yaranıb
22:21 / 17-04-2025
İHA hücumlarının videolarının çəkilişi və yayımlanması qadağan edilib
22:14 / 17-04-2025
Naməlum şəxs ticarət mərkəzində atəşfəşanlıq edib
22:09 / 17-04-2025
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
22:05 / 17-04-2025
Səfir Jirnov Əfqanıstanda terrorizmlə mübarizəni nümunəvi adlandırıb
22:00 / 17-04-2025
Qapalı şəhərin meri həbs edilib
21:54 / 17-04-2025
Səfir Neçayev onu Almaniyaya dəvət etməmək qərarına sakitcə yanaşıb
15:49 / 17-04-2025
Paytaxtdakı mağazalardan birində kişi mühafizəçiyə hücum edib
15:47 / 17-04-2025
Ana 3 yaşlı qızını bir neçə gün susuz və yeməksiz qoyub
15:42 / 17-04-2025
Putin: "Rusiya Suriyanın vahid suveren dövlət olaraq qalmasını istəyir"
15:37 / 17-04-2025
Güllələnənlərdən birinin arvadı ölüb
14:56 / 17-04-2025
İcarəyə verilən elektrik skuterlərinin sürəti bütün Rusiyada 20 km/saatla məhdudlaşdırılıb
14:52 / 17-04-2025
Rusiya Müdafiə Nazirliyi: Ukrayna Silahlı Qüvvələri 24 saat ərzində Rusiyanın enerji obyektlərinə 10 dəfə hücum edib
14:47 / 17-04-2025
Peskov: "Donbass və Novorossiyaya sahiblik danışıqların mövzusu deyil"
14:42 / 17-04-2025
ATOR: Xarici turistlər may bayramları üçün Rusiya otellərində kifayət qədər yer tapmadılar
14:37 / 17-04-2025
Politoloq Kislitsın: "Avropa ABŞ-ın Meksika ilə münasibətlərindən asılıdır"
13:13 / 17-04-2025
Şəhid Əkrəm Şadmanovun oğlu dünya birincisi oldu - FOTO
13:03 / 17-04-2025
Gələn il Ağdama 10 min əhali köçürüləcək - Emin Hüseynov
12:51 / 17-04-2025
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
12:44 / 17-04-2025
Daha 3 itkin şəhidimiz dəfn olunacaq - Foto
12:34 / 17-04-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Zəngəzur dəhlizi regionda yeni iqtisadi, nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələrinin qurulmasına mühüm töhfə verəcək"
23:59 / 16-04-2025
Uşaq şkafın üstünə düşməsi nəticəsində ölüb
23:50 / 16-04-2025
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
23:16 / 16-04-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan ilə Gürcüstan arasında qarşılıqlı anlaşma, dostluq və tərəfdaşlıq yüksək səviyyədədir"
23:08 / 16-04-2025
FSB Belqrad etirazında təşkil edilmiş təxribat əlamətləri tapıb
23:01 / 16-04-2025
AfD millət vəkili Springer: “Taurus” raketlərinin Ukraynaya ötürülməsi Almaniya üçün təhlükə yaradacaq"
22:56 / 16-04-2025
Dağıstan zooparkından pis şəraitə görə 44 vəhşi heyvan çıxarılacaq
22:53 / 16-04-2025
FED Başçısı Pauel: "ABŞ hökumətinin borcu dayanıqlı deyil, lakin hələ də davamlı deyil"
22:50 / 16-04-2025
Qrossi: "MAQATE ilə əməkdaşlıq İranın nüvə proqramının dinc xarakter daşıdığını sübut edəcək"
22:46 / 16-04-2025
Zaxarova: "Moskvanı Sumiyə zərbələr endirməkdə ittiham edənlər bütün dünyadan üzr istəməlidirlər"
22:37 / 16-04-2025
Həmas tərəfindən qaçırılan it Qəzzada tapıldı
22:31 / 16-04-2025
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
22:23 / 16-04-2025
Serbiya parlamenti Djuro Macutun rəhbərlik etdiyi yeni hökuməti təsdiqləyib
22:16 / 16-04-2025
"Fox 11": Oğurlar Los-Ancelesdə 20 milyon dollarlıq zərgərlik mağazasını qarət etdilər
İNAMI GÜLLƏLƏNƏN ŞAİR-Ramiz QASIMOV
Tarix: 14-05-2022 22:49 | Bölmə: Ədəbiyyat
Şair İbrahim Yusifoğlunun poemalarında Azərbaycan xalqının tarixi taleyi məsələsi
Şair İbrahim Yusifoğlunun bədii yaradıcılığında Azərbaycanın tarixi taleyi məsələsi də əhəmiyyətli şəkildə yer alıb. Şair bu əsərlərində Naxçıvan haqqında xüsusilə bəhs edir. Naxçıvanın sürətlə inkişafı, yenidən qurulması və müasir görkəmə düşməsi poemalarında xüsusi yer almışdır. Bu mövzu və tendensiya şairin digər bir lirik-epik poeması olan “Bu nəğməm sənədi, doğma Naxçıvan” əsərində davam etdirilmişdir. Əsər ideya və məzmunca “O, Günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” lirik-epik poemasının davamı təsirini bağışlayır. Əsər həm də publisistik ballada təsirini bağışlayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik kəlamlarının epiqraf seçilməsilə başlayan əsər vətənə məhəbbətin himni və marşına çevrilən “Vətən nəğməsi” şeirilə başlayır. Üç bənddən ibarət olan bu şeir forma-janr etibarilə cəngi notları üzərində yazılmaqla marşı xatırladır:
Nəğmələrin ən qədimi, ulusu,
Meyvələrin ən şirini, sulusu,
Bulaqların ayna kimi durusu –
Vətən nəğməsi!
Bu nəğmənin hər misrası “Cəngidir”,
Al qırmızı hər kəlmənin rəngidir,
Dar anında bir oyanış zəngidir –
Vətən nəğməsi!
Şair “Yollar gəlir Naxçıvana” başlıqlı hissə ilə Ulu Öndər Heydər Əlieyevin xilaskarlıq missiyasının başlanğıcı olan Naxçıvana qayıdışının verdiyi töhfələr haqqında bəhs edilməklə böyük uzaqgörənlik, müdrik fəaliyyət və xalqa məhəbbətin nəticəsi olaraq Naxçıvanın yenidən qurulması, inkişafı və müasirləşməsi hadisəsini təfərrüatı ilə təsvir edən “Bu nəğməm sənədir doğma Naxçıvan” hissəsilə davam etdirilir. Şair “haşiyə”lərlə də fikirlərini inkişaf etdirib zənginləşdirir, “Xalqı bəlalardan qurtardın, baba” hisəsilə müdrik və xilaskar liderə məhəbbətlə edilən ümumxalq alqışlarının ümumiləşdirir, onun nəhəng, nurlu obrazını yaradır.
Naxçıvanın quruculuq tədbirlərini, yenilənmiş, müasirləşmiş və gözəlləşmiş yeni halını İbrahim Yusifoğlunun “Bu nəğməm sənədir, doğma Naxçıvan” poemasında daha əhatəli və məzmunlu görmək mümkündür. Qocaman şair İbrahim Yusifoğlunun bu lirik-epik poemasında təkcə vüsət, təsvir və tərənnüm deyil, həmçininquruculuq ünvanlarına nəzərən yenilənmənin təhlili vardır. Bu nümunədə şair təkcə seyirçi qalaraq təsvir etmir, həm də vətəndaş məsuliyyəti və mövqeyindən çıxış edərək prosesi bilavasitə cari və perspektiv olaraq təhlil etməyə çalışır. Bununla da insan amilinə fikri yönləndirməyə səy göstərir. İbrahim Yusifoğlu əsərdə Naxçıvan obrazınatarixilik və müasirlk, köhnəlik və yenilik, qədimlik və müasirlik prizmasından yanaşaraq əks etdirməyə müvəffəq olur. Məsələn:
Memar Əcəminin gənc nəvələri,
Tikirlər, qururlar, gözəlləşirsən.
Müstəqil günündən ta üzübəri,
Gözəl diyarlara bərabər, birsən.
Şair Naxçıvanın kədərli və qəmli, bəlalı, dumanlı günlərindən bugünkü toy-büsatlı, bər-bəzəkli günlərinə nəzər salaraq da yenilənmə, inkişaf prosesini canlandırır:
Daha əl götürübsən kədərindən, qəmindən,
Bir əlamət qalmayıb dünənki görkəmindən.
Yöndəmsiz döngələrin təbilləri çalınıb,
Yerlərində qəlb açan xiyabanlar salınıb,
Neçə köhnə tikili yeni görkəm alıbdı,
Milli naxışlarıyla binalar ucalıbdı.
Şair İbrahim Yusifoğlu konkret quruculuq ünvanlarını göstərmək və təsvir etməklə müasir Naxçıvanın əzəmət və yenilik xəritəsini cızır, yenlənmənin inkişaf trayektoriyası, həddi və əhatəsini təqdim edir. Poemada ulu öndərə xitabən yazılmış hissədən sonar böyük quruculuq ünvanlarından olan dahi liderin adına açılmış Naxçıvanın mərkəzindəki əzəmətli Heydər Əliyev Muzeyindən bəhs etməklə, digər mədəniyyət məbədlərinə - Cəlil Məmmədquluzadənin ev muzeyi, Hüseyn Cavid məqbərəsi, Əcəmi seyrangahı, Bazargöl və Qızlar bulağı, Böyük bağ, Ədəbiyyat muzeyi və Naxçıvan Dövlət Universitetinə həsr edilən bölmələrlə davam və inkişaf etdirir.
Şair poemanın “Böyük bağ” adlanan hissəsində köhnə Naxçıvanın, daha doğrusu, köhnəliyi, yöndəmsizliyi, əlverişsizliyi tənqid edərək yenilənmənin gətirdiyi estetik zövq və mənəvi toxtaqlığı əks etdirir, aparılan işləri təqdir edərək yenidənqurmaya çağırış səsəlndirir. Şair poemada Naxçıvan şəhərinin ən gözəl və müasir quruculuq ünvanlarından olan Böyük bağın, Əyləncə Mərkəzinin, Əcəmi Seyrəngahının, Qızlar Bulağının və b. adlırını çəkib təsvir edir, konkret yerlərlə cızdığı yeni Naxçıvanın doğurduğu mənəvi zövq və öyüncəkliyi təqdim edir. “Tikilir, qurulur qədim Naxçıvan, Hər an gözəlləşir bu xoş günündə”, - deyən müstəqilliyin müasir Naxçıvana bəxş etdiyi xoşbəxtlik və səadəti alqışlayır.
İ.Yusifoğlunun “Mənim inamımı güllələdilər” poeması Azərbaycan tarixinin qanlı qara Yanvar hadisələrinə həsr edilib. 1990-cı ilin 19-dan 20-nə keçən gecə baş verən bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının humanizmə, sülhə və dostluğa olan inamımı güllələməişdi ki, şair İ.Yusifoğlu da məhz bu mövzunu öz əsəri üçün müəyyənləşdrmiş və uğurlu bir poema ortaya qoymuşdur.
İki hissədən ibarət olan poemada Yanvar hadisələrinə aparan yol, Yanvar hadisələrinin baş verməsi, günahkarları və s. poetik pafosla, acı və kədər dolu misralarla ifadə olunur. Şair bu hadisələrin başlanmasına ideya köməkliyi edən mənfur erməni ideoloqu Zori Balayana müraciətlə yazılmış ““Ocağ”ın müəllifinə” başlıqlı şeiri ilə münasibət bildirir. Bundan sonra baş verən müxtəlif hadisələr poemanın ayrı-ayrı bölmələrində bəhs açılaraq oxucunun ədəbi yaddaşına mənimsədilir. Qorbaçovun yenidənqurma şüarı altında həyata keçirdiyi ikiüzlü siyasət, ermənilərin fəallaşması və Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Ermənistana birləşdirilməsi haqqqında verilən saxta qərar, aparılan missiya, xalqın bütün gücü və birliyilə 1988-ci ildə kütləvi etirazlara qalxması, hadisələrin milli azadlıq ideyaları ilə daha da inkişafı, meydan hərəkatı poemanın giriş xarakterli birinci hissəsində bəhs edilirvə Qara Yanvara aparan ictimai-siyasi hadisələr olaraq səciyyələndirilir. Şair poemanın ikinci - əsas hissəsində təkcə 20 Yanvar hadisələrindən deyil, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə müdaxilə, hərbi təcavüz istiqamətində xain erməni silahlılarının havadarlarının köməyi ilə Naxçıvan ərazilərinə hücumlarından da ətraflı bəhs açır. Sədərək kəndi ətrafında gedən qanlı döyüşlər və naxçıvanlıların el birliyilə bu döyüşlərdə fəal iştirakı poemanın əsas hadisələrini təşkil edir. “Qeyrət qalası Sədərək kəndi”, “Şərur şəhərindən Sədərəyədək”, “Kimin günahıdır, zəifliyidir”, “Şərur şəhərində, xəstəxanada” kimi bölmələrdə Naxçıvan hadisələri əks etdirilir. Erməni vandalizminə qarşı əhalinin birliyi, mübarizə əzmi, vətənpərvərlik və şücaətlə dolu fəaliyyətlri və s. geniş bəhs mövzusuna çevrilir. Silahsız adamların döyüş qeyrətli ürəyi ilə müharibəyə getməsi bütün zamanlar üçün vətənə məhəbbətin və qəhrəmanlığın nümunəsi olaraq əks olunur. Bütün adamları – cinsindən, yaşından asılı olmayaraq bütün insanların Naxçıvanın ərazi bütövlüyü uğrunda müdafiə hərəkatına qoşularaq qorxmadan döyüşlərəatılması misilsiz qəhrəmanlıq örnəkləri, əsl vətəndaş davranışları olaraq tarixləşdirilir, gələcəyə xədəbi yaddaş formaında olsa da, miras olaraq saxlanılır. “Elimin matəm günüdə”, “Bura paytaxt Bakıdır” bölmələri bilavasitə Qanlı Yanvar hadisələrindən bəhs açır, onun dəhşətlərini əks etdirir. Bir az sonra müəllif bu dəhşətli günlərin acı və kədərli nəticələrini saxlayan, ifadə edən “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm”, “Sağalmaz bala dağı”, “Şəhid bacıları”, “Sizi dərəmmədim, lalə, nərgizim”, “Ölümü tanrıdan gələn qardaşım” kimi hissələrdə yanıqlı ifadələr və kədərli notlarla bəhs açır. “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm” hissəsində şair Sədərək döyüşlərinin böyük qəhrəmanlarından olan Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı kapitan Məhərrəm Seyidov haqqındakı təəssürat və xatirələri vərəqləyir, onun igidlik və qəhrəmanlığına işıq tutr. Poemanın adıgedən hissələrindən biri öz kədəri ilə daha çox seçilən bir hadisəyə - mənfir erməni quldurlarının atdığı raket və top zərbələrinin canına qıydığı iki körpə balanın – Elvin və Malik qardaşlarının şəhid düşdüyü qanlı hadisə ələ alınan bölmə oxucu marağı cəlb etməsi ilə seçilir.“Sağalmaz bala dağı” adlanan bu hissədə şair o dərin kədəri, acını və yanğını əks etdirmək, oxucu qəlbinə sirayət etdirmək üçün 11-lik şeir formasından 7-lik şeir formasına, bayatı janrı tələblərinə keçir. Məsələn:
Tutubdu qala dağı,
Kəməndə sala dağı.
Nə yara var sağalar,
Sağalmaz bala dağı!
Xalq bayatısının ardından 7-lik şeir şəklini davam etdirən müəllif bu şeir şəklinin imkanları daxilində öz hisslərini bölüşür, bir kədər səhifəsi yazır:
Eşidin, bu qəmli səs,
Bir ananın səsidir.
Bu qəm-kədər, bu nalə,
Dünyamısın bəsidir.
Deyir, topdan, raketdən,
Düşmənlər od ələdi.
Elvinlə Malikimi
Al qanına bələdi!
Bu misraları oxuyan oxucu erməni zülmünün təkcə bu iki körpə uşağın qanlı faciəsilə bitən qəmli dastanından deyil, əksinə, başlayan dastanından xatırlatma etməli olur: Elvin və Malik qardaşları ilə başlayan körpə balalarımızın qanlı faciəsi 20 Yanvar faciəsilə davam edir, Xocalı hadisələrilə daha da qatılaşır, amansızlaşır, Zəhra balanın ölümü faciə rəngini daha da tündləşdirməli olur. Oxucu bu misraları oxuduqca xatırladığı bu qanlı hadisələrin təsiri altında əxlaqı, heysiyyəti olmayan erməni terrorizminin simasızlığını yaxından müşahidə etmiş olur və əlbəttə, əsl, vətənpərvər oxucunun, qəlbi mərhəmətlə dolu istənilənin oxucunun hislərində ədalət uğruna mübarizə hislərini oyadır. Bu hissənin ardından müəllif “Şəhid bacıları” bölməsilə vətən uğruna can fəda edən şəhid övladlarının bacı kədərlərini təsvir və əks etdirir, Azərbaycan ailəsinin qadın-bacı keyfiyyətlərinə uyğun tələblərlə qardaşları ölən bacıların kədəri və üzüntülərini təqdim edir. Poemnın son hissəsi olan “Ölümü Tanrıdan gələn qardaşım” bölməsi, ümumiyyətlə, yanvar hadisələri zamanı Vətənin ərazi bütövlüyü və istiqlalı uğruna həyatından keçmiş şəhid övladların xatirəsi ümumiləşdirirlir və onların şərəfinə ağı təsirini bağışlayır.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 829
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-05-2022 22:49 | Bölmə: Ədəbiyyat
Şair İbrahim Yusifoğlunun poemalarında Azərbaycan xalqının tarixi taleyi məsələsi
Şair İbrahim Yusifoğlunun bədii yaradıcılığında Azərbaycanın tarixi taleyi məsələsi də əhəmiyyətli şəkildə yer alıb. Şair bu əsərlərində Naxçıvan haqqında xüsusilə bəhs edir. Naxçıvanın sürətlə inkişafı, yenidən qurulması və müasir görkəmə düşməsi poemalarında xüsusi yer almışdır. Bu mövzu və tendensiya şairin digər bir lirik-epik poeması olan “Bu nəğməm sənədi, doğma Naxçıvan” əsərində davam etdirilmişdir. Əsər ideya və məzmunca “O, Günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” lirik-epik poemasının davamı təsirini bağışlayır. Əsər həm də publisistik ballada təsirini bağışlayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik kəlamlarının epiqraf seçilməsilə başlayan əsər vətənə məhəbbətin himni və marşına çevrilən “Vətən nəğməsi” şeirilə başlayır. Üç bənddən ibarət olan bu şeir forma-janr etibarilə cəngi notları üzərində yazılmaqla marşı xatırladır:
Nəğmələrin ən qədimi, ulusu,
Meyvələrin ən şirini, sulusu,
Bulaqların ayna kimi durusu –
Vətən nəğməsi!
Bu nəğmənin hər misrası “Cəngidir”,
Al qırmızı hər kəlmənin rəngidir,
Dar anında bir oyanış zəngidir –
Vətən nəğməsi!
Şair “Yollar gəlir Naxçıvana” başlıqlı hissə ilə Ulu Öndər Heydər Əlieyevin xilaskarlıq missiyasının başlanğıcı olan Naxçıvana qayıdışının verdiyi töhfələr haqqında bəhs edilməklə böyük uzaqgörənlik, müdrik fəaliyyət və xalqa məhəbbətin nəticəsi olaraq Naxçıvanın yenidən qurulması, inkişafı və müasirləşməsi hadisəsini təfərrüatı ilə təsvir edən “Bu nəğməm sənədir doğma Naxçıvan” hissəsilə davam etdirilir. Şair “haşiyə”lərlə də fikirlərini inkişaf etdirib zənginləşdirir, “Xalqı bəlalardan qurtardın, baba” hisəsilə müdrik və xilaskar liderə məhəbbətlə edilən ümumxalq alqışlarının ümumiləşdirir, onun nəhəng, nurlu obrazını yaradır.
Naxçıvanın quruculuq tədbirlərini, yenilənmiş, müasirləşmiş və gözəlləşmiş yeni halını İbrahim Yusifoğlunun “Bu nəğməm sənədir, doğma Naxçıvan” poemasında daha əhatəli və məzmunlu görmək mümkündür. Qocaman şair İbrahim Yusifoğlunun bu lirik-epik poemasında təkcə vüsət, təsvir və tərənnüm deyil, həmçininquruculuq ünvanlarına nəzərən yenilənmənin təhlili vardır. Bu nümunədə şair təkcə seyirçi qalaraq təsvir etmir, həm də vətəndaş məsuliyyəti və mövqeyindən çıxış edərək prosesi bilavasitə cari və perspektiv olaraq təhlil etməyə çalışır. Bununla da insan amilinə fikri yönləndirməyə səy göstərir. İbrahim Yusifoğlu əsərdə Naxçıvan obrazınatarixilik və müasirlk, köhnəlik və yenilik, qədimlik və müasirlik prizmasından yanaşaraq əks etdirməyə müvəffəq olur. Məsələn:
Memar Əcəminin gənc nəvələri,
Tikirlər, qururlar, gözəlləşirsən.
Müstəqil günündən ta üzübəri,
Gözəl diyarlara bərabər, birsən.
Şair Naxçıvanın kədərli və qəmli, bəlalı, dumanlı günlərindən bugünkü toy-büsatlı, bər-bəzəkli günlərinə nəzər salaraq da yenilənmə, inkişaf prosesini canlandırır:
Daha əl götürübsən kədərindən, qəmindən,
Bir əlamət qalmayıb dünənki görkəmindən.
Yöndəmsiz döngələrin təbilləri çalınıb,
Yerlərində qəlb açan xiyabanlar salınıb,
Neçə köhnə tikili yeni görkəm alıbdı,
Milli naxışlarıyla binalar ucalıbdı.
Şair İbrahim Yusifoğlu konkret quruculuq ünvanlarını göstərmək və təsvir etməklə müasir Naxçıvanın əzəmət və yenilik xəritəsini cızır, yenlənmənin inkişaf trayektoriyası, həddi və əhatəsini təqdim edir. Poemada ulu öndərə xitabən yazılmış hissədən sonar böyük quruculuq ünvanlarından olan dahi liderin adına açılmış Naxçıvanın mərkəzindəki əzəmətli Heydər Əliyev Muzeyindən bəhs etməklə, digər mədəniyyət məbədlərinə - Cəlil Məmmədquluzadənin ev muzeyi, Hüseyn Cavid məqbərəsi, Əcəmi seyrangahı, Bazargöl və Qızlar bulağı, Böyük bağ, Ədəbiyyat muzeyi və Naxçıvan Dövlət Universitetinə həsr edilən bölmələrlə davam və inkişaf etdirir.
Şair poemanın “Böyük bağ” adlanan hissəsində köhnə Naxçıvanın, daha doğrusu, köhnəliyi, yöndəmsizliyi, əlverişsizliyi tənqid edərək yenilənmənin gətirdiyi estetik zövq və mənəvi toxtaqlığı əks etdirir, aparılan işləri təqdir edərək yenidənqurmaya çağırış səsəlndirir. Şair poemada Naxçıvan şəhərinin ən gözəl və müasir quruculuq ünvanlarından olan Böyük bağın, Əyləncə Mərkəzinin, Əcəmi Seyrəngahının, Qızlar Bulağının və b. adlırını çəkib təsvir edir, konkret yerlərlə cızdığı yeni Naxçıvanın doğurduğu mənəvi zövq və öyüncəkliyi təqdim edir. “Tikilir, qurulur qədim Naxçıvan, Hər an gözəlləşir bu xoş günündə”, - deyən müstəqilliyin müasir Naxçıvana bəxş etdiyi xoşbəxtlik və səadəti alqışlayır.
İ.Yusifoğlunun “Mənim inamımı güllələdilər” poeması Azərbaycan tarixinin qanlı qara Yanvar hadisələrinə həsr edilib. 1990-cı ilin 19-dan 20-nə keçən gecə baş verən bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının humanizmə, sülhə və dostluğa olan inamımı güllələməişdi ki, şair İ.Yusifoğlu da məhz bu mövzunu öz əsəri üçün müəyyənləşdrmiş və uğurlu bir poema ortaya qoymuşdur.
İki hissədən ibarət olan poemada Yanvar hadisələrinə aparan yol, Yanvar hadisələrinin baş verməsi, günahkarları və s. poetik pafosla, acı və kədər dolu misralarla ifadə olunur. Şair bu hadisələrin başlanmasına ideya köməkliyi edən mənfur erməni ideoloqu Zori Balayana müraciətlə yazılmış ““Ocağ”ın müəllifinə” başlıqlı şeiri ilə münasibət bildirir. Bundan sonra baş verən müxtəlif hadisələr poemanın ayrı-ayrı bölmələrində bəhs açılaraq oxucunun ədəbi yaddaşına mənimsədilir. Qorbaçovun yenidənqurma şüarı altında həyata keçirdiyi ikiüzlü siyasət, ermənilərin fəallaşması və Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Ermənistana birləşdirilməsi haqqqında verilən saxta qərar, aparılan missiya, xalqın bütün gücü və birliyilə 1988-ci ildə kütləvi etirazlara qalxması, hadisələrin milli azadlıq ideyaları ilə daha da inkişafı, meydan hərəkatı poemanın giriş xarakterli birinci hissəsində bəhs edilirvə Qara Yanvara aparan ictimai-siyasi hadisələr olaraq səciyyələndirilir. Şair poemanın ikinci - əsas hissəsində təkcə 20 Yanvar hadisələrindən deyil, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə müdaxilə, hərbi təcavüz istiqamətində xain erməni silahlılarının havadarlarının köməyi ilə Naxçıvan ərazilərinə hücumlarından da ətraflı bəhs açır. Sədərək kəndi ətrafında gedən qanlı döyüşlər və naxçıvanlıların el birliyilə bu döyüşlərdə fəal iştirakı poemanın əsas hadisələrini təşkil edir. “Qeyrət qalası Sədərək kəndi”, “Şərur şəhərindən Sədərəyədək”, “Kimin günahıdır, zəifliyidir”, “Şərur şəhərində, xəstəxanada” kimi bölmələrdə Naxçıvan hadisələri əks etdirilir. Erməni vandalizminə qarşı əhalinin birliyi, mübarizə əzmi, vətənpərvərlik və şücaətlə dolu fəaliyyətlri və s. geniş bəhs mövzusuna çevrilir. Silahsız adamların döyüş qeyrətli ürəyi ilə müharibəyə getməsi bütün zamanlar üçün vətənə məhəbbətin və qəhrəmanlığın nümunəsi olaraq əks olunur. Bütün adamları – cinsindən, yaşından asılı olmayaraq bütün insanların Naxçıvanın ərazi bütövlüyü uğrunda müdafiə hərəkatına qoşularaq qorxmadan döyüşlərəatılması misilsiz qəhrəmanlıq örnəkləri, əsl vətəndaş davranışları olaraq tarixləşdirilir, gələcəyə xədəbi yaddaş formaında olsa da, miras olaraq saxlanılır. “Elimin matəm günüdə”, “Bura paytaxt Bakıdır” bölmələri bilavasitə Qanlı Yanvar hadisələrindən bəhs açır, onun dəhşətlərini əks etdirir. Bir az sonra müəllif bu dəhşətli günlərin acı və kədərli nəticələrini saxlayan, ifadə edən “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm”, “Sağalmaz bala dağı”, “Şəhid bacıları”, “Sizi dərəmmədim, lalə, nərgizim”, “Ölümü tanrıdan gələn qardaşım” kimi hissələrdə yanıqlı ifadələr və kədərli notlarla bəhs açır. “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm” hissəsində şair Sədərək döyüşlərinin böyük qəhrəmanlarından olan Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı kapitan Məhərrəm Seyidov haqqındakı təəssürat və xatirələri vərəqləyir, onun igidlik və qəhrəmanlığına işıq tutr. Poemanın adıgedən hissələrindən biri öz kədəri ilə daha çox seçilən bir hadisəyə - mənfir erməni quldurlarının atdığı raket və top zərbələrinin canına qıydığı iki körpə balanın – Elvin və Malik qardaşlarının şəhid düşdüyü qanlı hadisə ələ alınan bölmə oxucu marağı cəlb etməsi ilə seçilir.“Sağalmaz bala dağı” adlanan bu hissədə şair o dərin kədəri, acını və yanğını əks etdirmək, oxucu qəlbinə sirayət etdirmək üçün 11-lik şeir formasından 7-lik şeir formasına, bayatı janrı tələblərinə keçir. Məsələn:
Tutubdu qala dağı,
Kəməndə sala dağı.
Nə yara var sağalar,
Sağalmaz bala dağı!
Xalq bayatısının ardından 7-lik şeir şəklini davam etdirən müəllif bu şeir şəklinin imkanları daxilində öz hisslərini bölüşür, bir kədər səhifəsi yazır:
Eşidin, bu qəmli səs,
Bir ananın səsidir.
Bu qəm-kədər, bu nalə,
Dünyamısın bəsidir.
Deyir, topdan, raketdən,
Düşmənlər od ələdi.
Elvinlə Malikimi
Al qanına bələdi!
Bu misraları oxuyan oxucu erməni zülmünün təkcə bu iki körpə uşağın qanlı faciəsilə bitən qəmli dastanından deyil, əksinə, başlayan dastanından xatırlatma etməli olur: Elvin və Malik qardaşları ilə başlayan körpə balalarımızın qanlı faciəsi 20 Yanvar faciəsilə davam edir, Xocalı hadisələrilə daha da qatılaşır, amansızlaşır, Zəhra balanın ölümü faciə rəngini daha da tündləşdirməli olur. Oxucu bu misraları oxuduqca xatırladığı bu qanlı hadisələrin təsiri altında əxlaqı, heysiyyəti olmayan erməni terrorizminin simasızlığını yaxından müşahidə etmiş olur və əlbəttə, əsl, vətənpərvər oxucunun, qəlbi mərhəmətlə dolu istənilənin oxucunun hislərində ədalət uğruna mübarizə hislərini oyadır. Bu hissənin ardından müəllif “Şəhid bacıları” bölməsilə vətən uğruna can fəda edən şəhid övladlarının bacı kədərlərini təsvir və əks etdirir, Azərbaycan ailəsinin qadın-bacı keyfiyyətlərinə uyğun tələblərlə qardaşları ölən bacıların kədəri və üzüntülərini təqdim edir. Poemnın son hissəsi olan “Ölümü Tanrıdan gələn qardaşım” bölməsi, ümumiyyətlə, yanvar hadisələri zamanı Vətənin ərazi bütövlüyü və istiqlalı uğruna həyatından keçmiş şəhid övladların xatirəsi ümumiləşdirirlir və onların şərəfinə ağı təsirini bağışlayır.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 829
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD