20:40 / 29-10-2025
"Rubin Kazan" yeni transferi Anton Şvetsin ciddi zədə aldığını açıqladı
20:38 / 29-10-2025
Vens: "ABŞ Ukrayna və Rusiya ilə məhsuldar əlaqələri qorumaq istəyir"
20:20 / 29-10-2025
Peskov: "Rusiya Trampla öz maraqlarına əsaslanaraq danışıqlar aparmalıdır"
20:17 / 29-10-2025
"Bloomberg": Tramp 8 noyabrda Orbanla görüşməyi planlaşdırır
20:15 / 29-10-2025
Peskov, Avropanın aqressiv ritorikası fonunda "Oreşnik" raket sisteminin Rusiya üçün dəyərini elan etdi
20:08 / 29-10-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Qayıdış ünvanlarının sayının artması Zəfər Gününün sevincinə sevinc qatır"
20:00 / 29-10-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Tarixi Zəfərimiz Azərbaycanın uğur səhifələrini daha da zənginləşdirdi"
19:56 / 29-10-2025
Belarus Xarici İşlər Nazirliyi: Litvanın sərhədlərinin bağlanması onun azadlığa münasibətini əks etdirir
19:54 / 29-10-2025
Ryabkov: "Rusiya-ABŞ sammiti ilə bağlı qərar məzmun hazırlandıqdan sonra veriləcək"
19:51 / 29-10-2025
"Astra"nın baş redaktoru Anastasiya Çumakova Rusiyanın terrorçu siyahısına əlavə edilib
19:47 / 29-10-2025
ABŞ Milorad Dodik və ailəsinə qarşı sanksiyaları ləğv edib
19:45 / 29-10-2025
İt saxlama qaydalarını pozanlara görə cərimələr tətbiq edilib
19:41 / 29-10-2025
Stubb Qazaxıstandan gələn enerji resurslarını Rusiya enerji resurslarına alternativ adlandırdı
19:38 / 29-10-2025
Qaz partlayışı nəticəsində bir ev qismən dağılıb, bir nəfər xəsarət alıb
19:35 / 29-10-2025
"Express": "Poseidon" pilotsuz təyyarəsinin sınaqları Qərbi həyəcana salıb
19:31 / 29-10-2025
Brilev: "Rio-de-Janeyroda narkotik kartelinə qarşı mübarizənin siyasi çalarları var"
19:28 / 29-10-2025
Rusiyanın İndoneziyadakı səfirliyi Pozdnyakovun qətli ilə bağlı heç bir məlumata malik deyil
10:34 / 29-10-2025
"Böyük Qayıdış”n növbəti mərhələsi çərçivəsində yeni infrastruktur layihələri icra olunur-Könül Nurullayeva
10:32 / 29-10-2025
Hava Limanı Terminalının direktoru 260.000 rubl rüşvət aldığını etiraf etdi
10:26 / 29-10-2025
Cənubi Koreyanın Rusiyadakı keçmiş səfiri Moskvadakı diplomatik missiyaya rəhbərlik edəcək
10:24 / 29-10-2025
İstanbulda beşmərtəbəli bina uçdu, insanlar dağıntılar altında qaldı
22:53 / 28-10-2025
Prezidentdən Türkiyənin milli bayramı ilə bağlı paylaşım - Foto
22:47 / 28-10-2025
"Əl-Cəzirə": İsrail ordusu Qəzza zolağına zərbələr endirir
22:40 / 28-10-2025
Məhkəmə arvadını öldürən kişini həbs edib
22:35 / 28-10-2025
Tramp gələn həftə Özbəkistan Prezidenti ilə görüşəcək
22:31 / 28-10-2025
"Wired": Amerikalı kişi donuz böyrək transplantasiyası ilə təxminən doqquz ay sağ qalıb
22:27 / 28-10-2025
Atəş açan toy mərasiminin iştirakçıları saxlanılıb
22:22 / 28-10-2025
G1: Braziliyada polislə dəstə arasında baş verən qarşıdurmada təxminən 20 nəfər həlak olub
22:06 / 28-10-2025
"Bloomberg": Britaniya Ukraynaya qoşun göndərməyi planlaşdırır
17:44 / 28-10-2025
Gimnastika üzrə Olimpiya çempionu vəfat edib
17:35 / 28-10-2025
Britaniyalı aktrisa və "Fawlty Towers" serialının ulduzu Prunella Scales vəfat edib
17:32 / 28-10-2025
Tramp Xirosima və Naqasakinin atom bombardmanlarını kiçik bir münaqişə kimi qiymətləndirir
17:30 / 28-10-2025
Ərdoğan iyul ayında NATO Zirvəsində Trampla görüşə bilər
17:25 / 28-10-2025
Traktor sürücüsünün vurduğu qadın ölüb
17:18 / 28-10-2025
İki balıqçı və bir iti təxliyə ediblər
11:32 / 28-10-2025
"Real Zaragoza" 15 yaşlı akademiya oyunçusunun ölümünü elan etdi
İNAMI GÜLLƏLƏNƏN ŞAİR-Ramiz QASIMOV
Tarix: 14-05-2022 22:49 | Bölmə: Ədəbiyyat
Şair İbrahim Yusifoğlunun poemalarında Azərbaycan xalqının tarixi taleyi məsələsi
Şair İbrahim Yusifoğlunun bədii yaradıcılığında Azərbaycanın tarixi taleyi məsələsi də əhəmiyyətli şəkildə yer alıb. Şair bu əsərlərində Naxçıvan haqqında xüsusilə bəhs edir. Naxçıvanın sürətlə inkişafı, yenidən qurulması və müasir görkəmə düşməsi poemalarında xüsusi yer almışdır. Bu mövzu və tendensiya şairin digər bir lirik-epik poeması olan “Bu nəğməm sənədi, doğma Naxçıvan” əsərində davam etdirilmişdir. Əsər ideya və məzmunca “O, Günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” lirik-epik poemasının davamı təsirini bağışlayır. Əsər həm də publisistik ballada təsirini bağışlayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik kəlamlarının epiqraf seçilməsilə başlayan əsər vətənə məhəbbətin himni və marşına çevrilən “Vətən nəğməsi” şeirilə başlayır. Üç bənddən ibarət olan bu şeir forma-janr etibarilə cəngi notları üzərində yazılmaqla marşı xatırladır:
Nəğmələrin ən qədimi, ulusu,
Meyvələrin ən şirini, sulusu,
Bulaqların ayna kimi durusu –
Vətən nəğməsi!
Bu nəğmənin hər misrası “Cəngidir”,
Al qırmızı hər kəlmənin rəngidir,
Dar anında bir oyanış zəngidir –
Vətən nəğməsi!
Şair “Yollar gəlir Naxçıvana” başlıqlı hissə ilə Ulu Öndər Heydər Əlieyevin xilaskarlıq missiyasının başlanğıcı olan Naxçıvana qayıdışının verdiyi töhfələr haqqında bəhs edilməklə böyük uzaqgörənlik, müdrik fəaliyyət və xalqa məhəbbətin nəticəsi olaraq Naxçıvanın yenidən qurulması, inkişafı və müasirləşməsi hadisəsini təfərrüatı ilə təsvir edən “Bu nəğməm sənədir doğma Naxçıvan” hissəsilə davam etdirilir. Şair “haşiyə”lərlə də fikirlərini inkişaf etdirib zənginləşdirir, “Xalqı bəlalardan qurtardın, baba” hisəsilə müdrik və xilaskar liderə məhəbbətlə edilən ümumxalq alqışlarının ümumiləşdirir, onun nəhəng, nurlu obrazını yaradır.
Naxçıvanın quruculuq tədbirlərini, yenilənmiş, müasirləşmiş və gözəlləşmiş yeni halını İbrahim Yusifoğlunun “Bu nəğməm sənədir, doğma Naxçıvan” poemasında daha əhatəli və məzmunlu görmək mümkündür. Qocaman şair İbrahim Yusifoğlunun bu lirik-epik poemasında təkcə vüsət, təsvir və tərənnüm deyil, həmçininquruculuq ünvanlarına nəzərən yenilənmənin təhlili vardır. Bu nümunədə şair təkcə seyirçi qalaraq təsvir etmir, həm də vətəndaş məsuliyyəti və mövqeyindən çıxış edərək prosesi bilavasitə cari və perspektiv olaraq təhlil etməyə çalışır. Bununla da insan amilinə fikri yönləndirməyə səy göstərir. İbrahim Yusifoğlu əsərdə Naxçıvan obrazınatarixilik və müasirlk, köhnəlik və yenilik, qədimlik və müasirlik prizmasından yanaşaraq əks etdirməyə müvəffəq olur. Məsələn:
Memar Əcəminin gənc nəvələri,
Tikirlər, qururlar, gözəlləşirsən.
Müstəqil günündən ta üzübəri,
Gözəl diyarlara bərabər, birsən.
Şair Naxçıvanın kədərli və qəmli, bəlalı, dumanlı günlərindən bugünkü toy-büsatlı, bər-bəzəkli günlərinə nəzər salaraq da yenilənmə, inkişaf prosesini canlandırır:
Daha əl götürübsən kədərindən, qəmindən,
Bir əlamət qalmayıb dünənki görkəmindən.
Yöndəmsiz döngələrin təbilləri çalınıb,
Yerlərində qəlb açan xiyabanlar salınıb,
Neçə köhnə tikili yeni görkəm alıbdı,
Milli naxışlarıyla binalar ucalıbdı.
Şair İbrahim Yusifoğlu konkret quruculuq ünvanlarını göstərmək və təsvir etməklə müasir Naxçıvanın əzəmət və yenilik xəritəsini cızır, yenlənmənin inkişaf trayektoriyası, həddi və əhatəsini təqdim edir. Poemada ulu öndərə xitabən yazılmış hissədən sonar böyük quruculuq ünvanlarından olan dahi liderin adına açılmış Naxçıvanın mərkəzindəki əzəmətli Heydər Əliyev Muzeyindən bəhs etməklə, digər mədəniyyət məbədlərinə - Cəlil Məmmədquluzadənin ev muzeyi, Hüseyn Cavid məqbərəsi, Əcəmi seyrangahı, Bazargöl və Qızlar bulağı, Böyük bağ, Ədəbiyyat muzeyi və Naxçıvan Dövlət Universitetinə həsr edilən bölmələrlə davam və inkişaf etdirir.
Şair poemanın “Böyük bağ” adlanan hissəsində köhnə Naxçıvanın, daha doğrusu, köhnəliyi, yöndəmsizliyi, əlverişsizliyi tənqid edərək yenilənmənin gətirdiyi estetik zövq və mənəvi toxtaqlığı əks etdirir, aparılan işləri təqdir edərək yenidənqurmaya çağırış səsəlndirir. Şair poemada Naxçıvan şəhərinin ən gözəl və müasir quruculuq ünvanlarından olan Böyük bağın, Əyləncə Mərkəzinin, Əcəmi Seyrəngahının, Qızlar Bulağının və b. adlırını çəkib təsvir edir, konkret yerlərlə cızdığı yeni Naxçıvanın doğurduğu mənəvi zövq və öyüncəkliyi təqdim edir. “Tikilir, qurulur qədim Naxçıvan, Hər an gözəlləşir bu xoş günündə”, - deyən müstəqilliyin müasir Naxçıvana bəxş etdiyi xoşbəxtlik və səadəti alqışlayır.
İ.Yusifoğlunun “Mənim inamımı güllələdilər” poeması Azərbaycan tarixinin qanlı qara Yanvar hadisələrinə həsr edilib. 1990-cı ilin 19-dan 20-nə keçən gecə baş verən bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının humanizmə, sülhə və dostluğa olan inamımı güllələməişdi ki, şair İ.Yusifoğlu da məhz bu mövzunu öz əsəri üçün müəyyənləşdrmiş və uğurlu bir poema ortaya qoymuşdur.
İki hissədən ibarət olan poemada Yanvar hadisələrinə aparan yol, Yanvar hadisələrinin baş verməsi, günahkarları və s. poetik pafosla, acı və kədər dolu misralarla ifadə olunur. Şair bu hadisələrin başlanmasına ideya köməkliyi edən mənfur erməni ideoloqu Zori Balayana müraciətlə yazılmış ““Ocağ”ın müəllifinə” başlıqlı şeiri ilə münasibət bildirir. Bundan sonra baş verən müxtəlif hadisələr poemanın ayrı-ayrı bölmələrində bəhs açılaraq oxucunun ədəbi yaddaşına mənimsədilir. Qorbaçovun yenidənqurma şüarı altında həyata keçirdiyi ikiüzlü siyasət, ermənilərin fəallaşması və Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Ermənistana birləşdirilməsi haqqqında verilən saxta qərar, aparılan missiya, xalqın bütün gücü və birliyilə 1988-ci ildə kütləvi etirazlara qalxması, hadisələrin milli azadlıq ideyaları ilə daha da inkişafı, meydan hərəkatı poemanın giriş xarakterli birinci hissəsində bəhs edilirvə Qara Yanvara aparan ictimai-siyasi hadisələr olaraq səciyyələndirilir. Şair poemanın ikinci - əsas hissəsində təkcə 20 Yanvar hadisələrindən deyil, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə müdaxilə, hərbi təcavüz istiqamətində xain erməni silahlılarının havadarlarının köməyi ilə Naxçıvan ərazilərinə hücumlarından da ətraflı bəhs açır. Sədərək kəndi ətrafında gedən qanlı döyüşlər və naxçıvanlıların el birliyilə bu döyüşlərdə fəal iştirakı poemanın əsas hadisələrini təşkil edir. “Qeyrət qalası Sədərək kəndi”, “Şərur şəhərindən Sədərəyədək”, “Kimin günahıdır, zəifliyidir”, “Şərur şəhərində, xəstəxanada” kimi bölmələrdə Naxçıvan hadisələri əks etdirilir. Erməni vandalizminə qarşı əhalinin birliyi, mübarizə əzmi, vətənpərvərlik və şücaətlə dolu fəaliyyətlri və s. geniş bəhs mövzusuna çevrilir. Silahsız adamların döyüş qeyrətli ürəyi ilə müharibəyə getməsi bütün zamanlar üçün vətənə məhəbbətin və qəhrəmanlığın nümunəsi olaraq əks olunur. Bütün adamları – cinsindən, yaşından asılı olmayaraq bütün insanların Naxçıvanın ərazi bütövlüyü uğrunda müdafiə hərəkatına qoşularaq qorxmadan döyüşlərəatılması misilsiz qəhrəmanlıq örnəkləri, əsl vətəndaş davranışları olaraq tarixləşdirilir, gələcəyə xədəbi yaddaş formaında olsa da, miras olaraq saxlanılır. “Elimin matəm günüdə”, “Bura paytaxt Bakıdır” bölmələri bilavasitə Qanlı Yanvar hadisələrindən bəhs açır, onun dəhşətlərini əks etdirir. Bir az sonra müəllif bu dəhşətli günlərin acı və kədərli nəticələrini saxlayan, ifadə edən “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm”, “Sağalmaz bala dağı”, “Şəhid bacıları”, “Sizi dərəmmədim, lalə, nərgizim”, “Ölümü tanrıdan gələn qardaşım” kimi hissələrdə yanıqlı ifadələr və kədərli notlarla bəhs açır. “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm” hissəsində şair Sədərək döyüşlərinin böyük qəhrəmanlarından olan Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı kapitan Məhərrəm Seyidov haqqındakı təəssürat və xatirələri vərəqləyir, onun igidlik və qəhrəmanlığına işıq tutr. Poemanın adıgedən hissələrindən biri öz kədəri ilə daha çox seçilən bir hadisəyə - mənfir erməni quldurlarının atdığı raket və top zərbələrinin canına qıydığı iki körpə balanın – Elvin və Malik qardaşlarının şəhid düşdüyü qanlı hadisə ələ alınan bölmə oxucu marağı cəlb etməsi ilə seçilir.“Sağalmaz bala dağı” adlanan bu hissədə şair o dərin kədəri, acını və yanğını əks etdirmək, oxucu qəlbinə sirayət etdirmək üçün 11-lik şeir formasından 7-lik şeir formasına, bayatı janrı tələblərinə keçir. Məsələn:
Tutubdu qala dağı,
Kəməndə sala dağı.
Nə yara var sağalar,
Sağalmaz bala dağı!
Xalq bayatısının ardından 7-lik şeir şəklini davam etdirən müəllif bu şeir şəklinin imkanları daxilində öz hisslərini bölüşür, bir kədər səhifəsi yazır:
Eşidin, bu qəmli səs,
Bir ananın səsidir.
Bu qəm-kədər, bu nalə,
Dünyamısın bəsidir.
Deyir, topdan, raketdən,
Düşmənlər od ələdi.
Elvinlə Malikimi
Al qanına bələdi!
Bu misraları oxuyan oxucu erməni zülmünün təkcə bu iki körpə uşağın qanlı faciəsilə bitən qəmli dastanından deyil, əksinə, başlayan dastanından xatırlatma etməli olur: Elvin və Malik qardaşları ilə başlayan körpə balalarımızın qanlı faciəsi 20 Yanvar faciəsilə davam edir, Xocalı hadisələrilə daha da qatılaşır, amansızlaşır, Zəhra balanın ölümü faciə rəngini daha da tündləşdirməli olur. Oxucu bu misraları oxuduqca xatırladığı bu qanlı hadisələrin təsiri altında əxlaqı, heysiyyəti olmayan erməni terrorizminin simasızlığını yaxından müşahidə etmiş olur və əlbəttə, əsl, vətənpərvər oxucunun, qəlbi mərhəmətlə dolu istənilənin oxucunun hislərində ədalət uğruna mübarizə hislərini oyadır. Bu hissənin ardından müəllif “Şəhid bacıları” bölməsilə vətən uğruna can fəda edən şəhid övladlarının bacı kədərlərini təsvir və əks etdirir, Azərbaycan ailəsinin qadın-bacı keyfiyyətlərinə uyğun tələblərlə qardaşları ölən bacıların kədəri və üzüntülərini təqdim edir. Poemnın son hissəsi olan “Ölümü Tanrıdan gələn qardaşım” bölməsi, ümumiyyətlə, yanvar hadisələri zamanı Vətənin ərazi bütövlüyü və istiqlalı uğruna həyatından keçmiş şəhid övladların xatirəsi ümumiləşdirirlir və onların şərəfinə ağı təsirini bağışlayır.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 126
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-05-2022 22:49 | Bölmə: Ədəbiyyat
Şair İbrahim Yusifoğlunun poemalarında Azərbaycan xalqının tarixi taleyi məsələsi
Şair İbrahim Yusifoğlunun bədii yaradıcılığında Azərbaycanın tarixi taleyi məsələsi də əhəmiyyətli şəkildə yer alıb. Şair bu əsərlərində Naxçıvan haqqında xüsusilə bəhs edir. Naxçıvanın sürətlə inkişafı, yenidən qurulması və müasir görkəmə düşməsi poemalarında xüsusi yer almışdır. Bu mövzu və tendensiya şairin digər bir lirik-epik poeması olan “Bu nəğməm sənədi, doğma Naxçıvan” əsərində davam etdirilmişdir. Əsər ideya və məzmunca “O, Günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” lirik-epik poemasının davamı təsirini bağışlayır. Əsər həm də publisistik ballada təsirini bağışlayır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin müdrik kəlamlarının epiqraf seçilməsilə başlayan əsər vətənə məhəbbətin himni və marşına çevrilən “Vətən nəğməsi” şeirilə başlayır. Üç bənddən ibarət olan bu şeir forma-janr etibarilə cəngi notları üzərində yazılmaqla marşı xatırladır:
Nəğmələrin ən qədimi, ulusu,
Meyvələrin ən şirini, sulusu,
Bulaqların ayna kimi durusu –
Vətən nəğməsi!
Bu nəğmənin hər misrası “Cəngidir”,
Al qırmızı hər kəlmənin rəngidir,
Dar anında bir oyanış zəngidir –
Vətən nəğməsi!
Şair “Yollar gəlir Naxçıvana” başlıqlı hissə ilə Ulu Öndər Heydər Əlieyevin xilaskarlıq missiyasının başlanğıcı olan Naxçıvana qayıdışının verdiyi töhfələr haqqında bəhs edilməklə böyük uzaqgörənlik, müdrik fəaliyyət və xalqa məhəbbətin nəticəsi olaraq Naxçıvanın yenidən qurulması, inkişafı və müasirləşməsi hadisəsini təfərrüatı ilə təsvir edən “Bu nəğməm sənədir doğma Naxçıvan” hissəsilə davam etdirilir. Şair “haşiyə”lərlə də fikirlərini inkişaf etdirib zənginləşdirir, “Xalqı bəlalardan qurtardın, baba” hisəsilə müdrik və xilaskar liderə məhəbbətlə edilən ümumxalq alqışlarının ümumiləşdirir, onun nəhəng, nurlu obrazını yaradır.
Naxçıvanın quruculuq tədbirlərini, yenilənmiş, müasirləşmiş və gözəlləşmiş yeni halını İbrahim Yusifoğlunun “Bu nəğməm sənədir, doğma Naxçıvan” poemasında daha əhatəli və məzmunlu görmək mümkündür. Qocaman şair İbrahim Yusifoğlunun bu lirik-epik poemasında təkcə vüsət, təsvir və tərənnüm deyil, həmçininquruculuq ünvanlarına nəzərən yenilənmənin təhlili vardır. Bu nümunədə şair təkcə seyirçi qalaraq təsvir etmir, həm də vətəndaş məsuliyyəti və mövqeyindən çıxış edərək prosesi bilavasitə cari və perspektiv olaraq təhlil etməyə çalışır. Bununla da insan amilinə fikri yönləndirməyə səy göstərir. İbrahim Yusifoğlu əsərdə Naxçıvan obrazınatarixilik və müasirlk, köhnəlik və yenilik, qədimlik və müasirlik prizmasından yanaşaraq əks etdirməyə müvəffəq olur. Məsələn:
Memar Əcəminin gənc nəvələri,
Tikirlər, qururlar, gözəlləşirsən.
Müstəqil günündən ta üzübəri,
Gözəl diyarlara bərabər, birsən.
Şair Naxçıvanın kədərli və qəmli, bəlalı, dumanlı günlərindən bugünkü toy-büsatlı, bər-bəzəkli günlərinə nəzər salaraq da yenilənmə, inkişaf prosesini canlandırır:
Daha əl götürübsən kədərindən, qəmindən,
Bir əlamət qalmayıb dünənki görkəmindən.
Yöndəmsiz döngələrin təbilləri çalınıb,
Yerlərində qəlb açan xiyabanlar salınıb,
Neçə köhnə tikili yeni görkəm alıbdı,
Milli naxışlarıyla binalar ucalıbdı.
Şair İbrahim Yusifoğlu konkret quruculuq ünvanlarını göstərmək və təsvir etməklə müasir Naxçıvanın əzəmət və yenilik xəritəsini cızır, yenlənmənin inkişaf trayektoriyası, həddi və əhatəsini təqdim edir. Poemada ulu öndərə xitabən yazılmış hissədən sonar böyük quruculuq ünvanlarından olan dahi liderin adına açılmış Naxçıvanın mərkəzindəki əzəmətli Heydər Əliyev Muzeyindən bəhs etməklə, digər mədəniyyət məbədlərinə - Cəlil Məmmədquluzadənin ev muzeyi, Hüseyn Cavid məqbərəsi, Əcəmi seyrangahı, Bazargöl və Qızlar bulağı, Böyük bağ, Ədəbiyyat muzeyi və Naxçıvan Dövlət Universitetinə həsr edilən bölmələrlə davam və inkişaf etdirir.
Şair poemanın “Böyük bağ” adlanan hissəsində köhnə Naxçıvanın, daha doğrusu, köhnəliyi, yöndəmsizliyi, əlverişsizliyi tənqid edərək yenilənmənin gətirdiyi estetik zövq və mənəvi toxtaqlığı əks etdirir, aparılan işləri təqdir edərək yenidənqurmaya çağırış səsəlndirir. Şair poemada Naxçıvan şəhərinin ən gözəl və müasir quruculuq ünvanlarından olan Böyük bağın, Əyləncə Mərkəzinin, Əcəmi Seyrəngahının, Qızlar Bulağının və b. adlırını çəkib təsvir edir, konkret yerlərlə cızdığı yeni Naxçıvanın doğurduğu mənəvi zövq və öyüncəkliyi təqdim edir. “Tikilir, qurulur qədim Naxçıvan, Hər an gözəlləşir bu xoş günündə”, - deyən müstəqilliyin müasir Naxçıvana bəxş etdiyi xoşbəxtlik və səadəti alqışlayır.
İ.Yusifoğlunun “Mənim inamımı güllələdilər” poeması Azərbaycan tarixinin qanlı qara Yanvar hadisələrinə həsr edilib. 1990-cı ilin 19-dan 20-nə keçən gecə baş verən bu qanlı hadisə Azərbaycan xalqının humanizmə, sülhə və dostluğa olan inamımı güllələməişdi ki, şair İ.Yusifoğlu da məhz bu mövzunu öz əsəri üçün müəyyənləşdrmiş və uğurlu bir poema ortaya qoymuşdur.
İki hissədən ibarət olan poemada Yanvar hadisələrinə aparan yol, Yanvar hadisələrinin baş verməsi, günahkarları və s. poetik pafosla, acı və kədər dolu misralarla ifadə olunur. Şair bu hadisələrin başlanmasına ideya köməkliyi edən mənfur erməni ideoloqu Zori Balayana müraciətlə yazılmış ““Ocağ”ın müəllifinə” başlıqlı şeiri ilə münasibət bildirir. Bundan sonra baş verən müxtəlif hadisələr poemanın ayrı-ayrı bölmələrində bəhs açılaraq oxucunun ədəbi yaddaşına mənimsədilir. Qorbaçovun yenidənqurma şüarı altında həyata keçirdiyi ikiüzlü siyasət, ermənilərin fəallaşması və Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Ermənistana birləşdirilməsi haqqqında verilən saxta qərar, aparılan missiya, xalqın bütün gücü və birliyilə 1988-ci ildə kütləvi etirazlara qalxması, hadisələrin milli azadlıq ideyaları ilə daha da inkişafı, meydan hərəkatı poemanın giriş xarakterli birinci hissəsində bəhs edilirvə Qara Yanvara aparan ictimai-siyasi hadisələr olaraq səciyyələndirilir. Şair poemanın ikinci - əsas hissəsində təkcə 20 Yanvar hadisələrindən deyil, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə müdaxilə, hərbi təcavüz istiqamətində xain erməni silahlılarının havadarlarının köməyi ilə Naxçıvan ərazilərinə hücumlarından da ətraflı bəhs açır. Sədərək kəndi ətrafında gedən qanlı döyüşlər və naxçıvanlıların el birliyilə bu döyüşlərdə fəal iştirakı poemanın əsas hadisələrini təşkil edir. “Qeyrət qalası Sədərək kəndi”, “Şərur şəhərindən Sədərəyədək”, “Kimin günahıdır, zəifliyidir”, “Şərur şəhərində, xəstəxanada” kimi bölmələrdə Naxçıvan hadisələri əks etdirilir. Erməni vandalizminə qarşı əhalinin birliyi, mübarizə əzmi, vətənpərvərlik və şücaətlə dolu fəaliyyətlri və s. geniş bəhs mövzusuna çevrilir. Silahsız adamların döyüş qeyrətli ürəyi ilə müharibəyə getməsi bütün zamanlar üçün vətənə məhəbbətin və qəhrəmanlığın nümunəsi olaraq əks olunur. Bütün adamları – cinsindən, yaşından asılı olmayaraq bütün insanların Naxçıvanın ərazi bütövlüyü uğrunda müdafiə hərəkatına qoşularaq qorxmadan döyüşlərəatılması misilsiz qəhrəmanlıq örnəkləri, əsl vətəndaş davranışları olaraq tarixləşdirilir, gələcəyə xədəbi yaddaş formaında olsa da, miras olaraq saxlanılır. “Elimin matəm günüdə”, “Bura paytaxt Bakıdır” bölmələri bilavasitə Qanlı Yanvar hadisələrindən bəhs açır, onun dəhşətlərini əks etdirir. Bir az sonra müəllif bu dəhşətli günlərin acı və kədərli nəticələrini saxlayan, ifadə edən “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm”, “Sağalmaz bala dağı”, “Şəhid bacıları”, “Sizi dərəmmədim, lalə, nərgizim”, “Ölümü tanrıdan gələn qardaşım” kimi hissələrdə yanıqlı ifadələr və kədərli notlarla bəhs açır. “Kapitan Seyidov küçəsindəyəm” hissəsində şair Sədərək döyüşlərinin böyük qəhrəmanlarından olan Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı kapitan Məhərrəm Seyidov haqqındakı təəssürat və xatirələri vərəqləyir, onun igidlik və qəhrəmanlığına işıq tutr. Poemanın adıgedən hissələrindən biri öz kədəri ilə daha çox seçilən bir hadisəyə - mənfir erməni quldurlarının atdığı raket və top zərbələrinin canına qıydığı iki körpə balanın – Elvin və Malik qardaşlarının şəhid düşdüyü qanlı hadisə ələ alınan bölmə oxucu marağı cəlb etməsi ilə seçilir.“Sağalmaz bala dağı” adlanan bu hissədə şair o dərin kədəri, acını və yanğını əks etdirmək, oxucu qəlbinə sirayət etdirmək üçün 11-lik şeir formasından 7-lik şeir formasına, bayatı janrı tələblərinə keçir. Məsələn:
Tutubdu qala dağı,
Kəməndə sala dağı.
Nə yara var sağalar,
Sağalmaz bala dağı!
Xalq bayatısının ardından 7-lik şeir şəklini davam etdirən müəllif bu şeir şəklinin imkanları daxilində öz hisslərini bölüşür, bir kədər səhifəsi yazır:
Eşidin, bu qəmli səs,
Bir ananın səsidir.
Bu qəm-kədər, bu nalə,
Dünyamısın bəsidir.
Deyir, topdan, raketdən,
Düşmənlər od ələdi.
Elvinlə Malikimi
Al qanına bələdi!
Bu misraları oxuyan oxucu erməni zülmünün təkcə bu iki körpə uşağın qanlı faciəsilə bitən qəmli dastanından deyil, əksinə, başlayan dastanından xatırlatma etməli olur: Elvin və Malik qardaşları ilə başlayan körpə balalarımızın qanlı faciəsi 20 Yanvar faciəsilə davam edir, Xocalı hadisələrilə daha da qatılaşır, amansızlaşır, Zəhra balanın ölümü faciə rəngini daha da tündləşdirməli olur. Oxucu bu misraları oxuduqca xatırladığı bu qanlı hadisələrin təsiri altında əxlaqı, heysiyyəti olmayan erməni terrorizminin simasızlığını yaxından müşahidə etmiş olur və əlbəttə, əsl, vətənpərvər oxucunun, qəlbi mərhəmətlə dolu istənilənin oxucunun hislərində ədalət uğruna mübarizə hislərini oyadır. Bu hissənin ardından müəllif “Şəhid bacıları” bölməsilə vətən uğruna can fəda edən şəhid övladlarının bacı kədərlərini təsvir və əks etdirir, Azərbaycan ailəsinin qadın-bacı keyfiyyətlərinə uyğun tələblərlə qardaşları ölən bacıların kədəri və üzüntülərini təqdim edir. Poemnın son hissəsi olan “Ölümü Tanrıdan gələn qardaşım” bölməsi, ümumiyyətlə, yanvar hadisələri zamanı Vətənin ərazi bütövlüyü və istiqlalı uğruna həyatından keçmiş şəhid övladların xatirəsi ümumiləşdirirlir və onların şərəfinə ağı təsirini bağışlayır.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 126
Bölməyə aid digər xəbərlər
27-10-2025, 17:07
ŞAMİL ƏNVƏROĞLUNUN YENİ KİTABLARININ TƏQDİMATI KEÇİRİLİB-VİDEO+FOTOLAR
1-10-2025, 15:32
Məhkəmə yazıçını qiyabi olaraq 7 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib
16-09-2025, 15:30
Azərbaycan və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentləri Şuşada Azərbaycanın tanınmış şəxsiyyətlərinin güllələnmiş heykəllərinə baxıblar
12-09-2025, 19:34
Ədliyyə Nazirliyi yazıçı Topol və daha üç nəfəri xarici agentlərin reyestrinə daxil edib
25-08-2025, 18:34
HÜSEYN ARİFLƏ İSMAYIL İMANZADƏNİN CƏBRAYIL SƏRGÜZƏŞTLƏRİ
12-08-2025, 23:11
Haqqdan yanan çıraq- Vüqar Vüqarlı-70
31-07-2025, 16:40
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu növbəti layihəsinə yekun vurub
17-07-2025, 08:33
Lev Tolstoyun şəxsi əşyaları ilk dəfə Saxalində təqdim olunacaq
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"