11:18 / 24-11-2024
Rudenko: "Qərb Seulu Ukraynada şərik etmək və Pxenyana təzyiq etmək istəyir"
11:13 / 24-11-2024
Merkel: "Qərb və Ukrayna Rusiya ilə dialoqa getməlidir"
11:07 / 24-11-2024
Naməlum şəxs bıçaqla polisə hücum edib
10:55 / 24-11-2024
Müqəddəs Qəbir kilsəsinin altında tapılan Roma ziyarətgahının xarabalıqları
10:51 / 24-11-2024
Senator Qrem ABŞ müttəfiqlərini Netanyahunun həbsinə kömək etdiklərinə görə sanksiyalarla hədələyib
10:40 / 24-11-2024
12 qutu qəhvə oğurlamağa cəhd etdiyinə görə şərti cəza alıb
10:33 / 24-11-2024
WSJ: Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rostov vilayətinə ATACMS raketləri ilə hücum edə bilər
23:05 / 23-11-2024
İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Suriya ilə Livan sərhədindəki nəzarət-buraxılış məntəqəsini vurub
22:44 / 23-11-2024
COP29-da İtki və Zərər Fondunun tam fəaliyyətə başlamasını təmin edən qərar qəbul olunub
22:39 / 23-11-2024
Leyla Əliyevanın iştirakı ilə Bakıda növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib
21:57 / 23-11-2024
"Bloomberg": Mask yenə planetin ən zəngin adamıdır
21:36 / 23-11-2024
Milli Məclisin Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupu bəyanat yayıb
21:30 / 23-11-2024
Xumar Qədimovanın yeni “Ay”ı... - Video
21:26 / 23-11-2024
Litvada 2,5 mindən çox NATO əsgəri yerləşdirilib
21:17 / 23-11-2024
Karine Jean-Pierre G20 sammitində rusiyalı jurnalistlərin suallarını cavablandırmaqdan imtina edib
20:59 / 23-11-2024
"Yle": Finnair pilotların tətili səbəbindən təxminən 300 uçuşu ləğv etdi
20:54 / 23-11-2024
Zalujnı hesab edir ki, Rusiya Silahlı Qüvvələri 2027-ci ildə cəbhəni yarıb keçəcək
20:46 / 23-11-2024
Qaz partlayışı nəticəsində bir nəfər xəsarət alıb
20:43 / 23-11-2024
Putin miqrantların sənədlərinin saxtalaşdırılmasına görə 60 milyon rubla qədər cərimələr haqqında qanun imzalayıb
20:34 / 23-11-2024
Fransanın xarici işlər naziri Borro: "Ukraynanın Rusiya Federasiyasına SCALP raketləri atmaq hüququ var"
20:28 / 23-11-2024
HƏMAS bildirir ki, Qəzzanın şimalında israilli girov ölüb
20:23 / 23-11-2024
Zaxarova: "Paris Kiyevi dəstəkləmir, amma bitirir"
20:20 / 23-11-2024
Bir nəfər yaşıl metro xəttinin üzərinə yıxılıb
20:17 / 23-11-2024
Zelenski: Ukraynada 300-dən çox liman infrastrukturu obyekti zədələnib
20:11 / 23-11-2024
Bir qrup şəxs təltif olundu - Siyahı
20:07 / 23-11-2024
Prezidentdən elektrik enerjisi və su təchizatı ilə bağlı - Fərman
19:59 / 23-11-2024
Yüksək vəzifəyə təyin edilən Xəyyam Məmmədov kimdir?
14:26 / 23-11-2024
Şeyx Portuqaliyaya gedir
14:20 / 23-11-2024
Rusiyanın Qırğızıstandakı səfiri əmək miqrasiyası məsələsini kəskin, lakin çox vacib adlandırıb
14:16 / 23-11-2024
Abxaziya İttifaq dövlətinin vahid valyutasının sınaqdan keçirilməsini təklif edib
14:13 / 23-11-2024
"Yabloko" Şlosberqin saxlanmasının səbəbini açıqlayıb
14:08 / 23-11-2024
Peskov: "Qərbdə söz azadlığı yoxdur, son illərin hadisələri bunu göstərir"
14:03 / 23-11-2024
Ovçu silahını boşaldarkən ovçuya atəş açıb
13:57 / 23-11-2024
Həkimlər bir yeniyetmənin sidik kisəsindən 46 maqnit top çıxarıblar
13:52 / 23-11-2024
"Qazprombank" UnionPay kartlarının Türkiyədə qəbulu dayandırılıb
13:46 / 23-11-2024
Bastrıkin qızın döyülməsindən sonra cinayət işinin açılmasını əmr edib
13:40 / 23-11-2024
Qırğızıstan-Rusiya Slavyan Universiteti 15 min nəfərlik kampus tikəcək
13:37 / 23-11-2024
"Bloomberg": Avropa növbəti enerji böhranı ilə üz-üzədir, qazın qiyməti 45% artıb
13:02 / 23-11-2024
70 kq qızılla tutulan diplomat bu səfirlikdə işləyir - Bakıya gətirildi
BİR ÖMÜR ELMİ YARADICILIĞIN YENİ TÖHFƏSİ
Tarix: 08-10-2020 10:37 | Bölmə: Ədəbiyyat
Naxçıvan teatrının yaranması və inkişafının tədqiqində xüsusi xidmətləri olan, 40 ildən artıq bir ömrü elmə həsr etmək təbii ki, əsl vətəndaşlıq qeyrəti və təəssübkeşlikdən irəli gəlir. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Əli Qəhrəmanov bu illər ərzində 6 monoqrafiya, 2 kitab, 160-a qədər elmi məqalə ilə öz elmi biliyini oxuculara təqdim etmişdir.
Onun yeni çapdan çıxan “Naxçıvan teatrında rejissor sənəti”elmi monoqrafiyası da günümüzə qədər tam olaraq tədqiq edilməmişdir ki, bu mövzu ilk dəfə olaraq tam şəkildəictimaiyyətə və elmi mühitə təqdim edilir. Monoqrafiyada bu sənətin yaranma tarixinin 51 arxiv sənədləri əsasında təsdiqi, buradakı rejissor sənətindəki fərqli baxışların, onların ortaya çıxardığı yeniliklərin bu sənədlər əsasında sistemləşdirilməsi ağır zəhmətin bəhrəsidir. Xüsusi olaraq qeyd edək ki, Ə.Qəhrəmanovun ilk dəfə 150 ilə yaxın Naxçıvan tetrında rejissorluq sənətini geniş araşdırması, bu istiqamətdəki yaradıcılıqların müqayisəli təhlili, əldə olunanyeni elmi faktlar və nəticələr onun əvəzsiz tədqiqatlarının davamıdır. Yaşının çoxluğuna baxmayaraq arxiv sənədləri, bu istiqamətdə olan məlumatları sistemli toplamaqla ortaya çıxarmaq, müstəqil tədqiqatçılıq bacarığının bariz nümunəsidir ki, bu da gənc tədqiqatçılar üçün xüsusi elmi əhəmiyyət daşıyan bir örnək yerindədir.
Qədim Naxçıvan diyarında XIX-XXI əsrlər musiqi və teatr mədəniyyətindəki rejissorluq sənətinin dövrlər üzrə tədqiqi bu qədim sənətin formalaşmasında XIX əsr Naxçıvanda “Ziyalılar cəmiyyəti”nin rolu və Eynəlibəy Sultanovun rəhbərliyi ilə 1883-cü ildə “Naxçıvan Müsəlman İncəsənəti və Dram Cəmiyyəti”nin bu istiqamətdəki ilk mədəniyyət nümunəsi vəgünümüzdəki yeri əsərdə geniş araşdırılır.
Əsərin “Giriş” hissəsində müəllif, bu mədəniyyəti yaratmış qədim Naxçıvan ziyalılarının XIX əsrin sonunda (1884)səhnələşdirdiyi M.F.Axundovun, Eynəlibəy Sultanovun “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Molla İbrahim Xəlil kimyagər”, “Tatarka” və s. əsərlərin tamaşasında ilkrejissorluq sənətinin dövründən bəhs edir. Burada, rejissorluq sənətinin tarixini, göstərilən şəxslərin teatr sənətinin inkişafındakı rolunu, bu faktları təsdiq edən arxiv sənədlərinə istinadlar, eləcə də günümüzə qədər bu əsərlər və digərlərinin səhnələşdirilməsindəki rejissorlar haqqında qısa məlumatlar verilir. Bütün bunlara nail olmaq üçün o dövr Naxçıvan diyarının qədim teatr tarixini əks etdirən mənbə və arxiv sənədlərinin öyrənilməsi, bu mühüm elmi əhəmiyyətə malik tarixi mədəniyyətin üzə çıxarılması Əli Qəhrəmanovun ağır zəhmətinin bəhrəsidir.Qeyd edək ki, kitabın girişində 1884-2020-ci illər arası istər oynanılmış əsərlər, onların müəllifləri, istərsə də reşissorlar, onların ilkin aktyorluq və rejissorluq sənətləri barədə ətraflı məlumatlar verilir,qədim Naxçıvanın Azərbaycan musiqi və teatr mədəniyyətindəki yeri haqqında qiymətli fikirlər irəli sürülür.
Monoqrafiyanın “Naxçıvan teatrında rejissor sənəti” adlı I fəsillərində 1883-1920-ci illər Eynəli bəy Sultanovun həyatı haqqında qısa məlumatla yanaşı onun təşəbbüsü ilə M.F.Axundovun “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah” əsərinə rejissorluğu, ordan gələn gəlirin yetimlərə ayrılması, xeyli əsərlərdə həm aktyorluq həm rejissorluq sənəti geniş təhlil edilmişdi. Bunun davamı olaraq C.Məmmədquluzədənin M.F.Axundov, N.Vəzirov, Ə.Haqverdiyev, E.Sultanov və b. “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Molla İbrahim Xəlil kimyagər”, “Tatarka”, “Dağılan tifaq”, “Çay dəsgahı” kimi 20-dən artıq əsərdə həm rejissor, həm də xeylirollarda ifası geniş araşdırılır. Qeyd edək ki, bu fəsildə Əli Qəhrəmanov Mirzə Sadiq Qulubəyov, Nəsrulla Şeyxov, Məmməd Tağı Sidqi, Əliqulu Qəmküsar, Əlməmməd Xəlilov, Böyükxan Naxçıvanski və Rza Təhmasibin həyatı, ədəbi-mədəni mühitdəki yeriNaxçıvan teatrındakı rejissorluq və aktyorluq sənətlərinə aydınlıqgətirilmiş, onların 1883-1920-ci illər bu sənətdəki yerləri tarixi faktlarla sübut edilmişdir. Müəllif, bu fəsildə xeyli arxiv sənədləri və qaynaq məlumatlarına, tədqiqatəsərlərinə müraciət etməklə,fikirlərini elmi baxımdan əsaslandırmış və yeni elmi faktlar ortaya qoymuşdur. Burada tamşaya qoyulmuş hər bir əsərin və bu işdə hər bir rejissor yaradıcılığının özünəməxsusluğu hərtərəfli araşdırılmışdır. Naxçıvan teatrının xalqımızın milli mədəni dirçəlişindəkirolu, bu əsərlərin insanların əxlaqına təsiri və onların milli ruhda formalaşmasına dair xeyli faktlar göstərmişdir. Qeyd edək ki, bütün bunlarmüəllifin əsl tədqiqatçı peşəkarlığını, ortaya qoyur.
Kitabın II-IIIfəsillərində Naxçıvanteatrında rejissorluq sənətini 1921-1940-cı illərdəki yeri, bu istiqamətdə Həsən Səfərli, Kazım Ziya, Sidqi Ruhulla, Yusif Yulduz, HəsənAğayev, Səməd Mövləvinin həyatı və rejissorluq fəaliyyətləri geniş tədqiq edilir. Burada sovetləşmənin ilk illərində Naxçıvan ziyalılarının teatr həvəskarlarını və məktəbli gəncləri “Ümid” dram cəmiyyətinə cəlb etmələri, 1921-ci ilin sonlarında Bahadır Vəlibəyovun təşəbbüsü ilə Naxçıvanda həvəskar qadın aktyorları tərəfindən “Arşın mal alan” musiqili komediyasının hazırlanmasındaHəsən Səfərlinin buradakı rejissorluq fəaliyyəti faktlarla sübut edilir.
Qeyd edək ki, monoqrafiyanın bu fəslində Sidqi Ruhulla,Yusif Yulduz, Həsən Ağayev, Kazım Ziya və Səməd Mövləvinin həyatı yaradıcılığı ilə bərabər Nxçıvan teatrında onların oynadığı rollar, eləcə də rejissorluq sənəti birlikdə işıqlandırılır ki, bu da onların tetrda ikili zəhmətinin göstəricilərindən biridir. Bu müəlliflərin M.F.Axundov, C.Məmmədquluzadə, Ə.Haqverdiyev,H.Cavidkimi 50-dən yuxarı Azərbaycan və əcnəbi drammaturqlarının “Müsibəti-Fəxrəddin”, “Xırs quldurbasan”, “Şeyx Sənan”, “Lənkəran xanının vəziri”, “Arşın mal alan”, “Əsli və Kərəm”, “Leyli və Məcnun”, “Ölülər”, “Otello”, “Hamlet”, kimi əsərlərə verdiyi quruluşlar və səhnədə yaratdıqları rollar monoqrafiyada geniş geniş əks olunur.Monoqrafiyaya diqqət etdikdə burada hər bir rejissorun istər aktyorluq, istərsə də rejissorluq sənətindəki özünəməxsus keyfiyyətləri də geniş təhlil olunurvə bütün bunlar, xeyli sayda mənbə və arxiv sənədləri ilə elmi baxımdan əsaslandırılır.
Monoqrafiyanın III fəslində də bu sənətin davamçıları olan rejissorların 1941-1945-ci illərdə Naxçıvan teatrında fəaliyyətləri tam olaraq göstərilməkləi onların bu istiqamətdəki fəaliyyətlləri geniş işıqlandırılır. Buradİsa Musayev, İbrahimHəmzəyev, Məcid Zeynalovun həyatı və yaradıcılığı geniş təqdiq edilmişdir. Qeyd edək ki, hər teatr mövsümündə yeni-yeni axtarışlar aparan və gecə-gündüz rol üzərində yorulmaq bilmədən çalışan İsa Musayevn Naxçıvan teatrında yerli və əcnəbi müəlliflərin “Hacı Qara”, “Ölülər”, “Almaz”, “Sevil”, “Od gəlini”, “Otello”, “Qaçaqlar”, “Rus məsəli” kimi 50-yə yaxın əsərlərə uğurlu quruluş verməsi, əsl rejissorluq sənəti xeli elmi faktarla sübut edilmişdir. Onun bu sənətdən əvvəl “Dəmirçi Gavə”, “Ölülər”,“Köhnə dudman”,“Dağılan tifaq”kimi əsərlərdə özünəməxsus ustalıqla yaratdığı Gavə, Pərviz xan, Nəcəf bəy, Fərhad, İsgəndər kimi bir sıra mühüm və mürəkkəb obrazların ifaçısı olması da monoqrafiyada öz geniş əksini tapır ki, bu müəllifin ağır zəhmətinin danılmaz sübutlarıdır.
Bu fəsildə İbrahim Həmzəyevin,Məcid Zeynalovun1937-1942-ci illlər tamaşalarda Abbas, Elxan, Qubad, Vaqifkimi xeyli rolları,Naxçıvan teatrında “Vəziri-xani Lənkəran”, “Qanlı döyüş” “Babək”, “Fərhad və Şirin”, “Vaqif”, “ “Babək”, “Şöhrət”, “İki qardaş” kimi xeyli sayda əsərlərdəki rejissorluqları, əsərlərə özlərinəməxsus verdiyi qurulular geniş araşdırılmışdır. Bütün bu faktlar müəllifin öz tədqiqatçılıq bacarığının bariz nümunələri olmaqla, qədim teatr sənətinə gətirdiyi elmi yeniliklərdir ki, bu əsər gələcək tədqiqatçılar üçün əsl mənbə ola bilər.
Monoqrafiyanın IV-V fəsillərində Əli Qəhrəmanov ilk dəfə olaraq 1946-1990 və 1991-2020-ci illər Naxçıvans teatrındakı rejissorluq sənətinin sistemli şəkildə araşdırmış, bu rejissorların teatrdakı fəaliyyətini, tamaşaya qoyulan yüzdən yuxarı əsərin rejissoru olmalarını, teatrın inkişafındakı rolllarını elmi faktlarla əsaslandırmışdır. 1946-1990-cı illər bu istiqamətdə çalışmış Ağəli Dadaşov, İldırım Cabbarov, Baxşı Qələndərli, Nəsir Sadıqzadə, Vəli Babayev, Vaqif Əsədov, Əsgər Əsgərov və Əliqismət Lalayevin həyatı və yaradıcılıqları, eyni zamandabu illərdə müxtəlif əsərlərdə yaratdıqları obrazlar, teatr cəmiyyətlərində bir rejissor kimi fəaliyyətləri geniş təhlil olunmuşdur.Qeyd edək ki, monoqrafiyada bu rejissorlar tərəfindən tamaşaya qoyulan əsərlər, bu əsərlərin müəllifi, oynanıldığı tarix, oxuculara təqdim edilir ki, bu da müəllifin peşəkartədqiqatçılıq bacarını sübut edən elmi faktlardır.
Monoqrafiyanın IV fəslndə Ağəli Dadaşov,İldirim Cabbarov və Baxşı QələndərlininNaxçıvan teatrına baş rejissor vəzifəsinə gəlişləri,1948-1964-cü ilərdə burada “Solğun çiçəklər”, “Hacı Qara” “Toy kimindir?”, “Komsomol poeması”, “Vüqarlı gözəl”, “Yaxşı adam”,“Məhsəti” “Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Şeyx Sənan”, “Şeyda”, “Od gəlini” kimi 100-dən yuxarı əsərə verdikləri quruluş geniş araşdırılmışdır. Bununla bərabər göstərilən fəsildə, 1959-cu ildən Nəsir Sadıqzadənin də Naxçıvan teatrında rejissoru olduğu “Ədalət” mənzum pyesi, “Sahildə məhəbbət”, “Yağışdan sonra” “Məhv olmuş gündəliklər”, “Həmyerlilər”, “Qız atası”, Vəli Babayevin “Ağır cəza”, “Yaşar”, “Od gəlini”,“Хanuma”, “Kоr padşah”, “Üfüqlər qızaranda” kimi xeyli sayda əsərlərə verdiyi quruluşların geniş təhlili də uğurlu araşdırmanın, ağır zəhmətin təkzibolunmaz nümunələridir.
Ə. Qəhrəmanovun bu fəsildə1984-1988-ci illər aktyor və baş rejissor kimi işləmişVaqif Əsədovun Naxçıvan teatrında 50-dan yuxarı yerlivə əcnəbi müəlliflərin əsərlərində oynadığı Cəbi, Şeyda, Azər, Cavad, Nizami Gəncəvi, Volodko, Teodoro, Dik, kimi bir-birindən fərqli, yadda qalan obrazlar,“Sükut divarı”, “Cırtdan”, “Əlincə qalası”, “Elektra, “Bəxt üzüyü” kimi 15-dən yuxarı tamaşaya verdiyi quruluş damonoqrafiyada öz əksini tapır. Bunun davamı olaraq eyni aktyorluq və rejissorluq sənətini yaşamı Əliqismət Lalayevin də həyatı və yaradıcılığı əsl tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Onun oynadığı Cavid, Əhəd, Abbas Səhhət,Orest, Antonino kimi rolları, “Hicran”, “Məni qınamayın”, “Günahsız müqəssirlər” kimi 10-dan yuxarı tamaşaya rejissorluq baxışı hərtərəfli tədqiq olunur. Bu fəsildə yenə də 1989-1996-cı illər Əsgər Əsgərovun Naxçıvan teatrında aktyor və baş rejissor kimi fəaliyyəti dövrü quruluş verdiyi tamaşalarda oynadığı Əhməd Rza, Dövlət bəy, Assent, Həsənqulu bəy kimi rolları, rejissor kimi “Bəxt üzüyü, “Zoopark əhvalatı”, “Qəribə adam”, “Aydın” kimi xeyli tamaşaya verdiyi quruluş tam olaraq tədqiq eilir. Əli Qəhrəmanovun bu monoqrafiyada ortaya qoyduğu tarixi gerçəkliklər, Naxçıvan teatrının inkişafı üçün rejissorların fədakarlıqları, hazırlanan tamaşaların mükəmməlliyi, vətənə xidməti özlərinin müqəddəs vəzifələri hesab etmələri bu rejissorların əsl vətəndaşlıq təəssübkeşlikləri faktlarla öz təsdiqini tapır.
Biz V fəsildə də bütün bu tədqiqatın ardıcıl davamına rast gəlirik. BuradaKamran Quliyev, Rövşən Hüseynov, Yasəmən Ramazanova, Tofiq Seyidovun1991-2020-ci illər həm aktyorluq, həm dərejissorluq sənəti haqqında ətraflı məlumatlarla qarşılaşırq. Naxçıvan teatr səhnəsindəM.F.Axundov, Ə.Haqverdiyev,H.Cavid, C.Məmmədquluzadə və xeyli yerli, eləcə də əcnəbi müəlliflərin əsərlərində Kamran Quliyevin 60-dan yuxarı Ayxan, Ezop,Еgist, Əmir Teymur, Elxan, Uluq kimi rollardakı yeri, 1980-ci ildə xalq teatrı müsabiqəsində birinci yer alması,“Tоpal Tеymur”, “İblis”, “Səyavuş”, “Atabəylər” kimi 50-dən artıq əsərə verdiyi quruluşlarhərtərəfli tədqiq edilir. Eyni zamanda Rövşən Hüseynovun teatr səhnəsində yaratdı Bəhram, Hüseyn Şeyda, Özdəmir kimi obrazlar və 20-dən artıq “Koroğlu nəsli” “Dörd əkiz haqqında nağıl”, “Kor padşah” “Sehirli yaylıq”kimi əsərlərdə rejissorluğu Ə.Qəhrəmanov tərəfindən əsl tədqiqat obyektinə çevrilir.
Monoqrafiyanın bu fəslindəYasəmən RamazanovanınyaratdığıХurаmаn, Qəmzə, Zеynəb,Süsən-Sünbül, Nаzlı, Zərgül kimi obrazları və onun“Mənim qаyınаnаm”, “Yazıya pozu yoxdur”, “Afət” əsərlərindəki rejissorluq sənəti,Tofiq Seyidovun Şahin, Şeyx Ömər Osman, Həsən bəy, Qədir, Orest, Yıldırım kimi aktyorluq sənəti və “Russayağı evlənmə”, “Manqurt”, “Kuklalar evi”, “Müsyö Jordanın Qarabağ sərgüzəşti”, “Nadir şah” əsərlərdəki rejissorluq sənəti Naxçıvan teatrını bu dövr inkişafını tam olaraq özündə əks etdirir. Demək olar ki, Ə.Qəhrəmanov bütün bu fəsillərdə göstərilən rejissorların tamaşalardakı rolları və tamaşaların səhnələşdirldiyi illər, hər bir obrazın tamaşaçıya təsiri, rejissorluqda bu şəxsiyyətlərin milli təəssübkeşliyi və s. amilləriarxiv sənədləri və mənbələr əsasında, geniş təhlil etmişdir. Monoqrafiyada bütün bu dövr rejissorların dramatik rollarda, realist səpkili psixoloji obrazlarda inamla çıxışları, ifadə vasitələrinin sadəliyi, təbiiliyi, cazibədarlığı və səmimiyyəti ilə xalq arasında böyük hörmət qazanma faktları da geniş yer alır.
Əsərə diqqət etdikdə 150 ilə yaxın Naxçıvan teatrında aktyor və rejissor sənəti kimi bütün bu tarixi mədəniyyət nümunələrimizin tədqiqi, Naxçıvan milli teatr tarixinin və teatrın Cənub və Şimal Azərbaycan teatrları ilə əlaqələri, Şərq mədəniyyətinə təsiri əlamətləri tam olaraq özünü təqdim edir. Bu elmi nəticələr, geniş və əhatəli tədqiqat, müəllifin əsl tədqiqatçı peşəkarlığının bariz nümunəsi olmaqla gənc tədqiqatçılara bir örnək kimi xüsusi elmi əhəmiyyət daşıyır. Bütün bu faktlara istinadən biz müəllifə gələcək elmi yaradıcılığında yeni-yeni uğurlar və möhkəm can sağlığı arzulayırıq.
FİRUDİN RZAYEV
Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun
Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 611
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-10-2020 10:37 | Bölmə: Ədəbiyyat
Naxçıvan teatrının yaranması və inkişafının tədqiqində xüsusi xidmətləri olan, 40 ildən artıq bir ömrü elmə həsr etmək təbii ki, əsl vətəndaşlıq qeyrəti və təəssübkeşlikdən irəli gəlir. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Əli Qəhrəmanov bu illər ərzində 6 monoqrafiya, 2 kitab, 160-a qədər elmi məqalə ilə öz elmi biliyini oxuculara təqdim etmişdir.Onun yeni çapdan çıxan “Naxçıvan teatrında rejissor sənəti”elmi monoqrafiyası da günümüzə qədər tam olaraq tədqiq edilməmişdir ki, bu mövzu ilk dəfə olaraq tam şəkildəictimaiyyətə və elmi mühitə təqdim edilir. Monoqrafiyada bu sənətin yaranma tarixinin 51 arxiv sənədləri əsasında təsdiqi, buradakı rejissor sənətindəki fərqli baxışların, onların ortaya çıxardığı yeniliklərin bu sənədlər əsasında sistemləşdirilməsi ağır zəhmətin bəhrəsidir. Xüsusi olaraq qeyd edək ki, Ə.Qəhrəmanovun ilk dəfə 150 ilə yaxın Naxçıvan tetrında rejissorluq sənətini geniş araşdırması, bu istiqamətdəki yaradıcılıqların müqayisəli təhlili, əldə olunanyeni elmi faktlar və nəticələr onun əvəzsiz tədqiqatlarının davamıdır. Yaşının çoxluğuna baxmayaraq arxiv sənədləri, bu istiqamətdə olan məlumatları sistemli toplamaqla ortaya çıxarmaq, müstəqil tədqiqatçılıq bacarığının bariz nümunəsidir ki, bu da gənc tədqiqatçılar üçün xüsusi elmi əhəmiyyət daşıyan bir örnək yerindədir.
Qədim Naxçıvan diyarında XIX-XXI əsrlər musiqi və teatr mədəniyyətindəki rejissorluq sənətinin dövrlər üzrə tədqiqi bu qədim sənətin formalaşmasında XIX əsr Naxçıvanda “Ziyalılar cəmiyyəti”nin rolu və Eynəlibəy Sultanovun rəhbərliyi ilə 1883-cü ildə “Naxçıvan Müsəlman İncəsənəti və Dram Cəmiyyəti”nin bu istiqamətdəki ilk mədəniyyət nümunəsi vəgünümüzdəki yeri əsərdə geniş araşdırılır.
Əsərin “Giriş” hissəsində müəllif, bu mədəniyyəti yaratmış qədim Naxçıvan ziyalılarının XIX əsrin sonunda (1884)səhnələşdirdiyi M.F.Axundovun, Eynəlibəy Sultanovun “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Molla İbrahim Xəlil kimyagər”, “Tatarka” və s. əsərlərin tamaşasında ilkrejissorluq sənətinin dövründən bəhs edir. Burada, rejissorluq sənətinin tarixini, göstərilən şəxslərin teatr sənətinin inkişafındakı rolunu, bu faktları təsdiq edən arxiv sənədlərinə istinadlar, eləcə də günümüzə qədər bu əsərlər və digərlərinin səhnələşdirilməsindəki rejissorlar haqqında qısa məlumatlar verilir. Bütün bunlara nail olmaq üçün o dövr Naxçıvan diyarının qədim teatr tarixini əks etdirən mənbə və arxiv sənədlərinin öyrənilməsi, bu mühüm elmi əhəmiyyətə malik tarixi mədəniyyətin üzə çıxarılması Əli Qəhrəmanovun ağır zəhmətinin bəhrəsidir.Qeyd edək ki, kitabın girişində 1884-2020-ci illər arası istər oynanılmış əsərlər, onların müəllifləri, istərsə də reşissorlar, onların ilkin aktyorluq və rejissorluq sənətləri barədə ətraflı məlumatlar verilir,qədim Naxçıvanın Azərbaycan musiqi və teatr mədəniyyətindəki yeri haqqında qiymətli fikirlər irəli sürülür.
Monoqrafiyanın “Naxçıvan teatrında rejissor sənəti” adlı I fəsillərində 1883-1920-ci illər Eynəli bəy Sultanovun həyatı haqqında qısa məlumatla yanaşı onun təşəbbüsü ilə M.F.Axundovun “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah” əsərinə rejissorluğu, ordan gələn gəlirin yetimlərə ayrılması, xeyli əsərlərdə həm aktyorluq həm rejissorluq sənəti geniş təhlil edilmişdi. Bunun davamı olaraq C.Məmmədquluzədənin M.F.Axundov, N.Vəzirov, Ə.Haqverdiyev, E.Sultanov və b. “Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Molla İbrahim Xəlil kimyagər”, “Tatarka”, “Dağılan tifaq”, “Çay dəsgahı” kimi 20-dən artıq əsərdə həm rejissor, həm də xeylirollarda ifası geniş araşdırılır. Qeyd edək ki, bu fəsildə Əli Qəhrəmanov Mirzə Sadiq Qulubəyov, Nəsrulla Şeyxov, Məmməd Tağı Sidqi, Əliqulu Qəmküsar, Əlməmməd Xəlilov, Böyükxan Naxçıvanski və Rza Təhmasibin həyatı, ədəbi-mədəni mühitdəki yeriNaxçıvan teatrındakı rejissorluq və aktyorluq sənətlərinə aydınlıqgətirilmiş, onların 1883-1920-ci illər bu sənətdəki yerləri tarixi faktlarla sübut edilmişdir. Müəllif, bu fəsildə xeyli arxiv sənədləri və qaynaq məlumatlarına, tədqiqatəsərlərinə müraciət etməklə,fikirlərini elmi baxımdan əsaslandırmış və yeni elmi faktlar ortaya qoymuşdur. Burada tamşaya qoyulmuş hər bir əsərin və bu işdə hər bir rejissor yaradıcılığının özünəməxsusluğu hərtərəfli araşdırılmışdır. Naxçıvan teatrının xalqımızın milli mədəni dirçəlişindəkirolu, bu əsərlərin insanların əxlaqına təsiri və onların milli ruhda formalaşmasına dair xeyli faktlar göstərmişdir. Qeyd edək ki, bütün bunlarmüəllifin əsl tədqiqatçı peşəkarlığını, ortaya qoyur.
Kitabın II-IIIfəsillərində Naxçıvanteatrında rejissorluq sənətini 1921-1940-cı illərdəki yeri, bu istiqamətdə Həsən Səfərli, Kazım Ziya, Sidqi Ruhulla, Yusif Yulduz, HəsənAğayev, Səməd Mövləvinin həyatı və rejissorluq fəaliyyətləri geniş tədqiq edilir. Burada sovetləşmənin ilk illərində Naxçıvan ziyalılarının teatr həvəskarlarını və məktəbli gəncləri “Ümid” dram cəmiyyətinə cəlb etmələri, 1921-ci ilin sonlarında Bahadır Vəlibəyovun təşəbbüsü ilə Naxçıvanda həvəskar qadın aktyorları tərəfindən “Arşın mal alan” musiqili komediyasının hazırlanmasındaHəsən Səfərlinin buradakı rejissorluq fəaliyyəti faktlarla sübut edilir.
Qeyd edək ki, monoqrafiyanın bu fəslində Sidqi Ruhulla,Yusif Yulduz, Həsən Ağayev, Kazım Ziya və Səməd Mövləvinin həyatı yaradıcılığı ilə bərabər Nxçıvan teatrında onların oynadığı rollar, eləcə də rejissorluq sənəti birlikdə işıqlandırılır ki, bu da onların tetrda ikili zəhmətinin göstəricilərindən biridir. Bu müəlliflərin M.F.Axundov, C.Məmmədquluzadə, Ə.Haqverdiyev,H.Cavidkimi 50-dən yuxarı Azərbaycan və əcnəbi drammaturqlarının “Müsibəti-Fəxrəddin”, “Xırs quldurbasan”, “Şeyx Sənan”, “Lənkəran xanının vəziri”, “Arşın mal alan”, “Əsli və Kərəm”, “Leyli və Məcnun”, “Ölülər”, “Otello”, “Hamlet”, kimi əsərlərə verdiyi quruluşlar və səhnədə yaratdıqları rollar monoqrafiyada geniş geniş əks olunur.Monoqrafiyaya diqqət etdikdə burada hər bir rejissorun istər aktyorluq, istərsə də rejissorluq sənətindəki özünəməxsus keyfiyyətləri də geniş təhlil olunurvə bütün bunlar, xeyli sayda mənbə və arxiv sənədləri ilə elmi baxımdan əsaslandırılır.
Monoqrafiyanın III fəslində də bu sənətin davamçıları olan rejissorların 1941-1945-ci illərdə Naxçıvan teatrında fəaliyyətləri tam olaraq göstərilməkləi onların bu istiqamətdəki fəaliyyətlləri geniş işıqlandırılır. Buradİsa Musayev, İbrahimHəmzəyev, Məcid Zeynalovun həyatı və yaradıcılığı geniş təqdiq edilmişdir. Qeyd edək ki, hər teatr mövsümündə yeni-yeni axtarışlar aparan və gecə-gündüz rol üzərində yorulmaq bilmədən çalışan İsa Musayevn Naxçıvan teatrında yerli və əcnəbi müəlliflərin “Hacı Qara”, “Ölülər”, “Almaz”, “Sevil”, “Od gəlini”, “Otello”, “Qaçaqlar”, “Rus məsəli” kimi 50-yə yaxın əsərlərə uğurlu quruluş verməsi, əsl rejissorluq sənəti xeli elmi faktarla sübut edilmişdir. Onun bu sənətdən əvvəl “Dəmirçi Gavə”, “Ölülər”,“Köhnə dudman”,“Dağılan tifaq”kimi əsərlərdə özünəməxsus ustalıqla yaratdığı Gavə, Pərviz xan, Nəcəf bəy, Fərhad, İsgəndər kimi bir sıra mühüm və mürəkkəb obrazların ifaçısı olması da monoqrafiyada öz geniş əksini tapır ki, bu müəllifin ağır zəhmətinin danılmaz sübutlarıdır.
Bu fəsildə İbrahim Həmzəyevin,Məcid Zeynalovun1937-1942-ci illlər tamaşalarda Abbas, Elxan, Qubad, Vaqifkimi xeyli rolları,Naxçıvan teatrında “Vəziri-xani Lənkəran”, “Qanlı döyüş” “Babək”, “Fərhad və Şirin”, “Vaqif”, “ “Babək”, “Şöhrət”, “İki qardaş” kimi xeyli sayda əsərlərdəki rejissorluqları, əsərlərə özlərinəməxsus verdiyi qurulular geniş araşdırılmışdır. Bütün bu faktlar müəllifin öz tədqiqatçılıq bacarığının bariz nümunələri olmaqla, qədim teatr sənətinə gətirdiyi elmi yeniliklərdir ki, bu əsər gələcək tədqiqatçılar üçün əsl mənbə ola bilər.
Monoqrafiyanın IV-V fəsillərində Əli Qəhrəmanov ilk dəfə olaraq 1946-1990 və 1991-2020-ci illər Naxçıvans teatrındakı rejissorluq sənətinin sistemli şəkildə araşdırmış, bu rejissorların teatrdakı fəaliyyətini, tamaşaya qoyulan yüzdən yuxarı əsərin rejissoru olmalarını, teatrın inkişafındakı rolllarını elmi faktlarla əsaslandırmışdır. 1946-1990-cı illər bu istiqamətdə çalışmış Ağəli Dadaşov, İldırım Cabbarov, Baxşı Qələndərli, Nəsir Sadıqzadə, Vəli Babayev, Vaqif Əsədov, Əsgər Əsgərov və Əliqismət Lalayevin həyatı və yaradıcılıqları, eyni zamandabu illərdə müxtəlif əsərlərdə yaratdıqları obrazlar, teatr cəmiyyətlərində bir rejissor kimi fəaliyyətləri geniş təhlil olunmuşdur.Qeyd edək ki, monoqrafiyada bu rejissorlar tərəfindən tamaşaya qoyulan əsərlər, bu əsərlərin müəllifi, oynanıldığı tarix, oxuculara təqdim edilir ki, bu da müəllifin peşəkartədqiqatçılıq bacarını sübut edən elmi faktlardır.
Monoqrafiyanın IV fəslndə Ağəli Dadaşov,İldirim Cabbarov və Baxşı QələndərlininNaxçıvan teatrına baş rejissor vəzifəsinə gəlişləri,1948-1964-cü ilərdə burada “Solğun çiçəklər”, “Hacı Qara” “Toy kimindir?”, “Komsomol poeması”, “Vüqarlı gözəl”, “Yaxşı adam”,“Məhsəti” “Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah”, “Hacı Qara”, “Şeyx Sənan”, “Şeyda”, “Od gəlini” kimi 100-dən yuxarı əsərə verdikləri quruluş geniş araşdırılmışdır. Bununla bərabər göstərilən fəsildə, 1959-cu ildən Nəsir Sadıqzadənin də Naxçıvan teatrında rejissoru olduğu “Ədalət” mənzum pyesi, “Sahildə məhəbbət”, “Yağışdan sonra” “Məhv olmuş gündəliklər”, “Həmyerlilər”, “Qız atası”, Vəli Babayevin “Ağır cəza”, “Yaşar”, “Od gəlini”,“Хanuma”, “Kоr padşah”, “Üfüqlər qızaranda” kimi xeyli sayda əsərlərə verdiyi quruluşların geniş təhlili də uğurlu araşdırmanın, ağır zəhmətin təkzibolunmaz nümunələridir.
Ə. Qəhrəmanovun bu fəsildə1984-1988-ci illər aktyor və baş rejissor kimi işləmişVaqif Əsədovun Naxçıvan teatrında 50-dan yuxarı yerlivə əcnəbi müəlliflərin əsərlərində oynadığı Cəbi, Şeyda, Azər, Cavad, Nizami Gəncəvi, Volodko, Teodoro, Dik, kimi bir-birindən fərqli, yadda qalan obrazlar,“Sükut divarı”, “Cırtdan”, “Əlincə qalası”, “Elektra, “Bəxt üzüyü” kimi 15-dən yuxarı tamaşaya verdiyi quruluş damonoqrafiyada öz əksini tapır. Bunun davamı olaraq eyni aktyorluq və rejissorluq sənətini yaşamı Əliqismət Lalayevin də həyatı və yaradıcılığı əsl tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Onun oynadığı Cavid, Əhəd, Abbas Səhhət,Orest, Antonino kimi rolları, “Hicran”, “Məni qınamayın”, “Günahsız müqəssirlər” kimi 10-dan yuxarı tamaşaya rejissorluq baxışı hərtərəfli tədqiq olunur. Bu fəsildə yenə də 1989-1996-cı illər Əsgər Əsgərovun Naxçıvan teatrında aktyor və baş rejissor kimi fəaliyyəti dövrü quruluş verdiyi tamaşalarda oynadığı Əhməd Rza, Dövlət bəy, Assent, Həsənqulu bəy kimi rolları, rejissor kimi “Bəxt üzüyü, “Zoopark əhvalatı”, “Qəribə adam”, “Aydın” kimi xeyli tamaşaya verdiyi quruluş tam olaraq tədqiq eilir. Əli Qəhrəmanovun bu monoqrafiyada ortaya qoyduğu tarixi gerçəkliklər, Naxçıvan teatrının inkişafı üçün rejissorların fədakarlıqları, hazırlanan tamaşaların mükəmməlliyi, vətənə xidməti özlərinin müqəddəs vəzifələri hesab etmələri bu rejissorların əsl vətəndaşlıq təəssübkeşlikləri faktlarla öz təsdiqini tapır.
Biz V fəsildə də bütün bu tədqiqatın ardıcıl davamına rast gəlirik. BuradaKamran Quliyev, Rövşən Hüseynov, Yasəmən Ramazanova, Tofiq Seyidovun1991-2020-ci illər həm aktyorluq, həm dərejissorluq sənəti haqqında ətraflı məlumatlarla qarşılaşırq. Naxçıvan teatr səhnəsindəM.F.Axundov, Ə.Haqverdiyev,H.Cavid, C.Məmmədquluzadə və xeyli yerli, eləcə də əcnəbi müəlliflərin əsərlərində Kamran Quliyevin 60-dan yuxarı Ayxan, Ezop,Еgist, Əmir Teymur, Elxan, Uluq kimi rollardakı yeri, 1980-ci ildə xalq teatrı müsabiqəsində birinci yer alması,“Tоpal Tеymur”, “İblis”, “Səyavuş”, “Atabəylər” kimi 50-dən artıq əsərə verdiyi quruluşlarhərtərəfli tədqiq edilir. Eyni zamanda Rövşən Hüseynovun teatr səhnəsində yaratdı Bəhram, Hüseyn Şeyda, Özdəmir kimi obrazlar və 20-dən artıq “Koroğlu nəsli” “Dörd əkiz haqqında nağıl”, “Kor padşah” “Sehirli yaylıq”kimi əsərlərdə rejissorluğu Ə.Qəhrəmanov tərəfindən əsl tədqiqat obyektinə çevrilir.
Monoqrafiyanın bu fəslindəYasəmən RamazanovanınyaratdığıХurаmаn, Qəmzə, Zеynəb,Süsən-Sünbül, Nаzlı, Zərgül kimi obrazları və onun“Mənim qаyınаnаm”, “Yazıya pozu yoxdur”, “Afət” əsərlərindəki rejissorluq sənəti,Tofiq Seyidovun Şahin, Şeyx Ömər Osman, Həsən bəy, Qədir, Orest, Yıldırım kimi aktyorluq sənəti və “Russayağı evlənmə”, “Manqurt”, “Kuklalar evi”, “Müsyö Jordanın Qarabağ sərgüzəşti”, “Nadir şah” əsərlərdəki rejissorluq sənəti Naxçıvan teatrını bu dövr inkişafını tam olaraq özündə əks etdirir. Demək olar ki, Ə.Qəhrəmanov bütün bu fəsillərdə göstərilən rejissorların tamaşalardakı rolları və tamaşaların səhnələşdirldiyi illər, hər bir obrazın tamaşaçıya təsiri, rejissorluqda bu şəxsiyyətlərin milli təəssübkeşliyi və s. amilləriarxiv sənədləri və mənbələr əsasında, geniş təhlil etmişdir. Monoqrafiyada bütün bu dövr rejissorların dramatik rollarda, realist səpkili psixoloji obrazlarda inamla çıxışları, ifadə vasitələrinin sadəliyi, təbiiliyi, cazibədarlığı və səmimiyyəti ilə xalq arasında böyük hörmət qazanma faktları da geniş yer alır.
Əsərə diqqət etdikdə 150 ilə yaxın Naxçıvan teatrında aktyor və rejissor sənəti kimi bütün bu tarixi mədəniyyət nümunələrimizin tədqiqi, Naxçıvan milli teatr tarixinin və teatrın Cənub və Şimal Azərbaycan teatrları ilə əlaqələri, Şərq mədəniyyətinə təsiri əlamətləri tam olaraq özünü təqdim edir. Bu elmi nəticələr, geniş və əhatəli tədqiqat, müəllifin əsl tədqiqatçı peşəkarlığının bariz nümunəsi olmaqla gənc tədqiqatçılara bir örnək kimi xüsusi elmi əhəmiyyət daşıyır. Bütün bu faktlara istinadən biz müəllifə gələcək elmi yaradıcılığında yeni-yeni uğurlar və möhkəm can sağlığı arzulayırıq.
FİRUDİN RZAYEV
Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun
Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 611
Bölməyə aid digər xəbərlər
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO
27-11-2023, 10:45
İrlandiyalı Pol Linç 2023-cü il üçün "Man Booke"r mükafatını qazandı
1-11-2023, 11:19
Buninin qardaşı qızı 100 yaşında dünyasını dəyişib
18-10-2023, 21:25
ŞAİRİN OXUCULAR QARŞISINDA POETİK HESABATI
16-10-2023, 14:46
Əlyazma kolleksiyaları oxuculara virtual təqdim olunur
15-10-2023, 22:09
Şair və rəssam Qavriil Lubnin vəfat edib
4-10-2023, 20:34
“Heydər Əliyev: tariximizdə və taleyimizdə” kitabının təqdimatı olub
24-09-2023, 20:54
AMEA Naxçıvan Bölməsində Məhəmmədhüseyn Şəhriyara həsr olunmuş konfrans
22-09-2023, 21:09
Qərbi Azərbaycan haqqında kitabın və sosioloji-tədqiqatın nəticələri ilə bağlı hesabatın təqdimatı keçirilib
13-09-2023, 15:11
Seyfəddin Dağlının “Gəcil qapısı” pomanının təqdimatı Keçirilib
10-09-2023, 00:17
“Heydər Əliyev ideyaları və müasir dövr” respublika elmi konfransının materialları çapdan çıxıb
3-09-2023, 22:18
YAZARLAR MƏDƏNİYYƏT İŞÇİLƏRİNİ MƏFTUN ETDİLƏR
15-08-2023, 00:28
ƏBÜLFƏT HƏSƏNOĞLU-ŞEİRLƏR
8-08-2023, 18:16
Vəfat etmiş tərcüməçi və yazıçı Leonid Volodarski