Bütün xəbərlər
Füzulidə bərpa və quruculuq salnaməsi
Tarix: 17-10-2025 18:37 | Bölmə: Sosial

             


Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpası və yenidən qurulması məsələsi dövlət başçısının birbaşa nəzarətindədir
2020-ci ilin sentyabr ayında başlanan 44 günlük Vətən müharibəsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması ilə nəticələndi. Bu müharibədə Azərbaycan Ordusunun göstərdiyi qəhrəmanlıq, müasir hərbi texnologiyalarla klassik döyüş bacarığının vəhdəti dünya hərb tarixində yeni səhifə açdı. Bu zəfərin qazanılmasında Füzuli döyüşləri xüsusi yer tutur. 1993-cü ildə işğal edilən Füzuli rayonu, coğrafi mövqeyinə görə Ermənistanın hərbi baxımdan strateji ərazi kimi saxladığı bölgələrdən biri idi. İşğal dövründə Ermənistan buranı ciddi mühəndis istehkamlarına malik cəbhə xətti halına gətirmişdi. Rayonun cənub hissəsi – Cəbrayıl və Araz çayı istiqamətindən daxil olmaqla, şimal və qərbdən – Xocavənd və Ağdam istiqamətlərində tamamilə mina sahələri, bunkerlər, beton sədlər, yeraltı keçidlər, tankəleyhinə xəndəklər və atəş nöqtələri ilə mühasirəyə alınmışdı. Ən tanınmış beynəlxalq hərbi mütəxəssislər belə düşünürdülər ki, Füzulinin azad olunması üçün aylarla davam edən mühasirə və kütləvi itkilərlə müşayiət olunan hücumlar tələb olunacaq. Lakin Azərbaycan Ordusu bu çətinliyi dəf edərək, həm planlaşdırma, həm peşəkarlıq, həm də iradə baxımından misilsiz bir uğura imza atdı.
Ən sonda 17 oktyabr 2020-ci ildə Füzuli şəhəri və bir neçə kənd (Qoçəhmədli, Çimən, Cuvarlı, Pirəhmədli, Musabəyli, İşıqlı, Dədəli və s.) rəsmən azad edildi. Bu, yalnız hərbi yox, həm də mənəvi qələbə idi. Füzulinin azad edilməsi müharibənin gedişində strateji dönüş nöqtəsi oldu. Çünki düşmənin əsas müdafiə xətti yarıldı: Ermənistan ordusunun təmas xəttindəki ən möhkəm istehkamlarının biri Füzuli istiqamətində idi. Bu xəttin yarılması digər istiqamətlərdə – Cəbrayıl, Zəngilan və Şuşaya gedən yolda – Azərbaycan Ordusuna böyük üstünlük verdi. Füzulidən Şuşaya qədər uzanan çətin dağ yolları məhz bu istiqamətdən keçirdi. Ordumuz daha sonra həmin ərazilərdən keçərək Şuşa əməliyyatı üçün mövqe tutdu. Füzuli kimi müdafiə olunan bir rayonun azad edilməsi Ermənistan ordusunda psixoloji sarsıntıya səbəb oldu. Ordunun geri çəkilməsi sürətləndi, koordinasiya pozuldu.
Füzuli döyüşlərində iştirak edən hərbi hissələr, xüsusi təyinatlılar, mühəndis-istehkam bölmələri və artilleriya dəstələri müharibənin ən ağır yükünü daşıdı. Azərbaycan Ordusunun bu istiqamətdə göstərdiyi iradə, dözümlülük və vətənpərvərlik nümunələri tarixə yazıldı. Bu döyüşlər zamanı çox sayda hərbçi şəhidlik zirvəsinə ucaldı, onlarla qəhrəman “Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı”, “Füzulinin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olundu. Bu gün onların qəhrəmanlığı Azərbaycan gəncliyi üçün bir örnəkdir. Füzuli uğrunda döyüşlər təkcə bir rayonun azad olunması ilə yekunlaşmadı. Bu, bütün Qarabağın azadlığına aparan yolun əsas döyüş meydanı idi. Füzuli Ordumuzun düşmənin ən möhkəm istehkamlarını yarmaq bacarığını, milli ruhun və hərbi gücün birlikdə necə nəticə verdiyini nümayiş etdirdi. 17 oktyabr – Füzulinin azad olunması günü – Azərbaycan hərb tarixində döyüş ruhunun zəfər günüdür. Bu gün həm də göstərdi ki, nə qədər çətin olsa da, əgər xalq, dövlət və ordu bir aradadırsa – keçilməz deyilən sədlər də aşılır.
2020-ci ildən bu günə qədər azad edilmiş ərazilərdə – xüsusilə Füzulidə baş vermiş mina partlayışları nəticəsində onlarla hərbçi və mülki şəxs həlak olmuş və ya ağır xəsarət almışdır. Minalar təkcə insan həyatı üçün deyil, həm də sosial-iqtisadi inkişaf üçün ciddi təhlükə mənbəyidir. Kənd təsərrüfatı sahələrinin, yol tikinti ərazilərinin və yaşayış məntəqələrinin minalanması bölgənin yenidən qurulmasına və iqtisadi potensialının istifadəsinə əngəl törədir. Bu, həm də məcburi köçkünlərin təhlükəsiz şəkildə doğma yurdlarına qayıtmasına maneə yaradır. Azərbaycan dövləti Füzuli də daxil olmaqla işğaldan azad edilmiş ərazilərdə Ermənistan tərəfindən vurulmuş ziyanın qiymətləndirilməsi üçün beynəlxalq standartlara uyğun sənədləşdirmə və ekspertiza işləri aparır. Bu prosesə yerli və xarici mütəxəssislər, hüquqşünaslar, iqtisadçılar, memarlar və mühəndislər cəlb olunub.
İşğal dövründə Füzuli tamamilə viran edilmiş, şəhər yer üzündən silinmişdi. Lakin müharibə bitər-bitməz Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli iradəsi və siyasi uzaqgörənliyi sayəsində bu torpaqlarda yeni bir tarix yazılmağa başladı – dirçəliş tarixi. Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpası və yenidən qurulması məsələsi dövlət başçısının birbaşa nəzarətindədir. Füzuli rayonu isə bu prosesin ön cəbhəsində dayanır.  Azad edilmiş ərazilərdə bərpa işlərinə ilk olaraq Füzuli şəhərindən başlanılması təsadüfi deyildi. Füzulinin strateji mövqeyi – həm Qarabağın qapısı, həm də beynəlxalq nəqliyyat və iqtisadi layihələrin keçdiyi ərazi kimi önəmi nəzərə alınaraq, buranın regional inkişaf mərkəzinə çevrilməsi məqsəd qoyulmuşdur.
Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən rayonda aşağıdakı bütün istiqamətlər üzrə irimiqyaslı layihələr həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Füzulidə tikilən ilk böyük strateji layihə Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı oldu. Bu hava limanı cəmi 8 ay ərzində inşa olunaraq istifadəyə verildi və bu fakt özü-özlüyündə Azərbaycanın quruculuq gücünün və siyasi iradəsinin nümunəsidir.
Dövlət başçısının tapşırığı ilə Füzuli şəhərinin Baş Planı müasir texnologiyalar və urbanistik meyarlarla hazırlanır. Şəhər “ağıllı şəhər”, “yaşıl enerji”, “ekoloji balans” və “təhlükəsizlik” prinsipləri əsasında qurulur. Yeni Füzuli yaşayış zonaları, sosial obyektlər və sənaye parkları ilə balanslaşdırılmış olacaq. Enerji təchizatı alternativ və bərpa olunan mənbələrə əsaslanacaq. Müasir idarəetmə və nəzarət sistemləri tətbiq ediləcək.
Füzulidə aparılan bütün işlərin arxasında Prezident İlham Əliyevin şəxsən rəhbərliyi və nəzarəti dayanır. O, yalnız qələbəni təmin edən Ali Baş Komandan deyil, həm də bu torpaqlarda yeni həyatın başlanmasını təmin edən dövlət rəhbəridir. Onun regiona səfərləri sadəcə təməlqoyma mərasimləri deyil, həm də qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilmə sürətinə və keyfiyyətinə birbaşa nəzarətdir. Bu gün Füzuli rayonu işğaldan azad edilmiş, amma viran edilmiş torpaqdan – yenidən doğulan və inkişaf edən bir bölgəyə çevrilir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən layihələr Füzulinin yaxın illərdə regional inkişaf mərkəzinə çevriləcəyini göstərir. Azərbaycan bu gün təkcə müharibədə deyil, sülhdə və quruculuqda da güclü olduğunu sübut edir. Füzuli isə bu gücün bariz nümunəsidir.
 

Nurullayeva Zenfira İslam qızı,
Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin xor ixtisası üzrə müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi



Baxış sayı: 76


Bölməyə aid digər xəbərlər