09:47 / 27-11-2024
Uşaq bağçasının işçiləri 80 milyon rublu mənimsəməkdə şübhəli bilinirdi
09:44 / 27-11-2024
Mask Baydenin Ukraynaya 24 milyard dollar yardım üçün gizli müraciətini anormal adlandırır
09:39 / 27-11-2024
Taksi sürücüsünü qətlə yetirdiyinə görə 11,5 il həbs cəzası alıb
09:34 / 27-11-2024
Kamçatkada keçmiş məhkəmə icraçısının kürü qaçaqmalçılığına görə cəzası ağırlaşdırılıb
09:30 / 27-11-2024
Trampın müşaviri Epşteyn keçid qrupunun bir neçə iclasından kənarlaşdırılıb
09:22 / 27-11-2024
NASA mütəxəssisləri Qrenlandiyada buzların altında gizli şəhər aşkar ediblər
09:18 / 27-11-2024
Krım hakimiyyəti ən böyük su anbarının bərpasını 50 milyard rubl dəyərində qiymətləndirib
09:13 / 27-11-2024
Lavrov: "Ukraynadakı münaqişə hələ də həll olunmaqdan çox uzaqdır"
23:54 / 26-11-2024
Bar mühafizəçisi siqaret yandırmaq istəyən müştərini vurub
22:01 / 26-11-2024
Nənəsini taxta ilə öldürən 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
21:53 / 26-11-2024
Üç yaşlı şokolad yedikdən sonra ölüb
21:48 / 26-11-2024
Daxili İşlər Nazirliyi Odintsovoda insanları vuran avtobloqerin saxlanılmasını təsdiqləyib
21:40 / 26-11-2024
Kusturitsa Rusiya vətəndaşlığını almağı planlaşdırır
21:36 / 26-11-2024
Moldova baş nazirinin müavini Serebryan: "Rusiya Federasiyasından qaz nəqlinin ləğvi fəlakət olacaq"
21:32 / 26-11-2024
Heyvandarlıq fermasında baş vermiş yanğını söndürüblər
21:24 / 26-11-2024
Misir sahillərində batan yaxtada 16 sərnişin itkin düşüb
20:29 / 26-11-2024
Xudatda şəhid Fəxrəddin Fərəcovun ildönümü keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19:38 / 26-11-2024
NATO Parlament Assambleyası Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə orta mənzilli raketlərin göndərilməsini dəstəkləyib
19:32 / 26-11-2024
Zelenski bildirib ki, Rusiya qoşunları Ukraynaya rekord sayda PUA buraxıb
19:27 / 26-11-2024
Samara qubernatoru futbolda korrupsiyalaşmış hakimlik sistemini açıqlayıb
19:21 / 26-11-2024
Ferma yanıb, 100-ə yaxın heyvan xilas edilib
19:19 / 26-11-2024
Uşaqların kütləvi zəhərlənməsinə səbəb pendir ola bilər
19:12 / 26-11-2024
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin yeni hakimləri - Foto
19:05 / 26-11-2024
Seçkilərin tarixi sabah elan ediləcək
19:01 / 26-11-2024
Qeyri-etik paylaşımlar edən daha bir tiktoker həbs edildi
15:00 / 26-11-2024
Avstriya Xarici İşlər Nazirliyinin keçmiş rəhbəri Ryazan Universitetində dərs deyəcək
14:46 / 26-11-2024
Kursk məhkəməsi Fransa vətəndaşını bölgəyə girdiyi üçün qiyabi həbs edib
14:39 / 26-11-2024
Məktəblilərin zəhərlənməsinə səbəb çirklənmiş toyuq əti olub
14:34 / 26-11-2024
Tramp, 25% tarifləri tətbiq etməklə hədələdikdən sonra Trudeau ilə "yaxşı" söhbət etdiyini söylədi
14:26 / 26-11-2024
Kreml Bayden komandasının eskalasiya əhval-ruhiyyəsindən narahatdır
14:18 / 26-11-2024
Həkimlər qadının mədəsində bir kiloqram sikkə və pul tapıblar
14:11 / 26-11-2024
Təcavüzkarını öldürən yeniyetmənin işi bağlanıb
14:06 / 26-11-2024
İtkin düşən 11 yaşlı qız sağ-salamat tapılıb
14:01 / 26-11-2024
Karasin: "Rusiyanın münaqişələrə cəlb olunmasının qarşısını almaq üçün yeni nüvə doktrinasına ehtiyac var"
13:56 / 26-11-2024
Qızın üzündən dişləyən itin sahibi 70 min rubl ödəyəcək
13:03 / 26-11-2024
35 şirkətin rəhbəri həbs edildi - Bu vəzifəlilərlə əlbir imiş
12:55 / 26-11-2024
Bu dərmanlar pulsuz verilə bilər - Müsahibə - Video
12:51 / 26-11-2024
Sabiq rəis həbs edilib
23:49 / 25-11-2024
Uşaqlar mənzili yandırıblar
23:38 / 25-11-2024
NYP: Cənubi Koreyada çağırışçı orduya getməmək üçün 102 kq çəki qazandı
Zəfər Paradının Marşını yazan dirijor və onun general atası ilə müsahibə - Video
Tarix: 26-06-2021 01:22 | Bölmə: Siyasət
Hərbçi olmaq sözsüz ki, cəsarət tələb edir. Ancaq hərbi sənətlə birləşdirməyin özü daha böyük hünərdir. Birbaşa cəbhədə döyüşməsən belə, ölkəyə səfər edən Prezidentləri, baş nazirləri və digər rəsmi şəxsləri hərbi orkestrin ifasında yüksək peşəkarlıqla qarşılamaq böyük məsuliyyət və zəhmət tələb edir. Çünki mərasimlərdə hər bir element dəqiqliklə icra olunmalıdır. Necə deyərlər, səhv etmək şansın yoxdur. Həmin mərasimlər qonaq üçün ölkə haqqında ilkin təsəvvür formalaşdırır.
Ömrünün 50 ilini bu işə həsr edən və ölkədə hərbi orkestr məktəbini yaradan Müdafiə Nazirliyinin Şəxsi Heyət Baş İdarəsi Hərbi Orkestr xidmətinin rəisi, general-mayor, xalq artisti Yusif Axundzadə və onun yolunu davam etdirən oğlu, nazirliyin Əlahiddə Nümunəvi orkestrinin rəisi, əməkdar incəsənət xadimi, polkovnik-leytenant Rüfət Axundzadə də bu çətin işin öhdəsindən gələnlərdəndir.
Silahlı Qüvvələrin Hərbi Orkestr Xidmətində ilk ali hərbi rütbəyə yüksələn general diqqət mərkəzində olmağı sevməsə də, kənardan peşəkar fəaliyyətinə görə həmişə təriflər eşidib. Baş hərbi dirijor Y.Axundzadə Azərbaycan müstəqilliyinə qovuşduğu 30 il müddətində ölkəyə rəsmi səfərə gələn, sayını belə unutduğu çoxsaylı dövlət başçılarını qarşılayıb. 75 yaşlı Axundzadə öz peşəsini oğlu R. Axundzadəyə də sevdirə bilib. Hazırda generalın 13 yaşlı oğul nəvəsi də truba alətində ifa edir. O da gələcəyin hərbi dirijoru olmağa namizəddir.
“Qafqazinfo” dirijorlar Yusif və Rüfət Axundzadələrin iş yerində qonaq olub. Orkestrin çəkiliş hazırlıqlarını izləyib, onlarla həmsöhbət olub.
İyunun 15-də Şuşada Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı orkestrin müşayiəti ilə qarşılayan Rüfət Axundzadə üçün 24 illik fəaliyyəti dövründə bu qarşılanma mərasimi ən qürurverici tədbirlərindən biri olub. O, Şuşada bu işi həyata keçirməkdən böyük fəxarət hissi keçirdiyini deyir: “28 illik işğaldan sonra ilk dəfə Şuşada rəsmi qarşılanma mərasimində Prezidenti qarşılamaq bizim üçün əvəzolunmaz bir duyğudur. Biz tədbirləri daim Bakı şəhərində keçirirdik. Şuşada olmaqdan qürur duyduq. Mərasimdə Əlahiddə Nümunəvi Hərbi Orkestr Türkiyə və Azərbaycan himnlərini səsləndirdi. Tədbir yüksək səviyyədə keçdi.
Xidmətimizin rəisi Yusif müəllim həmişə arzulayırdı ki, Cıdır düzündə bizim orkestr çıxış etsin. Bu, çox məsuliyyətli tədbir idi. Ona görə də çox həyacanlı idik. 1 gün qabaqdan axşam saatlarında məşq etdik. Sonra iyunun 15-də tədbirdən qabaq yenə məşqə başladıq və günorta qarşılanma mərasimi baş tutdu.
Cənab Prezidentin həmişəki kimi orkestrə qayğısı çox olub. Həmin gün də ölkə başçısı və birinci vitse-prezident Mehriban xanım da maşından düşən kimi bizimlə salamlaşdı. Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar da salamlaşdı. Ora 60 nəfərə yaxın orkestr getmişdi. Demək olar ki, heyətin heç biri bundan əvvəl Şuşada olmamışdı. Hamımız şəhərdən zövq aldıq”.
2020-ci ilin dekabrın 10-da Bakıda Azərbaycan və Türkiyə Prezidentlərinin iştirakı ilə keçirilən möhtəşəm Hərbi Paradda səsləndirilən “Qələbə Marşı”nın da müəllifi R. Axundzadədir. Bəstəkar olmasa da, belə bir marş yazmaq hissinin onda müharibə dövründə yarandığını vurğulayıb: “Bu marş bədahətən alındı. Mən Prezidentin çıxışlarına baxırdım. O, xarici jurnalistlərə böyük ustalıqla cavab verərək onları yerinə otuzdururdu. Bu, mənə çox böyük ruh verirdi. Marşı 1 aya ərsəyə gətirdik. Adı “Qələbə” marşı olduğundan onu çox böyük məsuliyyətlə yazırdım.
Marş 3 hissəyə bölünür. Onun əvvəli mülayim tonda başlayır, bu da ölkəmizin tolerant olduğunun nümayişidir. İkinci hissədə isə musiqi öz-özünə danışır. Bu da Ermənistanın danışıqlar yoluyla məsələnin həll edilməsinə isti yanaşmamasının göstəricisi idi. Bizim ordumuz buna görə də əks-hücuma keçir. Üçüncü hissədə isə Şərur yallısından bir parça səsləndirilir. Çünki bizim əsgərlərimiz Şuşanı alarkən yallı gedirdilər. Sonra yenidən tolerant ölkə olmağımıza qayıdırıq. Marş özü-özlüyündən bu cür alındı. Onu ifa etmək lap məsuliyyətli idi. Biz paradda 6 saat yarım soyuq havada ayaqüstə qaldıq. Bu, böyük bir kişilik məktəbidir.
Marş hazır olanda son versiyaya birinci növbədə xidmətin rəisi Yusif Axundzadə qulaq asıb. O, bəyəndi və bəzi yerlərdə dəyişikliklərlə bağlı təkliflərini səsləndirdi. Xalq artistləri Fəxrəddin Kərimov, Teymur Göyçayev, Firəngiz Əlizadə, Müdafiə nazirinin müavini Kərim Vəliyev və digər şəxslər də qulaq asıb bəyəndiklərini dedilər. Marş Zəfər Paradında səsləndirildikdən sonra ölkə başçısının çıxışlarında arxa fonda məhz bu marş səsləndirilir. Mən də sevinirəm ki, marşım bəyənilib və davamlı olaraq səsləndirilir".
R.Axundzadə 16 yaşından etibarən hərbi orkestrdə fəaliyyət göstərib, daha sonra isə əsgər kimi xidmət edərək zabit pilləsinə yüksəlib: "Musiqiçidən orkestrin rəisi vəzifəsinə qalxmışam. Biz layiqincə bu orkestri bütün rəsmi tədbirlərdə təmsil edirik. Bütün ölkələrdə bizi tanıyırlar. Bizə Moskvanın, Türkiyənin, İngiltərənin Kral Orkestr heyətindən qonaqlar gəlmişdi. İngiltərənin Kral Orkestri ilə birgə Flarmoniyada konsert verdik. Demişdilər ki, sizi Amerikanın orkestri ilə bir səviyyədə tutmaq olar. Biz həm patriotik əsərlər, caz musiqisi, həm marşlar, həm də tanınmış kinolardan "sound track"lər də ifa edirik. Son illərdə solistlərlə də işləyirik və daim yeniliklər etməyə cəhd edirik. “Qarabağ şikəstə”sini bu yaxınlarda orkestrin ifasında eşidəcəksiniz”.
Polkovnik-leytenantın sözlərinə görə, ölkəmizə gələn rəsmi şəxslərin qarşılanma mərasimi əsasən xidmət rəisi, hərbi dirijor Yusif Axundzadənin iştirakı ilə keçirilib: “Son illər bəzi tədbirləri mən də keçirirəm. Bu zaman maraqlı hadisələr çox olur. Bizim üzərimizə çox böyük məsuliyyət düşür, ona görə çalışırıq ki, səhv etməyək. Milli Qvardiya, Hərbi Orkestr Azərbaycanın atributudur. Hər gün keçirilən məşqlərə nəzarət edirəm. Elə vəziyyət olub ki, biz 1 saata qonaq ölkənin dövlət himnini əzbərləmişik. Bəzən olub ki, bizə qısa müddət ərzində qonaq gələcəyini bildiriblər. Məsələn, Venesuela Prezidenti gələndə qısa müddət ərzində internetdən həmin ölkənin himninin notunu tapmışıq. İfadan sonra Venesuela Prezidenti bizə minnətdarlığını bildirib. Ancaq xəbərləri olmayıb ki, bizim orkestr onların himnini 1 saata əzbərləyib. İsveçrənin dövlət başçısı himndən sonra bizə yaxınlaşıb, onlar üçün bir əsər səsləndirməyimizi xahiş etmişdi. Biz qarşılanma mərasimi olacaq yerlərə həmişə qabaqcadan gedirik ki, problem yaranmasın. Formanı sahmana salırıq, alətləri kökləyirik.
Mərasimlər zamanı səhhətimizdə problem yaşadığımız anlar da olub. Elə Yusif müəllim özü elə olub ki, qızdırmalı, nasaz halda mərasimi idarə edib. Ancaq buna baxmayaraq, çox məsuliyyətli insan olduğu üçün işini yerinə yetirib. Yadıma gəlir ki, qış ayında Şəhidlər xiyabanında Rusiya Prezidenti Vladimir Putini qarşılayırdıq. Yusif müəllimin bir müddət halı olmadı, ancaq buna baxmayaraq, çıxıb o soyuqda tədbiri keçirdi. O, öz vətəninə və torpağına sadiqdir. Məni də belə tərbiyə edib.
Sözün düzü, atam məni bu sahəyə yönəltdi. Saksafon alətində ifa etmək mənim xoşuma gəlirdi. Uşaqlıqdan hərbi formanı görürdüm, xoşuma gəlirdi. Yusif müəllim dedi ki, truba alətində ifa etmək çox gözəldir. Ondan sonra müsabiqələrdə çıxış etdim, mükafatlara layiq görüldüm. Daha sonra Bakı Musiqi Akademiyasına daxil oldum, paralel olaraq dirijorluğu öyrənməyə başladım. Zərb alətlərində ifa etməyi xoşlayırdım. Bacım da rejissordur. İncəsənət Gimnaziyasının müəllimidir. 13 yaşında oğlum var. 2-3 ildir ki, o da truba alətində ifa edir. Bülbül adına məktəbdə oxuyur. Yaxşı da alınır, ondan razıyam”.
Söhbətimizə R. Axundzadənin atası, general-mayor Yusif Axundzadə ilə davam edirik. 75 yaşlı Axundzadənin qarşılanma mərasimləri ilə bağlı maraqlı xatirələri var. O, söhbətimizə 2005-ci ildə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Naxçıvana səfəri zamanı ikisi arasında baş tutan dialoqla başlayır: “2005-ci ilin dekabr ayı idi. Bizə komanda verildi ki, İranın Prezidenti Naxçıvana gəlir. Cənab Prezident İlham Əliyev də Naxçıvana getdi. Daha sonra Milli Qvardiyanın Fəxri Qaravolu və Müdafiə Nazirliyinin Əlahiddə Nümunəvi Hərbi Orkestri və mən ora yollandıq. Qarşılanma mərasimi başlamamış biz hamımız düzüldük. Cənab Prezident həmişə qarşılanma mərasimi üçün bir neçə dəqiqə tez gəlir. Mənə yaxınlaşdı, hal-əhvalımı, vəziyyətimin necə olduğunu soruşdu. Mən ona açıq ürəklə dedim ki, Cənab Prezident vəziyyətimiz əladır, ancaq maddi rifahımız aşağıdır. Sual verdi ki, nə qədər maaş alırsız? Mən də izah etdim ki, bu qədər. Filarmoniyanın simfonik orkestri bizdən qat-qat artıq maaş alır. Biz isə bütün Prezident tədbirlərində iştirak edirik. O zaman Prezidentin köməkçisi Əli Əsədov idi. Əsədovu çağırdı və tapşırıq verdi ki, bizim maaşımızı iki dəfə yarım qaldırsınlar. Bir həftədən sonra Prezidentin fərmanı çıxdı və maaş artdı.
Azərbaycana kimlər gəlməyib ki... 30 ildə bir dəfə də olmayıb ki, kimsə bizim işimizdən şikayət etsin, ifadan narazı qalsın. Hətta belə hallar olub ki, məndən xarici qonaqlar öz himnlərinin notlarını istəyiblər. Onu da deməliyəm ki, Avropa ölkələrində, Amerikada qarşılanma mərasimlərində himnləri notla ifa edirlər. Mən isə öz orkestrimdə buna icazə vermirəm. Himnlər ancaq əzbərlənməli, sonra ifa edilməlidir.
Ona görə İsrail rəhbərliyini Bakıda qarşılayanda Şəhidlər xiyabanında onun köməkçisi olan xanım mənə yaxınlaşıb himnlərini çox yüksək səviyyədə ifa etdiyimizi dedi. Özü də əzbər. Mən də dedim ki, bizim İsrailə böyük hörmətimiz var, ancaq biz bütün himnləri əzbər ifa edirik. Əfqanıstanın Prezidenti Şəhidlər Xiyabanında xahiş etdi ki, himnlərinin notunu onlara verək. Deməli, 50 illik xidmətimiz hədər getməyib".
General nəyə görə notsuz ifa etmək qərarına gəldiyini də izah edib: "Çünki biz əvvəllər qonaqları hava limanında qarşılayırdıq. Orada açıq məkandır, Bakı da küləklər şəhəridir. Bir də görürsən ki, külək əsdi, not uçdu. Ona görə də həmişə fikir verirəm ki, Azərbaycana gələn Prezidentlər, Baş nazirlər himnə diqqətlə qulaq asırlar. Başa düşə bilmirlər ki, bu fonoqramdır, yoxsa canlı ifa. Ona görə də məəttəl qalırdılar. Amerikanın himnini neçə dəfə səfirlikdə Heydər Əliyevin vaxtında ifa etmişik. Bizim üçün bu problem deyil. Çünki Nümunəvi Hərbi Orkestrin heyəti Bakı Musiqi Akademiyasının məzunlarıdır. Burada elə-belə, qeyri-peşəkar musiqiçi yoxdur. Bu kollektiv Prezidentlə üzbəüz duran kollektivdir. Burada hər adam xidmət edə bilməz. Musiqiçilər səviyyəli olmalıdır. Ona görə tədbirlərə çox ciddi hazırlaşırıq.
Əvvəllər qonaqlar gəlməmişdən qabaq məşqlər olurdu. Cənubi Koreyanın Baş naziri gələndə onların nümayəndə heyətinin protokol xidmətindən işçi gəlmişdi. Biz isə himni ifa edirik. Onlar da öz dillərində “no, no” şəklində nəsə deyirlər. Biz də baş düşə bilmirik ki, nə deyirlər. Not göndəriblər, nə var onu ifa edirik. Çağırdım ki, gəlin görək nə məsələdir? Sonra bilindi ki, 4 xana əvvəldən ifa etmək lazım deyil, beşinci xanadan başlamaq lazımdır. Bunu əvvəlcədən deyin da, mən nə bilim beşinci xanadan başlamaq lazımdır?! Bizə bəzən himnləri əlyazma şəklində göndərirlər. Amma bizim ölkəmizin himni çap olunmuş vəziyyətdə göndərilir. Himnimizin həm tam, həm də qısa variantı var.
Mən 50 ildir ki, xidmət edirəm. Belə hadisələr çox olub. Bu 50 ilin 22 ili Sovet Ordusu, 28 ili də Milli Ordumuzda olub. Təcrübə şübhəsiz az deyil. Ancaq indiyə qədər yenə də bəzən öz işçilərimlə məsləhətləşirəm. Məndən yaşca kiçik olanlarla da. Çünki insan deməməlidir ki, hamıdan çox bilir, ağıllı odur. Ağıllısan, lap yaxşı, çox gözəl. Mən də Bakı Musiqi Akademiyasının professoruyam. Nə olsun?! Ancaq bəzən tələbələrimlə də məsləhətləşirəm, adi müəllimlə də. Bunda pis nə var ki? Mənə elə gəlir ki, elə belə də olmalıdır.
Bakı Musiqi Akademiyasını bitirmişəm. İkinci mərtəbədən pilləkənlə qalxırdım. Bu zaman mərtəbədən aşağı dahi bəstəkarımız Qara Qarayev düşür. O da daima başı aşağı olurdu. Salam verdim, onda başını qaldırıb salamımı aldı. Fikrət Əmirov da həmçinin. Onlar sadə insanlar idi. İnsanla danışanda elə sadə danışırdılar ki… Fəxr edirəm ki, belə insanlarla həm işləmişəm, həm də xidmət etmişəm. Maestro Niyazi ilə də ünsiyyətdə olmuşam. Gözəl dirijorumuz idi. Musiqiçilərə deyirəm ki, belə insanlara baxın öyrənin. Biz işimizi elə görək ki, Azərbaycana gələn insanlar ölkəmizə heyran qalsınlar".
Yusif Axundzadə Sovet dövründə Moskvada paradda iki dəfə iştirak etdiyini qeyd edib: "Onların birində Ktuzov adına prospektdə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin alayı və bizim orkestr iştirak edirdi. Şübhəsiz ki, Hərbi Dəniz Qüvvələrinin marşı səslənirdi. Camaat da sağdan-soldan orkestrin ifasına qulaq asırdı. Birdən mənim ağlıma gəldi ki, biz Azərbaycandan gəlmişik. Əlimərdan Əliyevin “Vətən marşı”nı ifa edək. Gördüm ki, camaat baxır, ancaq başa düşə bilmirlər. Çünki forma Sovet formasıdır, ancaq musiqi Şərq musiqisidir”.
Qəhrəmanımızın ailəsində digər incəsənət nümayəndələri də var: “Ailədə bir qardaş, bir bacıyıq. Bacım da fortepianoda ifa edirdi. İndi təqaüdçüdür. Oğlum və nəvəm mənim yolumu davam etdirir. Gələcəkdə nəvəm də hərbi dirijor ola bilər”.
Bəzən mərasimlərdə səhhətində nasazlıqlar olsa da, bunu heç vaxt gələn qonaqlara bəlli etmədiyini deyən Y. Axundzadə bu məqamda Sovet hökuməti vaxtı başına gələn hadisəni xatırlayıb: “Biz də canlıyıq. Səhhətimizdə problem yaranır. Hətta Sovet vaxtında səhər temperaturumu ölçdüm, gördüm ki, 39.2 dərəcədir. Moskvadan da yoxlama gəlib. Mənə deyirlər ki, 37 olanda camaat yataqdan durub heç evdə gəzmir, sən harda gəzirsən?! Dedim ki, yoxlama gəlib, sonra deyərlər ki, qorxmuşam. Həmin temperaturla geyinib yoxlamaya getmişəm. Tər axırdı məndən, ancaq öz işimi gördüm. Düzdür, sonra hospitala düşdüm. Mən həmişə belə işləmişəm. 30 il ərzində qonaq Prezidentləri özüm qarşılamışam. Yalnız ötən ilin dekabrında keçirilən möhtəşəm Zəfər Paradında koronavirusa yoluxdum. Heç ona koronavirus da deməzdim, çünki mənə iynə belə vurulmadı. Sadəcə məşqlərdə mənə soyuq dəymişdi. Ona görə oğlum Rüfət Axundzadə Birləşmiş Hərbi Orkestrə paradda rəhbərlik etdi. Şuşada da o iştirak edirdi. Mən baxdım ki, hər şey yüksək səviyyədə idi. Tədbirlər davam edir. Qəbələdə Musiqi Festivalının açılışı üçün bizi dəvət ediblər. İş çoxdur və maraqlıdır”.
Baxış sayı: 715
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-06-2021 01:22 | Bölmə: Siyasət
Hərbçi olmaq sözsüz ki, cəsarət tələb edir. Ancaq hərbi sənətlə birləşdirməyin özü daha böyük hünərdir. Birbaşa cəbhədə döyüşməsən belə, ölkəyə səfər edən Prezidentləri, baş nazirləri və digər rəsmi şəxsləri hərbi orkestrin ifasında yüksək peşəkarlıqla qarşılamaq böyük məsuliyyət və zəhmət tələb edir. Çünki mərasimlərdə hər bir element dəqiqliklə icra olunmalıdır. Necə deyərlər, səhv etmək şansın yoxdur. Həmin mərasimlər qonaq üçün ölkə haqqında ilkin təsəvvür formalaşdırır.
Ömrünün 50 ilini bu işə həsr edən və ölkədə hərbi orkestr məktəbini yaradan Müdafiə Nazirliyinin Şəxsi Heyət Baş İdarəsi Hərbi Orkestr xidmətinin rəisi, general-mayor, xalq artisti Yusif Axundzadə və onun yolunu davam etdirən oğlu, nazirliyin Əlahiddə Nümunəvi orkestrinin rəisi, əməkdar incəsənət xadimi, polkovnik-leytenant Rüfət Axundzadə də bu çətin işin öhdəsindən gələnlərdəndir.
Silahlı Qüvvələrin Hərbi Orkestr Xidmətində ilk ali hərbi rütbəyə yüksələn general diqqət mərkəzində olmağı sevməsə də, kənardan peşəkar fəaliyyətinə görə həmişə təriflər eşidib. Baş hərbi dirijor Y.Axundzadə Azərbaycan müstəqilliyinə qovuşduğu 30 il müddətində ölkəyə rəsmi səfərə gələn, sayını belə unutduğu çoxsaylı dövlət başçılarını qarşılayıb. 75 yaşlı Axundzadə öz peşəsini oğlu R. Axundzadəyə də sevdirə bilib. Hazırda generalın 13 yaşlı oğul nəvəsi də truba alətində ifa edir. O da gələcəyin hərbi dirijoru olmağa namizəddir.
“Qafqazinfo” dirijorlar Yusif və Rüfət Axundzadələrin iş yerində qonaq olub. Orkestrin çəkiliş hazırlıqlarını izləyib, onlarla həmsöhbət olub.
İyunun 15-də Şuşada Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı orkestrin müşayiəti ilə qarşılayan Rüfət Axundzadə üçün 24 illik fəaliyyəti dövründə bu qarşılanma mərasimi ən qürurverici tədbirlərindən biri olub. O, Şuşada bu işi həyata keçirməkdən böyük fəxarət hissi keçirdiyini deyir: “28 illik işğaldan sonra ilk dəfə Şuşada rəsmi qarşılanma mərasimində Prezidenti qarşılamaq bizim üçün əvəzolunmaz bir duyğudur. Biz tədbirləri daim Bakı şəhərində keçirirdik. Şuşada olmaqdan qürur duyduq. Mərasimdə Əlahiddə Nümunəvi Hərbi Orkestr Türkiyə və Azərbaycan himnlərini səsləndirdi. Tədbir yüksək səviyyədə keçdi.
Xidmətimizin rəisi Yusif müəllim həmişə arzulayırdı ki, Cıdır düzündə bizim orkestr çıxış etsin. Bu, çox məsuliyyətli tədbir idi. Ona görə də çox həyacanlı idik. 1 gün qabaqdan axşam saatlarında məşq etdik. Sonra iyunun 15-də tədbirdən qabaq yenə məşqə başladıq və günorta qarşılanma mərasimi baş tutdu.
Cənab Prezidentin həmişəki kimi orkestrə qayğısı çox olub. Həmin gün də ölkə başçısı və birinci vitse-prezident Mehriban xanım da maşından düşən kimi bizimlə salamlaşdı. Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar da salamlaşdı. Ora 60 nəfərə yaxın orkestr getmişdi. Demək olar ki, heyətin heç biri bundan əvvəl Şuşada olmamışdı. Hamımız şəhərdən zövq aldıq”.
2020-ci ilin dekabrın 10-da Bakıda Azərbaycan və Türkiyə Prezidentlərinin iştirakı ilə keçirilən möhtəşəm Hərbi Paradda səsləndirilən “Qələbə Marşı”nın da müəllifi R. Axundzadədir. Bəstəkar olmasa da, belə bir marş yazmaq hissinin onda müharibə dövründə yarandığını vurğulayıb: “Bu marş bədahətən alındı. Mən Prezidentin çıxışlarına baxırdım. O, xarici jurnalistlərə böyük ustalıqla cavab verərək onları yerinə otuzdururdu. Bu, mənə çox böyük ruh verirdi. Marşı 1 aya ərsəyə gətirdik. Adı “Qələbə” marşı olduğundan onu çox böyük məsuliyyətlə yazırdım.
Marş 3 hissəyə bölünür. Onun əvvəli mülayim tonda başlayır, bu da ölkəmizin tolerant olduğunun nümayişidir. İkinci hissədə isə musiqi öz-özünə danışır. Bu da Ermənistanın danışıqlar yoluyla məsələnin həll edilməsinə isti yanaşmamasının göstəricisi idi. Bizim ordumuz buna görə də əks-hücuma keçir. Üçüncü hissədə isə Şərur yallısından bir parça səsləndirilir. Çünki bizim əsgərlərimiz Şuşanı alarkən yallı gedirdilər. Sonra yenidən tolerant ölkə olmağımıza qayıdırıq. Marş özü-özlüyündən bu cür alındı. Onu ifa etmək lap məsuliyyətli idi. Biz paradda 6 saat yarım soyuq havada ayaqüstə qaldıq. Bu, böyük bir kişilik məktəbidir.
Marş hazır olanda son versiyaya birinci növbədə xidmətin rəisi Yusif Axundzadə qulaq asıb. O, bəyəndi və bəzi yerlərdə dəyişikliklərlə bağlı təkliflərini səsləndirdi. Xalq artistləri Fəxrəddin Kərimov, Teymur Göyçayev, Firəngiz Əlizadə, Müdafiə nazirinin müavini Kərim Vəliyev və digər şəxslər də qulaq asıb bəyəndiklərini dedilər. Marş Zəfər Paradında səsləndirildikdən sonra ölkə başçısının çıxışlarında arxa fonda məhz bu marş səsləndirilir. Mən də sevinirəm ki, marşım bəyənilib və davamlı olaraq səsləndirilir".
R.Axundzadə 16 yaşından etibarən hərbi orkestrdə fəaliyyət göstərib, daha sonra isə əsgər kimi xidmət edərək zabit pilləsinə yüksəlib: "Musiqiçidən orkestrin rəisi vəzifəsinə qalxmışam. Biz layiqincə bu orkestri bütün rəsmi tədbirlərdə təmsil edirik. Bütün ölkələrdə bizi tanıyırlar. Bizə Moskvanın, Türkiyənin, İngiltərənin Kral Orkestr heyətindən qonaqlar gəlmişdi. İngiltərənin Kral Orkestri ilə birgə Flarmoniyada konsert verdik. Demişdilər ki, sizi Amerikanın orkestri ilə bir səviyyədə tutmaq olar. Biz həm patriotik əsərlər, caz musiqisi, həm marşlar, həm də tanınmış kinolardan "sound track"lər də ifa edirik. Son illərdə solistlərlə də işləyirik və daim yeniliklər etməyə cəhd edirik. “Qarabağ şikəstə”sini bu yaxınlarda orkestrin ifasında eşidəcəksiniz”.
Polkovnik-leytenantın sözlərinə görə, ölkəmizə gələn rəsmi şəxslərin qarşılanma mərasimi əsasən xidmət rəisi, hərbi dirijor Yusif Axundzadənin iştirakı ilə keçirilib: “Son illər bəzi tədbirləri mən də keçirirəm. Bu zaman maraqlı hadisələr çox olur. Bizim üzərimizə çox böyük məsuliyyət düşür, ona görə çalışırıq ki, səhv etməyək. Milli Qvardiya, Hərbi Orkestr Azərbaycanın atributudur. Hər gün keçirilən məşqlərə nəzarət edirəm. Elə vəziyyət olub ki, biz 1 saata qonaq ölkənin dövlət himnini əzbərləmişik. Bəzən olub ki, bizə qısa müddət ərzində qonaq gələcəyini bildiriblər. Məsələn, Venesuela Prezidenti gələndə qısa müddət ərzində internetdən həmin ölkənin himninin notunu tapmışıq. İfadan sonra Venesuela Prezidenti bizə minnətdarlığını bildirib. Ancaq xəbərləri olmayıb ki, bizim orkestr onların himnini 1 saata əzbərləyib. İsveçrənin dövlət başçısı himndən sonra bizə yaxınlaşıb, onlar üçün bir əsər səsləndirməyimizi xahiş etmişdi. Biz qarşılanma mərasimi olacaq yerlərə həmişə qabaqcadan gedirik ki, problem yaranmasın. Formanı sahmana salırıq, alətləri kökləyirik.
Mərasimlər zamanı səhhətimizdə problem yaşadığımız anlar da olub. Elə Yusif müəllim özü elə olub ki, qızdırmalı, nasaz halda mərasimi idarə edib. Ancaq buna baxmayaraq, çox məsuliyyətli insan olduğu üçün işini yerinə yetirib. Yadıma gəlir ki, qış ayında Şəhidlər xiyabanında Rusiya Prezidenti Vladimir Putini qarşılayırdıq. Yusif müəllimin bir müddət halı olmadı, ancaq buna baxmayaraq, çıxıb o soyuqda tədbiri keçirdi. O, öz vətəninə və torpağına sadiqdir. Məni də belə tərbiyə edib.
Sözün düzü, atam məni bu sahəyə yönəltdi. Saksafon alətində ifa etmək mənim xoşuma gəlirdi. Uşaqlıqdan hərbi formanı görürdüm, xoşuma gəlirdi. Yusif müəllim dedi ki, truba alətində ifa etmək çox gözəldir. Ondan sonra müsabiqələrdə çıxış etdim, mükafatlara layiq görüldüm. Daha sonra Bakı Musiqi Akademiyasına daxil oldum, paralel olaraq dirijorluğu öyrənməyə başladım. Zərb alətlərində ifa etməyi xoşlayırdım. Bacım da rejissordur. İncəsənət Gimnaziyasının müəllimidir. 13 yaşında oğlum var. 2-3 ildir ki, o da truba alətində ifa edir. Bülbül adına məktəbdə oxuyur. Yaxşı da alınır, ondan razıyam”.
Söhbətimizə R. Axundzadənin atası, general-mayor Yusif Axundzadə ilə davam edirik. 75 yaşlı Axundzadənin qarşılanma mərasimləri ilə bağlı maraqlı xatirələri var. O, söhbətimizə 2005-ci ildə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Naxçıvana səfəri zamanı ikisi arasında baş tutan dialoqla başlayır: “2005-ci ilin dekabr ayı idi. Bizə komanda verildi ki, İranın Prezidenti Naxçıvana gəlir. Cənab Prezident İlham Əliyev də Naxçıvana getdi. Daha sonra Milli Qvardiyanın Fəxri Qaravolu və Müdafiə Nazirliyinin Əlahiddə Nümunəvi Hərbi Orkestri və mən ora yollandıq. Qarşılanma mərasimi başlamamış biz hamımız düzüldük. Cənab Prezident həmişə qarşılanma mərasimi üçün bir neçə dəqiqə tez gəlir. Mənə yaxınlaşdı, hal-əhvalımı, vəziyyətimin necə olduğunu soruşdu. Mən ona açıq ürəklə dedim ki, Cənab Prezident vəziyyətimiz əladır, ancaq maddi rifahımız aşağıdır. Sual verdi ki, nə qədər maaş alırsız? Mən də izah etdim ki, bu qədər. Filarmoniyanın simfonik orkestri bizdən qat-qat artıq maaş alır. Biz isə bütün Prezident tədbirlərində iştirak edirik. O zaman Prezidentin köməkçisi Əli Əsədov idi. Əsədovu çağırdı və tapşırıq verdi ki, bizim maaşımızı iki dəfə yarım qaldırsınlar. Bir həftədən sonra Prezidentin fərmanı çıxdı və maaş artdı.
Azərbaycana kimlər gəlməyib ki... 30 ildə bir dəfə də olmayıb ki, kimsə bizim işimizdən şikayət etsin, ifadan narazı qalsın. Hətta belə hallar olub ki, məndən xarici qonaqlar öz himnlərinin notlarını istəyiblər. Onu da deməliyəm ki, Avropa ölkələrində, Amerikada qarşılanma mərasimlərində himnləri notla ifa edirlər. Mən isə öz orkestrimdə buna icazə vermirəm. Himnlər ancaq əzbərlənməli, sonra ifa edilməlidir.
Ona görə İsrail rəhbərliyini Bakıda qarşılayanda Şəhidlər xiyabanında onun köməkçisi olan xanım mənə yaxınlaşıb himnlərini çox yüksək səviyyədə ifa etdiyimizi dedi. Özü də əzbər. Mən də dedim ki, bizim İsrailə böyük hörmətimiz var, ancaq biz bütün himnləri əzbər ifa edirik. Əfqanıstanın Prezidenti Şəhidlər Xiyabanında xahiş etdi ki, himnlərinin notunu onlara verək. Deməli, 50 illik xidmətimiz hədər getməyib".
General nəyə görə notsuz ifa etmək qərarına gəldiyini də izah edib: "Çünki biz əvvəllər qonaqları hava limanında qarşılayırdıq. Orada açıq məkandır, Bakı da küləklər şəhəridir. Bir də görürsən ki, külək əsdi, not uçdu. Ona görə də həmişə fikir verirəm ki, Azərbaycana gələn Prezidentlər, Baş nazirlər himnə diqqətlə qulaq asırlar. Başa düşə bilmirlər ki, bu fonoqramdır, yoxsa canlı ifa. Ona görə də məəttəl qalırdılar. Amerikanın himnini neçə dəfə səfirlikdə Heydər Əliyevin vaxtında ifa etmişik. Bizim üçün bu problem deyil. Çünki Nümunəvi Hərbi Orkestrin heyəti Bakı Musiqi Akademiyasının məzunlarıdır. Burada elə-belə, qeyri-peşəkar musiqiçi yoxdur. Bu kollektiv Prezidentlə üzbəüz duran kollektivdir. Burada hər adam xidmət edə bilməz. Musiqiçilər səviyyəli olmalıdır. Ona görə tədbirlərə çox ciddi hazırlaşırıq.
Əvvəllər qonaqlar gəlməmişdən qabaq məşqlər olurdu. Cənubi Koreyanın Baş naziri gələndə onların nümayəndə heyətinin protokol xidmətindən işçi gəlmişdi. Biz isə himni ifa edirik. Onlar da öz dillərində “no, no” şəklində nəsə deyirlər. Biz də baş düşə bilmirik ki, nə deyirlər. Not göndəriblər, nə var onu ifa edirik. Çağırdım ki, gəlin görək nə məsələdir? Sonra bilindi ki, 4 xana əvvəldən ifa etmək lazım deyil, beşinci xanadan başlamaq lazımdır. Bunu əvvəlcədən deyin da, mən nə bilim beşinci xanadan başlamaq lazımdır?! Bizə bəzən himnləri əlyazma şəklində göndərirlər. Amma bizim ölkəmizin himni çap olunmuş vəziyyətdə göndərilir. Himnimizin həm tam, həm də qısa variantı var.
Mən 50 ildir ki, xidmət edirəm. Belə hadisələr çox olub. Bu 50 ilin 22 ili Sovet Ordusu, 28 ili də Milli Ordumuzda olub. Təcrübə şübhəsiz az deyil. Ancaq indiyə qədər yenə də bəzən öz işçilərimlə məsləhətləşirəm. Məndən yaşca kiçik olanlarla da. Çünki insan deməməlidir ki, hamıdan çox bilir, ağıllı odur. Ağıllısan, lap yaxşı, çox gözəl. Mən də Bakı Musiqi Akademiyasının professoruyam. Nə olsun?! Ancaq bəzən tələbələrimlə də məsləhətləşirəm, adi müəllimlə də. Bunda pis nə var ki? Mənə elə gəlir ki, elə belə də olmalıdır.
Bakı Musiqi Akademiyasını bitirmişəm. İkinci mərtəbədən pilləkənlə qalxırdım. Bu zaman mərtəbədən aşağı dahi bəstəkarımız Qara Qarayev düşür. O da daima başı aşağı olurdu. Salam verdim, onda başını qaldırıb salamımı aldı. Fikrət Əmirov da həmçinin. Onlar sadə insanlar idi. İnsanla danışanda elə sadə danışırdılar ki… Fəxr edirəm ki, belə insanlarla həm işləmişəm, həm də xidmət etmişəm. Maestro Niyazi ilə də ünsiyyətdə olmuşam. Gözəl dirijorumuz idi. Musiqiçilərə deyirəm ki, belə insanlara baxın öyrənin. Biz işimizi elə görək ki, Azərbaycana gələn insanlar ölkəmizə heyran qalsınlar".
Yusif Axundzadə Sovet dövründə Moskvada paradda iki dəfə iştirak etdiyini qeyd edib: "Onların birində Ktuzov adına prospektdə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin alayı və bizim orkestr iştirak edirdi. Şübhəsiz ki, Hərbi Dəniz Qüvvələrinin marşı səslənirdi. Camaat da sağdan-soldan orkestrin ifasına qulaq asırdı. Birdən mənim ağlıma gəldi ki, biz Azərbaycandan gəlmişik. Əlimərdan Əliyevin “Vətən marşı”nı ifa edək. Gördüm ki, camaat baxır, ancaq başa düşə bilmirlər. Çünki forma Sovet formasıdır, ancaq musiqi Şərq musiqisidir”.
Qəhrəmanımızın ailəsində digər incəsənət nümayəndələri də var: “Ailədə bir qardaş, bir bacıyıq. Bacım da fortepianoda ifa edirdi. İndi təqaüdçüdür. Oğlum və nəvəm mənim yolumu davam etdirir. Gələcəkdə nəvəm də hərbi dirijor ola bilər”.
Bəzən mərasimlərdə səhhətində nasazlıqlar olsa da, bunu heç vaxt gələn qonaqlara bəlli etmədiyini deyən Y. Axundzadə bu məqamda Sovet hökuməti vaxtı başına gələn hadisəni xatırlayıb: “Biz də canlıyıq. Səhhətimizdə problem yaranır. Hətta Sovet vaxtında səhər temperaturumu ölçdüm, gördüm ki, 39.2 dərəcədir. Moskvadan da yoxlama gəlib. Mənə deyirlər ki, 37 olanda camaat yataqdan durub heç evdə gəzmir, sən harda gəzirsən?! Dedim ki, yoxlama gəlib, sonra deyərlər ki, qorxmuşam. Həmin temperaturla geyinib yoxlamaya getmişəm. Tər axırdı məndən, ancaq öz işimi gördüm. Düzdür, sonra hospitala düşdüm. Mən həmişə belə işləmişəm. 30 il ərzində qonaq Prezidentləri özüm qarşılamışam. Yalnız ötən ilin dekabrında keçirilən möhtəşəm Zəfər Paradında koronavirusa yoluxdum. Heç ona koronavirus da deməzdim, çünki mənə iynə belə vurulmadı. Sadəcə məşqlərdə mənə soyuq dəymişdi. Ona görə oğlum Rüfət Axundzadə Birləşmiş Hərbi Orkestrə paradda rəhbərlik etdi. Şuşada da o iştirak edirdi. Mən baxdım ki, hər şey yüksək səviyyədə idi. Tədbirlər davam edir. Qəbələdə Musiqi Festivalının açılışı üçün bizi dəvət ediblər. İş çoxdur və maraqlıdır”.
Baxış sayı: 715
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:38
NATO Parlament Assambleyası Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə orta mənzilli raketlərin göndərilməsini dəstəkləyib
Dünən, 14:01
Karasin: "Rusiyanın münaqişələrə cəlb olunmasının qarşısını almaq üçün yeni nüvə doktrinasına ehtiyac var"
Dünən, 12:51
Sabiq rəis həbs edilib
25-11-2024, 19:12
Sülh quruculuğu təşəbbüslərinə dair Beynəlxalq Gənclər Forumu keçirildi
25-11-2024, 02:45
Çiolaku və Georgesku Rumıniyada keçirilən prezident seçkilərinin ikinci turuna yüksəliblər
25-11-2024, 00:29
Tbilisi polisi müxalifətin karvanını şəhər mərkəzinə buraxmayıb
24-11-2024, 22:17
İlham Əliyevdən COP29-un yekunları ilə bağlı - Paylaşım
24-11-2024, 21:28
İranın ali dini liderinin müşaviri: "Kiyevə yardım azalacaq və Rusiya qalib gələcək"
24-11-2024, 13:38
Hikmət Hacıyev Berbokun ittihamlarına cavab verdi
24-11-2024, 13:24
"Sky News": ABŞ-ın Böyük Britaniyadakı hava bazaları üzərində naməlum İHA-lar aşkarlanıb
23-11-2024, 20:54
Zalujnı hesab edir ki, Rusiya Silahlı Qüvvələri 2027-ci ildə cəbhəni yarıb keçəcək
23-11-2024, 20:43
Putin miqrantların sənədlərinin saxtalaşdırılmasına görə 60 milyon rubla qədər cərimələr haqqında qanun imzalayıb
23-11-2024, 20:34
Fransanın xarici işlər naziri Borro: "Ukraynanın Rusiya Federasiyasına SCALP raketləri atmaq hüququ var"
23-11-2024, 20:11
Bir qrup şəxs təltif olundu - Siyahı
23-11-2024, 19:59
Yüksək vəzifəyə təyin edilən Xəyyam Məmmədov kimdir?
23-11-2024, 14:13
"Yabloko" Şlosberqin saxlanmasının səbəbini açıqlayıb
23-11-2024, 13:02
70 kq qızılla tutulan diplomat bu səfirlikdə işləyir - Bakıya gətirildi
22-11-2024, 17:36
Merkel Putinlə təmasların zəruri olduğunu bildirib
22-11-2024, 12:16
Qazaxıstanın baş naziri Ukraynadakı vəziyyətlə əlaqədar təhlükəsizliklə bağlı iclas keçirib
22-11-2024, 09:59
Kəlbəcərin yeni dirçəliş dövrü-Aybəniz Rüstəmova
22-11-2024, 09:32
“Üzr istəməsini tələb edirik!” - Hikmət Hacıyev
21-11-2024, 19:28
Sırski: "Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin desant-hücum qoşunları Kursk vilayətinə ilk daxil olub"
20-11-2024, 11:10
Ağdamın tarixi və mədəni irisi-Nəbi Ağayev
19-11-2024, 23:41
Milli Məclis Sədrinin müavininin köməkçisi hakim oldu
19-11-2024, 21:38
Prezident hakimləri təyin etdi-Sərəncam
19-11-2024, 21:04
Polşa iriçaplı sursat istehsalına 750 milyon dollar ayıracaq
19-11-2024, 20:06
"Bloomberg": ABŞ nüvə qüvvələrinin vəziyyətinə düzəliş etməyəcək
19-11-2024, 19:53
Badra Gunba Abxaziya prezidenti vəzifəsini icra edir
19-11-2024, 16:04
Abxaziya parlamenti prezident Bjaniyanın istefasını qəbul edib
19-11-2024, 13:31
Peskov: "Kreml ABŞ-ın Rusiya Federasiyası ərazisində ATACMS-dən istifadə ilə bağlı bəyanatlarını izləyir"
18-11-2024, 21:12
Gürcüstan prezidenti ölkədə yeni parlament seçkiləri keçirmək istəyir
18-11-2024, 13:45
Peskov: "Putin və Makron arasında danışıqlarla bağlı hələlik Parisdən heç bir təşəbbüs olmayıb"
17-11-2024, 22:26
Türkiyə İsrail prezidentinin təyyarəsini hava məkanına buraxmayıb
17-11-2024, 14:05
Peskov: "Trampın Rusiya agenti olması ilə bağlı ittihamları absurddur"
16-11-2024, 22:25
Fransa COP29-a niyə qatılmadı? - Hikmət Hacıyev açıqladı