23:11 / 11-07-2025
Belqorodlu rəssam onun fraqment üzərindəki rəsminin Putinə hədiyyə ediləcəyini gözləmirdi
22:42 / 11-07-2025
NYT: Putin Trampın təzyiqinə məhəl qoymamaq niyyətindədir
22:40 / 11-07-2025
Ekspert Taloraya: "BRİKS sammitinin əsas sensasiyası Trampın reaksiyasıdır"
22:37 / 11-07-2025
16 yaşlı qızı TikTok hesabını silməkdən imtina etdiyi üçün güllələyib
22:32 / 11-07-2025
"Steyqan": ABŞ Kiyevə yalnız Patriot sistemləri olmayan raketlər göndərəcək
22:28 / 11-07-2025
ABŞ Senatının Silahlı Qüvvələr Komitəsi Ukraynaya 500 milyon dollarlıq hərbi yardımı təsdiqləyib
19:53 / 11-07-2025
Orenburq RPL-ə qayıtdıqdan sonra azarkeşlərə müraciət etdi
19:49 / 11-07-2025
Çekunkov: "NATO ölkələri Arktikaya qarşı aqressiv tondan istifadə edirlər"
19:45 / 11-07-2025
Lavrov Şimali Koreyaya səfər edəcək
19:25 / 11-07-2025
Peskov Avropa liderlərinin israrını və Trampın Rusiya ilə bağlı açıqlamasını dəyərləndirib
19:17 / 11-07-2025
Moldova prokurorları deputat Marina Tauberə 13 il həbs cəzası istəyib
19:07 / 11-07-2025
Mahaçqala administrasiyasında səhlənkarlıq işi üzrə axtarışlar aparılıb
19:04 / 11-07-2025
Kommunal xidmətin rəhbəri kütləvi zəhərlənmədən sonra həbs edilib
11:26 / 11-07-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır"
11:17 / 11-07-2025
Lavrov: "Birləşmiş Fələstin Əmirliklərinin yaradılması ideyaları getdikcə daha çox səslənir"
11:13 / 11-07-2025
Lavrov: "Berlin, Paris və London Avropanı Rusiya ilə müharibəyə qızışdırmağa çalışır"
11:11 / 11-07-2025
Rusiya baş nazirinin müavini Patruşev qiyabi olaraq Ukraynada “taxıl oğurluğu”nda ittiham olunur
11:05 / 11-07-2025
Ağ Ev Trampın Supermen obrazını dərc edib
11:03 / 11-07-2025
Təqaüdçü tanışını öldürərək onun meyitini 20 parçaya bölüb
10:04 / 11-07-2025
QHT sədrinin layihə çərçivəsində şəhid ailələri ilə görüşü davam edir
23:49 / 10-07-2025
Zelenski Ukraynanın ABŞ-dakı səfirini dəyişdirmək planlarını təsdiqləyib
23:41 / 10-07-2025
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfəri başa çatıb
23:39 / 10-07-2025
Trampın Lavrov və Rubionun səsləndirdiyi fikirlərlə bağlı gəldiyi nəticə ABŞ-ın Ukrayna ilə bağlı addımlarını müəyyən edəcək
22:55 / 10-07-2025
Avtomobil istidən huşunu itirən şəxsin üstünə çıxıb
22:52 / 10-07-2025
Sərxoş kişi Krım körpüsündən Moskvaya düşərək sağ qalıb
22:46 / 10-07-2025
Çin alimləri Ayın mantiyasının yenidən əriməsi əlamətləri aşkar ediblər
22:41 / 10-07-2025
Basketbolçu Kasatkinin vəkilləri həbs qətimkan tədbirinin dəyişdirilməsindən apellyasiya şikayəti verib
22:37 / 10-07-2025
Məşhur cərrah professor vəfat edib
22:32 / 10-07-2025
İsrail Hizbullahın artilleriya komandirini öldürüb
22:29 / 10-07-2025
Serbiya dinc məqsədlər üçün nüvə proqramını inkişaf etdirməyə başlayır
22:26 / 10-07-2025
Tusk: "Polşa Ukraynanın yenidən qurulması ilə bağlı növbəti konfransı təşkil edəcək"
22:23 / 10-07-2025
Hava Desant Məktəbinin kursantı paraşüt xətlərini bir-birinə bağlayaraq komandirini öldürüb
22:18 / 10-07-2025
Dyukov: "Polşa Volın qətliamının qurbanlarının eksqumasiyası hüququnu əldə etməyə çalışır"
22:03 / 10-07-2025
Xarici agent iş adamı Çiçvarkin barəsində axtarış elan edilib
21:59 / 10-07-2025
Zelenski: "Rusiya ilə Ukrayna arasında hələlik danışıqlar bitmədiyi üçün tamamlanmamış mübadilələr olmayacaq"
21:51 / 10-07-2025
Starovoit istefa verdikdən sonra Nəqliyyat Nazirliyinin ümumi qrupunda vida mesajı yazıb
SƏCDƏGAHIM, QİBLƏGAHIM - BAYRAĞIM!-Ramiz QASIMOV-İkinci yazı
Tarix: 07-11-2020 01:34 | Bölmə: Siyasət
İkinci yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində bayraq mövzusuna müraciət ardıcıllıq və davamlılıq təşkil etmişdir. Milli mücadilə epoxasından doğan 90-cı illərdən sonrakı Naxçıvan ədəbi mühiti milli dəyərlərə, müstəqillik ideyalarına və dövlətçilik atributlarına həmişə bağlı olmuşdur. Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunmasından doğan sevinc, xüsusilə Naxçıvanda qaldırılan müstəqillik rəmzi olan üçrəngli Azərbaycan bayrağına olan məhəbbət və ondan doğan qürur dolu hislərin bədii əksi bu mərhələdə yaranan ədəbi prosesdə mövzu-motiv olmaq etibarilə başlıcalıq təşkil etmiş, şairlərimiz tərəfindən davamlı müraciət olunaraq qiymətli nümunələr yaradılmışdır.
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan şair Xanəli Kərimli milli düşüncə və heysiyyət ehtiva edən yaradıcılığında bayrağın vəsfi, tərənnümü və təlqini olan xüsusi təsir gücünə malik şeirilə ədəbi prosesə yeni bir zənginlik qatmışdır. Şair Azərbaycan bayrağının vəsfi istiqamətində olduqca böyük istedad və məharət göstərərək yüksək poetik təsirə malik qüvvətli bir əsər ortaya qoymuşdur. Şair bayrağın milli qeyrət, hünər, varlıq, alilik, müqəddəslik, dəyər rəmzi olduğunu poetik ustalıqla təqdim edərək yazırdı:
Mənim başımın üstdə,
İki səcdəgahım var.
Biri uca Allahım,
Biri enməz bayrağım!
Şair dövlət bayrağımızın rənglərinin təbiətin özündən, gözlərə görünən reallıqlardan, dünya və aləmdən yarandığını deyir. Onun məğzi və mənasını, işarələrində gizlənən mahiyyət və məzmununu xalqımızın humanizm, insaniyyət və bəşəriyyətsevərliyi ilə səciyyələndirir.
Bayrağımın rəngində
Yerin-göyün rəngi var.
Yurdumun azadlığı,
Pozulmaz ahəngi var! –
deyən şair Azərbaycan bayrağını bəzəyən mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin təbiətin ən gözəl, sevilən rənglər olduğunu ifadə etməklə bərabər, mavi ilə göyü, səmanı, qırmızı ilə gözəlliyi, sevgini, azadlığı, yaşıl rənglə təbiətin, dünyanın çiçəklənməsini əlaqələndirmiş, semantik olaraq bağlamışdır. Əlbəttə, göy ucalıqdır, alilikdir, Allaha, imana, sevgiyə yaxınlıqdır, Göylərə, tək olan uca Tanrıya iman gətirən milli mənsubiyyətə nişanədir. Qırmızı dünyanın bəzəyi olmaqla bərabər, sevgidir, azadlıq rəmzidir, azadlıq yolunda tökülən qanlara, istiqlal coşqusuna, hürriyyət təşnəliyinə bir işarədir. Yaşıl rəng daim çiçəklənmək, göyərmək, inkişaf etməkdir, müasirləşməkdir, eyni zamanda dinimizin rəmzi, islamın bayrağına işarədir. Şair bayrağın üzərindəki rənglərin mahiyyəti, simvolikasına həm ayrı-ayrılıqda nəzər yetirməyə sövq etdiyi kimi, həm də bu rənglərə bir ansambl, rəmzi məna konseptuallığı çərçivəsində yanaşmanı təlqin edərək onların məntiqi bağlılığı və əlaqələnməsində rənglər silsiləsinin ideoloji mahiyyətini əks etdirir. Şair poetik məharətlə bu xoşbəxtlik duyğuları və hislərini öz misralarında poetik ifadəyə bükərək təqdim və təlqin edir. Azərbaycan bayrağının rənglər və işarələr simvolikasında öz mənasını tapan ay-ulduzlu bir xoşbəxtlik və sədaət dünyasını misralarında dilə gətirir. Həm də bayrağımızdakı bu rənglər ansamblını düyanın al-əlvanlığı, gözəlliyi, varlığı kimi səciyyələndirir. Bayrağın azadlıq, istiqlaliyyət rəmzi olmasını qabardan şair onu “azadlıq, istiqlaliyyət istəyilə köləliliyi dəf edən döyüşkən bir millət kimi alıb ucaltdığını” yazır:
Mən onu qoparmışam
Köləlik zəncirindən.
Ona səcdə edirlər
Dünyanın hər yerində.
Şair buna da diqqət çəkir ki. bu bayraq həm də milli istiqlaliyyətimizin uca, ali rəmzi kimi bütün dünya ölkələrində hörmət və ehtiramla dalğalandırılır. O həm də xalqlar, millətlər, dövlətlər arasında dövlətimizin və millətimizin imzası, mövcudluğu kimi çıxış edir: bayraq milli heysiyyətimiz, qürurumuz, varlığımız, nişanəmizdir:
O qalxıb ucalanda
Bayraqların içində.
Ucalır millətim də
Millətlərin içində.
Söz yox, şair Xanəli Kərimlinin “Ucalır millətim də Millətlərin içində” misraları ilə görkəmli romantik sənətkarımız, hürriyyət sevdalı millətpərvər şairimiz, ustad Məhəmməd Hadinin:
Ey Vətən! Ey pəriyi-vicdanım!
...Səni sevmək deyilmi imanım?
…İmzasını qoymuş miləl övraqi-həyatə,
Yox millətimin xətti bu imzalar içində -
kimi məşhur misralarına müraciət etdiyini, onu müasirliklə əlaqələndirib doğmalıq nümayiş etdirdiyini də aydın müşahidə edə bilirik. Əgər XX əsrin əvvəllərində böyük istiqlal şairilərimizdən Məhəmməd Hadi öz misralarında millətimizin millətlər arasında xəttinin, mövcudluğunun olmamasından dərin narahatlıq keçirir, onu ifadə edirdisə, Xanəli Kərimli kimi müasir şairlərimiz bu misraya müraciət edərək artıq əsrin sonlarına doğru millətin imzasının imzalar içində olmasından aşıb-daşan fəxarət hislərini ifadə edir, yazıb-yaradırdılar. Bu mənada bəhs olunan misralarda milli nikişaf, istiqlaliyyət və azadlıq uğrunda mübarizə, dövlətçilik əzminin mənalandırıldığını da qətiyyətlə deyə bilərik.
Xanəli Kərimlinin bayraq mövzulu şeirində həm də bayraqdan, ümumiyyətlə, milli konsepsiyadan, düşüncə və heysiyyətdən yaranmış baxış müstəvisi, dəyərlər kompleksi də öz təzahürünü tapır. Şairin təbirincə, bayraq millətin ləyaqət, vüqar rəmzi, vətəndaş qeyrətinin əksi, azadlıqda mövcud olan milli varlığın mənalanmış, rəmzləşmiş ifadəsidir. Buna görə də Bayraq - millətdir, dövlətdir, milli kimlikdir, ləyaqətdir, birləşdirici dəyərdir, həmrəylik vasitəsidir. Bu mənada bayrağa məhəbbət bəsləyənlər dost, ona əks gedənlər düşməndir:
O mənim yad ellərdə
Danışan saf dilimdi.
Vüqarım, ləyaqətim,
Vətənimdi, elimdi.
Onu sevən ölkələr
Doğmalaşır gözümdə.
Onu sevməyənlərin
Tökəcəyəm gözün də.
Çünki döyüşdən doğub
Millətimin xoş çağı.
Bayraqlar bayraqdarı,
Azərbaycan bayrağı!
Sonuncu misradakı “bayraqlar bayraqdarı Azərbaycan bayrağı” misrası ilə şairin bir neçə məsələni ehtiva etdiyini düşünmək olar. Belə ki, “bayraqlar bayraqdarı” fikrilə şairin öz dövlət bayrağına olan sevgisi və məhəbbətini daha da fərqləndirmək və xüsusiləşdirmək mənasında işlətdiyini düşünmək olar. Hər halda hər bir vətəndaş öz dövlətinin bayrağını bütün sevgilərin zirvəsində olan hislə sevdiyinə görə münaliğəli bir şəkildə müqayisə, öygü etdiyinə işarə etmək də olar. Digər bir mənada isə, bütün bayraqlar sırasında Azərbaycan bayrağı öz vətənində, öz sərhədləri, evi daxilində bütün bayraqlardan başda – soldan birinci olmaqla özünə yer tutur ki, digər ölkə bayraqları da ondan sonra gələrək düzülür və bu mənada “bayraqlar bayraqdarı” təsirini bağışlayır və şair tərəfindən bu ifadə ilə mənalandırılır.
Ədəbi mühitin layiqli nümayəndələrindən olan və Naxçıvanda Dövlət Bayrağı Meydanı istifadəyə veriləndə orda söylənilən Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri də çox təqdirəlayiqdir. Dörd bənddən ibarət olub, beşlik şəklində cəngi notları üzərində yazılan bu şeirdə döyüş, qələbə, zəfər təntənəsi aydın şəkildə öz təsirini buraxır. Qələbə təntənəsi şeirin ümumi ruhunu müşaiyət edir. Şeirin ilk bəndində bu ruh daha qabarıqdır və Azərbaycan bayrağının rənglərinin təbiətin öz rəngindən gəldiyinə diqqəti çəkir:
Göylərdən almısan mavi rəngini,
Təbiət bəxş edib öz çələngini.
Döyüşdə çalmısan zəfər cəngini
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Şeirdə bayrğımızın üç rənginin – mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin bir ansambl olaraq mənalı və məntiqi əlaqəsi öz əksini tapıb. Mavi səma ilə onun altında boyhaboy uzanan al qırmızı və yaşıl çöllərin bir-birini tamamlayan ahəngindən yaranan təəssüratın sanki Azərbaycan bayrağında özünə yer aldığı, təcəssüm tapdığına şair diqqəti cəlb edir və onu mənalandırmağa, ifadə etməyə çalışır. Bu bayraq sanki öz rənglər gözəlliyi və ansamblı ilə gözəlliklər yurdu, odlar diyarı Azərbaycanı simvollaşdırır, onun tərənnümçüsünə çevirir.
Şair bayrağın xalqın sevgisindən, məhəbbətindən – azadlııq, istiqlaliyyət, milli varoluş idealından doğduğunu poetik formada dilə gətirir. Onun ucalıqda tapan varlığını xalqın milli iftixarı, vüqarı, əzəmətli duruşu kimi təcəssüm etdirir. Bu şanlı tarixin, böyük idealların, şanlı mücadilələrin nəticəsi olan üçrəngli bayrağımızın yenidən dövlət bayrağı olaraq bərpa edilməsi və qaldırılmasında Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin misilsiz tarixi xidmətlərini, uzaqgörən, müdrik qərarları və fəaliyyətini xatırladır, milli tarixin şan-şövkət təcəssümü olduğunu diqqətə çəkir:
Xalqımın sevgisi, məhəbbətisən,
Yurdumun vüqarı, əzəmətisən.
Sən ulu Heydərin əmanətisən!
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Parlayır sinəndə ayın, ulduzun,
Səninlə fəxr edir hər oğlun, qızın.
Köksündə boy atıb ən böyük arzun.
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Göründüyü kimi, şair bayrağın həm də ümummilli idealların, arzuların təcəssümü olduğuna da işarə edir. Çünki bayrağımızın köksündə, onun üzərində al-əlvan üç rəng – mavi, yaşıl və qırmızı rənglər silsiləsi və ansamblında xalqımızın milli mənsubiyyəti olan türk millətinə mənsubluğunun daimiliyini, müstəqillik, azadlıq ideyalarını və dini dəyərlərini qorumaqla müasirləşməyini öz simvolikasında ifadə edib. Ay və ulduz birliyi əbədi xoşbəxtlik və sədaət içində var olmaq arzusunu ümumiləşdirir.
Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri tərənnüm və vəsflə bərabər düşündürücü, məzmunlu, təhlil xarakterli bir bədii əsər nümunəsidir. Xalqın, millətin və dövlətin ümumi ideallarının simvolikası olan bir müqəddəs varlıq kimi bayrağın tərənnümündən, gözəlliyini vəsfindən başqa burada həm də işarələrin kəsb etdiyi məna-məzmun xüsusiyyətləri də izahlanır, oxuculara ideya oluraq sevdirilərək aşılanır.
Azərbaycanın dövlət bayrağına bəslənilən məhəbbət, onun doğurduğu milli qürur və heysiyyət, rənglər silsiləsinə verilən mənalar və mənalandırmalar Naxçıvan ədəbi mühiti nümayəndələrinin yaradıcılığında özünə xüsusi yer almaqla geniş təhlil predmetinə çevrilir. Bu nümunələrdə dövlət müstəqilliyinə sevgi, milli mənsubiyyətlə öygü, mücadilə əzmilə fəxarət və s. başlıca yer almaqla poeziyanın xüsusi çalarını, poetik rəngini təşkil edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 466
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-11-2020 01:34 | Bölmə: Siyasət
İkinci yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində bayraq mövzusuna müraciət ardıcıllıq və davamlılıq təşkil etmişdir. Milli mücadilə epoxasından doğan 90-cı illərdən sonrakı Naxçıvan ədəbi mühiti milli dəyərlərə, müstəqillik ideyalarına və dövlətçilik atributlarına həmişə bağlı olmuşdur. Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunmasından doğan sevinc, xüsusilə Naxçıvanda qaldırılan müstəqillik rəmzi olan üçrəngli Azərbaycan bayrağına olan məhəbbət və ondan doğan qürur dolu hislərin bədii əksi bu mərhələdə yaranan ədəbi prosesdə mövzu-motiv olmaq etibarilə başlıcalıq təşkil etmiş, şairlərimiz tərəfindən davamlı müraciət olunaraq qiymətli nümunələr yaradılmışdır.
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan şair Xanəli Kərimli milli düşüncə və heysiyyət ehtiva edən yaradıcılığında bayrağın vəsfi, tərənnümü və təlqini olan xüsusi təsir gücünə malik şeirilə ədəbi prosesə yeni bir zənginlik qatmışdır. Şair Azərbaycan bayrağının vəsfi istiqamətində olduqca böyük istedad və məharət göstərərək yüksək poetik təsirə malik qüvvətli bir əsər ortaya qoymuşdur. Şair bayrağın milli qeyrət, hünər, varlıq, alilik, müqəddəslik, dəyər rəmzi olduğunu poetik ustalıqla təqdim edərək yazırdı:
Mənim başımın üstdə,
İki səcdəgahım var.
Biri uca Allahım,
Biri enməz bayrağım!
Şair dövlət bayrağımızın rənglərinin təbiətin özündən, gözlərə görünən reallıqlardan, dünya və aləmdən yarandığını deyir. Onun məğzi və mənasını, işarələrində gizlənən mahiyyət və məzmununu xalqımızın humanizm, insaniyyət və bəşəriyyətsevərliyi ilə səciyyələndirir.
Bayrağımın rəngində
Yerin-göyün rəngi var.
Yurdumun azadlığı,
Pozulmaz ahəngi var! –
deyən şair Azərbaycan bayrağını bəzəyən mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin təbiətin ən gözəl, sevilən rənglər olduğunu ifadə etməklə bərabər, mavi ilə göyü, səmanı, qırmızı ilə gözəlliyi, sevgini, azadlığı, yaşıl rənglə təbiətin, dünyanın çiçəklənməsini əlaqələndirmiş, semantik olaraq bağlamışdır. Əlbəttə, göy ucalıqdır, alilikdir, Allaha, imana, sevgiyə yaxınlıqdır, Göylərə, tək olan uca Tanrıya iman gətirən milli mənsubiyyətə nişanədir. Qırmızı dünyanın bəzəyi olmaqla bərabər, sevgidir, azadlıq rəmzidir, azadlıq yolunda tökülən qanlara, istiqlal coşqusuna, hürriyyət təşnəliyinə bir işarədir. Yaşıl rəng daim çiçəklənmək, göyərmək, inkişaf etməkdir, müasirləşməkdir, eyni zamanda dinimizin rəmzi, islamın bayrağına işarədir. Şair bayrağın üzərindəki rənglərin mahiyyəti, simvolikasına həm ayrı-ayrılıqda nəzər yetirməyə sövq etdiyi kimi, həm də bu rənglərə bir ansambl, rəmzi məna konseptuallığı çərçivəsində yanaşmanı təlqin edərək onların məntiqi bağlılığı və əlaqələnməsində rənglər silsiləsinin ideoloji mahiyyətini əks etdirir. Şair poetik məharətlə bu xoşbəxtlik duyğuları və hislərini öz misralarında poetik ifadəyə bükərək təqdim və təlqin edir. Azərbaycan bayrağının rənglər və işarələr simvolikasında öz mənasını tapan ay-ulduzlu bir xoşbəxtlik və sədaət dünyasını misralarında dilə gətirir. Həm də bayrağımızdakı bu rənglər ansamblını düyanın al-əlvanlığı, gözəlliyi, varlığı kimi səciyyələndirir. Bayrağın azadlıq, istiqlaliyyət rəmzi olmasını qabardan şair onu “azadlıq, istiqlaliyyət istəyilə köləliliyi dəf edən döyüşkən bir millət kimi alıb ucaltdığını” yazır:
Mən onu qoparmışam
Köləlik zəncirindən.
Ona səcdə edirlər
Dünyanın hər yerində.
Şair buna da diqqət çəkir ki. bu bayraq həm də milli istiqlaliyyətimizin uca, ali rəmzi kimi bütün dünya ölkələrində hörmət və ehtiramla dalğalandırılır. O həm də xalqlar, millətlər, dövlətlər arasında dövlətimizin və millətimizin imzası, mövcudluğu kimi çıxış edir: bayraq milli heysiyyətimiz, qürurumuz, varlığımız, nişanəmizdir:
O qalxıb ucalanda
Bayraqların içində.
Ucalır millətim də
Millətlərin içində.
Söz yox, şair Xanəli Kərimlinin “Ucalır millətim də Millətlərin içində” misraları ilə görkəmli romantik sənətkarımız, hürriyyət sevdalı millətpərvər şairimiz, ustad Məhəmməd Hadinin:
Ey Vətən! Ey pəriyi-vicdanım!
...Səni sevmək deyilmi imanım?
…İmzasını qoymuş miləl övraqi-həyatə,
Yox millətimin xətti bu imzalar içində -
kimi məşhur misralarına müraciət etdiyini, onu müasirliklə əlaqələndirib doğmalıq nümayiş etdirdiyini də aydın müşahidə edə bilirik. Əgər XX əsrin əvvəllərində böyük istiqlal şairilərimizdən Məhəmməd Hadi öz misralarında millətimizin millətlər arasında xəttinin, mövcudluğunun olmamasından dərin narahatlıq keçirir, onu ifadə edirdisə, Xanəli Kərimli kimi müasir şairlərimiz bu misraya müraciət edərək artıq əsrin sonlarına doğru millətin imzasının imzalar içində olmasından aşıb-daşan fəxarət hislərini ifadə edir, yazıb-yaradırdılar. Bu mənada bəhs olunan misralarda milli nikişaf, istiqlaliyyət və azadlıq uğrunda mübarizə, dövlətçilik əzminin mənalandırıldığını da qətiyyətlə deyə bilərik.
Xanəli Kərimlinin bayraq mövzulu şeirində həm də bayraqdan, ümumiyyətlə, milli konsepsiyadan, düşüncə və heysiyyətdən yaranmış baxış müstəvisi, dəyərlər kompleksi də öz təzahürünü tapır. Şairin təbirincə, bayraq millətin ləyaqət, vüqar rəmzi, vətəndaş qeyrətinin əksi, azadlıqda mövcud olan milli varlığın mənalanmış, rəmzləşmiş ifadəsidir. Buna görə də Bayraq - millətdir, dövlətdir, milli kimlikdir, ləyaqətdir, birləşdirici dəyərdir, həmrəylik vasitəsidir. Bu mənada bayrağa məhəbbət bəsləyənlər dost, ona əks gedənlər düşməndir:
O mənim yad ellərdə
Danışan saf dilimdi.
Vüqarım, ləyaqətim,
Vətənimdi, elimdi.
Onu sevən ölkələr
Doğmalaşır gözümdə.
Onu sevməyənlərin
Tökəcəyəm gözün də.
Çünki döyüşdən doğub
Millətimin xoş çağı.
Bayraqlar bayraqdarı,
Azərbaycan bayrağı!
Sonuncu misradakı “bayraqlar bayraqdarı Azərbaycan bayrağı” misrası ilə şairin bir neçə məsələni ehtiva etdiyini düşünmək olar. Belə ki, “bayraqlar bayraqdarı” fikrilə şairin öz dövlət bayrağına olan sevgisi və məhəbbətini daha da fərqləndirmək və xüsusiləşdirmək mənasında işlətdiyini düşünmək olar. Hər halda hər bir vətəndaş öz dövlətinin bayrağını bütün sevgilərin zirvəsində olan hislə sevdiyinə görə münaliğəli bir şəkildə müqayisə, öygü etdiyinə işarə etmək də olar. Digər bir mənada isə, bütün bayraqlar sırasında Azərbaycan bayrağı öz vətənində, öz sərhədləri, evi daxilində bütün bayraqlardan başda – soldan birinci olmaqla özünə yer tutur ki, digər ölkə bayraqları da ondan sonra gələrək düzülür və bu mənada “bayraqlar bayraqdarı” təsirini bağışlayır və şair tərəfindən bu ifadə ilə mənalandırılır.
Ədəbi mühitin layiqli nümayəndələrindən olan və Naxçıvanda Dövlət Bayrağı Meydanı istifadəyə veriləndə orda söylənilən Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri də çox təqdirəlayiqdir. Dörd bənddən ibarət olub, beşlik şəklində cəngi notları üzərində yazılan bu şeirdə döyüş, qələbə, zəfər təntənəsi aydın şəkildə öz təsirini buraxır. Qələbə təntənəsi şeirin ümumi ruhunu müşaiyət edir. Şeirin ilk bəndində bu ruh daha qabarıqdır və Azərbaycan bayrağının rənglərinin təbiətin öz rəngindən gəldiyinə diqqəti çəkir:
Göylərdən almısan mavi rəngini,
Təbiət bəxş edib öz çələngini.
Döyüşdə çalmısan zəfər cəngini
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Şeirdə bayrğımızın üç rənginin – mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin bir ansambl olaraq mənalı və məntiqi əlaqəsi öz əksini tapıb. Mavi səma ilə onun altında boyhaboy uzanan al qırmızı və yaşıl çöllərin bir-birini tamamlayan ahəngindən yaranan təəssüratın sanki Azərbaycan bayrağında özünə yer aldığı, təcəssüm tapdığına şair diqqəti cəlb edir və onu mənalandırmağa, ifadə etməyə çalışır. Bu bayraq sanki öz rənglər gözəlliyi və ansamblı ilə gözəlliklər yurdu, odlar diyarı Azərbaycanı simvollaşdırır, onun tərənnümçüsünə çevirir.
Şair bayrağın xalqın sevgisindən, məhəbbətindən – azadlııq, istiqlaliyyət, milli varoluş idealından doğduğunu poetik formada dilə gətirir. Onun ucalıqda tapan varlığını xalqın milli iftixarı, vüqarı, əzəmətli duruşu kimi təcəssüm etdirir. Bu şanlı tarixin, böyük idealların, şanlı mücadilələrin nəticəsi olan üçrəngli bayrağımızın yenidən dövlət bayrağı olaraq bərpa edilməsi və qaldırılmasında Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin misilsiz tarixi xidmətlərini, uzaqgörən, müdrik qərarları və fəaliyyətini xatırladır, milli tarixin şan-şövkət təcəssümü olduğunu diqqətə çəkir:
Xalqımın sevgisi, məhəbbətisən,
Yurdumun vüqarı, əzəmətisən.
Sən ulu Heydərin əmanətisən!
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Parlayır sinəndə ayın, ulduzun,
Səninlə fəxr edir hər oğlun, qızın.
Köksündə boy atıb ən böyük arzun.
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Göründüyü kimi, şair bayrağın həm də ümummilli idealların, arzuların təcəssümü olduğuna da işarə edir. Çünki bayrağımızın köksündə, onun üzərində al-əlvan üç rəng – mavi, yaşıl və qırmızı rənglər silsiləsi və ansamblında xalqımızın milli mənsubiyyəti olan türk millətinə mənsubluğunun daimiliyini, müstəqillik, azadlıq ideyalarını və dini dəyərlərini qorumaqla müasirləşməyini öz simvolikasında ifadə edib. Ay və ulduz birliyi əbədi xoşbəxtlik və sədaət içində var olmaq arzusunu ümumiləşdirir.
Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri tərənnüm və vəsflə bərabər düşündürücü, məzmunlu, təhlil xarakterli bir bədii əsər nümunəsidir. Xalqın, millətin və dövlətin ümumi ideallarının simvolikası olan bir müqəddəs varlıq kimi bayrağın tərənnümündən, gözəlliyini vəsfindən başqa burada həm də işarələrin kəsb etdiyi məna-məzmun xüsusiyyətləri də izahlanır, oxuculara ideya oluraq sevdirilərək aşılanır.
Azərbaycanın dövlət bayrağına bəslənilən məhəbbət, onun doğurduğu milli qürur və heysiyyət, rənglər silsiləsinə verilən mənalar və mənalandırmalar Naxçıvan ədəbi mühiti nümayəndələrinin yaradıcılığında özünə xüsusi yer almaqla geniş təhlil predmetinə çevrilir. Bu nümunələrdə dövlət müstəqilliyinə sevgi, milli mənsubiyyətlə öygü, mücadilə əzmilə fəxarət və s. başlıca yer almaqla poeziyanın xüsusi çalarını, poetik rəngini təşkil edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 466
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:25
Peskov Avropa liderlərinin israrını və Trampın Rusiya ilə bağlı açıqlamasını dəyərləndirib
Dünən, 11:26
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır"
10-07-2025, 22:26
Tusk: "Polşa Ukraynanın yenidən qurulması ilə bağlı növbəti konfransı təşkil edəcək"
9-07-2025, 16:33
Beloussov Qazaxıstanın müdafiə naziri Kosanovla danışıqlar aparıb
8-07-2025, 21:45
Müharibə müxbiri Razin: Kursk vilayətində düşmənin körpübaşı yoxdur
8-07-2025, 21:36
Ermənistan prezidenti elektrik şəbəkələrinin milliləşdirilməsinə icazə verən qanunu imzalayıb
8-07-2025, 21:06
Qazaxıstan ABŞ-ın 25% ticarət tariflərinə cavab verəcəyini vəd edir
8-07-2025, 20:38
Tramp ticarət tərəfdaşlarına yeni tariflərlə bağlı məktublar göndərməyə davam edəcək
8-07-2025, 20:02
Lukaşenko gecələr tarlaları yuxuda gördüyünü paylaşıb
7-07-2025, 13:29
Ermənistanda həbs olunan yepiskopun müdafiəsi Paşinyanın işə qarışacağını elan edib
6-07-2025, 18:28
İlan Şor Zelenskinin imzaladığı sanksiya siyahısına daxil edilib
5-07-2025, 22:13
Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyası Züqanovu yenidən Mərkəzi Komitənin sədri seçdi
5-07-2025, 17:27
Vüqar Rəhimzadə: "Xankəndi Zirvə görüşü Azərbaycanın ECO timsalında təşəbbüskar mövqeyə malik olduğunu bir daha təsdiqlədi"
5-07-2025, 08:30
Xızıda “Qərbi Azərbaycana Qayıdışın ideoloji əsaslarının möhkəmləndirilməsi” mövzusunda tədbir keçirilib
4-07-2025, 14:42
Azərbaycan və Özbəkistan arasında strateji müttəfiqlik münasibətləri- Aybəniz Rüstəmova
4-07-2025, 09:28
Ukrayna XİN Macarıstan səfirini “kloun Zelenski” ilə çəkilmiş karikaturalara görə çağırıb
4-07-2025, 09:04
Ekspert Uer: "Putinlə söhbət Trampı ümidsiz vəziyyətdə qoydu"
3-07-2025, 21:35
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-Özbəkistan münasibətləri qarşılıqlı etimada, əsrlər boyu davam edən dostluğa və qardaşlığa söykənir"
3-07-2025, 21:29
Keçmişdən bu günə: Azərbaycan-Özbəkistan dostluğu-Elxan QULİYEV
3-07-2025, 20:44
Putin və Tramp İranla bağlı təmasları davam etdirəcək
2-07-2025, 20:38
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi vətəndaşları Azərbaycana səfər edərkən diqqətli olmağa çağırırb
2-07-2025, 16:32
Peskov: "Putin və Makron İranla bağlı razılaşdırılmış vasitəçilik məsələsini müzakirə etməyiblər"
1-07-2025, 20:40
Tramp etiraf edib ki, o, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Sumı bölgəsində irəliləyişini izləyir
1-07-2025, 10:51
Azərbaycan səfiri Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə gəlib
30-06-2025, 22:04
PTX-nin rəisi təyin olunan Fərid Əsgərov kimdir? - Dosye
30-06-2025, 22:00
Bəylər Eyyubov PTX-nin rəisi vəfizəsindən çıxarıldı - Bu posta gətirildi
30-06-2025, 20:31
Vüqar Rəhimzadə: "Rusiyada digər millətlərə qarşı şovinizm, diskriminasiya siyasəti sistemli hal alıb"
30-06-2025, 15:37
Qılınkarov: "Rusiya və Ukrayna münaqişənin payıza qədər dayandırılması ilə bağlı razılığa gələ bilməyəcəklər"
30-06-2025, 14:50
Peskov: "Serbiyaya misli görünməmiş təzyiqlər edilir
29-06-2025, 10:14
Rusiya səfiri Korçunov: "Norveç hakimiyyəti muzdluların Ukraynaya getməsinə mane olmur"
28-06-2025, 23:36
Prezident İlham Əliyev Zəfər Səlnaməmizin müəllifidir-Vüqar Əhməd
28-06-2025, 14:27
Daha əvvəl iki İran rəsmisinin Tehranda ölü olduğunu bildirmişdilər
28-06-2025, 14:17
Paşinyan 5 gün ərzində təhqirlərdən çəkinəcəyinə söz verib
27-06-2025, 19:42
Putin Trampla görüşə hər zaman açıq olduğunu bildirib