21:10 / 09-05-2025
Şmıqal: "İtaliya, Fransa və Danimarka Ukrayna üçün 1 milyard avroya silah alacaq"
21:00 / 09-05-2025
Məşhur samboçu qıza hücum etməkdə ittiham olunur
20:56 / 09-05-2025
Fransa Müdafiə Nazirliyi hökuməti tənqid edən briqada generalları Kustu və Pellizarrini işdən çıxarıb
20:50 / 09-05-2025
Vitkoff: "ABŞ heç bir halda Putinlə dialoqdan imtina etməməlidir"
20:42 / 09-05-2025
Merz yaxın günlərdə Ukraynada atəşkəsə nail olacağına ümid edir
20:36 / 09-05-2025
Qadınlar 80 yaşlı təqaüdçünü və qızını döyüblər, cinayət işi açılıb
20:32 / 09-05-2025
Husilər Ben Qurion hava limanına hipersonik raket hücumu həyata keçirdiklərini iddia edirlər
20:29 / 09-05-2025
Dupon-Aignan: "Fransa Moskvada Qələbə Paradında iştirak etməli idi"
20:25 / 09-05-2025
Putin Misiri Rusiyanın Afrikadakı əsas tərəfdaşı adlandırıb
20:21 / 09-05-2025
Rusiyanın Londondakı səfiri Britaniyanın Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalarını acizlik adlandırıb
13:00 / 09-05-2025
İkinci Dünya Müharibəsi veteranı "T-34" tankı ilə paraddan kerçib
12:53 / 09-05-2025
Paşinyan: "Daxili təxribatlara baxmayaraq, Azərbaycanla müharibə olmayacaq"
12:49 / 09-05-2025
TOS-2 "Tosoçka" və özüyeriyən "Malva" ilk dəfə Qələbə Paradında iştirak edib
12:46 / 09-05-2025
SBU Macarıstan xeyrinə casusluq ittihamı ilə iki nəfəri həbs edib
12:43 / 09-05-2025
Putin və Si Cinpin Qələbə Paradı zamanı söz mübadiləsi aparıblar
12:19 / 09-05-2025
Tramp zənginlər üçün vergi dərəcələrini 39,6%-ə qaldırmaq istəyir
12:15 / 09-05-2025
Gürcüstan parlamenti Qələbə günü ilə bağlı mübahisəni tarixin yenidən yazılması cəhdi adlandırıb
12:12 / 09-05-2025
Rusiyanın 14 regionunda 24 saat ərzində 47 meşə yanğını söndürülüb
12:10 / 09-05-2025
17 yaşlı motosikletçinin ölümündə təqsirləndirilən şəxs saxlanılıb
12:07 / 09-05-2025
Vladimir Putinin Qələbə Paradında çıxışı 10 dəqiqəyə yaxın davam edib
10:42 / 09-05-2025
Misirdə Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş tədbir keçirilib
10:35 / 09-05-2025
Professor: "Ulu Öndər Azərbaycan milli mətbuatını həmişə diqqət mərkəzində saxlayırdı"
10:29 / 09-05-2025
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətçiliyi və konstitusiya quruculuğunun banisi kimi rolu əvəzsizdir
10:00 / 09-05-2025
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
23:36 / 08-05-2025
Hindistan Silahlı Qüvvələri Pakistanın bazalarına hücum etdiyini bildirib
23:33 / 08-05-2025
Putin Kremldə qələbə və sülh üçün tost qaldırıb
23:27 / 08-05-2025
Dağıstanda 101 yaşlı veteran orden və yubiley medalı ilə təltif edilib
23:23 / 08-05-2025
Qeyts Maskı USAID-i bağlayaraq yoxsul uşaqları öldürməkdə ittiham edib
23:12 / 08-05-2025
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
20:20 / 08-05-2025
Şoyqu Moskvada Xəlifə Haftarla görüşüb
20:15 / 08-05-2025
Tramp Zelenski ilə gözlənilən telefon danışığını açıqlayıb
20:01 / 08-05-2025
Tramp ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin sədrini axmaq adlandırıb
19:58 / 08-05-2025
Paşinyan Qələbə bayramını qeyd etmək üçün Moskvaya gəlib
19:55 / 08-05-2025
Uralda NATO-nun avadanlıq sərgisində nəhəng Müqəddəs Georgi lenti açılıb
19:51 / 08-05-2025
Mahaçqalada kafe şaurma zəhərlənməsi ilə bağlı bağlanıb
19:28 / 08-05-2025
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu media və reklamlarda dili pozuntularını monitorinq edəcək
16:56 / 08-05-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-Vyetnam əlaqələrinin inkişafı üçün böyük potensial var"
SƏCDƏGAHIM, QİBLƏGAHIM - BAYRAĞIM!-Ramiz QASIMOV-İkinci yazı
Tarix: 07-11-2020 01:34 | Bölmə: Siyasət
İkinci yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində bayraq mövzusuna müraciət ardıcıllıq və davamlılıq təşkil etmişdir. Milli mücadilə epoxasından doğan 90-cı illərdən sonrakı Naxçıvan ədəbi mühiti milli dəyərlərə, müstəqillik ideyalarına və dövlətçilik atributlarına həmişə bağlı olmuşdur. Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunmasından doğan sevinc, xüsusilə Naxçıvanda qaldırılan müstəqillik rəmzi olan üçrəngli Azərbaycan bayrağına olan məhəbbət və ondan doğan qürur dolu hislərin bədii əksi bu mərhələdə yaranan ədəbi prosesdə mövzu-motiv olmaq etibarilə başlıcalıq təşkil etmiş, şairlərimiz tərəfindən davamlı müraciət olunaraq qiymətli nümunələr yaradılmışdır.
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan şair Xanəli Kərimli milli düşüncə və heysiyyət ehtiva edən yaradıcılığında bayrağın vəsfi, tərənnümü və təlqini olan xüsusi təsir gücünə malik şeirilə ədəbi prosesə yeni bir zənginlik qatmışdır. Şair Azərbaycan bayrağının vəsfi istiqamətində olduqca böyük istedad və məharət göstərərək yüksək poetik təsirə malik qüvvətli bir əsər ortaya qoymuşdur. Şair bayrağın milli qeyrət, hünər, varlıq, alilik, müqəddəslik, dəyər rəmzi olduğunu poetik ustalıqla təqdim edərək yazırdı:
Mənim başımın üstdə,
İki səcdəgahım var.
Biri uca Allahım,
Biri enməz bayrağım!
Şair dövlət bayrağımızın rənglərinin təbiətin özündən, gözlərə görünən reallıqlardan, dünya və aləmdən yarandığını deyir. Onun məğzi və mənasını, işarələrində gizlənən mahiyyət və məzmununu xalqımızın humanizm, insaniyyət və bəşəriyyətsevərliyi ilə səciyyələndirir.
Bayrağımın rəngində
Yerin-göyün rəngi var.
Yurdumun azadlığı,
Pozulmaz ahəngi var! –
deyən şair Azərbaycan bayrağını bəzəyən mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin təbiətin ən gözəl, sevilən rənglər olduğunu ifadə etməklə bərabər, mavi ilə göyü, səmanı, qırmızı ilə gözəlliyi, sevgini, azadlığı, yaşıl rənglə təbiətin, dünyanın çiçəklənməsini əlaqələndirmiş, semantik olaraq bağlamışdır. Əlbəttə, göy ucalıqdır, alilikdir, Allaha, imana, sevgiyə yaxınlıqdır, Göylərə, tək olan uca Tanrıya iman gətirən milli mənsubiyyətə nişanədir. Qırmızı dünyanın bəzəyi olmaqla bərabər, sevgidir, azadlıq rəmzidir, azadlıq yolunda tökülən qanlara, istiqlal coşqusuna, hürriyyət təşnəliyinə bir işarədir. Yaşıl rəng daim çiçəklənmək, göyərmək, inkişaf etməkdir, müasirləşməkdir, eyni zamanda dinimizin rəmzi, islamın bayrağına işarədir. Şair bayrağın üzərindəki rənglərin mahiyyəti, simvolikasına həm ayrı-ayrılıqda nəzər yetirməyə sövq etdiyi kimi, həm də bu rənglərə bir ansambl, rəmzi məna konseptuallığı çərçivəsində yanaşmanı təlqin edərək onların məntiqi bağlılığı və əlaqələnməsində rənglər silsiləsinin ideoloji mahiyyətini əks etdirir. Şair poetik məharətlə bu xoşbəxtlik duyğuları və hislərini öz misralarında poetik ifadəyə bükərək təqdim və təlqin edir. Azərbaycan bayrağının rənglər və işarələr simvolikasında öz mənasını tapan ay-ulduzlu bir xoşbəxtlik və sədaət dünyasını misralarında dilə gətirir. Həm də bayrağımızdakı bu rənglər ansamblını düyanın al-əlvanlığı, gözəlliyi, varlığı kimi səciyyələndirir. Bayrağın azadlıq, istiqlaliyyət rəmzi olmasını qabardan şair onu “azadlıq, istiqlaliyyət istəyilə köləliliyi dəf edən döyüşkən bir millət kimi alıb ucaltdığını” yazır:
Mən onu qoparmışam
Köləlik zəncirindən.
Ona səcdə edirlər
Dünyanın hər yerində.
Şair buna da diqqət çəkir ki. bu bayraq həm də milli istiqlaliyyətimizin uca, ali rəmzi kimi bütün dünya ölkələrində hörmət və ehtiramla dalğalandırılır. O həm də xalqlar, millətlər, dövlətlər arasında dövlətimizin və millətimizin imzası, mövcudluğu kimi çıxış edir: bayraq milli heysiyyətimiz, qürurumuz, varlığımız, nişanəmizdir:
O qalxıb ucalanda
Bayraqların içində.
Ucalır millətim də
Millətlərin içində.
Söz yox, şair Xanəli Kərimlinin “Ucalır millətim də Millətlərin içində” misraları ilə görkəmli romantik sənətkarımız, hürriyyət sevdalı millətpərvər şairimiz, ustad Məhəmməd Hadinin:
Ey Vətən! Ey pəriyi-vicdanım!
...Səni sevmək deyilmi imanım?
…İmzasını qoymuş miləl övraqi-həyatə,
Yox millətimin xətti bu imzalar içində -
kimi məşhur misralarına müraciət etdiyini, onu müasirliklə əlaqələndirib doğmalıq nümayiş etdirdiyini də aydın müşahidə edə bilirik. Əgər XX əsrin əvvəllərində böyük istiqlal şairilərimizdən Məhəmməd Hadi öz misralarında millətimizin millətlər arasında xəttinin, mövcudluğunun olmamasından dərin narahatlıq keçirir, onu ifadə edirdisə, Xanəli Kərimli kimi müasir şairlərimiz bu misraya müraciət edərək artıq əsrin sonlarına doğru millətin imzasının imzalar içində olmasından aşıb-daşan fəxarət hislərini ifadə edir, yazıb-yaradırdılar. Bu mənada bəhs olunan misralarda milli nikişaf, istiqlaliyyət və azadlıq uğrunda mübarizə, dövlətçilik əzminin mənalandırıldığını da qətiyyətlə deyə bilərik.
Xanəli Kərimlinin bayraq mövzulu şeirində həm də bayraqdan, ümumiyyətlə, milli konsepsiyadan, düşüncə və heysiyyətdən yaranmış baxış müstəvisi, dəyərlər kompleksi də öz təzahürünü tapır. Şairin təbirincə, bayraq millətin ləyaqət, vüqar rəmzi, vətəndaş qeyrətinin əksi, azadlıqda mövcud olan milli varlığın mənalanmış, rəmzləşmiş ifadəsidir. Buna görə də Bayraq - millətdir, dövlətdir, milli kimlikdir, ləyaqətdir, birləşdirici dəyərdir, həmrəylik vasitəsidir. Bu mənada bayrağa məhəbbət bəsləyənlər dost, ona əks gedənlər düşməndir:
O mənim yad ellərdə
Danışan saf dilimdi.
Vüqarım, ləyaqətim,
Vətənimdi, elimdi.
Onu sevən ölkələr
Doğmalaşır gözümdə.
Onu sevməyənlərin
Tökəcəyəm gözün də.
Çünki döyüşdən doğub
Millətimin xoş çağı.
Bayraqlar bayraqdarı,
Azərbaycan bayrağı!
Sonuncu misradakı “bayraqlar bayraqdarı Azərbaycan bayrağı” misrası ilə şairin bir neçə məsələni ehtiva etdiyini düşünmək olar. Belə ki, “bayraqlar bayraqdarı” fikrilə şairin öz dövlət bayrağına olan sevgisi və məhəbbətini daha da fərqləndirmək və xüsusiləşdirmək mənasında işlətdiyini düşünmək olar. Hər halda hər bir vətəndaş öz dövlətinin bayrağını bütün sevgilərin zirvəsində olan hislə sevdiyinə görə münaliğəli bir şəkildə müqayisə, öygü etdiyinə işarə etmək də olar. Digər bir mənada isə, bütün bayraqlar sırasında Azərbaycan bayrağı öz vətənində, öz sərhədləri, evi daxilində bütün bayraqlardan başda – soldan birinci olmaqla özünə yer tutur ki, digər ölkə bayraqları da ondan sonra gələrək düzülür və bu mənada “bayraqlar bayraqdarı” təsirini bağışlayır və şair tərəfindən bu ifadə ilə mənalandırılır.
Ədəbi mühitin layiqli nümayəndələrindən olan və Naxçıvanda Dövlət Bayrağı Meydanı istifadəyə veriləndə orda söylənilən Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri də çox təqdirəlayiqdir. Dörd bənddən ibarət olub, beşlik şəklində cəngi notları üzərində yazılan bu şeirdə döyüş, qələbə, zəfər təntənəsi aydın şəkildə öz təsirini buraxır. Qələbə təntənəsi şeirin ümumi ruhunu müşaiyət edir. Şeirin ilk bəndində bu ruh daha qabarıqdır və Azərbaycan bayrağının rənglərinin təbiətin öz rəngindən gəldiyinə diqqəti çəkir:
Göylərdən almısan mavi rəngini,
Təbiət bəxş edib öz çələngini.
Döyüşdə çalmısan zəfər cəngini
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Şeirdə bayrğımızın üç rənginin – mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin bir ansambl olaraq mənalı və məntiqi əlaqəsi öz əksini tapıb. Mavi səma ilə onun altında boyhaboy uzanan al qırmızı və yaşıl çöllərin bir-birini tamamlayan ahəngindən yaranan təəssüratın sanki Azərbaycan bayrağında özünə yer aldığı, təcəssüm tapdığına şair diqqəti cəlb edir və onu mənalandırmağa, ifadə etməyə çalışır. Bu bayraq sanki öz rənglər gözəlliyi və ansamblı ilə gözəlliklər yurdu, odlar diyarı Azərbaycanı simvollaşdırır, onun tərənnümçüsünə çevirir.
Şair bayrağın xalqın sevgisindən, məhəbbətindən – azadlııq, istiqlaliyyət, milli varoluş idealından doğduğunu poetik formada dilə gətirir. Onun ucalıqda tapan varlığını xalqın milli iftixarı, vüqarı, əzəmətli duruşu kimi təcəssüm etdirir. Bu şanlı tarixin, böyük idealların, şanlı mücadilələrin nəticəsi olan üçrəngli bayrağımızın yenidən dövlət bayrağı olaraq bərpa edilməsi və qaldırılmasında Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin misilsiz tarixi xidmətlərini, uzaqgörən, müdrik qərarları və fəaliyyətini xatırladır, milli tarixin şan-şövkət təcəssümü olduğunu diqqətə çəkir:
Xalqımın sevgisi, məhəbbətisən,
Yurdumun vüqarı, əzəmətisən.
Sən ulu Heydərin əmanətisən!
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Parlayır sinəndə ayın, ulduzun,
Səninlə fəxr edir hər oğlun, qızın.
Köksündə boy atıb ən böyük arzun.
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Göründüyü kimi, şair bayrağın həm də ümummilli idealların, arzuların təcəssümü olduğuna da işarə edir. Çünki bayrağımızın köksündə, onun üzərində al-əlvan üç rəng – mavi, yaşıl və qırmızı rənglər silsiləsi və ansamblında xalqımızın milli mənsubiyyəti olan türk millətinə mənsubluğunun daimiliyini, müstəqillik, azadlıq ideyalarını və dini dəyərlərini qorumaqla müasirləşməyini öz simvolikasında ifadə edib. Ay və ulduz birliyi əbədi xoşbəxtlik və sədaət içində var olmaq arzusunu ümumiləşdirir.
Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri tərənnüm və vəsflə bərabər düşündürücü, məzmunlu, təhlil xarakterli bir bədii əsər nümunəsidir. Xalqın, millətin və dövlətin ümumi ideallarının simvolikası olan bir müqəddəs varlıq kimi bayrağın tərənnümündən, gözəlliyini vəsfindən başqa burada həm də işarələrin kəsb etdiyi məna-məzmun xüsusiyyətləri də izahlanır, oxuculara ideya oluraq sevdirilərək aşılanır.
Azərbaycanın dövlət bayrağına bəslənilən məhəbbət, onun doğurduğu milli qürur və heysiyyət, rənglər silsiləsinə verilən mənalar və mənalandırmalar Naxçıvan ədəbi mühiti nümayəndələrinin yaradıcılığında özünə xüsusi yer almaqla geniş təhlil predmetinə çevrilir. Bu nümunələrdə dövlət müstəqilliyinə sevgi, milli mənsubiyyətlə öygü, mücadilə əzmilə fəxarət və s. başlıca yer almaqla poeziyanın xüsusi çalarını, poetik rəngini təşkil edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 452
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-11-2020 01:34 | Bölmə: Siyasət
İkinci yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində bayraq mövzusuna müraciət ardıcıllıq və davamlılıq təşkil etmişdir. Milli mücadilə epoxasından doğan 90-cı illərdən sonrakı Naxçıvan ədəbi mühiti milli dəyərlərə, müstəqillik ideyalarına və dövlətçilik atributlarına həmişə bağlı olmuşdur. Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunmasından doğan sevinc, xüsusilə Naxçıvanda qaldırılan müstəqillik rəmzi olan üçrəngli Azərbaycan bayrağına olan məhəbbət və ondan doğan qürur dolu hislərin bədii əksi bu mərhələdə yaranan ədəbi prosesdə mövzu-motiv olmaq etibarilə başlıcalıq təşkil etmiş, şairlərimiz tərəfindən davamlı müraciət olunaraq qiymətli nümunələr yaradılmışdır.
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan şair Xanəli Kərimli milli düşüncə və heysiyyət ehtiva edən yaradıcılığında bayrağın vəsfi, tərənnümü və təlqini olan xüsusi təsir gücünə malik şeirilə ədəbi prosesə yeni bir zənginlik qatmışdır. Şair Azərbaycan bayrağının vəsfi istiqamətində olduqca böyük istedad və məharət göstərərək yüksək poetik təsirə malik qüvvətli bir əsər ortaya qoymuşdur. Şair bayrağın milli qeyrət, hünər, varlıq, alilik, müqəddəslik, dəyər rəmzi olduğunu poetik ustalıqla təqdim edərək yazırdı:
Mənim başımın üstdə,
İki səcdəgahım var.
Biri uca Allahım,
Biri enməz bayrağım!
Şair dövlət bayrağımızın rənglərinin təbiətin özündən, gözlərə görünən reallıqlardan, dünya və aləmdən yarandığını deyir. Onun məğzi və mənasını, işarələrində gizlənən mahiyyət və məzmununu xalqımızın humanizm, insaniyyət və bəşəriyyətsevərliyi ilə səciyyələndirir.
Bayrağımın rəngində
Yerin-göyün rəngi var.
Yurdumun azadlığı,
Pozulmaz ahəngi var! –
deyən şair Azərbaycan bayrağını bəzəyən mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin təbiətin ən gözəl, sevilən rənglər olduğunu ifadə etməklə bərabər, mavi ilə göyü, səmanı, qırmızı ilə gözəlliyi, sevgini, azadlığı, yaşıl rənglə təbiətin, dünyanın çiçəklənməsini əlaqələndirmiş, semantik olaraq bağlamışdır. Əlbəttə, göy ucalıqdır, alilikdir, Allaha, imana, sevgiyə yaxınlıqdır, Göylərə, tək olan uca Tanrıya iman gətirən milli mənsubiyyətə nişanədir. Qırmızı dünyanın bəzəyi olmaqla bərabər, sevgidir, azadlıq rəmzidir, azadlıq yolunda tökülən qanlara, istiqlal coşqusuna, hürriyyət təşnəliyinə bir işarədir. Yaşıl rəng daim çiçəklənmək, göyərmək, inkişaf etməkdir, müasirləşməkdir, eyni zamanda dinimizin rəmzi, islamın bayrağına işarədir. Şair bayrağın üzərindəki rənglərin mahiyyəti, simvolikasına həm ayrı-ayrılıqda nəzər yetirməyə sövq etdiyi kimi, həm də bu rənglərə bir ansambl, rəmzi məna konseptuallığı çərçivəsində yanaşmanı təlqin edərək onların məntiqi bağlılığı və əlaqələnməsində rənglər silsiləsinin ideoloji mahiyyətini əks etdirir. Şair poetik məharətlə bu xoşbəxtlik duyğuları və hislərini öz misralarında poetik ifadəyə bükərək təqdim və təlqin edir. Azərbaycan bayrağının rənglər və işarələr simvolikasında öz mənasını tapan ay-ulduzlu bir xoşbəxtlik və sədaət dünyasını misralarında dilə gətirir. Həm də bayrağımızdakı bu rənglər ansamblını düyanın al-əlvanlığı, gözəlliyi, varlığı kimi səciyyələndirir. Bayrağın azadlıq, istiqlaliyyət rəmzi olmasını qabardan şair onu “azadlıq, istiqlaliyyət istəyilə köləliliyi dəf edən döyüşkən bir millət kimi alıb ucaltdığını” yazır:
Mən onu qoparmışam
Köləlik zəncirindən.
Ona səcdə edirlər
Dünyanın hər yerində.
Şair buna da diqqət çəkir ki. bu bayraq həm də milli istiqlaliyyətimizin uca, ali rəmzi kimi bütün dünya ölkələrində hörmət və ehtiramla dalğalandırılır. O həm də xalqlar, millətlər, dövlətlər arasında dövlətimizin və millətimizin imzası, mövcudluğu kimi çıxış edir: bayraq milli heysiyyətimiz, qürurumuz, varlığımız, nişanəmizdir:
O qalxıb ucalanda
Bayraqların içində.
Ucalır millətim də
Millətlərin içində.
Söz yox, şair Xanəli Kərimlinin “Ucalır millətim də Millətlərin içində” misraları ilə görkəmli romantik sənətkarımız, hürriyyət sevdalı millətpərvər şairimiz, ustad Məhəmməd Hadinin:
Ey Vətən! Ey pəriyi-vicdanım!
...Səni sevmək deyilmi imanım?
…İmzasını qoymuş miləl övraqi-həyatə,
Yox millətimin xətti bu imzalar içində -
kimi məşhur misralarına müraciət etdiyini, onu müasirliklə əlaqələndirib doğmalıq nümayiş etdirdiyini də aydın müşahidə edə bilirik. Əgər XX əsrin əvvəllərində böyük istiqlal şairilərimizdən Məhəmməd Hadi öz misralarında millətimizin millətlər arasında xəttinin, mövcudluğunun olmamasından dərin narahatlıq keçirir, onu ifadə edirdisə, Xanəli Kərimli kimi müasir şairlərimiz bu misraya müraciət edərək artıq əsrin sonlarına doğru millətin imzasının imzalar içində olmasından aşıb-daşan fəxarət hislərini ifadə edir, yazıb-yaradırdılar. Bu mənada bəhs olunan misralarda milli nikişaf, istiqlaliyyət və azadlıq uğrunda mübarizə, dövlətçilik əzminin mənalandırıldığını da qətiyyətlə deyə bilərik.
Xanəli Kərimlinin bayraq mövzulu şeirində həm də bayraqdan, ümumiyyətlə, milli konsepsiyadan, düşüncə və heysiyyətdən yaranmış baxış müstəvisi, dəyərlər kompleksi də öz təzahürünü tapır. Şairin təbirincə, bayraq millətin ləyaqət, vüqar rəmzi, vətəndaş qeyrətinin əksi, azadlıqda mövcud olan milli varlığın mənalanmış, rəmzləşmiş ifadəsidir. Buna görə də Bayraq - millətdir, dövlətdir, milli kimlikdir, ləyaqətdir, birləşdirici dəyərdir, həmrəylik vasitəsidir. Bu mənada bayrağa məhəbbət bəsləyənlər dost, ona əks gedənlər düşməndir:
O mənim yad ellərdə
Danışan saf dilimdi.
Vüqarım, ləyaqətim,
Vətənimdi, elimdi.
Onu sevən ölkələr
Doğmalaşır gözümdə.
Onu sevməyənlərin
Tökəcəyəm gözün də.
Çünki döyüşdən doğub
Millətimin xoş çağı.
Bayraqlar bayraqdarı,
Azərbaycan bayrağı!
Sonuncu misradakı “bayraqlar bayraqdarı Azərbaycan bayrağı” misrası ilə şairin bir neçə məsələni ehtiva etdiyini düşünmək olar. Belə ki, “bayraqlar bayraqdarı” fikrilə şairin öz dövlət bayrağına olan sevgisi və məhəbbətini daha da fərqləndirmək və xüsusiləşdirmək mənasında işlətdiyini düşünmək olar. Hər halda hər bir vətəndaş öz dövlətinin bayrağını bütün sevgilərin zirvəsində olan hislə sevdiyinə görə münaliğəli bir şəkildə müqayisə, öygü etdiyinə işarə etmək də olar. Digər bir mənada isə, bütün bayraqlar sırasında Azərbaycan bayrağı öz vətənində, öz sərhədləri, evi daxilində bütün bayraqlardan başda – soldan birinci olmaqla özünə yer tutur ki, digər ölkə bayraqları da ondan sonra gələrək düzülür və bu mənada “bayraqlar bayraqdarı” təsirini bağışlayır və şair tərəfindən bu ifadə ilə mənalandırılır.
Ədəbi mühitin layiqli nümayəndələrindən olan və Naxçıvanda Dövlət Bayrağı Meydanı istifadəyə veriləndə orda söylənilən Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri də çox təqdirəlayiqdir. Dörd bənddən ibarət olub, beşlik şəklində cəngi notları üzərində yazılan bu şeirdə döyüş, qələbə, zəfər təntənəsi aydın şəkildə öz təsirini buraxır. Qələbə təntənəsi şeirin ümumi ruhunu müşaiyət edir. Şeirin ilk bəndində bu ruh daha qabarıqdır və Azərbaycan bayrağının rənglərinin təbiətin öz rəngindən gəldiyinə diqqəti çəkir:
Göylərdən almısan mavi rəngini,
Təbiət bəxş edib öz çələngini.
Döyüşdə çalmısan zəfər cəngini
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Şeirdə bayrğımızın üç rənginin – mavi, qırmızı və yaşıl rənglərin bir ansambl olaraq mənalı və məntiqi əlaqəsi öz əksini tapıb. Mavi səma ilə onun altında boyhaboy uzanan al qırmızı və yaşıl çöllərin bir-birini tamamlayan ahəngindən yaranan təəssüratın sanki Azərbaycan bayrağında özünə yer aldığı, təcəssüm tapdığına şair diqqəti cəlb edir və onu mənalandırmağa, ifadə etməyə çalışır. Bu bayraq sanki öz rənglər gözəlliyi və ansamblı ilə gözəlliklər yurdu, odlar diyarı Azərbaycanı simvollaşdırır, onun tərənnümçüsünə çevirir.
Şair bayrağın xalqın sevgisindən, məhəbbətindən – azadlııq, istiqlaliyyət, milli varoluş idealından doğduğunu poetik formada dilə gətirir. Onun ucalıqda tapan varlığını xalqın milli iftixarı, vüqarı, əzəmətli duruşu kimi təcəssüm etdirir. Bu şanlı tarixin, böyük idealların, şanlı mücadilələrin nəticəsi olan üçrəngli bayrağımızın yenidən dövlət bayrağı olaraq bərpa edilməsi və qaldırılmasında Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin misilsiz tarixi xidmətlərini, uzaqgörən, müdrik qərarları və fəaliyyətini xatırladır, milli tarixin şan-şövkət təcəssümü olduğunu diqqətə çəkir:
Xalqımın sevgisi, məhəbbətisən,
Yurdumun vüqarı, əzəmətisən.
Sən ulu Heydərin əmanətisən!
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Parlayır sinəndə ayın, ulduzun,
Səninlə fəxr edir hər oğlun, qızın.
Köksündə boy atıb ən böyük arzun.
Qalxıb ucalmısan Vətənlə qoşa,
Üçrəngli bayrağım, yaşa, min yaşa!
Göründüyü kimi, şair bayrağın həm də ümummilli idealların, arzuların təcəssümü olduğuna da işarə edir. Çünki bayrağımızın köksündə, onun üzərində al-əlvan üç rəng – mavi, yaşıl və qırmızı rənglər silsiləsi və ansamblında xalqımızın milli mənsubiyyəti olan türk millətinə mənsubluğunun daimiliyini, müstəqillik, azadlıq ideyalarını və dini dəyərlərini qorumaqla müasirləşməyini öz simvolikasında ifadə edib. Ay və ulduz birliyi əbədi xoşbəxtlik və sədaət içində var olmaq arzusunu ümumiləşdirir.
Rövşən Hüseynovun “Üçrəngli bayrağım” şeiri tərənnüm və vəsflə bərabər düşündürücü, məzmunlu, təhlil xarakterli bir bədii əsər nümunəsidir. Xalqın, millətin və dövlətin ümumi ideallarının simvolikası olan bir müqəddəs varlıq kimi bayrağın tərənnümündən, gözəlliyini vəsfindən başqa burada həm də işarələrin kəsb etdiyi məna-məzmun xüsusiyyətləri də izahlanır, oxuculara ideya oluraq sevdirilərək aşılanır.
Azərbaycanın dövlət bayrağına bəslənilən məhəbbət, onun doğurduğu milli qürur və heysiyyət, rənglər silsiləsinə verilən mənalar və mənalandırmalar Naxçıvan ədəbi mühiti nümayəndələrinin yaradıcılığında özünə xüsusi yer almaqla geniş təhlil predmetinə çevrilir. Bu nümunələrdə dövlət müstəqilliyinə sevgi, milli mənsubiyyətlə öygü, mücadilə əzmilə fəxarət və s. başlıca yer almaqla poeziyanın xüsusi çalarını, poetik rəngini təşkil edir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 452
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:15
Gürcüstan parlamenti Qələbə günü ilə bağlı mübahisəni tarixin yenidən yazılması cəhdi adlandırıb
7-05-2025, 19:21
Orban Ukraynaya yeni yardım planını qalmaqal adlandırıb
6-05-2025, 21:48
Litva Vuçiçə Rusiyaya uçmağı qadağan etdi
5-05-2025, 21:39
Orban Kiyev rejiminin başçısının təhdidləri səbəbindən Zelenski ilə münaqişəyə girib
4-05-2025, 15:51
Putin alman dilində layiqli insanlar üçün Avropaya mesaj verib
4-05-2025, 15:41
Müxalifət partiyasının lideri silahlı hücuma məruz qalıb
3-05-2025, 17:15
Zaxarova Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Londondakı parada dəvəti ilə: "Yazda kimin qarışdığını bildik
2-05-2025, 22:14
Yaş senzi mintinqinin iştirakçısı olan 8-12 yaşlı uşaqlar kim idi?
1-05-2025, 22:47
Polşa prezidentliyinə namizədin köməkçisi Biala Podlaska meriyasından Ukrayna bayrağını götürüb
1-05-2025, 21:16
Prezidentin Mətbuat Xidmətinin sektor müdiri işdən çıxarıldı
1-05-2025, 20:58
”Ər-Riyad 2025"ə hazırlıq davam edir-VİDEO
30-04-2025, 21:40
Milli Məclisə Kamran Əliyevlə bağlı təqdimat daxil oldu
30-04-2025, 14:42
Estoniya Ukraynaya “istəklilər koalisiyası”nın bir hissəsi kimi əsgərlər göndərməyə hazırdır
30-04-2025, 09:13
Zaxarova Zelenskinin hərəkətlərini canlı televiziyada terror hücumu planlaşdırması ilə müqayisə edib
29-04-2025, 17:10
İcra başçısının müavini işdən çıxarıldı - Foto
29-04-2025, 17:04
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-İran əlaqələri ölkələrimizin və bölgənin inkişafı baxımından böyük önəm kəsb edir"
28-04-2025, 21:30
Litva prezidenti rusları Rusiyaya səyahət etmək üçün yaşayış icazələrindən məhrum edən qanunu imzalayıb
28-04-2025, 21:25
Paşinyan: "Ermənistan Rusiya ilə münasibətləri kəsmək niyyətində deyil"
28-04-2025, 12:37
Miroşnik: "ABŞ Demokratlar tərəfindən Rusiyaya qarşı irəli sürülən ittihamların klişelərindən əl çəkdi"
26-04-2025, 08:13
Azərbaycan-Çin: münasibətlərdə birgəlik və yüksək inkişaf
26-04-2025, 08:06
Səudiyyə Ərəbistanının “Əş-Şarq əl-Avsət” qəzeti Azərbaycan Prezidentinin Çinə səfərindən yazıb
25-04-2025, 10:55
Müqəddəs vəzifə- Səyavuş Qasımov
24-04-2025, 16:35
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-Çin münasibətlərinin hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlməsi mühüm siyasi hadisədir"
24-04-2025, 16:01
Deputat Afonin: "Ukraynada sülhlə Tramp ABŞ-ın gələcək liderinin təməlini qoyacaq"
23-04-2025, 23:42
Azərbaycan-Çin münasibətləri: Sülhə, sabitliyə və inkişafa töhfə verən nümunəvi əməkdaşlıq modeli
23-04-2025, 20:55
Peskov: "Rusiya Avropadan demokratiya dərsi almaq istəmir"
23-04-2025, 10:20
Azərbaycan-Çin münasibətlərinin inkişafına sanballı töhfə-Kamal Paşazadə
22-04-2025, 21:16
Deputat Zatulin: "Altı ay ərzində hərbi əməliyyatlar dayandırılacaq"
22-04-2025, 19:29
Uşakov: "Rusiya və ABŞ arasında Ukrayna üzrə danışıqların nəticələri barədə danışmaq hələ tezdir"
22-04-2025, 19:10
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan və Çin müstəqil xarici siyasət yürüdən etibarlı tərəfdaşlardır"
22-04-2025, 18:41
Uşakov: "Vitkoff bu həftə Moskvaya gəlməyi planlaşdırır"
20-04-2025, 19:40
İran-ABŞ nüvə texniki danışıqları aprelin 23-də keçiriləcək
20-04-2025, 10:01
Amerikalı veteran Castl: "Nyu York hər şeydə Moskvaya uduzur"
18-04-2025, 20:50
Professor Fenenko hesab edir ki, amerikalılar Ukraynanı silahlandırmaqdan əl çəkməyəcəklər
18-04-2025, 10:56
Cənubi Qafqazın sabitliyinin təmin olunmasında Azərbaycan-Gürcüstan əlaqələrinin rolu-Səyavuş Qasımov
18-04-2025, 09:46
Kabulov: "KazanForum çərçivəsində böyük Rusiya-Əfqanıstan biznes forumu keçiriləcək"
17-04-2025, 23:03
Rusiyanın Kabildəki səfiri Ali Məhkəmənin Talibanla bağlı qərarını mühüm addım adlandırıb
17-04-2025, 21:54
Səfir Neçayev onu Almaniyaya dəvət etməmək qərarına sakitcə yanaşıb
17-04-2025, 12:34
Vüqar Rəhimzadə: "Zəngəzur dəhlizi regionda yeni iqtisadi, nəqliyyat və kommunikasiya əlaqələrinin qurulmasına mühüm töhfə verəcək"