19:28 / 09-07-2025
Polşanın müdafiə naziri Baltik dənizini NATO-nun Daxili dənizi adlandırıb
19:17 / 09-07-2025
Ermənistanda məhkəmə müxalifətçi deputat Sarkisyanı 2 ay müddətinə həbs edib
19:17 / 09-07-2025
Ermənistanda məhkəmə müxalifətçi deputat Sarkisyanı 2 ay müddətinə həbs edib
19:02 / 09-07-2025
Hava zərbəsi nəticəsində yaralanan 5 yaşlı uşaq ölüb
18:52 / 09-07-2025
Macarıstan Aİ-nin Ukrayna üçün büdcəsindən 100 milyard avro ayrılmasına etiraz edir
18:52 / 09-07-2025
Macarıstan Aİ-nin Ukrayna üçün büdcəsindən 100 milyard avro ayrılmasına etiraz edir
18:41 / 09-07-2025
Hüquq-mühafizə orqanları daha bir futbol klubunu hakimlərə rüşvət verməkdə şübhəli bilir
18:41 / 09-07-2025
Hüquq-mühafizə orqanları daha bir futbol klubunu hakimlərə rüşvət verməkdə şübhəli bilir
18:25 / 09-07-2025
İtaliyanın xarici işlər naziri özünü tarixin ən şanssız naziri adlandırıb
18:25 / 09-07-2025
İtaliyanın xarici işlər naziri özünü tarixin ən şanssız naziri adlandırıb
18:07 / 09-07-2025
Ərizəçinin qətlində şübhəli bilinən şəxs tapılıb
17:43 / 09-07-2025
CNN: Tramp Ukrayna münaqişəsində Rusiyaya Qələbə vermək istəmir
17:37 / 09-07-2025
Hamilə xəstə doğum evinə gedərkən feldşerə hücum edib
17:37 / 09-07-2025
Hamilə xəstə doğum evinə gedərkən feldşerə hücum edib
17:26 / 09-07-2025
Vologda məhkəməsi Stalinin abidəsinin yaradılması ilə bağlı müqaviləni etibarsız hesab edir
17:06 / 09-07-2025
Təhlükəsizlik qüvvələri Le Penin Parisdəki partiya qərargahına basqın edib
16:48 / 09-07-2025
Orban fon der Leyeni istefaya çağırır
16:40 / 09-07-2025
9 rusiyalı futbol hakimi rüşvət almaqda şübhəli bilinir
16:33 / 09-07-2025
Beloussov Qazaxıstanın müdafiə naziri Kosanovla danışıqlar aparıb
16:19 / 09-07-2025
Kelin: Rusiya Böyük Britaniyanın artan nüvə potensialını nəzərə almalıdır
16:02 / 09-07-2025
Krasnoyarsk diyarında sərt eniş edib, pilot xəstəxanaya yerləşdirilib
15:45 / 09-07-2025
Peskov: Kreml Trampın “sərtləşdirən ritorikasına” sakit reaksiya verir
21:45 / 08-07-2025
Müharibə müxbiri Razin: Kursk vilayətində düşmənin körpübaşı yoxdur
21:42 / 08-07-2025
Dağıstanlı idman şərhçisi qanunsuz silah alverinə görə şərti cəza alıb
21:39 / 08-07-2025
Moskva vilayətində güclü yağış və tennis topu boyda dolu yağıb
21:36 / 08-07-2025
Ermənistan prezidenti elektrik şəbəkələrinin milliləşdirilməsinə icazə verən qanunu imzalayıb
21:26 / 08-07-2025
Məhkəmə futbolçu Promesin həbs müddətini uzadıb
21:21 / 08-07-2025
Ulduz vizajist və stilist Dmitri Vişnevski vəfat edib
21:18 / 08-07-2025
Rusiya Silahlı Qüvvələrinin əsgəri Oper: Ukrayna Silahlı Qüvvələri KXDR-in Boqatır şəhərində ağ bayraqlı qaçqınlara atəş açıb.
21:11 / 08-07-2025
“Zoloto Ynykchana” şirkətinə məxsus An-2 təyyarəsinin sərt eniş anından görüntülər yayılıb.
21:06 / 08-07-2025
Qazaxıstan ABŞ-ın 25% ticarət tariflərinə cavab verəcəyini vəd edir
21:03 / 08-07-2025
Qırmızı dənizdə Yunanıstan yük gəmisinə hücumda Rusiya yaralanıb
20:57 / 08-07-2025
IDF Livanın Tripolisində HƏMAS-ın əsas üzvünə qarşı hücumdan xəbər verib
20:52 / 08-07-2025
Rusiyada alkoqol istehsalı 2025-ci ilin birinci yarısında 16,1% azalıb
20:47 / 08-07-2025
Krım sakini Krım körpüsünü dağıtmaq çağırışlarına görə mühakimə olunacaq
20:38 / 08-07-2025
Tramp ticarət tərəfdaşlarına yeni tariflərlə bağlı məktublar göndərməyə davam edəcək
20:33 / 08-07-2025
Viktor Tsoyun yaşadığı Sankt-Peterburqdakı ev regional abidə kimi tanınıb
20:27 / 08-07-2025
Səudiyyə Ərəbistanı öz resurslarını bütün investorlar üçün əlçatan etməyə hazırdır
20:21 / 08-07-2025
Slutski nəqliyyat naziri Nikitini sistemli adam adlandırıb
20:15 / 08-07-2025
Hər gün nömrələrin dəyişdirilməsi ilə 1,2 milyon zəng aşkarlayır
Naxçıvanda tərcümə sənəti və ədəbi proses-Fidan Nizaməddin qızı Abdurahmanova
Tarix: 19-08-2021 00:52 | Bölmə: Ədəbiyyat
Bədii tərcümə yüksək yaradıcılıq və elmi-nəzəri qabiliyyət tələb edən olduqca vacib bir sənətdir. Hər bir orijinal əsərin taleyi onun tərcüməçisinin dünyagörüşü və geniş mütaliəsindən asılıdır. Bütün xalqların ədəbiyyatının inkişaf etməsi üçün tərcümə vacib şərtlərdəndir və burada ağırlıq tərcüməçinin üzərinə düşür. Böyük rus şairi A.S.Puşkinin qənaəti də bu fikri təsdiq edir: tərcüməçilər ədəbiyyatın poçt atlarıdır. Təsadüfi deyil ki, elmlərarası mübadilə, dövlətlərarası yaxınlaşma tərcümə nəzəriyyəsi və tərcümə sənətinin inkişafı sayəsində təkmilləşmişdir. Mütaliə etdiyimiz hər bir bədii əsər isə oxucuda həmin xalqların mədəni irsi və tarixi haqqında müfəssəl fikir yaradır. Burada Balzakın yazı masasının üzərindəki Napoleonun balaca heykəlciyinin altına yazdığı fikri xatırlamaq yerinə düşər: “Sənin qılıncla ala bilmədiyin yerləri mən qələmlə alacağam”.
Qürurvericidir ki, Naxçıvanda da tərcümə sənətinə maraq getdikcə artmaqdadır. Bir qədər əvvələ qayıdaraq qeyd edək ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Yazıçılar Birliyinin fəaliyyətinə həsr etdiyi 2012-ci il 19 oktyabr tarixli konfransında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun bədii tərcümə ilə bağlı məsələlərə toxunaraq: “Muxtar respublikada xarici dillərin birbaşa tərcümə ilə məşğul olan yazıçı və şairlərin olmasını əsas götürərək Yazıçılar Birliyinin nəzdində Bədii Tərcümə Mərkəzi yaratmaq mümkündür” tövsiyəsini diqqətə çatdırıb. Bu tövsiyə əsas götürülməklə qısa bir zaman kəsiyində tərcümə ilə məşğul olan, Naxçıvanda yaşayıb-yaradan şair və yazıçılar dəvət edilərək Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyində Şirməmməd Qüdrətoğlunun rəhbərliyi ilə Bədii Tərcümə Mərkəzi yaradılıb. Burada son illərin ədəbi hadisəsi kimi bir neçə tərcüməni diqqətə çatdırmaq istərdim.
AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Amanoğlunun Türk dünyasının korifeyi Cəlaləddin Ruminin “Məsnəvi”sini ilk dəfə olaraq dilimizə tərcüməsi, həmçinin bu əsərin altı kitab şəklində Konyada nəşri, “Dünyaya pəncərə” adlı üçhissəli almanaxın, yetmiş yeddi şairin şeirindən ibarət “Nakşi-cihan Nahçıvan” kitabının türk dilində Ankarada nəşri və alman, ingilis, rus dillərindən xeyli sayda əsərin tərcüməsi mərkəzin öz işinə məsuliyyət hissi ilə yanaşmasının ifadəsidir.
Mərkəz tərəfindən hazırlanmış Şamil Zamanın Qustav Floberin “Salambo” romanı 2020-ci ilin ilk sanballı tərcümə əsəridir.
Tərcümələrdən biri Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinə həsr olunub. Belə ki, Naxçıvanda yaşayan şairlərin əksəriyyətinin yaradıcılığını əhatə edən “Naxçıvan şeir çələngi” kitabı oxuculara təqdim edilib. Kitaba ön söz yazmış akademik İsa Həbibbəylinin bu nəşrdəki şeirləri Azərbaycan dilindən fransız dilinə tərcümə edən Şamil Zaman haqqında qənaəti maraqlıdır: “Geniş elmi-ədəbi ictimaiyyət arasında Şamil Zaman bir ədəbiyyatşünas, istedadlı şair və nasir, bacarıqlı bir tərcüməçi kimi tanınır. Artıq onun yarım əsrə yaxın davam edən və ayrı-ayrı istiqamətlərə aid olan əsərlərindən irihəcmli biblioqrafiya yaratmaq mümkündür”.
Ədəbiyyat aləmindən hamının “Madam Bovari”nin müəllifi kimi tanıdığı Qustav Floberin ikinci romanı “Salambo”nun (1862) hazırda xarabalıqları YUNESKO tərəfindən tarixin nişanələri kimi qorunan Karfagenin (eramızdan əvvəl III əsr) tarixindən götürülmüşdür. Flober dünya ədəbiyyatında ən məşhur üslubçu sayılır. Həm yazıçının, həm də tərcüməçinin bədii üslub baxımından harmoniyası və sənətkarlığı özünü göstərməkdədir: “...çəmənlikdə adda-budda yerlərdə zanbaq gülləri yırğalanırdı; cığırlara mərcan tozu ilə qarışdırılmış qara qum tökmüşdülər və ortada isə həyətin bu başından o biri başına qədər ətrafına hər iki tərəfdən sərv ağacı salınmış xiyaban yaşıl tikili daş abidə kimi uzanıb gedirdi”. Burada Floberin üslubu Azərbaycan dilinin çalarları ilə aydın duyulmaqdadır.
Bədii Tərcümə Mərkəzi tərəfindən hazırlanaraq oxuculara təqdim olunmuş “Dünyaya pəncərə” adlı üçhissəli – hekayələr, dram əsərləri və şeirlərin tərcümələrindən ibarət almanax 2014-cü ildən nəşr edilməkdədir. Şirməmməd
Qüdrətoğlunun, Hüseyn Razinin, Şamil Zamanın, Kəmalə Ağayevanın, Vaqif Məmmədovun və Elxan Yurdoğlunun dünya ədəbiyyatı lirikasından ana dilimizə tərcümələri almanaxda özünə yer alıb. “Dünyaya pəncərə” almanaxının ikinci kitabına toplanmış Vaqif Məmmədov, Hüseyn Əsgərov, Ələddin Abbasov, Bağır Qədimov, Şirməmməd Qüdrətoğlu tərəfindən dünya ədəbiyyatından qısa hekayələrin tərcümələri də oxucular tərəfindən maraqla qarşılanıb.
Almanaxın üçüncü kitabı isə Həmid Arzulunun tərcümələri əsasında Efraim Lessinqin və Bertold Brextin dram əsərlərindən ibarətdir. Filologiya elmləri doktoru, yazıçı-tərcüməçi Həmid Arzulu Stefan Svayqın poetik dili və özünün qüdrətli yazıçı təxəyyülünün vəhdəti ilə yazıçının novellalarını orijinaldan – alman dilindən tərcümə etmişdir.
Tənqidi realizmin nümayəndələrindən olan, Vyana şəhərində doğulan və kiçik yaşlarından ədəbiyyata maraqgöstərən qadın qəlbinin ən gözəl bilicisi hesab edilən XX əsrin Avstriya yazıçısı Stefan Svayqın əsərlərində dərin humanizm, həyata sonsuz məhəbbət xüsusilə güclüdür.
“Bir qadının həyatından 24 saat” novellasındakı dil axıcılığı, qadın psixologiyasına, onun mənəvi aləminə nüfuz edərək təlatümlü sarsıntılarına müsbət təsir etmək yazıçının və tərcüməçinin sənətkarlığıdır: “Mənə elə gəldi ki, başıma, sanki ağır dəmir dəbilqə keçiriblər, bu dəbilqə mənim alnımı sıxır, ağırlığı altında isə bədənim tab gətirməyərək aşağı əyilir”. M.Qorkinin Stefan Svayqın yaradıcılığı haqqında dediyi “Qadın haqqında belə məhəbbətlə, belə ehtiramla yazan başqa sənətkar tanımıram” fikrini tamamilə Həmid Arzulunun tərcüməsinə də aid etmək olar.
Əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi yetmiş yeddi şairin şeirlərindən ibarət “Nakşi-cihan Nahçıvan” kitabının türk dilində Ankara nəşrində ulu diyarımız Naxçıvan torpağının yetişdirdiyi şairlərimizin şeirləri toplanıb. Xalq şairi Məmməd Arazın, İslam Səfərlinin şeirlərindən başlayaraq gənc şairlərimizin, xüsusilə bu kitabın tərcüməsində böyük zəhməti olmuş şair Elxan Yurdoğlunun Naxçıvana həsr edilmiş şeirləri bu kitabda yer almışdır.
Qeyd etdiyimiz kimi, bədii ədəbiyyatın dünya ədəbiyyatı ilə qarşılıqlı əlaqəsi, zənginləşməsi və öyrənilməsi üçün ədəbi tərcümə böyük vasitədir. Çünki dünyada biliyin zənginləşdirilməsi və qarşılıqlı öyrənilməsinin əsas vasitələrindən olan tərcümənin nüfuz etmədiyi sahə yoxdur. Bədii tərcümə ilə yanaşı, elmi əsərlərin, xüsusilə elmi məqalələr və məruzələrin tərcümələri elmi-ədəbi əlaqələri əks etdirir. Tərcümə elmi əsərlərdə dilin düzgün işlədilməsini və elmin beynəlxalq müstəvidə ədəbi-mədəni mübadilələrini həyata keçirən prosesdir. Müxtəlif xalqların ədəbi prosesinin tərcüməsinin keyfiyyətli nəticəsi üçün orijinalın müəllifi ilə tərcüməçi eyni elmi istedad səviyyəsində olmalıdır. Polşada, Rusiyada və Azərbaycanda bir sıra elmi məqalələrin müəllifi, Naxçıvan torpağının yetirməsi, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov Azərbaycan Respublikasının Polşadakı səfirliyinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Azərbaycan-Polşa diplomatik əlaqələrinin qurulmasının və bərpasının 20 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materiallarını polyak dilinə tərcümə etmişdir. Həmin materiallar arasında akademik İsa Həbibbəylinin “Azərbaycan-Polşa əlaqələrində Naxçıvan”, Fəxrəddin Veysəllinin “Azərbaycan dilçiliyinin inkişafı Polşa-Azərbaycan əlaqələri kontekstində”, Afaq Ramazanovanın “Yüzyıl Azerbaycan halk edebiyatı araştırmaları tarihinde polonya bilim adamları”, Əbülfəz Quliyevin “Nizami”nin “Xosrov və Şirin”inin türkcəyə ilk tərcüməsi (XIV əsr) və əsərin bəzi dil xüsusiyyətləri” məqalələrinin tərcümələri xüsusi yer tutur.
Samir Səttarov Polşada polyaklar və azərbaycanlılar arasında elmi-mədəni və diplomatik əlaqələrin tarixini təsdiq edən yagellon sikkələrinin tapılması, Azərbaycanda qarşılıqlı yardım formaları və xalqımızın qonaqpərvərliyindən bəhs edən, Azərbaycan etnoqrafiyasına, tarixinə, ədəbiyyatına dair bir sıra kitabları polyak dilinə tərcümə etmişdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin Bədii Tərcümə Mərkəzi tərəfindən hazırlanmış bu tərcümələrin əsas üstünlüyü ondadır ki, onlar ənənəvi olaraq ikinci dildən, yəni rus dilindən deyil, birbaşa orijinaldan tərcümə olunmuşdur. Barəsində danışdığımız tərcümələr Bədii Tərcümə Mərkəzinin uğurlu fəaliyyətinin bəhrəsi hesab oluna bilər.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurahmanova,
AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun
Ədəbi tənqid şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, dosent
Baxış sayı: 1 173
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-08-2021 00:52 | Bölmə: Ədəbiyyat
Bədii tərcümə yüksək yaradıcılıq və elmi-nəzəri qabiliyyət tələb edən olduqca vacib bir sənətdir. Hər bir orijinal əsərin taleyi onun tərcüməçisinin dünyagörüşü və geniş mütaliəsindən asılıdır. Bütün xalqların ədəbiyyatının inkişaf etməsi üçün tərcümə vacib şərtlərdəndir və burada ağırlıq tərcüməçinin üzərinə düşür. Böyük rus şairi A.S.Puşkinin qənaəti də bu fikri təsdiq edir: tərcüməçilər ədəbiyyatın poçt atlarıdır. Təsadüfi deyil ki, elmlərarası mübadilə, dövlətlərarası yaxınlaşma tərcümə nəzəriyyəsi və tərcümə sənətinin inkişafı sayəsində təkmilləşmişdir. Mütaliə etdiyimiz hər bir bədii əsər isə oxucuda həmin xalqların mədəni irsi və tarixi haqqında müfəssəl fikir yaradır. Burada Balzakın yazı masasının üzərindəki Napoleonun balaca heykəlciyinin altına yazdığı fikri xatırlamaq yerinə düşər: “Sənin qılıncla ala bilmədiyin yerləri mən qələmlə alacağam”.
Qürurvericidir ki, Naxçıvanda da tərcümə sənətinə maraq getdikcə artmaqdadır. Bir qədər əvvələ qayıdaraq qeyd edək ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Yazıçılar Birliyinin fəaliyyətinə həsr etdiyi 2012-ci il 19 oktyabr tarixli konfransında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun bədii tərcümə ilə bağlı məsələlərə toxunaraq: “Muxtar respublikada xarici dillərin birbaşa tərcümə ilə məşğul olan yazıçı və şairlərin olmasını əsas götürərək Yazıçılar Birliyinin nəzdində Bədii Tərcümə Mərkəzi yaratmaq mümkündür” tövsiyəsini diqqətə çatdırıb. Bu tövsiyə əsas götürülməklə qısa bir zaman kəsiyində tərcümə ilə məşğul olan, Naxçıvanda yaşayıb-yaradan şair və yazıçılar dəvət edilərək Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyində Şirməmməd Qüdrətoğlunun rəhbərliyi ilə Bədii Tərcümə Mərkəzi yaradılıb. Burada son illərin ədəbi hadisəsi kimi bir neçə tərcüməni diqqətə çatdırmaq istərdim.
AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Amanoğlunun Türk dünyasının korifeyi Cəlaləddin Ruminin “Məsnəvi”sini ilk dəfə olaraq dilimizə tərcüməsi, həmçinin bu əsərin altı kitab şəklində Konyada nəşri, “Dünyaya pəncərə” adlı üçhissəli almanaxın, yetmiş yeddi şairin şeirindən ibarət “Nakşi-cihan Nahçıvan” kitabının türk dilində Ankarada nəşri və alman, ingilis, rus dillərindən xeyli sayda əsərin tərcüməsi mərkəzin öz işinə məsuliyyət hissi ilə yanaşmasının ifadəsidir.
Mərkəz tərəfindən hazırlanmış Şamil Zamanın Qustav Floberin “Salambo” romanı 2020-ci ilin ilk sanballı tərcümə əsəridir.
Tərcümələrdən biri Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinə həsr olunub. Belə ki, Naxçıvanda yaşayan şairlərin əksəriyyətinin yaradıcılığını əhatə edən “Naxçıvan şeir çələngi” kitabı oxuculara təqdim edilib. Kitaba ön söz yazmış akademik İsa Həbibbəylinin bu nəşrdəki şeirləri Azərbaycan dilindən fransız dilinə tərcümə edən Şamil Zaman haqqında qənaəti maraqlıdır: “Geniş elmi-ədəbi ictimaiyyət arasında Şamil Zaman bir ədəbiyyatşünas, istedadlı şair və nasir, bacarıqlı bir tərcüməçi kimi tanınır. Artıq onun yarım əsrə yaxın davam edən və ayrı-ayrı istiqamətlərə aid olan əsərlərindən irihəcmli biblioqrafiya yaratmaq mümkündür”.
Ədəbiyyat aləmindən hamının “Madam Bovari”nin müəllifi kimi tanıdığı Qustav Floberin ikinci romanı “Salambo”nun (1862) hazırda xarabalıqları YUNESKO tərəfindən tarixin nişanələri kimi qorunan Karfagenin (eramızdan əvvəl III əsr) tarixindən götürülmüşdür. Flober dünya ədəbiyyatında ən məşhur üslubçu sayılır. Həm yazıçının, həm də tərcüməçinin bədii üslub baxımından harmoniyası və sənətkarlığı özünü göstərməkdədir: “...çəmənlikdə adda-budda yerlərdə zanbaq gülləri yırğalanırdı; cığırlara mərcan tozu ilə qarışdırılmış qara qum tökmüşdülər və ortada isə həyətin bu başından o biri başına qədər ətrafına hər iki tərəfdən sərv ağacı salınmış xiyaban yaşıl tikili daş abidə kimi uzanıb gedirdi”. Burada Floberin üslubu Azərbaycan dilinin çalarları ilə aydın duyulmaqdadır.
Bədii Tərcümə Mərkəzi tərəfindən hazırlanaraq oxuculara təqdim olunmuş “Dünyaya pəncərə” adlı üçhissəli – hekayələr, dram əsərləri və şeirlərin tərcümələrindən ibarət almanax 2014-cü ildən nəşr edilməkdədir. Şirməmməd
Qüdrətoğlunun, Hüseyn Razinin, Şamil Zamanın, Kəmalə Ağayevanın, Vaqif Məmmədovun və Elxan Yurdoğlunun dünya ədəbiyyatı lirikasından ana dilimizə tərcümələri almanaxda özünə yer alıb. “Dünyaya pəncərə” almanaxının ikinci kitabına toplanmış Vaqif Məmmədov, Hüseyn Əsgərov, Ələddin Abbasov, Bağır Qədimov, Şirməmməd Qüdrətoğlu tərəfindən dünya ədəbiyyatından qısa hekayələrin tərcümələri də oxucular tərəfindən maraqla qarşılanıb.
Almanaxın üçüncü kitabı isə Həmid Arzulunun tərcümələri əsasında Efraim Lessinqin və Bertold Brextin dram əsərlərindən ibarətdir. Filologiya elmləri doktoru, yazıçı-tərcüməçi Həmid Arzulu Stefan Svayqın poetik dili və özünün qüdrətli yazıçı təxəyyülünün vəhdəti ilə yazıçının novellalarını orijinaldan – alman dilindən tərcümə etmişdir.
Tənqidi realizmin nümayəndələrindən olan, Vyana şəhərində doğulan və kiçik yaşlarından ədəbiyyata maraqgöstərən qadın qəlbinin ən gözəl bilicisi hesab edilən XX əsrin Avstriya yazıçısı Stefan Svayqın əsərlərində dərin humanizm, həyata sonsuz məhəbbət xüsusilə güclüdür.
“Bir qadının həyatından 24 saat” novellasındakı dil axıcılığı, qadın psixologiyasına, onun mənəvi aləminə nüfuz edərək təlatümlü sarsıntılarına müsbət təsir etmək yazıçının və tərcüməçinin sənətkarlığıdır: “Mənə elə gəldi ki, başıma, sanki ağır dəmir dəbilqə keçiriblər, bu dəbilqə mənim alnımı sıxır, ağırlığı altında isə bədənim tab gətirməyərək aşağı əyilir”. M.Qorkinin Stefan Svayqın yaradıcılığı haqqında dediyi “Qadın haqqında belə məhəbbətlə, belə ehtiramla yazan başqa sənətkar tanımıram” fikrini tamamilə Həmid Arzulunun tərcüməsinə də aid etmək olar.
Əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi yetmiş yeddi şairin şeirlərindən ibarət “Nakşi-cihan Nahçıvan” kitabının türk dilində Ankara nəşrində ulu diyarımız Naxçıvan torpağının yetişdirdiyi şairlərimizin şeirləri toplanıb. Xalq şairi Məmməd Arazın, İslam Səfərlinin şeirlərindən başlayaraq gənc şairlərimizin, xüsusilə bu kitabın tərcüməsində böyük zəhməti olmuş şair Elxan Yurdoğlunun Naxçıvana həsr edilmiş şeirləri bu kitabda yer almışdır.
Qeyd etdiyimiz kimi, bədii ədəbiyyatın dünya ədəbiyyatı ilə qarşılıqlı əlaqəsi, zənginləşməsi və öyrənilməsi üçün ədəbi tərcümə böyük vasitədir. Çünki dünyada biliyin zənginləşdirilməsi və qarşılıqlı öyrənilməsinin əsas vasitələrindən olan tərcümənin nüfuz etmədiyi sahə yoxdur. Bədii tərcümə ilə yanaşı, elmi əsərlərin, xüsusilə elmi məqalələr və məruzələrin tərcümələri elmi-ədəbi əlaqələri əks etdirir. Tərcümə elmi əsərlərdə dilin düzgün işlədilməsini və elmin beynəlxalq müstəvidə ədəbi-mədəni mübadilələrini həyata keçirən prosesdir. Müxtəlif xalqların ədəbi prosesinin tərcüməsinin keyfiyyətli nəticəsi üçün orijinalın müəllifi ilə tərcüməçi eyni elmi istedad səviyyəsində olmalıdır. Polşada, Rusiyada və Azərbaycanda bir sıra elmi məqalələrin müəllifi, Naxçıvan torpağının yetirməsi, sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru Samir Səttarov Azərbaycan Respublikasının Polşadakı səfirliyinin təşəbbüsü və təşkilatçılığı ilə Azərbaycan-Polşa diplomatik əlaqələrinin qurulmasının və bərpasının 20 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materiallarını polyak dilinə tərcümə etmişdir. Həmin materiallar arasında akademik İsa Həbibbəylinin “Azərbaycan-Polşa əlaqələrində Naxçıvan”, Fəxrəddin Veysəllinin “Azərbaycan dilçiliyinin inkişafı Polşa-Azərbaycan əlaqələri kontekstində”, Afaq Ramazanovanın “Yüzyıl Azerbaycan halk edebiyatı araştırmaları tarihinde polonya bilim adamları”, Əbülfəz Quliyevin “Nizami”nin “Xosrov və Şirin”inin türkcəyə ilk tərcüməsi (XIV əsr) və əsərin bəzi dil xüsusiyyətləri” məqalələrinin tərcümələri xüsusi yer tutur.
Samir Səttarov Polşada polyaklar və azərbaycanlılar arasında elmi-mədəni və diplomatik əlaqələrin tarixini təsdiq edən yagellon sikkələrinin tapılması, Azərbaycanda qarşılıqlı yardım formaları və xalqımızın qonaqpərvərliyindən bəhs edən, Azərbaycan etnoqrafiyasına, tarixinə, ədəbiyyatına dair bir sıra kitabları polyak dilinə tərcümə etmişdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin Bədii Tərcümə Mərkəzi tərəfindən hazırlanmış bu tərcümələrin əsas üstünlüyü ondadır ki, onlar ənənəvi olaraq ikinci dildən, yəni rus dilindən deyil, birbaşa orijinaldan tərcümə olunmuşdur. Barəsində danışdığımız tərcümələr Bədii Tərcümə Mərkəzinin uğurlu fəaliyyətinin bəhrəsi hesab oluna bilər.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurahmanova,
AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun
Ədəbi tənqid şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, dosent
Baxış sayı: 1 173
Bölməyə aid digər xəbərlər
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ