10:16 / 21-12-2024
FT: Bəşər Əsədin həyat yoldaşı Moskvada xərçəngdən müalicə alır
10:11 / 21-12-2024
Xərçəngdən müalicə alan III Çarlz "hələ də sağdır" deyə, zarafat etdi
10:06 / 21-12-2024
Tuvada 5,7 bal gücündə zəlzələ baş verib
10:01 / 21-12-2024
Ostin və Umerov Ukraynaya hərbi yardımı müzakirə ediblər
09:57 / 21-12-2024
İsrailin Qəzzada hava hücumları nəticəsində 25 fələstinli həlak olub
09:53 / 21-12-2024
Mikroavtobus və yük maşınının toqquşması nəticəsində 13 nəfər ölüb
09:50 / 21-12-2024
Husilər Təl-Əvivə zərbə endirib: düşmənin ürəyi artıq təhlükəsiz deyil
09:47 / 21-12-2024
Mazutdan zərər çəkən 250-dən çox quş xilas edilib
09:43 / 21-12-2024
ABŞ hökuməti işini dayandırdı, Senatın müvəqqəti büdcəni qəbul etməyə vaxtı olmadı
09:40 / 21-12-2024
FT: Şolts Dudanın Rusiya aktivlərinin müsadirəsi ilə bağlı sözlərinə kəskin reaksiya verdi
09:36 / 21-12-2024
Məhkəmə Roskosmos rəhbərinin keçmiş müavininin işi üzrə daşınmaz əmlaka həbs qoyub
09:33 / 21-12-2024
Vuçiç Fikonun niyə dekabrın 23-də Putinlə görüşə gedəcəyini açıqlayıb
09:27 / 21-12-2024
Cənubi Koreya dekabrın 21-də üçüncü kəşfiyyat peykini orbitə çıxaracaq
09:24 / 21-12-2024
SZ: Maqdeburqda avtomobili izdihamın üzərinə sürən adam qaçqın kimi tanınıb
09:16 / 21-12-2024
Törədilən terror aktında 68 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb
09:11 / 21-12-2024
ABŞ ordusu Britaniyadakı hava bazaları üzərində pilotsuz təyyarələrin öhdəsindən gələ bilməyib
09:07 / 21-12-2024
TASS: Suriyada itkin düşən jurnalistin anası Putinə kömək vədinə görə təşəkkür edib
09:03 / 21-12-2024
"Times of Israel": Təl-Əvivə raket hücumu nəticəsində 16 nəfər yaralanıb
08:59 / 21-12-2024
"İzvestiya": Saxta neyron şəbəkələri 10 milyondan çox rusiyalının məlumatlarını oğurlaya bilər
08:54 / 21-12-2024
ABŞ Misirə 4,69 milyard dollar dəyərində tanklar üçün avadanlıq verəcək
08:48 / 21-12-2024
İkinci yüksək vəzifəsidir... - Yeni sədr kimdir?
23:55 / 20-12-2024
Məktəb tualetində videokamera tapılıb
23:34 / 20-12-2024
Naməlum şəxs bank filialında partlayış törədib
15:27 / 20-12-2024
Gürcüstanın baş naziri Kobaxidze: "Biz xarici agentlər haqqında qanunun dəyişdirilməsini müzakirə etməyə hazırıq"
10:04 / 20-12-2024
Könül Nurullayeva "Ər-Riyad 2025" ilə əlaqədar yaradılmış Koordinasiya Komissiyasının sədri seçilib
09:57 / 20-12-2024
WP: NATO Rusiya ilə müqavilə bağladıqdan sonra Ukraynaya qoşun yeridəcək
09:55 / 20-12-2024
30 il əvvəl törədilən uşaq qətlinə görə hökm çıxarılıb
09:53 / 20-12-2024
Kazanlı təqaüdçü Putinə müraciət etdikdən sonra cinayət işi açılıb
09:50 / 20-12-2024
Yanvarın 1-dən Rusiyanın 55 regionunda turist vergisi tətbiq ediləcək
09:47 / 20-12-2024
Primoryedə məhbus bir qrup narkotik alverçisi təşkil edib
09:44 / 20-12-2024
Tatarıstan hakimiyyəti Putinə şikayət edən ipoteka sahiblərinin problemlərindən xəbərdardır
09:41 / 20-12-2024
RKN: 2021-ci ildən Google 34,5 milyard rubl cəzalandırılıb
09:38 / 20-12-2024
FVVSR-nin rəhbəri Mazepin:"Üzgüçülərimiz Macarıstanda keçirilən dünya çempionatında bütün gözləntiləri aşdılar
09:33 / 20-12-2024
Vladimir Putin Karakasda Nikolas Maduronun andiçmə mərasiminə dəvət alıb
09:29 / 20-12-2024
CNN: ABŞ son bir ildə 270 min miqrantı ölkədən çıxarıb
09:26 / 20-12-2024
ABŞ Konqresi Nazirlər Kabinetinin və dövlət borcunun maliyyələşdirilməsi ilə bağlı Respublikaçılar layihəsini rədd etdi
09:22 / 20-12-2024
İstintaq Komitəsi Omsk vilayətindəki istirahət mərkəzində kütləvi zəhərlənmədən sonra yoxlama aparır
09:18 / 20-12-2024
Son illərdə ən böyük kiberhücum Ukraynanın dövlət reyestrlərinə edilib
NAXÇIVANDAN BAŞLANAN QURTULUŞ YOLU -KAMAL CAMALOV
Tarix: 09-05-2020 02:49 | Bölmə: Manşet
Azərbaycan xalqı tarixin müxtəlif dövrlərində çox böyük sınaqlara çəkilmiş, milli varlığını qorumaq naminə əzablı, keşməkeşli, mübarizələrlə dolu bir yol keçmişdir. Xalqımız doğma yurdun, əzəli-əbədi torpaqlarının düşmən təcavüzündən qurtulması, dövlətçiliyin mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi, ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanması üçün əsrlərlə mübarizə aparmışdır. Bu müqəddəs mübarizə salnamələrini isə vətənin böyük övladları, tarixi şəxsiyyətləri yarada bilmişdir. Onlar dövlətçilik ənənələri formalaşdırmış, iqtisadiyyatın dinamik inkişafına nail olmuş, milli dövlətçilik siyasətimizi müəyyənləşdirmiş, mədəniyyətimizin nadir incilərinin yaranması və inkişafını dəstəkləmiş, onları dünya mədəniyyətinə qovuşdurmuşdur. Gördüyü işlər və əməlləri ilə fəxr etdiyimiz tarixi şəxsiyyətlər çoxdur. Lakin tarixi prosesin yaradıcısı olan şəxsiyyətlər isə barmaqla sayıla bilər. Onlar cəmiyyət üçün, onun inkişafı, tərəqqisi üçün nəhayətsiz bir səviyyədə lazım olan şəxsiyyətlərdir. «Dünya fəlsəfi və elmi fikir tarixində cəmiyyətin inkişafında, milli tərəqqi və sivilizasiyada tarixi şəxsiyyətin rolu həmişə yüksək qiymətləndirilmiş, ayrı-ayrı millət və xalqların mədəni yüksəlişində, dövlətin möhkəmlənməsində böyük şəxsiyyətlərin, ümummilli liderlərin aparıcı mövqeyi əsas amillərdən biri kimi təsdiqlənmişdir. Bu gün sürətlə dünya birliyinə inteqrasiya olunan müstəqil Azərbaycan dövləti, onun zəngin mədəni irsə və sivil intellektual potensiala malik olan xalqının çağdaş milli tarixi Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır».
Belə bir xalq hikməti var. Bir nəfər aqil bir insandan soruşur: «Ağıllı adam müdrik adamdan nə ilə fərqlənir? O cavab verir: Ağıllı adam problemləri həll edir, müdrik adam isə onları yaratmır». Bu mənada Heydər Əliyevin həqiqi ədalət adamı olması, başladığı işin uğurla başa çatması üçün nəhayətsiz əzm və iradə nümayiş etdirməsi, səbirli və siyasətdə mahir olması, sülh, barış, əmin-amanlıq yolçusu olması hər bir ölkə vətəndaşının qürur mənbəyidir. Heydər Əliyevin Tanrıya və dininə sadiqliyi, yüksək vətənpərvərliyi və xalqına, millətinə sadiq olması, azərbaycanlı olduğundan həmişə, hər yerdə qürur duyması, gerçəyi sevməsi, reallığı düzgün qiymətləndirə bilməsi, sözü ilə əməlinin bütövlüyü, haqqı çılpaq və sərt deyə bilmək cəsarəti, pisliyə nifrət və onun daşıyıcılarını tənqid etmək, yaxşıları isə mükafatlandırmaq və xalqın gözündə ucaltmaq səyləri, fəzilət sahibi, mərhəmətli və şəfqətli olması, yaxşı danışmaq, gözəl ünsiyyət qabiliyyətinə malik olması və s. bu kimi alikeyfiyyətləri bugünkü nəslin tərbiyə etalonu olmalıdır.
Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
- Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
- Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
- Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
- Ordudan.
- Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
- Ərzaqdan
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı inam yaşadır.
Bu mənada 1990-1993-cü illərdə ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz ümummilli lider Heydər Əliyev oldu.
1987-ci ilin noyabr ayında Heydər Əliyevin təqaüdə çıxması ərəfəsi idi. Üzdəniraq ermənilər Azərbaycan torpaqlarına qarşı məlum təcavüzə başladılar. 1990-cı ilin yanvarında xalqımıza qarşı törədilən ağır faciə zamanı möhtərəm Heydər Əliyev cənabları Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyində bəyanət verərək xalqı ilə həmrəy olduğunu bildirdi, kədərini xalqla bölüşdü. Bu, həmin ağır anlarda təsəlliyə susamış xalq üçün böyük mənəvi dayaq idi.
1990-cı ilin iyunun 22-də Naxçıvanda, Azadlıq meydanında böyük siyasətçi Heydər Əliyevin xalqla görüşü bu görkəmli şəxsiyyətin vətənin məşəqqətli, böhranlı və taleyüklü günlərində Vətənlə, xalqla bir yerdə olmaq istəyinin ifadəsi idi. Mitinqdə çıxış edən Heydər Əliyevin aşağıdakı sözləri bu gün də xatirimizdədir. «Azərbaycan xalqı respublikanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və dövlət müstəqilliyi, Azad Azərbaycan uğrunda mübarizə aparacaqdır». Bu möhtəşəm dönüş sarsılmaz bir zərurətlə - Heydər Əliyevin Azərbaycana bu gün həmişəki kimi və həmişəkindən daha artıq lazım olduğu zərurətinin təntənəsi idi. Moskvadan Naxçıvana Qayıdış o dövrün bəzi qəzetlərində yazıldığı kimi əyalət mərkəzinə yox, Vətənə qayıdış idi, böyük siyasətə yenidən və fəal şəkildə, bir mənalı, ardıcıl, qətiyyətli Qayıdış idi.
Ağır günlər keçirən və Ermənistanla 300 kilometr sərhədi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasının bu dövrü olduqca gərgin, ziddiyyətli, eyni zamanda tələbkar və maraqlı bir dövr idi.
1990-cı ilin sentyabr seçkilərində öz mərd övladını Azərbaycan və Naxçıvan parlamentlərinə deputat seçməklə xalq illərdən bəri tapdalanan mənafeyini və taleyini yenidən Heydər Əliyevə həvalə etdi. «Komsomolskaya pravda» qəzeti Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinə seçkilərdən sonra «Əliyev qayıdır» adlı məqalədə yazırdı: «Uzun fasilədən sonra öz vətəninə qayıdan Heydər Əliyevin ayaqlarının altında xalq adətinə görə kəsilən qurbanların qanı hədər yerə axıdılmadı. Doğma Naxçıvan torpağına qayıdan siyasi büronun keçmiş üzvi zamanın çağırışına cavab verməyi qərara almışdı. Və səhv etmədi. Kommunist Əliyev Respublikada mandat uğrunda səslərin 95 faizini toplayan, parlaq qələbə qazanan yeganə şəxsdir». («İzvestiya» qəzeti, Moskva, 30 avqust, 1990-cı il). Həmin il noyabrın 17-də Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçirilən Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin ilk sessiyasının qəbul etdiyi «Naxçıvan MSSR-in adının dəyişdirilməsi haqqında», «Naxçıvan MR-nın dövlət rəmzləri haqqında», noyabrın 21-də qəbul edilən «1990-cı ilin yanvar ayında Bakı hadisələrinə siyasi qiymət verilməsi haqqında»kı tarixi qərarlar dərin zəkadan doğan siyasi uzaqgörənliyin aydın və birgə sübutu idi.
17 noyabr 1990-cı ildə Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin birinci sessiyası öz işinə Heydər Əliyevin sədrliyi ilə başladı. Onun təşəbbüsü ilə 17 noyabr 1990-cı ildə «Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət rəmzləri haqqında» qərarlar qəbul edildi və Naxçıvan Muxtar Respublikası adı qəbul edilərək Sovet Sosialist sözləri çıxarıldı və Naxçıvan Muxtar Respublikasının bayrağı qəbul edildi. Naxçıvan Muxtar Respublikası üzərində dalğalanan bu üç rəngli bayraq Azərbaycan Respublikasında 1991-ci il fevralın 5-də qəbul edildi.
1990-cı il 21 noyabrda qanlı yanvar hadisələrinə siyasi qiymət verildi, Dağlıq Qarabağda yaranmış vəziyyətə münasibət bildirildi. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi hər il yanvar ayının 20-ni milli matəm günü elan etdi. Bu qərardan xeyli sonra, 1992-ci ilin 18 yanvarında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurası «Şəhidlər günü elan olunması haqqında» qanun qəbul etdi.
1991-ci il sentyabrın 3-də Naxçıvan MR Ali Məclisinin fövqaladə sessiyasında deputatların təkidli xahişi və parlament binası önündə mitinq keçirən xalq kütlələrinin qəti tələbi ilə Muxtar Respublika Ali Məclisinin sədri seçilən Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətinin yeni mərhələsi başlandı. Əslində yalnız Naxçıvanın deyil, Azərbaycan tarixində özünəməxsus yeri olan bu sessiya Heydər Əliyev dühasının parlaq təsdiqi, onun Azərbaycanın hakimiyyət olimpinə yenidən yüksəlişinin başlanğıcı olmuşdur. «Şərq qapısı» qəzeti 2 saylı xüsusi buraxılış səhifəsində Heydər Əliyevin Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədrliyinə seçilməsinə dair «Məclis iflic vəziyyətindən çıxır» başlıqlı məqalədə bu hadisənin Naxçıvanın müqəddəratı üçün həlledici əhəmiyyət kəsb etdiyini dərin inamla qeyd edirdi. Sessiyanın keçirildiyi ərəfədə istər Azərbaycanda, istərsə də Naxçıvanda yaranmış gərgin vəziyyət xalqı bu ağrıdan yalnız Heydər Əliyev şəxsiyyətinin çıxara biləcəyini göstərdi. Məhz ulu öndərin Ali Məclisin sədri vəzifəsində çalışdığı illər bu həqiqətin yeganə variant olduğunu sübut etdi. Naxçıvan parlamentinin sədri işləyərkən Ali Məclisin 26 oktyabr və 14 dekabr 1991-ci il tarixli «Dövlət müstəqilliyi haqqında» və «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi üzrə referendum keçirilməsi haqqında» Respublika Ali Sovetinin 18 oktyabr və 15 noyabr 1991-ci il tarixli qanunvericilik aktlarına tərəfdar çıxılması, «Naxçıvan MR-da yerləşən silahlı qüvvələrin hissələrinin statusu haqqında» Ali Məclisin 1991-ci il oktyabrın 26-da qəbul etdiyi qərar, Heydər Əliyevin davamlı siyasi-diplomatik fəaliyyəti sübut etdi ki, onun üçün müstəqilliyimizin qorunması və əbədiləşdirilməsindən mühüm və əhəmiyyətli məsələ olmamışdır.
Heydər Əliyevin Naxçıvanda respublika üçün apardığı taleyüklü işlər dünya mətbuatının, siyasi xadimlərin, bütün kütləvi informasiya vasitələrinin, siyasi partiyaların nümayəndələrinin diqqətini cəlb edirdi. Onlar Naxçıvana gəlir, bu dahi şəxsiyyətin çıxışlarını dinləyir, Naxçıvan Muxtar Respublikası, eləcə də Azərbaycandakı vəziyyət Respublikanın gələcəyi haqqında onun dəyərli fikirlərini eşidirdilər.
1991-ci ilin dekabrın 29-da keçirilmiş referendumda iştirak edən azərbaycanlıların 95 faizdən çoxu müstəqilliyimizin bərpasına tərəfdar çıxdı. Lakin bundan əvvəl məhz həmin ilin dekabrın 16-da Heydər Əliyevin başçılıq etdiyi Naxçıvan parlamentinin qəbul etdiyi «31 dekabr dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü haqqında» qərarda sərhəd hərəkatı tariximizə bayram günü kimi daxil oldu.
Bildiyimiz kimi, may ayının lap əvvəllərindən erməni silahlı birləşmələri Naxçıvana qarşı irimiqyaslı hərbi əməliyyatlara başladılar. Bakıdan fərqli olaraq, Naxçıvanda xalqla rəhbərliyin vəhdəti düşmənə rəşadətlə sinə gərərək torpaqları qoruyub saxlamağa kömək etdi. Bu dövrdə məhz Heydər Əliyevin siyasi bacarığı, uğurlu diplomatik gedişləri və Türkiyə Cumhuriyyəti ilə yaratdığı düşünülmüş əlaqələrlə üzdəniraq Ermənistanın hərbi təcavüzünü dünya ictimaiyyətinin pisləməsinə, Naxçıvanın isə xilasına nail oldu.
Bütünlükdə, 1992-ci il Muxtar Respublika üçün çox mürəkkəb və məsuliyyətli olmuşdur. Bu dövrdə Ali Məclisin sədri Heydər Əliyev Naxçıvanın müdafiəsi, sosial-iqtisadi və ictimai-siyasi vəziyyətin yaxşılaşdırılması sahəsində bir sıra mühüm addımlar atmışdır. Onun qonşu Türkiyə və İrana səfərləri və həmin səfərlər zamanı imzalanan iqtisadi-mədəni əməkdaşlıq barədə protokollar, Naxçıvan-Türkiyə «Ümid körpüsü»nün açılması, iki qardaş ölkə arasında əlaqələrin uzun illərdən sonra bərpa edilməsi sonrakı mərhələdə Naxçıvanın yalnız iqtisadi həyatında deyil, həmçinin, siyasi həyatında da müstəsna rol oynamışdır. Bu mühüm siyasi gedişlər Heydər Əliyevin əsl xilaskarlıq vəzifəsinin təzahürü idi. Bu böyük şəxsiyyət açılmış körpünü haqlı olaraq «arzu və ümidlərin körpüsü» adlandırmışdı. Körpünün açılışı münasibətilə Naxçıvana gəlmiş Süleyman Dəmirəl bu açılışı Azərbaycan və Türkiyə arasında əməkdaşlığın yeni dövrünün başlanğıcı adlandırdı.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin 1992-ci il aprelin 6-da keçirilən sessiyası demokratik proseslər baxımından xüsusi maraq doğururdu. Sessiyada «Zərərlə işləyən kolxoz və sovxozlar haqqında» və «Rentabelli işləyən kolxoz və sovxozların ictimai mal-qarasının özəlləşdirilməsi haqqında» qərarlar qəbul edildi. Novator dövlət xadimi olan Heydər Əliyevin siyasi uzaqgörənliyi və fəhmi sayəsində atılmış bu addım Azərbaycanda yeni dövrün bu tələblərinə uyğun bu gün aparılan iqtisadi islahatların başlanğıc mərhələsi olmaqla o zaman Muxtar Respublika iqtisadiyyatının aqrar sahəsinin tam məhvolma təhlükəsini aradan qaldırdı.
Respublikadakı siyasi hərc-mərclik və ölkənin idarə olunmazlığı Yeni Azərbaycan Partiyasının yaranması prosesini sürətləndirirdi. 1992-ci il noyabrın 5-də Heydər Əliyev partiyanın Təşkilat Komitəsinin, noyabrın 21-də isə Azərbaycanın nüfuzlu ziyalılarının iştirakı ilə Naxçıvan şəhərində keçirilən təsis konfransında yekdilliklə Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri seçildi.
Məhz Heydər Əliyevin Naxçıvandakı fəaliyyəti dövründə onun güclü və siyasi fədakarlığı nəticəsində Qars müqaviləsinin şərtləri bərpa olundu, qüvvəyə mindi. Naxçıvan müharibədən qorunmağa müvəffəq oldu, sülh rejimi haqqında Ermənistan rəhbərliyi ilə razılığa gəlindi. Naxçıvan əsrin bu dəfəki sərt sınağından da uğurla çıxmağa qolunda qüvvət tapdı. Artıq aparılmış yüksək planlı, mütəşəkkil təşkilatı və ideoloji fəaliyyət nəticəsində Naxçıvan həqiqətləri bütün dünyaya çatdırılmışdı. Dünya ictimaiyyətində böyük bir ciddi rəy yaranmışdı ki, Naxçıvana, Azərbaycana hücum Ermənistan tərəfindən həyata keçirilən hərbi təcavüzdür. Bu dövrdə altmışdan artıq dövlət rəsmi surətdə Ermənistanın Naxçıvana qarşı hərbi hücumlarını pisləmiş, öz kəskin etirazlarını artıq dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzinə çevrilmişdi.
Böyük xilaskar Naxçıvanda gördüyü işlərə yekun vuraraq 3 aprel 1993-cü il tarixli «Rossiyskiy fermer» qəzetində müxbirlərlə söhbətində demişdi: «Öz adıma artıq heç bir şey çıxmayaraq, deyə bilərəm və həyatda fəxr etməyə həqiqətən dəyər ki, mən həmin müddət ərzində Naxçıvanı müharibədən qorudum».
Muxtar Respublika 1993-cü ilə nisbi ictimai-siyasi sabitlik şəraitində qədəm qoydu. İlin birinci yarısında Muxtar Respublika xarici, xüsusilə qonşu Türkiyə və İran dövlətləri ilə əlaqələrinin inkişafının yeni mərhələsinə çıxmış, fevral-mart aylarında həmin dövlətlərin Naxçıvanda konsulluqları açılmışdı. Bakıdakı bir sıra xarici ölkə səfirliklərinin nümayəndələri Naxçıvana gələrək Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev cənabları ilə müvafiq danışıqlar aparırdılar.
Tarixi zərurət - birbaşa xalqın tələbi, respublikada yaranmış böhranlı şərait, hərc-mərclik, ölkəmizin müstəqilliyi üçün yaranmış real təhlükə 1993-cü ilin iyununda görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev cənablarının yenidən Azərbaycana rəhbərliyə qayıtmasına zəmin yaratmış oldu. Çünki əzilən, məhv olan onun xalqı idi, tapdalanan, parçalanan onun Vətəni idi.
Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun müdrik sözləri ilə desək «Heydər Əliyevin Naxçıvandan Bakıya, böyük siyasətə qayıdışı şərəfli xilaskar missiyasına - Azərbaycanı Azərbaycana qaytarmaq məramına xidmət edir»di.
Qüdrətli siyasətçi Heydər Əliyev cənabları öz siyasi qüvvə və bacarığını Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə, dövlətimizin beynəlxalq aləmin sivilizasiyalı, çağdaş və inkişaf etmiş dövlətləri sırasına çıxmasına, respublikamızın ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni həyatının çiçəklənməsinə sərf edirdi.
Ümummilli liderin Azərbaycana rəhbərliyi dövründəki fəaliyyətində də Naxçıvan Muxtar Respublikasına qayğı özünü həyati şəkildə hiss etdirirdi. Onun Naxçıvana səfərləri təkcə doğulduğu torpağı ziyarət etmək deyil, burada gedən yeni quruculuq işlərini öz gözləri ilə görmək, dəyərli tövsiyyələr və məsləhətlər verməklə bu tərəqqiyə kömək etmək məramından doğurdu. Məhz Azərbaycan MEA-nın Naxçıvan bölməsinin yaradılması, Gəmiqayada aparılan yeni arxeoloji tədqiqatlar, Vayxır su anbarının tikintisi, yeni təyyarə limanının isitifadəyə verilməsi, tikilən yeni məktəblər, qurulan körpülər, çəkilən yollar məhz Heydər Əliyevin böyük qayğısının nəticəsi idi. İnşası 1999-cu ildə başa çatdırılıb tələbələrin istifadəsinə verilmiş 1600 yerlik yeni tədris korpusu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Heydər Əliyevin Naxçıvan Dövlət Universitetinə böyük töhfəsi hesab edilə bilər. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev demişdir: «Naxçıvan Dövlət Universitetinin bu gün mövcud olması Naxçıvanda min illər bundan öncə elmin, mədəniyyətin varlığının inkişafının məntiqi nəticəsidir».
Bu gün zəngin maarifçilik ənənələrinin layiqli davamçısı olan bu universitet Muxtar Respublikanın ali təhsilli mütəxəssislərə olan ehtiyacını ödəyən müasir təhsil mərkəzinə çevrilmişdir. Fərəhli haldır ki, bu təhsil ocağının yetirmələri həm Naxçıvanın müxtəlif guşələrində, həm də onun hüdudlarından kənarda uğurla çalışırlar. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, universitetimizin fəxri doktoru Heydər Əliyev demişdir: «Bu ali məktəb qonşu ölkələrin elm və təhsil mərkəzləri ilə geniş əlaqələr yaratmaqla bir daha Naxçıvanın Şərqin qapısı olduğunu nümayiş etdirir».
Ulu öndər Heydər Əliyevin universitetimizdə yeni tədris korpusunun açılışı mərasimindəki parlaq nitqi universitetin keçdiyi yola verilən yüksək siyasətdir. Həmin nitqdə deyilirdi: «Naxçıvan Muxtar Respublikasının Dövlət Universiteti Azərbaycanın ən dəyərli, qabaqcıl ali məktəblərindən, ali təhsil ocaqlarından biridir...Mən bu gün böyük iftixar hissi keçirirəm ki, 30 il öncə əsasını qoyduğumuz bu gözəl təhsil ocağı indi böyük şöhrətə malikdir... Universitet tələbələrinə yüksək vətənpərvərlik, təhsil uğrunda daim mübarizə aparmaq üçün əzm arzulayıram... Naxçıvan gənclərinə arzu və tərbiyə edirəm ki, onlar indiki nəsillər kimi, bizim kimi Naxçıvanı qursunlar, yaratsınlar, inkişaf etdirsinlər, daha da yüksəltsinlər».
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Naxçıvan Dövlət Universitetinin fəxri doktoru idi. Elmi şura özünün 9 oktyabr 1999-cu il tarixli qərarı ilə ölkə prezidentinə fəxri doktorluq elmi dərəcəsi verməklə onun bütövlükdə milli ali təhsilin, o cümlədən Naxçıvan Dövlət Universitetinin inkişafındakı misilsiz xidmətləri qarşısında özünün mənəvi borcunu ifadə etmişdi.
Böyük şəxsiyyət və müdrik dövlət xadimi Heydər Əliyevin keçdiyi zəngin həyat yoluna nəzər saldıqda, xalq üçün, millət üçün etdiklərini bir-bir göz önünə gətirdikdə bütün bunların bir insan ömrünə sığacaq zaman kəsiyində baş verdiyinə heç cür inanmaq olmur. Çoxları bunu rəhbərin fenomenal iş qabiliyyəti, enerjisi ilə, həddən artıq məsuliyytə və tələbkar olması ilə izah edir. Bu doğrudan da belədir. Lakin məkan və zaman çərçivəsinə sığmayan o nəhənglikdə işləri görmək üçün məncə sadalanan keyfiyyətlər bəs etmir. Çünki o deyilən keyfiyyətlər mənsub olduğu xalqa, millətə, Vətənə, doğulduğu torpağa Naxçıvana hədsiz bir məhəbbət və sevgi ilə döyünən qəlbdən qida alırdı. Heydər Əliyevin Azərbaycana olan məhəbbəti bu ölkənin özü boyda idi. Azərbaycanın böyüklüyünü görmək istəyənlər qoy ona Heydər Əliyevin qəlbinin gözü ilə baxsınlar.
Hamımıza məlumdur ki, Heydər Əliyevin dövlət başçısı kimi fəaliyyətinin hər bir ayı və günü onun daxili və xarici diplomatik siyasətinə, Azərbaycanın müasir tarixinin səhifələrinə yeni uğurlular gətirirdi. Məhz bu uğurlar blokada şəraitində yaşayan Naxçıvanlılarda gələcəyə böyük ümidlər yaratmış, onları müstəqilliyimizin daha da möhkəm olması üçün əllərindən gələni əsirgəməyə istiqamətləndirmişdir.
Tarixi minilliklərlə ölçülən qədim Naxıvanın mərkəzindən tutmuş ucqar dağ kəndlərinə, sərhəd məntəqələrinə qədər hər yerində ümummilli lider Heydər Əliyev ideyalarının təntənəsini görürük. Müstəqillik yolları ilə inamla irəliləyən Azərbaycan öz inkişafının yüksəliş dövrünü yaşayır və yaşamaqdadır. Ölkə prezidenti cənab İlham Əliyevin uğurlu daxili və xarici siyasəti nəticəsində respublikamızda demokratik cəmiyyət quruculuğu müvəffəqiyyətlə həyata keçirilir, dövlətimizin beynəlxalq nüfuzu günü-gündən artır. Sosial-iqtisadi və mədəni həyatın müxtəlif sahələrində də köklü islahatlar aparılır, yüksək ixtisaslı və savadlı kadrların hazırlanması istiqamətində mühüm dövlət tədbirləri həyata keçirilir.
Yekun olaraq qeyd edək ki, «Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam» – deyən ümummilli lider Heydər Əliyevin tamamlaya bilmədiyi işi, onun layiqli davamçısı prezident cənab İlham Əliyev bacarıq və səriştə ilə aparmaqdadır.
Kamal CAMALOV
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti,
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru,
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
AYB-nin üzvü
Baxış sayı: 1 219
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-05-2020 02:49 | Bölmə: Manşet
Azərbaycan xalqı tarixin müxtəlif dövrlərində çox böyük sınaqlara çəkilmiş, milli varlığını qorumaq naminə əzablı, keşməkeşli, mübarizələrlə dolu bir yol keçmişdir. Xalqımız doğma yurdun, əzəli-əbədi torpaqlarının düşmən təcavüzündən qurtulması, dövlətçiliyin mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi, ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanması üçün əsrlərlə mübarizə aparmışdır. Bu müqəddəs mübarizə salnamələrini isə vətənin böyük övladları, tarixi şəxsiyyətləri yarada bilmişdir. Onlar dövlətçilik ənənələri formalaşdırmış, iqtisadiyyatın dinamik inkişafına nail olmuş, milli dövlətçilik siyasətimizi müəyyənləşdirmiş, mədəniyyətimizin nadir incilərinin yaranması və inkişafını dəstəkləmiş, onları dünya mədəniyyətinə qovuşdurmuşdur. Gördüyü işlər və əməlləri ilə fəxr etdiyimiz tarixi şəxsiyyətlər çoxdur. Lakin tarixi prosesin yaradıcısı olan şəxsiyyətlər isə barmaqla sayıla bilər. Onlar cəmiyyət üçün, onun inkişafı, tərəqqisi üçün nəhayətsiz bir səviyyədə lazım olan şəxsiyyətlərdir. «Dünya fəlsəfi və elmi fikir tarixində cəmiyyətin inkişafında, milli tərəqqi və sivilizasiyada tarixi şəxsiyyətin rolu həmişə yüksək qiymətləndirilmiş, ayrı-ayrı millət və xalqların mədəni yüksəlişində, dövlətin möhkəmlənməsində böyük şəxsiyyətlərin, ümummilli liderlərin aparıcı mövqeyi əsas amillərdən biri kimi təsdiqlənmişdir. Bu gün sürətlə dünya birliyinə inteqrasiya olunan müstəqil Azərbaycan dövləti, onun zəngin mədəni irsə və sivil intellektual potensiala malik olan xalqının çağdaş milli tarixi Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır».Belə bir xalq hikməti var. Bir nəfər aqil bir insandan soruşur: «Ağıllı adam müdrik adamdan nə ilə fərqlənir? O cavab verir: Ağıllı adam problemləri həll edir, müdrik adam isə onları yaratmır». Bu mənada Heydər Əliyevin həqiqi ədalət adamı olması, başladığı işin uğurla başa çatması üçün nəhayətsiz əzm və iradə nümayiş etdirməsi, səbirli və siyasətdə mahir olması, sülh, barış, əmin-amanlıq yolçusu olması hər bir ölkə vətəndaşının qürur mənbəyidir. Heydər Əliyevin Tanrıya və dininə sadiqliyi, yüksək vətənpərvərliyi və xalqına, millətinə sadiq olması, azərbaycanlı olduğundan həmişə, hər yerdə qürur duyması, gerçəyi sevməsi, reallığı düzgün qiymətləndirə bilməsi, sözü ilə əməlinin bütövlüyü, haqqı çılpaq və sərt deyə bilmək cəsarəti, pisliyə nifrət və onun daşıyıcılarını tənqid etmək, yaxşıları isə mükafatlandırmaq və xalqın gözündə ucaltmaq səyləri, fəzilət sahibi, mərhəmətli və şəfqətli olması, yaxşı danışmaq, gözəl ünsiyyət qabiliyyətinə malik olması və s. bu kimi alikeyfiyyətləri bugünkü nəslin tərbiyə etalonu olmalıdır.
Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
- Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
- Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
- Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
- Ordudan.
- Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
- Ərzaqdan
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı inam yaşadır.
Bu mənada 1990-1993-cü illərdə ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz ümummilli lider Heydər Əliyev oldu.
1987-ci ilin noyabr ayında Heydər Əliyevin təqaüdə çıxması ərəfəsi idi. Üzdəniraq ermənilər Azərbaycan torpaqlarına qarşı məlum təcavüzə başladılar. 1990-cı ilin yanvarında xalqımıza qarşı törədilən ağır faciə zamanı möhtərəm Heydər Əliyev cənabları Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyində bəyanət verərək xalqı ilə həmrəy olduğunu bildirdi, kədərini xalqla bölüşdü. Bu, həmin ağır anlarda təsəlliyə susamış xalq üçün böyük mənəvi dayaq idi.
1990-cı ilin iyunun 22-də Naxçıvanda, Azadlıq meydanında böyük siyasətçi Heydər Əliyevin xalqla görüşü bu görkəmli şəxsiyyətin vətənin məşəqqətli, böhranlı və taleyüklü günlərində Vətənlə, xalqla bir yerdə olmaq istəyinin ifadəsi idi. Mitinqdə çıxış edən Heydər Əliyevin aşağıdakı sözləri bu gün də xatirimizdədir. «Azərbaycan xalqı respublikanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və dövlət müstəqilliyi, Azad Azərbaycan uğrunda mübarizə aparacaqdır». Bu möhtəşəm dönüş sarsılmaz bir zərurətlə - Heydər Əliyevin Azərbaycana bu gün həmişəki kimi və həmişəkindən daha artıq lazım olduğu zərurətinin təntənəsi idi. Moskvadan Naxçıvana Qayıdış o dövrün bəzi qəzetlərində yazıldığı kimi əyalət mərkəzinə yox, Vətənə qayıdış idi, böyük siyasətə yenidən və fəal şəkildə, bir mənalı, ardıcıl, qətiyyətli Qayıdış idi.
Ağır günlər keçirən və Ermənistanla 300 kilometr sərhədi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasının bu dövrü olduqca gərgin, ziddiyyətli, eyni zamanda tələbkar və maraqlı bir dövr idi.
1990-cı ilin sentyabr seçkilərində öz mərd övladını Azərbaycan və Naxçıvan parlamentlərinə deputat seçməklə xalq illərdən bəri tapdalanan mənafeyini və taleyini yenidən Heydər Əliyevə həvalə etdi. «Komsomolskaya pravda» qəzeti Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinə seçkilərdən sonra «Əliyev qayıdır» adlı məqalədə yazırdı: «Uzun fasilədən sonra öz vətəninə qayıdan Heydər Əliyevin ayaqlarının altında xalq adətinə görə kəsilən qurbanların qanı hədər yerə axıdılmadı. Doğma Naxçıvan torpağına qayıdan siyasi büronun keçmiş üzvi zamanın çağırışına cavab verməyi qərara almışdı. Və səhv etmədi. Kommunist Əliyev Respublikada mandat uğrunda səslərin 95 faizini toplayan, parlaq qələbə qazanan yeganə şəxsdir». («İzvestiya» qəzeti, Moskva, 30 avqust, 1990-cı il). Həmin il noyabrın 17-də Heydər Əliyevin sədrliyi ilə keçirilən Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin ilk sessiyasının qəbul etdiyi «Naxçıvan MSSR-in adının dəyişdirilməsi haqqında», «Naxçıvan MR-nın dövlət rəmzləri haqqında», noyabrın 21-də qəbul edilən «1990-cı ilin yanvar ayında Bakı hadisələrinə siyasi qiymət verilməsi haqqında»kı tarixi qərarlar dərin zəkadan doğan siyasi uzaqgörənliyin aydın və birgə sübutu idi.
17 noyabr 1990-cı ildə Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin birinci sessiyası öz işinə Heydər Əliyevin sədrliyi ilə başladı. Onun təşəbbüsü ilə 17 noyabr 1990-cı ildə «Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət rəmzləri haqqında» qərarlar qəbul edildi və Naxçıvan Muxtar Respublikası adı qəbul edilərək Sovet Sosialist sözləri çıxarıldı və Naxçıvan Muxtar Respublikasının bayrağı qəbul edildi. Naxçıvan Muxtar Respublikası üzərində dalğalanan bu üç rəngli bayraq Azərbaycan Respublikasında 1991-ci il fevralın 5-də qəbul edildi.
1990-cı il 21 noyabrda qanlı yanvar hadisələrinə siyasi qiymət verildi, Dağlıq Qarabağda yaranmış vəziyyətə münasibət bildirildi. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi hər il yanvar ayının 20-ni milli matəm günü elan etdi. Bu qərardan xeyli sonra, 1992-ci ilin 18 yanvarında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurası «Şəhidlər günü elan olunması haqqında» qanun qəbul etdi.
1991-ci il sentyabrın 3-də Naxçıvan MR Ali Məclisinin fövqaladə sessiyasında deputatların təkidli xahişi və parlament binası önündə mitinq keçirən xalq kütlələrinin qəti tələbi ilə Muxtar Respublika Ali Məclisinin sədri seçilən Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətinin yeni mərhələsi başlandı. Əslində yalnız Naxçıvanın deyil, Azərbaycan tarixində özünəməxsus yeri olan bu sessiya Heydər Əliyev dühasının parlaq təsdiqi, onun Azərbaycanın hakimiyyət olimpinə yenidən yüksəlişinin başlanğıcı olmuşdur. «Şərq qapısı» qəzeti 2 saylı xüsusi buraxılış səhifəsində Heydər Əliyevin Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədrliyinə seçilməsinə dair «Məclis iflic vəziyyətindən çıxır» başlıqlı məqalədə bu hadisənin Naxçıvanın müqəddəratı üçün həlledici əhəmiyyət kəsb etdiyini dərin inamla qeyd edirdi. Sessiyanın keçirildiyi ərəfədə istər Azərbaycanda, istərsə də Naxçıvanda yaranmış gərgin vəziyyət xalqı bu ağrıdan yalnız Heydər Əliyev şəxsiyyətinin çıxara biləcəyini göstərdi. Məhz ulu öndərin Ali Məclisin sədri vəzifəsində çalışdığı illər bu həqiqətin yeganə variant olduğunu sübut etdi. Naxçıvan parlamentinin sədri işləyərkən Ali Məclisin 26 oktyabr və 14 dekabr 1991-ci il tarixli «Dövlət müstəqilliyi haqqında» və «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi üzrə referendum keçirilməsi haqqında» Respublika Ali Sovetinin 18 oktyabr və 15 noyabr 1991-ci il tarixli qanunvericilik aktlarına tərəfdar çıxılması, «Naxçıvan MR-da yerləşən silahlı qüvvələrin hissələrinin statusu haqqında» Ali Məclisin 1991-ci il oktyabrın 26-da qəbul etdiyi qərar, Heydər Əliyevin davamlı siyasi-diplomatik fəaliyyəti sübut etdi ki, onun üçün müstəqilliyimizin qorunması və əbədiləşdirilməsindən mühüm və əhəmiyyətli məsələ olmamışdır.
Heydər Əliyevin Naxçıvanda respublika üçün apardığı taleyüklü işlər dünya mətbuatının, siyasi xadimlərin, bütün kütləvi informasiya vasitələrinin, siyasi partiyaların nümayəndələrinin diqqətini cəlb edirdi. Onlar Naxçıvana gəlir, bu dahi şəxsiyyətin çıxışlarını dinləyir, Naxçıvan Muxtar Respublikası, eləcə də Azərbaycandakı vəziyyət Respublikanın gələcəyi haqqında onun dəyərli fikirlərini eşidirdilər.
1991-ci ilin dekabrın 29-da keçirilmiş referendumda iştirak edən azərbaycanlıların 95 faizdən çoxu müstəqilliyimizin bərpasına tərəfdar çıxdı. Lakin bundan əvvəl məhz həmin ilin dekabrın 16-da Heydər Əliyevin başçılıq etdiyi Naxçıvan parlamentinin qəbul etdiyi «31 dekabr dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü haqqında» qərarda sərhəd hərəkatı tariximizə bayram günü kimi daxil oldu.
Bildiyimiz kimi, may ayının lap əvvəllərindən erməni silahlı birləşmələri Naxçıvana qarşı irimiqyaslı hərbi əməliyyatlara başladılar. Bakıdan fərqli olaraq, Naxçıvanda xalqla rəhbərliyin vəhdəti düşmənə rəşadətlə sinə gərərək torpaqları qoruyub saxlamağa kömək etdi. Bu dövrdə məhz Heydər Əliyevin siyasi bacarığı, uğurlu diplomatik gedişləri və Türkiyə Cumhuriyyəti ilə yaratdığı düşünülmüş əlaqələrlə üzdəniraq Ermənistanın hərbi təcavüzünü dünya ictimaiyyətinin pisləməsinə, Naxçıvanın isə xilasına nail oldu.
Bütünlükdə, 1992-ci il Muxtar Respublika üçün çox mürəkkəb və məsuliyyətli olmuşdur. Bu dövrdə Ali Məclisin sədri Heydər Əliyev Naxçıvanın müdafiəsi, sosial-iqtisadi və ictimai-siyasi vəziyyətin yaxşılaşdırılması sahəsində bir sıra mühüm addımlar atmışdır. Onun qonşu Türkiyə və İrana səfərləri və həmin səfərlər zamanı imzalanan iqtisadi-mədəni əməkdaşlıq barədə protokollar, Naxçıvan-Türkiyə «Ümid körpüsü»nün açılması, iki qardaş ölkə arasında əlaqələrin uzun illərdən sonra bərpa edilməsi sonrakı mərhələdə Naxçıvanın yalnız iqtisadi həyatında deyil, həmçinin, siyasi həyatında da müstəsna rol oynamışdır. Bu mühüm siyasi gedişlər Heydər Əliyevin əsl xilaskarlıq vəzifəsinin təzahürü idi. Bu böyük şəxsiyyət açılmış körpünü haqlı olaraq «arzu və ümidlərin körpüsü» adlandırmışdı. Körpünün açılışı münasibətilə Naxçıvana gəlmiş Süleyman Dəmirəl bu açılışı Azərbaycan və Türkiyə arasında əməkdaşlığın yeni dövrünün başlanğıcı adlandırdı.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin 1992-ci il aprelin 6-da keçirilən sessiyası demokratik proseslər baxımından xüsusi maraq doğururdu. Sessiyada «Zərərlə işləyən kolxoz və sovxozlar haqqında» və «Rentabelli işləyən kolxoz və sovxozların ictimai mal-qarasının özəlləşdirilməsi haqqında» qərarlar qəbul edildi. Novator dövlət xadimi olan Heydər Əliyevin siyasi uzaqgörənliyi və fəhmi sayəsində atılmış bu addım Azərbaycanda yeni dövrün bu tələblərinə uyğun bu gün aparılan iqtisadi islahatların başlanğıc mərhələsi olmaqla o zaman Muxtar Respublika iqtisadiyyatının aqrar sahəsinin tam məhvolma təhlükəsini aradan qaldırdı.
Respublikadakı siyasi hərc-mərclik və ölkənin idarə olunmazlığı Yeni Azərbaycan Partiyasının yaranması prosesini sürətləndirirdi. 1992-ci il noyabrın 5-də Heydər Əliyev partiyanın Təşkilat Komitəsinin, noyabrın 21-də isə Azərbaycanın nüfuzlu ziyalılarının iştirakı ilə Naxçıvan şəhərində keçirilən təsis konfransında yekdilliklə Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri seçildi.
Məhz Heydər Əliyevin Naxçıvandakı fəaliyyəti dövründə onun güclü və siyasi fədakarlığı nəticəsində Qars müqaviləsinin şərtləri bərpa olundu, qüvvəyə mindi. Naxçıvan müharibədən qorunmağa müvəffəq oldu, sülh rejimi haqqında Ermənistan rəhbərliyi ilə razılığa gəlindi. Naxçıvan əsrin bu dəfəki sərt sınağından da uğurla çıxmağa qolunda qüvvət tapdı. Artıq aparılmış yüksək planlı, mütəşəkkil təşkilatı və ideoloji fəaliyyət nəticəsində Naxçıvan həqiqətləri bütün dünyaya çatdırılmışdı. Dünya ictimaiyyətində böyük bir ciddi rəy yaranmışdı ki, Naxçıvana, Azərbaycana hücum Ermənistan tərəfindən həyata keçirilən hərbi təcavüzdür. Bu dövrdə altmışdan artıq dövlət rəsmi surətdə Ermənistanın Naxçıvana qarşı hərbi hücumlarını pisləmiş, öz kəskin etirazlarını artıq dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzinə çevrilmişdi.
Böyük xilaskar Naxçıvanda gördüyü işlərə yekun vuraraq 3 aprel 1993-cü il tarixli «Rossiyskiy fermer» qəzetində müxbirlərlə söhbətində demişdi: «Öz adıma artıq heç bir şey çıxmayaraq, deyə bilərəm və həyatda fəxr etməyə həqiqətən dəyər ki, mən həmin müddət ərzində Naxçıvanı müharibədən qorudum».
Muxtar Respublika 1993-cü ilə nisbi ictimai-siyasi sabitlik şəraitində qədəm qoydu. İlin birinci yarısında Muxtar Respublika xarici, xüsusilə qonşu Türkiyə və İran dövlətləri ilə əlaqələrinin inkişafının yeni mərhələsinə çıxmış, fevral-mart aylarında həmin dövlətlərin Naxçıvanda konsulluqları açılmışdı. Bakıdakı bir sıra xarici ölkə səfirliklərinin nümayəndələri Naxçıvana gələrək Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev cənabları ilə müvafiq danışıqlar aparırdılar.
Tarixi zərurət - birbaşa xalqın tələbi, respublikada yaranmış böhranlı şərait, hərc-mərclik, ölkəmizin müstəqilliyi üçün yaranmış real təhlükə 1993-cü ilin iyununda görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev cənablarının yenidən Azərbaycana rəhbərliyə qayıtmasına zəmin yaratmış oldu. Çünki əzilən, məhv olan onun xalqı idi, tapdalanan, parçalanan onun Vətəni idi.
Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun müdrik sözləri ilə desək «Heydər Əliyevin Naxçıvandan Bakıya, böyük siyasətə qayıdışı şərəfli xilaskar missiyasına - Azərbaycanı Azərbaycana qaytarmaq məramına xidmət edir»di.
Qüdrətli siyasətçi Heydər Əliyev cənabları öz siyasi qüvvə və bacarığını Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə, dövlətimizin beynəlxalq aləmin sivilizasiyalı, çağdaş və inkişaf etmiş dövlətləri sırasına çıxmasına, respublikamızın ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni həyatının çiçəklənməsinə sərf edirdi.
Ümummilli liderin Azərbaycana rəhbərliyi dövründəki fəaliyyətində də Naxçıvan Muxtar Respublikasına qayğı özünü həyati şəkildə hiss etdirirdi. Onun Naxçıvana səfərləri təkcə doğulduğu torpağı ziyarət etmək deyil, burada gedən yeni quruculuq işlərini öz gözləri ilə görmək, dəyərli tövsiyyələr və məsləhətlər verməklə bu tərəqqiyə kömək etmək məramından doğurdu. Məhz Azərbaycan MEA-nın Naxçıvan bölməsinin yaradılması, Gəmiqayada aparılan yeni arxeoloji tədqiqatlar, Vayxır su anbarının tikintisi, yeni təyyarə limanının isitifadəyə verilməsi, tikilən yeni məktəblər, qurulan körpülər, çəkilən yollar məhz Heydər Əliyevin böyük qayğısının nəticəsi idi. İnşası 1999-cu ildə başa çatdırılıb tələbələrin istifadəsinə verilmiş 1600 yerlik yeni tədris korpusu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Heydər Əliyevin Naxçıvan Dövlət Universitetinə böyük töhfəsi hesab edilə bilər. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev demişdir: «Naxçıvan Dövlət Universitetinin bu gün mövcud olması Naxçıvanda min illər bundan öncə elmin, mədəniyyətin varlığının inkişafının məntiqi nəticəsidir».
Bu gün zəngin maarifçilik ənənələrinin layiqli davamçısı olan bu universitet Muxtar Respublikanın ali təhsilli mütəxəssislərə olan ehtiyacını ödəyən müasir təhsil mərkəzinə çevrilmişdir. Fərəhli haldır ki, bu təhsil ocağının yetirmələri həm Naxçıvanın müxtəlif guşələrində, həm də onun hüdudlarından kənarda uğurla çalışırlar. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, universitetimizin fəxri doktoru Heydər Əliyev demişdir: «Bu ali məktəb qonşu ölkələrin elm və təhsil mərkəzləri ilə geniş əlaqələr yaratmaqla bir daha Naxçıvanın Şərqin qapısı olduğunu nümayiş etdirir».
Ulu öndər Heydər Əliyevin universitetimizdə yeni tədris korpusunun açılışı mərasimindəki parlaq nitqi universitetin keçdiyi yola verilən yüksək siyasətdir. Həmin nitqdə deyilirdi: «Naxçıvan Muxtar Respublikasının Dövlət Universiteti Azərbaycanın ən dəyərli, qabaqcıl ali məktəblərindən, ali təhsil ocaqlarından biridir...Mən bu gün böyük iftixar hissi keçirirəm ki, 30 il öncə əsasını qoyduğumuz bu gözəl təhsil ocağı indi böyük şöhrətə malikdir... Universitet tələbələrinə yüksək vətənpərvərlik, təhsil uğrunda daim mübarizə aparmaq üçün əzm arzulayıram... Naxçıvan gənclərinə arzu və tərbiyə edirəm ki, onlar indiki nəsillər kimi, bizim kimi Naxçıvanı qursunlar, yaratsınlar, inkişaf etdirsinlər, daha da yüksəltsinlər».
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev Naxçıvan Dövlət Universitetinin fəxri doktoru idi. Elmi şura özünün 9 oktyabr 1999-cu il tarixli qərarı ilə ölkə prezidentinə fəxri doktorluq elmi dərəcəsi verməklə onun bütövlükdə milli ali təhsilin, o cümlədən Naxçıvan Dövlət Universitetinin inkişafındakı misilsiz xidmətləri qarşısında özünün mənəvi borcunu ifadə etmişdi.
Böyük şəxsiyyət və müdrik dövlət xadimi Heydər Əliyevin keçdiyi zəngin həyat yoluna nəzər saldıqda, xalq üçün, millət üçün etdiklərini bir-bir göz önünə gətirdikdə bütün bunların bir insan ömrünə sığacaq zaman kəsiyində baş verdiyinə heç cür inanmaq olmur. Çoxları bunu rəhbərin fenomenal iş qabiliyyəti, enerjisi ilə, həddən artıq məsuliyytə və tələbkar olması ilə izah edir. Bu doğrudan da belədir. Lakin məkan və zaman çərçivəsinə sığmayan o nəhənglikdə işləri görmək üçün məncə sadalanan keyfiyyətlər bəs etmir. Çünki o deyilən keyfiyyətlər mənsub olduğu xalqa, millətə, Vətənə, doğulduğu torpağa Naxçıvana hədsiz bir məhəbbət və sevgi ilə döyünən qəlbdən qida alırdı. Heydər Əliyevin Azərbaycana olan məhəbbəti bu ölkənin özü boyda idi. Azərbaycanın böyüklüyünü görmək istəyənlər qoy ona Heydər Əliyevin qəlbinin gözü ilə baxsınlar.
Hamımıza məlumdur ki, Heydər Əliyevin dövlət başçısı kimi fəaliyyətinin hər bir ayı və günü onun daxili və xarici diplomatik siyasətinə, Azərbaycanın müasir tarixinin səhifələrinə yeni uğurlular gətirirdi. Məhz bu uğurlar blokada şəraitində yaşayan Naxçıvanlılarda gələcəyə böyük ümidlər yaratmış, onları müstəqilliyimizin daha da möhkəm olması üçün əllərindən gələni əsirgəməyə istiqamətləndirmişdir.
Tarixi minilliklərlə ölçülən qədim Naxıvanın mərkəzindən tutmuş ucqar dağ kəndlərinə, sərhəd məntəqələrinə qədər hər yerində ümummilli lider Heydər Əliyev ideyalarının təntənəsini görürük. Müstəqillik yolları ilə inamla irəliləyən Azərbaycan öz inkişafının yüksəliş dövrünü yaşayır və yaşamaqdadır. Ölkə prezidenti cənab İlham Əliyevin uğurlu daxili və xarici siyasəti nəticəsində respublikamızda demokratik cəmiyyət quruculuğu müvəffəqiyyətlə həyata keçirilir, dövlətimizin beynəlxalq nüfuzu günü-gündən artır. Sosial-iqtisadi və mədəni həyatın müxtəlif sahələrində də köklü islahatlar aparılır, yüksək ixtisaslı və savadlı kadrların hazırlanması istiqamətində mühüm dövlət tədbirləri həyata keçirilir.
Yekun olaraq qeyd edək ki, «Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam» – deyən ümummilli lider Heydər Əliyevin tamamlaya bilmədiyi işi, onun layiqli davamçısı prezident cənab İlham Əliyev bacarıq və səriştə ilə aparmaqdadır.
Kamal CAMALOV
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti,
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru,
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
AYB-nin üzvü
Baxış sayı: 1 219
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 09:40
FT: Şolts Dudanın Rusiya aktivlərinin müsadirəsi ilə bağlı sözlərinə kəskin reaksiya verdi
20-12-2024, 15:27
Gürcüstanın baş naziri Kobaxidze: "Biz xarici agentlər haqqında qanunun dəyişdirilməsini müzakirə etməyə hazırıq"
20-12-2024, 08:17
Marqarita Simonyan Vladimir Putinin Hunter Baydenlə bağlı açıqlamasına təəccüblənib
19-12-2024, 23:22
Tramp və Şolts Ukrayna münaqişəsinin uzandığını etiraf ediblər
19-12-2024, 10:57
Baş Prokuror: "Milli layihələrdən 4,5 milyard rubldan çox pul oğurlanıb"
18-12-2024, 00:29
Tusk: "Polşa Ukraynaya 100 milyon avro dəyərində yardım paketi verəcək"
18-12-2024, 00:21
Zurabişvili dekabrın 29-dan sonra Gürcüstan prezidentinin mandatını verməkdən imtina edib
18-12-2024, 00:17
FİFA 2024-cü ilin ən yaxşı komandasının adını açıqlayıb
17-12-2024, 10:58
Jurnalist Bouz: "Tramp Zelenskiyə onu inauqurasiyaya dəvət etməməklə “güclü zərbə” vurdu"
17-12-2024, 10:32
Kosaçev: "Tramp Avropa silahlı qüvvələrinin Ukraynada yerləşdirilməsində israr edəcək"
16-12-2024, 23:04
Tramp: "Zelenski Ukrayna münaqişəsinə son qoymaq üçün razılaşmaya hazırlaşmalıdır"
16-12-2024, 17:57
Politoloq Sixarulidze əmindir ki, Gürcüstanda etirazlar artıq səngiyib
16-12-2024, 17:50
Əsəd Dəməşqin süqutunu Rusiyanın Xmeymim bazasında öyrəndiyini bildirib
16-12-2024, 17:46
Şolts: "Almaniya öz təhlükəsizliyi hesabına Ukraynaya kömək etməyəcək"
16-12-2024, 17:42
MAQATE rəhbəri Qrossi Putinlə 2025-ci ilin əvvəlində görüşməyə ümid edir
16-12-2024, 09:06
FT iddia edir ki, Əsəd Rusiyaya tonlarla avro və dollar ixrac edib
16-12-2024, 08:51
İran Xarici İşlər Nazirliyi: Beynəlxalq məhkəmə Netanyahu və Qalanta ölüm hökmü çıxara bilər
15-12-2024, 12:13
Siyasətçi Niemeyer: "ABŞ NATO-dan çıxsa, Avropa Rusiya Federasiyası ilə təhlükəsizlik məsələsində razılaşacaq"
14-12-2024, 10:03
"Kan": İsrailin HƏMAS ilə danışıqları müsbət dinamika göstərir
12-12-2024, 23:35
“Fransadan Ermənistana verilən öldürücü silahlar var”
12-12-2024, 22:47
Tramp deyib ki, o, Ukraynaya dəstəyindən əl çəkməyəcək
11-12-2024, 13:56
İranın ali dini lideri Xamenei: "Suriyada çevriliş - ABŞ və sionistlərin planıdır"
11-12-2024, 13:39
Tramp: "ABŞ və Fransa Suriyaya böhranın həllinə kömək etməyəcək
11-12-2024, 08:16
Türkiyənin xarici işlər naziri: "Ukrayna münaqişəsi nüvə silahından istifadəyə qədər uzana bilər"
11-12-2024, 07:40
Professor Dizen: "ABŞ Suriyadan sonra Rusiya Federasiyasına beynəlxalq hüquq normalarını öyrədə bilməz"
11-12-2024, 07:35
Şolts Ukraynada seçdiyi kursdan çox qürur duyduğunu bildirib
10-12-2024, 20:22
Lukaşenko bildirib ki, Əsəd diktator deyil və heç kimi öldürməyib
9-12-2024, 23:00
Ərdoğan Əsədi Suriyanı xarabazara çevirməkdə ittiham edib
8-12-2024, 17:00
Suriyanın baş naziri deyib ki, ölkənin seçkilərə ehtiyacı var
8-12-2024, 16:49
Zelenski Trampın dərhal atəşkəs çağırışını rədd edib
8-12-2024, 15:55
Fidan: "Türkiyənin son vaxtlar Əsədlə əlaqəsi olmayıb"
6-12-2024, 18:11
Orban, Macarıstanın vəsaitlərinin dondurulmadığı təqdirdə Aİ büdcəsinə veto qoyacağı ilə hədələyib