09:47 / 19-04-2025
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
09:42 / 19-04-2025
Tayvan, Tayvan boğazının orta xəttini keçən 13 Çin təyyarəsini aşkar edib
09:37 / 19-04-2025
Pakistan sakini: "Günəş panelləri quraşdırdıqdan sonra onun hesabı 3 dəfə azalıb"
09:33 / 19-04-2025
10-cu mərtəbədən yıxılan tikinti torunun sayəsində sağ qalıb
09:29 / 19-04-2025
Dövlət Departamenti: Avropa başa düşməlidir ki, ABŞ Ukraynada sülh axtarışını dayandıra bilər
09:22 / 19-04-2025
Vəkil Gürol: "Türkiyə fövqəladə vəziyyətdən sonra "Azimut"dan xərclər üçün təzminat tələb edə bilər
09:08 / 19-04-2025
Yeniyetmə qayadan yıxılaraq ölüb
23:31 / 18-04-2025
Naməlum silahlı şəxslər 11 xoruz döyüşçünü güllələyiblər
23:23 / 18-04-2025
Arxiyepiskop Markellin Moldovanı tərk edərək Müqəddəs Atəş üçün Yerusəlimə getməsinə icazə verilməyib
21:06 / 18-04-2025
Belçika Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmisi Rusiya tədqiqat gəmisini izləyir
20:53 / 18-04-2025
42 yaşlı qadın ikili orqan transplantasiyasından sonra uşaq dünyaya gətirib
20:50 / 18-04-2025
Professor Fenenko hesab edir ki, amerikalılar Ukraynanı silahlandırmaqdan əl çəkməyəcəklər
20:44 / 18-04-2025
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
20:35 / 18-04-2025
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
20:32 / 18-04-2025
Narışkin: "Qərb Əfqanıstanda qeyri-sabitliyi qorumağa çalışır"
10:56 / 18-04-2025
Cənubi Qafqazın sabitliyinin təmin olunmasında Azərbaycan-Gürcüstan əlaqələrinin rolu-Səyavuş Qasımov
10:27 / 18-04-2025
Kolumbiyanın şimalında naməlum şəxslər neft boru kəmərini partladıb, sızma meydana gəlib
10:11 / 18-04-2025
Bazarda baş verən yanğında 6 nəfər xəsarət alıb
10:08 / 18-04-2025
Üç öldürülmüş uşağın atası dördüncü uşağa işgəncə verdiyinə görə həbs edilib
10:01 / 18-04-2025
Baş verən yanğında 3 nəfər xəsarət alıb
09:57 / 18-04-2025
Məhkəmə psixiatrın hökmünü ləğv edib
09:50 / 18-04-2025
Yanacaq tankerinin qəzaya uğraması nəticəsində 14 ton yanacaq yerə tökülüb
09:46 / 18-04-2025
Kabulov: "KazanForum çərçivəsində böyük Rusiya-Əfqanıstan biznes forumu keçiriləcək"
09:43 / 18-04-2025
10 yaşlı qız yoxa çıxıb
09:38 / 18-04-2025
Skynews: "Paris Ukrayna danışıqlar prosesinə qoşulduğunu elan etdi"
00:01 / 18-04-2025
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
23:03 / 17-04-2025
Rusiyanın Kabildəki səfiri Ali Məhkəmənin Talibanla bağlı qərarını mühüm addım adlandırıb
22:38 / 17-04-2025
Uşakov: "Rusiya enerji obyektlərinə zərbələrə moratoriumun qoyulması ilə bağlı vəziyyəti ABŞ-a deyəcək"
22:34 / 17-04-2025
Tramp bu həftə Ukraynada atəşkəslə bağlı Rusiyadan cavab alacağını gözləyir
22:28 / 17-04-2025
Florida Universitetində atışma nəticəsində 5 nəfər ölüb
22:26 / 17-04-2025
Pasxa bayramı üçün Rusiyaya getmək istəyənlərin növbələri yaranıb
22:21 / 17-04-2025
İHA hücumlarının videolarının çəkilişi və yayımlanması qadağan edilib
22:14 / 17-04-2025
Naməlum şəxs ticarət mərkəzində atəşfəşanlıq edib
22:09 / 17-04-2025
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
22:05 / 17-04-2025
Səfir Jirnov Əfqanıstanda terrorizmlə mübarizəni nümunəvi adlandırıb
22:00 / 17-04-2025
Qapalı şəhərin meri həbs edilib
VƏTƏNLƏ MƏN ARASINDA-İsa HƏBİBBƏYLİ-"Vərəqlərin günahı" kitabına ön söz
Tarix: 07-11-2021 09:38 | Bölmə: Ədəbiyyat
Sabaha-inamla.az tanınmış şairə Xalidə Nurayın yeni çapdan çıxmış "Vərəqlərin günahı" kitabına akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı ön sözü təqdim edir:
VƏTƏNLƏ MƏN ARASINDA
Dünya-vətən-insan… Bu anlayışların fövqündə dayanan düşüncələr… Və bu düşüncələrin obrazlı şəkildə poetik hisslərinə gedən yol… Bu yolu çoxları gedə bilər, amma hər kəs ictimai fikrin təzahüründə mətləb və arzuların poetikləşməsinə nail ola bilməz. Bunun üçün mənəvi aləmin bütövlüyü və dünyəviliyi önəm daşıyır. Şairlər bu önəmin məncə ən gözəl biliciləridir.
Bu mənada düşünürəm ki, istedadlı şair Xalidə Nurayın zəngin poeziyası bu bütövlüyün əks-sədasından yoğrulmuş poetik dəyərin möhtəşəm nümunəsidir. Onun dünyaya baxışında haqqın-ədalətin harayı, həqiqətin nizam-intizamı yer alır.
Müəllif dünyaya gəlişimizi “öz köynəyindən” keçirərək söz dünyasında bir şair kimi gözəl tərənnüm etməklə onu haqqın mizanına çəkir:
Doğruların yalan olub,
Yalanların palan olub,
Haqsıza əl çalan olub,
Dünya, haqdan qaçma belə!
Yalanları üstündə bizi də köklədiyi və qəmini-dərdini bizə libas etdiyi dünyanı şair baxışı ilə məşhər ayağına çəkməklə, “vəfasız dünya” motivindən çıxış edərək əbədiyyəti yenidən canlandırmağa çalışır Xalidə xanım. Dünya mövzusuna poetik baxışları ilə orijinal olduğu qədər düşündürücü və əhəmiyyətli yanaşması şair mənini etiva edir. Dünyanı “acgöz bir dəyirman”a bənzətməsi, “üyünərsən ələyində” kimi danlağı, insanlığın haqqa-ədalətə qayıdışına işarə etməsi şairin bütün dünya gözəlliklərinin həyat fəlsəfəsinə uyarıdır.
Ümumiyyətlə, insanlıq üçün yaxşı nə varsa hamısını dünyanın ədalətində axtarmaq və dünya nizamına insanlığın səadəti kimi baxmaq düşüncəsi Xalidə Nurayın poetik dünyasında öz əks-sədasını unudulmaz xalq şairi Məmməd Arazın məşhur “Mən belə dünyanın nəyindən küsüm” şeirinin notlarında tapır. Və o, Məmməd Arazın “Mən belə dünyanın nəyindən küsüm” şeirində mənalandırdığı motivləri özünün poetik əlavələri ilə bir daha təsdiqləyir və təzələyir. Dünya haqqındakı baxışlarındakı genişlik, obrazlılıq və yenilik “Nəyindən küsüm” adı fərqli bir şeirin meydana çıxması ilə nəticələnir:
Tərbiyə bilməyən ədəb öyrədir,
Sualı bilməyən cavab öyrədir,
Nadanlar aqilə savad öyrədir,
“Mən belə dünyanın nəyindən küsüm?!”
Xalidə Nurayın bir insan və şairə kimi fərdi özünəməxsusluğu daha qabarıq şəkildə onun “Məni dünyamda gəzin” şeirlər silsiləsində ifadə olunmuşdur. Bu şeirlər silsiləsi onun şairəlik və insanlıq pasportudur. Şairənin təzadlı dünya, həyatın qəribəlikləri, fərqli insan simaları, təbiət hadisələri, mənəvi dəyərlər haqqındakı düşüncələri pak və bütöv bir əqidəyə malik kamil bir insan qəlbinin poeziyasıdır.
İnsan gülüşlə göz yaşları arasında dolaşan bir varlıqdır. Gülüşümüzlə, göz yaşlarımızın arasındakı olumla, ölüm yaxınlığı qədər doğmalığı dünyanın sərtliyində, oğeyliyində axtarsaq da, taleyimizlə barışmaz olan bir varlıq kimi dünyanı dərk etmək qədər gücümüzün zəifliyini də etiraf etməliyik. Şair qəlbinin dünyagörüşü isə tamam fərqlidir. O, bu oğeyliyin səbəbini, insani hisslərin gücünü insanlıq elmində təzahür etməsini önə çəkir. Və düzlükdə axtardığı öz dünyasını tapan şairə belə haray çəkir:
Yelkənsizəm, axtarıram öz dünyamı,
Çox aradım, tapammadım düz dünyamı,
Xalidəyəm, vərəqləyin söz dünyamı,
Görün, baxın, dəyər verin siz, dünyamı-
Haqqa doğru sıralanıb mənim dünyam!
Haqqın girdabında bulunan Xalidə Nurayın vətənə olan sevgisi, vətən haqqında düşüncələri şeirlərinin ana xəttindən qırmızı işıqla keçir. Bu, onun tükənməz vətən sevdası ilə bir yerdə, həm də vətənə şairanə münasibətin ifadəsidir. Bənzərsiz vətən sevdalı misralarında, aşkar hiss olunur ki, vətən sevgisində yazıb-yaradan bütün şairlərlə həmrəy olub, onlarla vahid mövqedə birləşən şairə vətən anlayışının, Azərbaycan andının, torpaq sevgisinin, dogma ana dilin poetik cəhətdən mənalandırılmasında özünəməxsus vətənnamə mənzərəsi yarada bilir. Bu mənada şairə Azərbaycan poeziyasına fərqli poeziya çələngi təqdim edir.
Müqəddəs Azərbaycan bayrağına həsr etdyi “Azərbaycan bayrağı” şeiri vətənpərvərliyin, vətənə və onun bayrağına olan sevginin bariz nümunəsidir:
Vətən qibləgahısan, əbədi şan yerimiz,
Sabaha doğan günəş, sabaha dan yerimiz,
Azadlığa səslənən tökülən qan yerimiz,
Tükənməz varlığınla ol yurdumun dayağı,
Azərbaycan bayrağı!
Xalidə Nurayın şeirlərinin şah damarı olan vətən mövzusu vətəndaşlıq duyğusunun və şairanə baxışların bənzərsiz şəkildə mənalandırılması deməkdir. Onun “Azərbaycan” şeirində Ana yurdunu “müqəddəslik məbədinin qibləgahı, zirvəsi”, “dinən həqiqət səsi” kimi mənalandıraraq tərənnüm etməsi Azərbaycan obrazı yaratmaq niyyətini ortaya qoyur. Bundan başqa “Səni sevənlərin özü vətən” misraları vətən məsələsinə münasibətinin dərinliyini əks etdirir.
Şairin ana dilimizə olan sevgisi, bu müqəddəsliyin tarixi köklərinə səyahət, daş yaddaşımızı misra-misra səhifələmək, vətən yaddaşını təzələmək kimi missiyası gələcək nəslə çatdımaqla şair etibarını, vətəndaş sədaqətini nümayiş etdirir.
Ana dilinə poetik baxışları bu ənənəvi şərəfli mövzuya nə qədər ürəkdən və dərindən bağlı olduğunu və mövzunu hansı bucaqdan mənalandırmaq istedadını meydana qoyur...
Qüdrətli Türk soyumuzun, daş yaddaşı,
Tarixləri silkələyən, nərəsidi.
Xətaidən nəsillərə miras qalan,
Qəhrəmanlıq səlnaməsi,
Xəlil Rza harayından,
Qopub gələn hür səsidi...
Haqsızlığı, cəhaləti, daşa basan,
Mirzə Cəlil dühasının,
Fəth olunmaz zirvəsidi...
Ana dilim!
Ana dilinə ana vətənin “söz günəşi” kimi məna verən şairə xanım onun dərin mahiyyətini və müqəddəsliyini özünəməxsus obrazlı düşüncələrlə ifadə edərək, milli qürur hissi ilə ana dili sevgisinin vəhdətini ilhamla tərənnüm etmişdir. Bu mənada “Ana dili” şeiri Azərbaycan poeziyasının Ana dili serialının fərqli bir səhifəsi kimi səslənir.
Xalidə Nurayın şeirləri yalnız Azərbaycanı ürəklə tərənnüm etməklə qalmır, vətənlə bir yerdə nəfəs alır. Doğma vətənin sevincləri də, ağrıları da onun şeirlərində əsil övlad-vətəndaş düşüncəsi ilə eyniləşir. O, “baş qoyub vətənin hər qarışında”, “eldə dastan olan Şərur elimiz”dən, “qərinələr yaddaşı, qeyrət qalası” Naxçıvandan, işğal altında qaldığı illərdə ermənilər tərəfindən dağıdılaraq siması dəyişdirilən Laçından, “Şuşasız vətən və vətənsiz Şuşa” ağrılarından, “dağlarının dumanı, çəni çəkilməyən” Qarabağ nisgilindən söz açmaqla dünənimizin, bu günümüzün vətən tarixini səhifələyərək, gələcəyə ümid duyğularını iç-içə təsvir etməyi zəruri sayır. Məsələnin bu cəhəti də Xalidə Nurayın poeziyasındakı bütövlük motivinin tərkib hissi kimi tamamlanır:
Qarabağda zühr edib qalibiyyət günəşi,
Qulac-qulac qolların sarıyıb sərt qışına.
Şəhidlik zirvəsindən zəfər yağışı yağır,
Qeyrət tacını qoyur yurdun qan yaddaşına.
Mövzuya bu cür davamlı bir prosesin poetik ifadəsi kimi yanaşmaq Xalidə Nurayın Qarabağda qazanılan tarixi zəfəri bütün fəlsəfəsi ilə, dərindən, əsaslı şəkildə dərk etməsinə və orijinal bədii vasitələrlə şərh etməsinə imkan yaradır. Buna görədir ki, qələbə mövzusunda yazdığı şeirlər dərkolunmuş bir gerçəkliyin poetik ifadəsi kimi mənalanır.
Azadlıģa çıxan məhbus "Qarabağım" adlı şeirində “Torpağın hər qarışında şəhid olur igidlərin gözlərindəki vətən sevdalı həsrətli gülüşlər” adlı poetik fikri hər şeyə aydınlıq gətirir. Və başına gətirilən faciələri sadalamqla məhbus həyatını dilə gətirməklə, Qarabağ dərdini misra misra ağlayır. Lakin bu ağlamaqda sevinc yaşları da var. Azadlıq sevinc yaşları… “Mənim Məkkəm, Mədinəm, İslamiyyət günəşi doğan qibləmsən Vətənim!”-deyən şairə son anda vətən sevincini ərşə çəkir.
"Laçına bənzəmir" şeirində Laçın dərdlərini şeir-şeir sıralayn şair vətən ağrılarına ağu deyir. Onun gözəlliklərini ruhunun gözəllikləri ilə eyniləşdirir;
Dağların harayı saçımı yolur,
Xatirəm saralır,ümidim solur,
Hocaz dağ yanğısı canımı alır,
Düşmənə əsirdir yamacım-yalım,
Buralar Laçına bənzəmir oğlum.
Qarabağ uğrunda gedən vətən savaşının əsas məqamlarına ayrı-ayrı şeirlər həsr edən şairə hələ torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda ədalətli və inadlı mübarizənin davam etdiyi günlərdə Azərbaycanın bu tarixi diyarında qalibiyyət günəşinin doğacağına dərin inamını ifadə edən şeirləri qələbə soraqlı bədii nümunələr olmaqla bərabər, həm də ilhamlandırıcı, ruhlandırıcıdır:
Qoy dünya şahid olsun bu tarixi savaşa,
Ali Baş Komandanım zəfərlə vursun başa,
Fəth eyləyək zirvəni Ulu Türkümlə qoşa,
Qarabağım bürünsün qələbə yağışına.
Xalidə Nurayın şeirləri sırasında təqdim etdiyi “Gözü yaşlı xoşbəxtlik” əslində liro-epik poemadır. Qarabağ savaşından bir ay sonra yazılmış bu poemada doğru olaraq xalqımızın qazandığı tarixi qələbə obrazlı şəkildə “gözü yaşlı xoşbəxtlik” adlandırılmışdır. Şairin təqdimatında bu ifadə otuz illik həsrətdən sonra sevincli göz yaşları ilə qarşılanan zəfər mənasını ifadə edir. Poemada torpaqlarımızın namərdcəsinə işğal edildikdən sonra otuz il ərzində dağıdılmasından, məşəqqətlərlə dolu olan qaçqın-köçkünlük həyatından, ən təsirlisi isə altı yaşlı uşağın qanlı müharibə təəssüratlarından bəhs edilməsi yaddaqalan epik təsvirlər vasitəsi ilə canlandırılır. Altı yaşlı uşaq artıq 36 yaşlı döyüşkən igiddir. Yalnız divarları qalmış evlərinə baxaraq 6 yaşında ikən gözünün önündə bu həyətdə ermənilərin atasını, anasını, bacı və qardaşını necə öldürülməsi səhnəsini acı hisslərlə xatırlayır.
Onda mən uşaq idim...
Altı yaşım var idi.
Ha qışqırdım, ağladım...
Atamı öldürməyin,
Mərhəmətsiz kafirin
qana batmış çirkablı,
ayağından asıldım.
Silahın qundağıyla
vurub məni susdurdu,
Anam nalə çəkirdi...
Naləsi göy üzündən
buludları dağıdıb
üstümüzə çökürdü.
"dəyməyin o körpəmə"
Deyə anam qışqırdı...
Bu məqamlarda Xalidə xanım erməni vəhşiliyinin səhnələrini təsvirsiz yaratmağa müvəffəq ola bilmişdir. Yaralanmış atanın sevərək əkib böyütdüyü çinar ağacından asılması, altı yaşlı uşağın isə mərhəmətsiz kafirin qana batmış çirkablı ayağından tutub dartması hadisəsi şairin yaratdığı ibrətamiz müharibə səhnəsidir.
Poemadakı üç yaşlı qız uşağının “bənövşə yanağı”nın, “qərənfil dodağı”nın qana boyadılması detalı da canlı və təsirlidir. Bütün bunlardan sonra Qələbə sevincinin “bir gözü ilə ağlayıb, bir gözü ilə gülmək” kimi mənalandırılması əsil insan duyğusu ilə ümumiləşir. “Gözü yaşlı xoşbəxtlik” anlayışı uzun illər işğal ağrısını yaşamış bir insanın qələbə sevincindən doğan göz yaşlarının poetik ifadəsidir.
Fikrimizcə, “Azərbaycan əsgəri” şeiri də Xalidə Nurayın vətən müharibəsi mövzusunda yazılmış ən yaxşı poetik nümunələrdən biridir. Haqqında çox yazılmış, hətta barəsində uğurlu mahnılar yaradılmış bu mövzuda da X. Nuray yeni obrazlı söz deyə bilmişdir. Şairənin vətən müharibəsində böyük cəsarət, şücaət və mərdlik nümunəsi olan Azərbaycan əsgəri haqqında yazdığı bu şeiri Müzəffər Ali Baş Komandanın əsgəri haqqında deyilmiş və yazılmış hazır mahnı mətnidir. Şeir obrazlılığı və orijinallığı ilə seçilir:
Yoğrulub öz qanıyla,
Ağrısına tən oldu.
Can verib torpağına
Müqəddəs Vətən oldu!
Qeyrətimin sipəri,
Azərbaycan əsgəri!
... Döyüşdə cəsarəti,
Bəllidi yad ellərə.
Şuşada savaşıyla,
Düşdü dildən-dillərə.
Oğuz, Türk nəvələri,
Azərbaycan əsgəri!
Boz qurdlar oylağında,
Şimşəyə dönüb çaxdı,
Ən hündür zirvələrə
Zəfər bayrağı taxdı
Tarixin daş əsəri,
Azərbaycan əsgəri!
“Atalı-analı dünyam” şeirləri ata ocağına sədaqət hissini əsil mənəvi dəyərə çevirən övladın nəsil-şəcərə qarşısındakı poetik hesabatıdır. Şairənin “Sevgili dünyam” şeirlər silsiləsi bənzərsiz məhəbbət şeirləri çələngidir. Bu şeirlərdə əsil insan üçün zəruri olan sədaqət, ləyaqət, etibar, vəfa kimi mənəvi dəyərlər poetik şəkildə mənalandırılmışdır. Bu şeirlər ata-övlad münasibətləri və sevgi-sədaqət motivləri haqqında şairin mənəvi aləmini ifadə edən və onun özünə məxsus olan təsirli və yaddaqalan monoloqlarıdır.
Fikrimizcə, bu şeirlərin içərisindən aydın bir qırmızı xətlə keçən əsl qadınlıq haqqında yazılmış ibrətamiz şeirlər, düşündürücü misralar qadın dünyasının fəlsəfəsini şeirlə mənalandıran mükəmməl poetik tezislərdir. Dünyaya gələcək yeni uşaq gözləyən analara həsr edilmiş “Qeybdən gələn sevgi” şeirindəki
Bir bədəndə iki ürək döyünür,
biri ana, biri bala ürəyi,
hər ürəkdə birgə sevgi böyüyür,
həm ananın, həm balanın gərəyi- misraları yaşanmış əsl ana düşüncəsinin təkrarsız şeiriyyətidir.
“Yaşayarkən ölən qadın” şeiri “unudub öz həyatın övladının acısıyla damla-damla əriyərək sönən”, “taleyilə barışaraq şükranlarla qarşılayan qədərini-qiymətini bilən”, “sevgi dolu səadəti kədərində, nisgilində bölən qadın”ların aydın və mənalı avtoporitetidir. Nəhayət, “Utanan qadın” şeiri Azərbaycan poeziyasında yaradılmış və hərtərəfli şəkildə işlənmiş mükəmməl qadın portreti hesab oluna bilər. Bu şeirdə müqəddəs anaların özünəməxsus bənzərsiz cizgiləri istedadla rəsm edilmişdir. “Utanan qadın” şeirinin konturları əsasında rəssamlarımız əsil bir ana obrazı yarada bilər:
İsməti, mənliyi öndə yeriyər,
Dərdini dərdiylə ölçər, kiriyər,
Gileyli bəxtinə yenə baş əyər,
Qara taleyndən utanan qadın!
Beləliklə, şairə Xalidə Nurayın şeirləri onun vətənlə özü, mənəvi dünyası, həyata və insana baxışları arasında olan saf, təmiz, səmimi duyğuların obrazlı bədii ifadəsindən ibarət olan ibrətamiz poetik nümunələridir. Oxuculara təqdim etdiyim “Özüntək yaşa” şeiri vətən qarşısında, özü ilə daxili-mənəvi dialoqunda, sənətə münasibətində də şairənin obrazını aydın şəkildə təsəvvür etməyə imkan verir:
Çalış ədəbinlə qazan hörməti,
Özünə sərf etmə kin-küdurəti,
Başından uca et sən ləyaqəti,
Həyatda gözəllik düz olmaqdadır.
Doğrusu, uzun illər etibarını gördüyüm qədim bir dostumdan Xalidə Nurayın şeir kitabına ön söz yazmaq təklifi alanda imzasına az rast gəldiyim bu müəllif haqqında hər hansı bir elmi bir söz demək üçün xeyli dərəcədə tərəddüt etmiş, nəhayət, dost sözündən çıxmamaq üçün ümumiləşmiş bir yazı yazaraq mənəvi borcumu yerinə yetirməklə vəziyyətdən çıxmaq qərarına gəlmişdim. Lakin Xalidə Nurayın “Vərəqlərin günahı” kitabının əlyazması ilə yaxından tanış olduqdan sonra müasir Azərbaycan şeirində öz dəsti-xətti, bənzərsiz obrazlı şeiriyyət aləmi, vətən, dünya və insan haqqında yetkin bədii söz demək qabiliyyəti olan bu ciddi qələm sahibinin əsərlərini geniş oxucu auditoriyasına təqdim etməyin zəruri olduğuna inandım. Və yeni çıxacaq kitab haqqında təəsuratlarımı yazıb, rahatlıqla öz imzamı qoydum.
İsa HƏBİBBƏYLİ
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti,
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru,
Millət vəkili, akademik
21 avqust 2021-ci il
Baxış sayı: 979
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-11-2021 09:38 | Bölmə: Ədəbiyyat
Sabaha-inamla.az tanınmış şairə Xalidə Nurayın yeni çapdan çıxmış "Vərəqlərin günahı" kitabına akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı ön sözü təqdim edir:
VƏTƏNLƏ MƏN ARASINDA
Dünya-vətən-insan… Bu anlayışların fövqündə dayanan düşüncələr… Və bu düşüncələrin obrazlı şəkildə poetik hisslərinə gedən yol… Bu yolu çoxları gedə bilər, amma hər kəs ictimai fikrin təzahüründə mətləb və arzuların poetikləşməsinə nail ola bilməz. Bunun üçün mənəvi aləmin bütövlüyü və dünyəviliyi önəm daşıyır. Şairlər bu önəmin məncə ən gözəl biliciləridir.
Bu mənada düşünürəm ki, istedadlı şair Xalidə Nurayın zəngin poeziyası bu bütövlüyün əks-sədasından yoğrulmuş poetik dəyərin möhtəşəm nümunəsidir. Onun dünyaya baxışında haqqın-ədalətin harayı, həqiqətin nizam-intizamı yer alır.
Müəllif dünyaya gəlişimizi “öz köynəyindən” keçirərək söz dünyasında bir şair kimi gözəl tərənnüm etməklə onu haqqın mizanına çəkir:
Doğruların yalan olub,
Yalanların palan olub,
Haqsıza əl çalan olub,
Dünya, haqdan qaçma belə!
Yalanları üstündə bizi də köklədiyi və qəmini-dərdini bizə libas etdiyi dünyanı şair baxışı ilə məşhər ayağına çəkməklə, “vəfasız dünya” motivindən çıxış edərək əbədiyyəti yenidən canlandırmağa çalışır Xalidə xanım. Dünya mövzusuna poetik baxışları ilə orijinal olduğu qədər düşündürücü və əhəmiyyətli yanaşması şair mənini etiva edir. Dünyanı “acgöz bir dəyirman”a bənzətməsi, “üyünərsən ələyində” kimi danlağı, insanlığın haqqa-ədalətə qayıdışına işarə etməsi şairin bütün dünya gözəlliklərinin həyat fəlsəfəsinə uyarıdır.
Ümumiyyətlə, insanlıq üçün yaxşı nə varsa hamısını dünyanın ədalətində axtarmaq və dünya nizamına insanlığın səadəti kimi baxmaq düşüncəsi Xalidə Nurayın poetik dünyasında öz əks-sədasını unudulmaz xalq şairi Məmməd Arazın məşhur “Mən belə dünyanın nəyindən küsüm” şeirinin notlarında tapır. Və o, Məmməd Arazın “Mən belə dünyanın nəyindən küsüm” şeirində mənalandırdığı motivləri özünün poetik əlavələri ilə bir daha təsdiqləyir və təzələyir. Dünya haqqındakı baxışlarındakı genişlik, obrazlılıq və yenilik “Nəyindən küsüm” adı fərqli bir şeirin meydana çıxması ilə nəticələnir:
Tərbiyə bilməyən ədəb öyrədir,
Sualı bilməyən cavab öyrədir,
Nadanlar aqilə savad öyrədir,
“Mən belə dünyanın nəyindən küsüm?!”
Xalidə Nurayın bir insan və şairə kimi fərdi özünəməxsusluğu daha qabarıq şəkildə onun “Məni dünyamda gəzin” şeirlər silsiləsində ifadə olunmuşdur. Bu şeirlər silsiləsi onun şairəlik və insanlıq pasportudur. Şairənin təzadlı dünya, həyatın qəribəlikləri, fərqli insan simaları, təbiət hadisələri, mənəvi dəyərlər haqqındakı düşüncələri pak və bütöv bir əqidəyə malik kamil bir insan qəlbinin poeziyasıdır.
İnsan gülüşlə göz yaşları arasında dolaşan bir varlıqdır. Gülüşümüzlə, göz yaşlarımızın arasındakı olumla, ölüm yaxınlığı qədər doğmalığı dünyanın sərtliyində, oğeyliyində axtarsaq da, taleyimizlə barışmaz olan bir varlıq kimi dünyanı dərk etmək qədər gücümüzün zəifliyini də etiraf etməliyik. Şair qəlbinin dünyagörüşü isə tamam fərqlidir. O, bu oğeyliyin səbəbini, insani hisslərin gücünü insanlıq elmində təzahür etməsini önə çəkir. Və düzlükdə axtardığı öz dünyasını tapan şairə belə haray çəkir:
Yelkənsizəm, axtarıram öz dünyamı,
Çox aradım, tapammadım düz dünyamı,
Xalidəyəm, vərəqləyin söz dünyamı,
Görün, baxın, dəyər verin siz, dünyamı-
Haqqa doğru sıralanıb mənim dünyam!
Haqqın girdabında bulunan Xalidə Nurayın vətənə olan sevgisi, vətən haqqında düşüncələri şeirlərinin ana xəttindən qırmızı işıqla keçir. Bu, onun tükənməz vətən sevdası ilə bir yerdə, həm də vətənə şairanə münasibətin ifadəsidir. Bənzərsiz vətən sevdalı misralarında, aşkar hiss olunur ki, vətən sevgisində yazıb-yaradan bütün şairlərlə həmrəy olub, onlarla vahid mövqedə birləşən şairə vətən anlayışının, Azərbaycan andının, torpaq sevgisinin, dogma ana dilin poetik cəhətdən mənalandırılmasında özünəməxsus vətənnamə mənzərəsi yarada bilir. Bu mənada şairə Azərbaycan poeziyasına fərqli poeziya çələngi təqdim edir.
Müqəddəs Azərbaycan bayrağına həsr etdyi “Azərbaycan bayrağı” şeiri vətənpərvərliyin, vətənə və onun bayrağına olan sevginin bariz nümunəsidir:
Vətən qibləgahısan, əbədi şan yerimiz,
Sabaha doğan günəş, sabaha dan yerimiz,
Azadlığa səslənən tökülən qan yerimiz,
Tükənməz varlığınla ol yurdumun dayağı,
Azərbaycan bayrağı!
Xalidə Nurayın şeirlərinin şah damarı olan vətən mövzusu vətəndaşlıq duyğusunun və şairanə baxışların bənzərsiz şəkildə mənalandırılması deməkdir. Onun “Azərbaycan” şeirində Ana yurdunu “müqəddəslik məbədinin qibləgahı, zirvəsi”, “dinən həqiqət səsi” kimi mənalandıraraq tərənnüm etməsi Azərbaycan obrazı yaratmaq niyyətini ortaya qoyur. Bundan başqa “Səni sevənlərin özü vətən” misraları vətən məsələsinə münasibətinin dərinliyini əks etdirir.
Şairin ana dilimizə olan sevgisi, bu müqəddəsliyin tarixi köklərinə səyahət, daş yaddaşımızı misra-misra səhifələmək, vətən yaddaşını təzələmək kimi missiyası gələcək nəslə çatdımaqla şair etibarını, vətəndaş sədaqətini nümayiş etdirir.
Ana dilinə poetik baxışları bu ənənəvi şərəfli mövzuya nə qədər ürəkdən və dərindən bağlı olduğunu və mövzunu hansı bucaqdan mənalandırmaq istedadını meydana qoyur...
Qüdrətli Türk soyumuzun, daş yaddaşı,
Tarixləri silkələyən, nərəsidi.
Xətaidən nəsillərə miras qalan,
Qəhrəmanlıq səlnaməsi,
Xəlil Rza harayından,
Qopub gələn hür səsidi...
Haqsızlığı, cəhaləti, daşa basan,
Mirzə Cəlil dühasının,
Fəth olunmaz zirvəsidi...
Ana dilim!
Ana dilinə ana vətənin “söz günəşi” kimi məna verən şairə xanım onun dərin mahiyyətini və müqəddəsliyini özünəməxsus obrazlı düşüncələrlə ifadə edərək, milli qürur hissi ilə ana dili sevgisinin vəhdətini ilhamla tərənnüm etmişdir. Bu mənada “Ana dili” şeiri Azərbaycan poeziyasının Ana dili serialının fərqli bir səhifəsi kimi səslənir.
Xalidə Nurayın şeirləri yalnız Azərbaycanı ürəklə tərənnüm etməklə qalmır, vətənlə bir yerdə nəfəs alır. Doğma vətənin sevincləri də, ağrıları da onun şeirlərində əsil övlad-vətəndaş düşüncəsi ilə eyniləşir. O, “baş qoyub vətənin hər qarışında”, “eldə dastan olan Şərur elimiz”dən, “qərinələr yaddaşı, qeyrət qalası” Naxçıvandan, işğal altında qaldığı illərdə ermənilər tərəfindən dağıdılaraq siması dəyişdirilən Laçından, “Şuşasız vətən və vətənsiz Şuşa” ağrılarından, “dağlarının dumanı, çəni çəkilməyən” Qarabağ nisgilindən söz açmaqla dünənimizin, bu günümüzün vətən tarixini səhifələyərək, gələcəyə ümid duyğularını iç-içə təsvir etməyi zəruri sayır. Məsələnin bu cəhəti də Xalidə Nurayın poeziyasındakı bütövlük motivinin tərkib hissi kimi tamamlanır:
Qarabağda zühr edib qalibiyyət günəşi,
Qulac-qulac qolların sarıyıb sərt qışına.
Şəhidlik zirvəsindən zəfər yağışı yağır,
Qeyrət tacını qoyur yurdun qan yaddaşına.
Mövzuya bu cür davamlı bir prosesin poetik ifadəsi kimi yanaşmaq Xalidə Nurayın Qarabağda qazanılan tarixi zəfəri bütün fəlsəfəsi ilə, dərindən, əsaslı şəkildə dərk etməsinə və orijinal bədii vasitələrlə şərh etməsinə imkan yaradır. Buna görədir ki, qələbə mövzusunda yazdığı şeirlər dərkolunmuş bir gerçəkliyin poetik ifadəsi kimi mənalanır.
Azadlıģa çıxan məhbus "Qarabağım" adlı şeirində “Torpağın hər qarışında şəhid olur igidlərin gözlərindəki vətən sevdalı həsrətli gülüşlər” adlı poetik fikri hər şeyə aydınlıq gətirir. Və başına gətirilən faciələri sadalamqla məhbus həyatını dilə gətirməklə, Qarabağ dərdini misra misra ağlayır. Lakin bu ağlamaqda sevinc yaşları da var. Azadlıq sevinc yaşları… “Mənim Məkkəm, Mədinəm, İslamiyyət günəşi doğan qibləmsən Vətənim!”-deyən şairə son anda vətən sevincini ərşə çəkir.
"Laçına bənzəmir" şeirində Laçın dərdlərini şeir-şeir sıralayn şair vətən ağrılarına ağu deyir. Onun gözəlliklərini ruhunun gözəllikləri ilə eyniləşdirir;
Dağların harayı saçımı yolur,
Xatirəm saralır,ümidim solur,
Hocaz dağ yanğısı canımı alır,
Düşmənə əsirdir yamacım-yalım,
Buralar Laçına bənzəmir oğlum.
Qarabağ uğrunda gedən vətən savaşının əsas məqamlarına ayrı-ayrı şeirlər həsr edən şairə hələ torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda ədalətli və inadlı mübarizənin davam etdiyi günlərdə Azərbaycanın bu tarixi diyarında qalibiyyət günəşinin doğacağına dərin inamını ifadə edən şeirləri qələbə soraqlı bədii nümunələr olmaqla bərabər, həm də ilhamlandırıcı, ruhlandırıcıdır:
Qoy dünya şahid olsun bu tarixi savaşa,
Ali Baş Komandanım zəfərlə vursun başa,
Fəth eyləyək zirvəni Ulu Türkümlə qoşa,
Qarabağım bürünsün qələbə yağışına.
Xalidə Nurayın şeirləri sırasında təqdim etdiyi “Gözü yaşlı xoşbəxtlik” əslində liro-epik poemadır. Qarabağ savaşından bir ay sonra yazılmış bu poemada doğru olaraq xalqımızın qazandığı tarixi qələbə obrazlı şəkildə “gözü yaşlı xoşbəxtlik” adlandırılmışdır. Şairin təqdimatında bu ifadə otuz illik həsrətdən sonra sevincli göz yaşları ilə qarşılanan zəfər mənasını ifadə edir. Poemada torpaqlarımızın namərdcəsinə işğal edildikdən sonra otuz il ərzində dağıdılmasından, məşəqqətlərlə dolu olan qaçqın-köçkünlük həyatından, ən təsirlisi isə altı yaşlı uşağın qanlı müharibə təəssüratlarından bəhs edilməsi yaddaqalan epik təsvirlər vasitəsi ilə canlandırılır. Altı yaşlı uşaq artıq 36 yaşlı döyüşkən igiddir. Yalnız divarları qalmış evlərinə baxaraq 6 yaşında ikən gözünün önündə bu həyətdə ermənilərin atasını, anasını, bacı və qardaşını necə öldürülməsi səhnəsini acı hisslərlə xatırlayır.
Onda mən uşaq idim...
Altı yaşım var idi.
Ha qışqırdım, ağladım...
Atamı öldürməyin,
Mərhəmətsiz kafirin
qana batmış çirkablı,
ayağından asıldım.
Silahın qundağıyla
vurub məni susdurdu,
Anam nalə çəkirdi...
Naləsi göy üzündən
buludları dağıdıb
üstümüzə çökürdü.
"dəyməyin o körpəmə"
Deyə anam qışqırdı...
Bu məqamlarda Xalidə xanım erməni vəhşiliyinin səhnələrini təsvirsiz yaratmağa müvəffəq ola bilmişdir. Yaralanmış atanın sevərək əkib böyütdüyü çinar ağacından asılması, altı yaşlı uşağın isə mərhəmətsiz kafirin qana batmış çirkablı ayağından tutub dartması hadisəsi şairin yaratdığı ibrətamiz müharibə səhnəsidir.
Poemadakı üç yaşlı qız uşağının “bənövşə yanağı”nın, “qərənfil dodağı”nın qana boyadılması detalı da canlı və təsirlidir. Bütün bunlardan sonra Qələbə sevincinin “bir gözü ilə ağlayıb, bir gözü ilə gülmək” kimi mənalandırılması əsil insan duyğusu ilə ümumiləşir. “Gözü yaşlı xoşbəxtlik” anlayışı uzun illər işğal ağrısını yaşamış bir insanın qələbə sevincindən doğan göz yaşlarının poetik ifadəsidir.
Fikrimizcə, “Azərbaycan əsgəri” şeiri də Xalidə Nurayın vətən müharibəsi mövzusunda yazılmış ən yaxşı poetik nümunələrdən biridir. Haqqında çox yazılmış, hətta barəsində uğurlu mahnılar yaradılmış bu mövzuda da X. Nuray yeni obrazlı söz deyə bilmişdir. Şairənin vətən müharibəsində böyük cəsarət, şücaət və mərdlik nümunəsi olan Azərbaycan əsgəri haqqında yazdığı bu şeiri Müzəffər Ali Baş Komandanın əsgəri haqqında deyilmiş və yazılmış hazır mahnı mətnidir. Şeir obrazlılığı və orijinallığı ilə seçilir:
Yoğrulub öz qanıyla,
Ağrısına tən oldu.
Can verib torpağına
Müqəddəs Vətən oldu!
Qeyrətimin sipəri,
Azərbaycan əsgəri!
... Döyüşdə cəsarəti,
Bəllidi yad ellərə.
Şuşada savaşıyla,
Düşdü dildən-dillərə.
Oğuz, Türk nəvələri,
Azərbaycan əsgəri!
Boz qurdlar oylağında,
Şimşəyə dönüb çaxdı,
Ən hündür zirvələrə
Zəfər bayrağı taxdı
Tarixin daş əsəri,
Azərbaycan əsgəri!
“Atalı-analı dünyam” şeirləri ata ocağına sədaqət hissini əsil mənəvi dəyərə çevirən övladın nəsil-şəcərə qarşısındakı poetik hesabatıdır. Şairənin “Sevgili dünyam” şeirlər silsiləsi bənzərsiz məhəbbət şeirləri çələngidir. Bu şeirlərdə əsil insan üçün zəruri olan sədaqət, ləyaqət, etibar, vəfa kimi mənəvi dəyərlər poetik şəkildə mənalandırılmışdır. Bu şeirlər ata-övlad münasibətləri və sevgi-sədaqət motivləri haqqında şairin mənəvi aləmini ifadə edən və onun özünə məxsus olan təsirli və yaddaqalan monoloqlarıdır.
Fikrimizcə, bu şeirlərin içərisindən aydın bir qırmızı xətlə keçən əsl qadınlıq haqqında yazılmış ibrətamiz şeirlər, düşündürücü misralar qadın dünyasının fəlsəfəsini şeirlə mənalandıran mükəmməl poetik tezislərdir. Dünyaya gələcək yeni uşaq gözləyən analara həsr edilmiş “Qeybdən gələn sevgi” şeirindəki
Bir bədəndə iki ürək döyünür,
biri ana, biri bala ürəyi,
hər ürəkdə birgə sevgi böyüyür,
həm ananın, həm balanın gərəyi- misraları yaşanmış əsl ana düşüncəsinin təkrarsız şeiriyyətidir.
“Yaşayarkən ölən qadın” şeiri “unudub öz həyatın övladının acısıyla damla-damla əriyərək sönən”, “taleyilə barışaraq şükranlarla qarşılayan qədərini-qiymətini bilən”, “sevgi dolu səadəti kədərində, nisgilində bölən qadın”ların aydın və mənalı avtoporitetidir. Nəhayət, “Utanan qadın” şeiri Azərbaycan poeziyasında yaradılmış və hərtərəfli şəkildə işlənmiş mükəmməl qadın portreti hesab oluna bilər. Bu şeirdə müqəddəs anaların özünəməxsus bənzərsiz cizgiləri istedadla rəsm edilmişdir. “Utanan qadın” şeirinin konturları əsasında rəssamlarımız əsil bir ana obrazı yarada bilər:
İsməti, mənliyi öndə yeriyər,
Dərdini dərdiylə ölçər, kiriyər,
Gileyli bəxtinə yenə baş əyər,
Qara taleyndən utanan qadın!
Beləliklə, şairə Xalidə Nurayın şeirləri onun vətənlə özü, mənəvi dünyası, həyata və insana baxışları arasında olan saf, təmiz, səmimi duyğuların obrazlı bədii ifadəsindən ibarət olan ibrətamiz poetik nümunələridir. Oxuculara təqdim etdiyim “Özüntək yaşa” şeiri vətən qarşısında, özü ilə daxili-mənəvi dialoqunda, sənətə münasibətində də şairənin obrazını aydın şəkildə təsəvvür etməyə imkan verir:
Çalış ədəbinlə qazan hörməti,
Özünə sərf etmə kin-küdurəti,
Başından uca et sən ləyaqəti,
Həyatda gözəllik düz olmaqdadır.
Doğrusu, uzun illər etibarını gördüyüm qədim bir dostumdan Xalidə Nurayın şeir kitabına ön söz yazmaq təklifi alanda imzasına az rast gəldiyim bu müəllif haqqında hər hansı bir elmi bir söz demək üçün xeyli dərəcədə tərəddüt etmiş, nəhayət, dost sözündən çıxmamaq üçün ümumiləşmiş bir yazı yazaraq mənəvi borcumu yerinə yetirməklə vəziyyətdən çıxmaq qərarına gəlmişdim. Lakin Xalidə Nurayın “Vərəqlərin günahı” kitabının əlyazması ilə yaxından tanış olduqdan sonra müasir Azərbaycan şeirində öz dəsti-xətti, bənzərsiz obrazlı şeiriyyət aləmi, vətən, dünya və insan haqqında yetkin bədii söz demək qabiliyyəti olan bu ciddi qələm sahibinin əsərlərini geniş oxucu auditoriyasına təqdim etməyin zəruri olduğuna inandım. Və yeni çıxacaq kitab haqqında təəsuratlarımı yazıb, rahatlıqla öz imzamı qoydum.
İsa HƏBİBBƏYLİ
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti,
Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru,
Millət vəkili, akademik
21 avqust 2021-ci il
Baxış sayı: 979
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD