23:10 / 16-10-2025
Mehriban Əliyeva qızları və gəlini ilə Vatikanda açılışda - Fotolar
23:05 / 16-10-2025
Tramp: "ABŞ Qəzzada insanları öldürməyə davam edərsə, HƏMAS-ı “məhv etməli” olacaq"
19:29 / 16-10-2025
Sahibi ilə birlikdə evi yandırmağa cəhd edən qadına 8 il həbs cəzası verilib
18:37 / 16-10-2025
"Pais": Makron və Merkelə qarşı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə (ICC) miqrant ölümləri ilə bağlı şikayət edilib
18:34 / 16-10-2025
"Bloomberg": Ukrayna PURL proqramı çərçivəsində ilk silah partiyalarını alıb
18:08 / 16-10-2025
Qızdan inciyib və onun başına stulla vurub
18:02 / 16-10-2025
Netanyahu Qəzza zolağında hələ ki, bütün məqsədlərinə çatmadığını bildirib
17:53 / 16-10-2025
Cənubi Koreya həbsxanasında 42 il cəza çəkən Şimali Koreyalı veteran vətənə qayıtmaq istəyir
17:46 / 16-10-2025
Krasnodarlı Spertsyan Ndonqla münaqişədən sonra diskvalifikasiyadan yayınır
17:35 / 16-10-2025
Metro yaxınlığında mahnı oxuyan qadına 13 sutka həbs cəzası verilib
17:31 / 16-10-2025
The Guardian: "Pentaqon ABŞ-ın demək olar ki, bütün əsas media orqanlarının icazələrini müsadirə edib"
17:29 / 16-10-2025
Lixaçev: "Atom elektrik stansiyalarının tikintisi ilə bağlı bir neçə ölkə ilə danışıqlar yekun mərhələdədir"
16:01 / 16-10-2025
Sumqayıtda Rüfət Mustafayevin anım günü keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
14:43 / 16-10-2025
İlham Əliyev Misirin ölkəmizdə yeni təyin olunmuş səfirinin etimadnaməsini qəbul edib
14:35 / 16-10-2025
Bir adamı qayıqla dənizə çıxarıblar; onunla əlaqə kəsilib
14:31 / 16-10-2025
"The Telegraph": Tramp Çinə tətbiq edilən tariflərdən istifadə edərək Kiyev üçün “Qələbə Fondu” yaradır
14:27 / 16-10-2025
7-ci əsrdə Yerin yanından keçən kometi görə biləcəklər
14:24 / 16-10-2025
NATO-nun baş katibi Rutte rusiyalı pilot və dənizçilərin peşəkarlığı ilə bağlı istehzalı fikirlər səsləndirib
14:17 / 16-10-2025
"Mash": Moskva vilayətinin meşələrində ayıların sayı bir ildə beş dəfə artıb
14:13 / 16-10-2025
Netanyahu: "İsrail tam qələbəyə nail olmaqda qərarlıdır"
14:09 / 16-10-2025
Peskov: "Rutte rus pilotları və dənizçiləri haqqında heç nə bilmir"
14:06 / 16-10-2025
5 nəfər botulizmin ağır formasına yoluxub
14:04 / 16-10-2025
Kareliya pilotsuz uçuş aparatları haqqında məlumat dərc etdiyinə görə cərimələr tətbiq edəcək
14:00 / 16-10-2025
Peskov Alyaska sammitini Rusiya və ABŞ üçün birgə uğur adlandırıb
00:23 / 16-10-2025
Deputat şəhid ailələri ilə görüşdü-FOTO+VİDEOLAR
22:16 / 15-10-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan Prezident İlham Əliyevin Liderliyi ilə yeni-yeni Zəfərlərə doğru inamla irəliləyir"
22:10 / 15-10-2025
Geosiyasi proseslərdə Azərbaycanın da mövqeyi qəbul olunur-Könül Nurullayeva
22:05 / 15-10-2025
Polis əməkdaşına hücum etməkdə təqsirləndirilən iki nəfər həbs edilib
22:00 / 15-10-2025
Vitkoff, Tramp administrasiyasından getməsi ilə bağlı yayılan xəbərləri yalan xəbər kimi qiymətləndirib
19:27 / 15-10-2025
Küçə müğənnisi saxlanılıb
19:21 / 15-10-2025
Bessent: "ABŞ Senatı Trampa Çinə 500%-ə qədər rüsum tətbiq etməyə icazə verə bilər"
19:16 / 15-10-2025
Qıza qarşı cinsi istismarda ittiham olunan miqrant həbs edilib
19:10 / 15-10-2025
Publisist Eydman və jurnalist Morozov terrorçular siyahısına əlavə edilib
19:02 / 15-10-2025
Putin və əl-Şaraanın danışıqları 2,5 saatdan çox davam edib
18:54 / 15-10-2025
Dmitriev Vitkoffun ABŞ prezidentinin xüsusi elçisi vəzifəsindən istefa verməsi ilə bağlı xəbərləri təkzib edib
18:50 / 15-10-2025
Vuçiç Serbiyaya Rusiyanın NIS-dəki payını almağı təklif etdi
18:46 / 15-10-2025
Volodin: "Nobel Sülh Mükafatı dövlətləri məhv edənlərə verilir"
18:43 / 15-10-2025
Məhkəmə qadınlara qarşı zorakılığı təbliğ edən təlim kurslarını qadağan edib
18:38 / 15-10-2025
Rutte: "NATO ölkələri İHA-larla mübarizə üçün yeni addımlar barədə razılığa gəliblər"
İnsan və mənəviyyat -Qorxmaz Paşayev
Tarix: 16-05-2020 14:22 | Bölmə: Cəmiyyət
Bildiyiniz kimi, insanın həqiqət və mahiyyəti barəsində müxtəlif nəzərlər vardır. Ümumi baxışda iki nəzəriyyə: materialistlər və ruhçuların nəzərləri mövcuddur. Ruhçuların fikirincə, insan cism və ruhdan ibarət bir həqiqətdir ki, ölməklə fani olmur və əbədi olaraq qalır. Dini məntiq, xüsusilə islami mətnlər bu məsələyə dəlalət edir. İkinci nəzəriyyə isə budur ki, bu, bədəndən başqa bir şey deyil və ölməklə tamamilə məhv olur. Bədənin dağılaraq aradan getməsi insan şəxsiyyətinin dağılaraq məhv olması deməkdir. İnsanın həqiqət və mahiyyəti barəsində belə böyük fikir ayrılığının olmasına baxmayaraq, bu mövzu ilə bağlı digər məsələ barəsində heç bir ziddiyyət və fikir ayrılığı yoxdur. Həmin məsələ bundan ibarətdir ki, mənəviyyat adlandırıla bilən bir sıra qeyri-maddi işlər insana dəyər verir və onu şəxsiyyət kimi formalaşdırır. İnsanın insanlığı da məhz bu işlərə bağlıdır. Belə ki, əgər bunlar insandan alınsa, onun heyvanla heç bir fərqi olmaz. Başqa sözlə desək, insanın insanlığı onun cismi quruluşu, yəni bir baş, iki qulaq, enli dırnaq və danışmaq kimi xüsusiyyətlərə malik olması ilə deyil. Bəli, bunlar insanlıq deyil. Sədi bu mətləbi öz şeirində belə açıqlayır. Şeirin məzmunu bu cürdür: İnsan bədəni onun insanlıq ruhuna malik olması səbəbilə şərafətlidir. Bu gözəl paltar adamlıq nişanəsi deyil. Əgər adamlıq göz, dil, qulaq və burunla olsaydı, adamlıqla divar arasında nə fərq olardı? Əgər insanlıq bu bədənin olmasıyladırsa, hamı anadan adam doğulur. Amma məsələ belə deyil. Adamlıq bir sıra sifət, əxlaq və mənaların mövcud olması ilədir ki, insan onların nəticəsində dəyər və şəxsiyyət əldə edir. Bu gün insanı dəyərləndirən və onu şəxsiyyət edən, onlar olmadıqda insanın heyvanla heç bir fərqinin olmaması nəticəsini göstərən şeylərə "insani dəyərlər" deyilir. Elə məhz bu dəyərlərə insan sahib olmaq üçün öz mənəviyyatına fikir verməlidir. Necə ki, insan öz maddi ehtiyaclarına önəm verir. İnsanın mənəvi ehtiyacları da vardır ki, onları da qarşılamalıdır. Əgər bu ehtiyaclardan birinə önəm verib digərini düşünməzsə əsl mahiyyət və həqiqətindən uzaqlaşmış olar. Biz nəzər saldıqda görürük ki, insana ümumi olaraq "adam" və xüsusi olaraq "insan" deyə müraciət olunan iki kəlmə var. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi dili, qulaqları, burnu, başı olan adamdır. Amma insan anlayışı isə bunların fövqündədir. İnsan Qurani-Kərimin və hədislərin dediyi kimi ali bir varlıqdır. O varlıq ki, onda mənəviyyat çeşmələri aşıb daşır. Həmin o insan ki, cəmiyyət onun əlindən, dilindən və belindən heç bir pislik görmür, getdiyi hər bir yerə işıq saçır, daxil olduğu hər bir məclisdə təbəssüm yaradır, dünyada olması cəmiyyət üçün faydalı və xeyirlidir, köçməsi isə faciədir. Məhz bu cür insanlar cəmiyyətləri xilas edə bilərlər. Eyni zamanda cəmiyyətdəkilərində borcudur ki, o insanların dəyər və qiymətini bilsin. Onlara qayğı göstərib qorusun. Bu sadaladıqlarımıza çatmaq üçün insan gərək daim öz üzərində çalışsın. Çünki Quran məntiqində də bu var ki, insan bir işdən yoruldusa məşğuliyyətini dəyişsin, yəni dayanmasın daim hərəkətdə olsun. Bu cür mənəvi dəyərlərə çatmaqdan ötrü Allah bizə həyatımız boyunca fürsətlər verir. Onlardan ən mühümü Ramazan ayının hikməti və savabıdır. Hal-hazırda günlərini yaşadığımız Müqəddəs Ramazan ayı mənəviyyat ayıdır. Bu bir fürsətdir ki, insan özünü mənəvi cəhətdən inkişaf etdirsin. Necə ki, idman edərək öz cismini gücləndirir. Bu ay fürsət ayıdır ki, ruhumuzu gücləndirək, ətrafımıza yaxşılıqlar edək, paylaşmağı öyrənək, içərimizdə olan kin, küdurət, paxıllıq və bəzi xoşagəlməyən hissləri atıb yerinə sevgi, mərhəmət, məhəbbət və şəfqət dolduraq. Bu ay bizlərə fürsət verir ki, əsl ləzzət nədir onu dadaq. Ramazan mənəviyyatımızı, mənəvi əhval-ruhiyyəmizi yüksəltməyə bir vasitədir. Sonda əziz oxucular bunu qeyd etmək istəyirəm ki, əgər mənəvi dəyərlərə çatmaq istəyiriksə, gəlin həmin dəyərlərə vaxt ayıraq.
Qorxmaz Paşayev ilahiyyatçı,
"Elin Səsi" Milli-Mənəvi Dəyərlərimizin Qorunması
İctimai Birliyinin sədr müavini
Baxış sayı: 1 233
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-05-2020 14:22 | Bölmə: Cəmiyyət
Bildiyiniz kimi, insanın həqiqət və mahiyyəti barəsində müxtəlif nəzərlər vardır. Ümumi baxışda iki nəzəriyyə: materialistlər və ruhçuların nəzərləri mövcuddur. Ruhçuların fikirincə, insan cism və ruhdan ibarət bir həqiqətdir ki, ölməklə fani olmur və əbədi olaraq qalır. Dini məntiq, xüsusilə islami mətnlər bu məsələyə dəlalət edir. İkinci nəzəriyyə isə budur ki, bu, bədəndən başqa bir şey deyil və ölməklə tamamilə məhv olur. Bədənin dağılaraq aradan getməsi insan şəxsiyyətinin dağılaraq məhv olması deməkdir. İnsanın həqiqət və mahiyyəti barəsində belə böyük fikir ayrılığının olmasına baxmayaraq, bu mövzu ilə bağlı digər məsələ barəsində heç bir ziddiyyət və fikir ayrılığı yoxdur. Həmin məsələ bundan ibarətdir ki, mənəviyyat adlandırıla bilən bir sıra qeyri-maddi işlər insana dəyər verir və onu şəxsiyyət kimi formalaşdırır. İnsanın insanlığı da məhz bu işlərə bağlıdır. Belə ki, əgər bunlar insandan alınsa, onun heyvanla heç bir fərqi olmaz. Başqa sözlə desək, insanın insanlığı onun cismi quruluşu, yəni bir baş, iki qulaq, enli dırnaq və danışmaq kimi xüsusiyyətlərə malik olması ilə deyil. Bəli, bunlar insanlıq deyil. Sədi bu mətləbi öz şeirində belə açıqlayır. Şeirin məzmunu bu cürdür: İnsan bədəni onun insanlıq ruhuna malik olması səbəbilə şərafətlidir. Bu gözəl paltar adamlıq nişanəsi deyil. Əgər adamlıq göz, dil, qulaq və burunla olsaydı, adamlıqla divar arasında nə fərq olardı? Əgər insanlıq bu bədənin olmasıyladırsa, hamı anadan adam doğulur. Amma məsələ belə deyil. Adamlıq bir sıra sifət, əxlaq və mənaların mövcud olması ilədir ki, insan onların nəticəsində dəyər və şəxsiyyət əldə edir. Bu gün insanı dəyərləndirən və onu şəxsiyyət edən, onlar olmadıqda insanın heyvanla heç bir fərqinin olmaması nəticəsini göstərən şeylərə "insani dəyərlər" deyilir. Elə məhz bu dəyərlərə insan sahib olmaq üçün öz mənəviyyatına fikir verməlidir. Necə ki, insan öz maddi ehtiyaclarına önəm verir. İnsanın mənəvi ehtiyacları da vardır ki, onları da qarşılamalıdır. Əgər bu ehtiyaclardan birinə önəm verib digərini düşünməzsə əsl mahiyyət və həqiqətindən uzaqlaşmış olar. Biz nəzər saldıqda görürük ki, insana ümumi olaraq "adam" və xüsusi olaraq "insan" deyə müraciət olunan iki kəlmə var. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi dili, qulaqları, burnu, başı olan adamdır. Amma insan anlayışı isə bunların fövqündədir. İnsan Qurani-Kərimin və hədislərin dediyi kimi ali bir varlıqdır. O varlıq ki, onda mənəviyyat çeşmələri aşıb daşır. Həmin o insan ki, cəmiyyət onun əlindən, dilindən və belindən heç bir pislik görmür, getdiyi hər bir yerə işıq saçır, daxil olduğu hər bir məclisdə təbəssüm yaradır, dünyada olması cəmiyyət üçün faydalı və xeyirlidir, köçməsi isə faciədir. Məhz bu cür insanlar cəmiyyətləri xilas edə bilərlər. Eyni zamanda cəmiyyətdəkilərində borcudur ki, o insanların dəyər və qiymətini bilsin. Onlara qayğı göstərib qorusun. Bu sadaladıqlarımıza çatmaq üçün insan gərək daim öz üzərində çalışsın. Çünki Quran məntiqində də bu var ki, insan bir işdən yoruldusa məşğuliyyətini dəyişsin, yəni dayanmasın daim hərəkətdə olsun. Bu cür mənəvi dəyərlərə çatmaqdan ötrü Allah bizə həyatımız boyunca fürsətlər verir. Onlardan ən mühümü Ramazan ayının hikməti və savabıdır. Hal-hazırda günlərini yaşadığımız Müqəddəs Ramazan ayı mənəviyyat ayıdır. Bu bir fürsətdir ki, insan özünü mənəvi cəhətdən inkişaf etdirsin. Necə ki, idman edərək öz cismini gücləndirir. Bu ay fürsət ayıdır ki, ruhumuzu gücləndirək, ətrafımıza yaxşılıqlar edək, paylaşmağı öyrənək, içərimizdə olan kin, küdurət, paxıllıq və bəzi xoşagəlməyən hissləri atıb yerinə sevgi, mərhəmət, məhəbbət və şəfqət dolduraq. Bu ay bizlərə fürsət verir ki, əsl ləzzət nədir onu dadaq. Ramazan mənəviyyatımızı, mənəvi əhval-ruhiyyəmizi yüksəltməyə bir vasitədir. Sonda əziz oxucular bunu qeyd etmək istəyirəm ki, əgər mənəvi dəyərlərə çatmaq istəyiriksə, gəlin həmin dəyərlərə vaxt ayıraq.Qorxmaz Paşayev ilahiyyatçı,
"Elin Səsi" Milli-Mənəvi Dəyərlərimizin Qorunması
İctimai Birliyinin sədr müavini
Baxış sayı: 1 233
Bölməyə aid digər xəbərlər
15-10-2025, 22:05
Polis əməkdaşına hücum etməkdə təqsirləndirilən iki nəfər həbs edilib
14-10-2025, 18:38
Cibində telefonu partlayan yeniyetmə yanıq mərkəzinə aparılıb
11-10-2025, 17:14
Yatmış kişini bıçaqlayaraq öldürüb
11-10-2025, 08:54
Öz əmisi oğlunu öldürməkdə ittiham olunur
10-10-2025, 18:24
Partlayıcı qurğunun saxlanmasına köməklik etdiyinə görə 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
10-10-2025, 17:49
85 yaşlı anasını qətlə yetirməkdə təqsirli bilinərək həbs edilib
10-10-2025, 09:13
İkiqat qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
7-10-2025, 11:18
İki kişi bir nəfəri qaçırmaqda şübhəli bilinir
7-10-2025, 08:24
Ortağını öldürməkdə və sevgilisini döyməkdə ittiham olunur
6-10-2025, 16:03
Bıçaqla silahlanmış naməlum şəxs yoldan keçənlərə hücum edib
6-10-2025, 15:59
Tanışını balta ilə öldürən şəxs saxlanılıb
6-10-2025, 14:27
Sinaqoqda terror aktı planlaşdıran iki miqrant həbs edilib
6-10-2025, 09:55
İtkin düşən qadın öldürülmüş halda tapılıb
5-10-2025, 13:36
Gecə klubunun qarşısında baş verən dava bıçaqlanma ilə başa çatıb
3-10-2025, 15:44
Həyat yoldaşı və uşaqlarını qətlə yetirməkdə təqsirləndirilən şəxs barəsində həbs-qətimkan tədbiri seçilib
2-10-2025, 17:00
18 yaşlı gənci vəhşicəsinə qətlə yetirməkdə şübhəli bilinən ikinci şəxs İstintaq Komitəsinə təslim olub
30-09-2025, 14:45
Miqrant pensiyaçılara qarşı fiziki güc tətbiq edib
28-09-2025, 14:01
Kişi bıçaqla 8 yaşlı uşağa hücum edib
27-09-2025, 10:11
Atasının qətlində ittiham olunan qızın meyiti tapılıb
26-09-2025, 15:34
Qadını qızının gözü qarşısında vəhşicəsinə qətlə yetirdiyinə görə 17 il azadlıqdan məhrum edilib
25-09-2025, 17:41
Sərnişini zorlayan taksi sürücüsü həbs edilib
25-09-2025, 17:07
Prokurorluq Ülviyyə İlyasovanın həbsini tələb etdi - İş məhkəməyə getdi
25-09-2025, 06:44
Ərini qətlə yetirdiyinə görə 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
25-09-2025, 06:23
İstintaq Komitəsi: Amur vilayətinin Təbii Sərvətlər Nazirliyinin əməkdaşı külli miqdarda rüşvətə görə həbs edilib
24-09-2025, 21:44
İlhamə Elşadqızına hökm oxundu
24-09-2025, 21:32
Hakimi təhqir edən şəxs barəsində cinayət işi başlanıldı
24-09-2025, 13:17
Məktəblini alovlu tapança ilə güllələyən yeniyetmə həbs edilib
24-09-2025, 10:59
Dostuna bıçaqla hücum edib
22-09-2025, 19:44
Altayda vəfat etmiş məktəb əməkdaşına vərəm diaqnozu qoyulub
22-09-2025, 10:11
Həmkəndlisini qəsdən öldürməkdə şübhəli bilinən şəxs tutulub
21-09-2025, 03:49
İş adamı mübahisə zamanı rəqibinin maşınına atəş açdığı üçün 15 günlük həbs cəzası alıb
20-09-2025, 20:43
Sərxoş qadın yeniyetmənin sifətinə yumruq vurub
20-09-2025, 20:28
İiş adamı qonaqları təəccübləndirib
18-09-2025, 22:39
11 yaşlı uşağı güllələyən şəxs saxlanılıb
17-09-2025, 09:50
Miqrantlar ticarət mərkəzinin xidmət otağında yeniyetmələri döyüblər
16-09-2025, 17:58
Qanuni oğru “Vasya Bandit” 8 il müddətinə xüsusi rejimli cəzaçəkmə müəssisəsində cəza çəkəcək
14-09-2025, 17:49
Bir qrup yeniyetmə yoldan keçənlərə hücum edib
13-09-2025, 17:15
Bıçaq xəsarətləri olan qız meyiti tapılıb
12-09-2025, 16:41
Yeddi azyaşlı xuliqanlıq ittihamı ilə mühakimə olunacaq
12-09-2025, 16:32
Döyülən yeddinci sinif şagirdi xəstəxanaya yerləşdirilib
11-09-2025, 20:55
Metroda qadın daha bir sərnişinə 3 bıçaq zərbəsi vurub