23:37 / 13-06-2025
İnternetdə İranın İsrailə endirdiyi zərbənin görüntüləri yayılıb
23:34 / 13-06-2025
Şaxtada baş verən tüstü səbəbindən 250 nəfər təxliyə edilib
22:12 / 13-06-2025
Putin İsrailin baş naziri Netanyahu ilə telefon danışığı aparıb
22:05 / 13-06-2025
Polşa Rusiyanın "İl-20" təyyarəsini Baltik dənizi üzərində ələ keçirdiyini açıqlayıb
22:01 / 13-06-2025
NYT: İranda Qüds Qüvvələrinin rəisi İsmayıl Qaani öldürülüb
21:39 / 13-06-2025
İran Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-ın İsrailin zərbələrini dəstəkləməsinə etiraz edib
21:30 / 13-06-2025
MAQATE: Natanz obyektində radioaktiv çirklənmə aşkar edilib
21:19 / 13-06-2025
İsrailin İrana zərbələrindən sonra Tramp regional müharibədən narahat deyil
21:14 / 13-06-2025
İran şəhərlərindən birində məscidin üzərində “intiqam bayrağı” qaldırılıb
21:08 / 13-06-2025
Türkiyə İrana hücumla bağlı təhlükəsizlik tədbirlərini maksimum dərəcədə gücləndirib
20:43 / 13-06-2025
Hindistan sakini təyyarə qəzasında 4 ailə üzvünü itirdiyini bildirib
10:18 / 13-06-2025
ABŞ rusiyalı alim Kseniya Petrovanı zaminə buraxıb
10:13 / 13-06-2025
"RG": Məşhur bayker və xeyriyyəçi Angel qəzada öldü
10:01 / 13-06-2025
IDF: İran İsrailə 100-dən çox pilotsuz təyyarə göndərib
09:58 / 13-06-2025
İsrail İrana zərbə endirmək üçün 200 təyyarə yerləşdirib, 330 bomba atıb
09:53 / 13-06-2025
"Rusiya 24": İranın İsrailə cavabının miqyası böyük ola bilər
09:49 / 13-06-2025
"Flightradar24": Netanyahunun təyyarəsi İranın gözlənilən hücumu səbəbilə qəzaya uğradı
09:45 / 13-06-2025
Tramp İranın nüvə danışıqları masasına qayıdacağına ümid edir
09:41 / 13-06-2025
Tramp İsrailin İrandakı hədəflərə endirdiyi zərbələr barədə əvvəlcədən bildiyini bildirib
09:37 / 13-06-2025
Hindistan təyyarəsinin qəzasından sağ çıxan tək adam: "Ətrafımda cəsədlər var idi"
23:57 / 12-06-2025
Heqset Rusiyaya qarşı kiber əməliyyatların dayandırılması ilə bağlı əmr vermədiyini bildirib
23:54 / 12-06-2025
SABC: Cənubi Afrikada daşqın nəticəsində ölənlərin sayı 78-ə çatıb
23:51 / 12-06-2025
Dövlət Departamenti Yaxın Şərq və Şimali Afrika üçün təhlükə barədə xəbərdarlıq edib
23:47 / 12-06-2025
Sosial şəbəkələrdə nasist simvollarını yerləşdirən yeniyetmə yaxalanıb
23:32 / 12-06-2025
Almaniyanın xarici işlər naziri Vadeful: "Lavrovla birbaşa dialoq üçün heç bir səbəb görmürəm"
23:24 / 12-06-2025
Polis məmurunun barmaqlarını sındıran tacik qadın həbs edilib
23:14 / 12-06-2025
Hindistanda təyyarənin qəzaya uğradığı yerdən qara qutu tapılıb
22:51 / 12-06-2025
Xilasedicilər Əhmədabadda təyyarənin qəzaya uğradığı ərazidən 265 cəsəd çıxarıblar
22:45 / 12-06-2025
Kaliforniya qubernatoru Trampı kreslo tənqidçisi adlandırıb
22:41 / 12-06-2025
"Axios": ABŞ İsrailin hava hücumundan müdafiə vasitələrinin İranın zərbələrə cavabına tab gətirə bilməyəcəyindən qorxur
22:35 / 12-06-2025
Meşədə itən nənə və iki nəvə helikopterin köməyi ilə tapılıb
22:30 / 12-06-2025
Hindistanda "Boeing" qəzasından sağ çıxanın görüntüləri yayılıb
16:09 / 12-06-2025
Qurtuluşdan Quruculuğa-Nəbi Ağayev
10:13 / 12-06-2025
"Scarface" filminin ulduzu Harris Yulin ABŞ-da vəfat edib
10:06 / 12-06-2025
Duman səbəbindən dörd reys gecikib
İnsan və mənəviyyat -Qorxmaz Paşayev
Tarix: 16-05-2020 14:22 | Bölmə: Cəmiyyət
Bildiyiniz kimi, insanın həqiqət və mahiyyəti barəsində müxtəlif nəzərlər vardır. Ümumi baxışda iki nəzəriyyə: materialistlər və ruhçuların nəzərləri mövcuddur. Ruhçuların fikirincə, insan cism və ruhdan ibarət bir həqiqətdir ki, ölməklə fani olmur və əbədi olaraq qalır. Dini məntiq, xüsusilə islami mətnlər bu məsələyə dəlalət edir. İkinci nəzəriyyə isə budur ki, bu, bədəndən başqa bir şey deyil və ölməklə tamamilə məhv olur. Bədənin dağılaraq aradan getməsi insan şəxsiyyətinin dağılaraq məhv olması deməkdir. İnsanın həqiqət və mahiyyəti barəsində belə böyük fikir ayrılığının olmasına baxmayaraq, bu mövzu ilə bağlı digər məsələ barəsində heç bir ziddiyyət və fikir ayrılığı yoxdur. Həmin məsələ bundan ibarətdir ki, mənəviyyat adlandırıla bilən bir sıra qeyri-maddi işlər insana dəyər verir və onu şəxsiyyət kimi formalaşdırır. İnsanın insanlığı da məhz bu işlərə bağlıdır. Belə ki, əgər bunlar insandan alınsa, onun heyvanla heç bir fərqi olmaz. Başqa sözlə desək, insanın insanlığı onun cismi quruluşu, yəni bir baş, iki qulaq, enli dırnaq və danışmaq kimi xüsusiyyətlərə malik olması ilə deyil. Bəli, bunlar insanlıq deyil. Sədi bu mətləbi öz şeirində belə açıqlayır. Şeirin məzmunu bu cürdür: İnsan bədəni onun insanlıq ruhuna malik olması səbəbilə şərafətlidir. Bu gözəl paltar adamlıq nişanəsi deyil. Əgər adamlıq göz, dil, qulaq və burunla olsaydı, adamlıqla divar arasında nə fərq olardı? Əgər insanlıq bu bədənin olmasıyladırsa, hamı anadan adam doğulur. Amma məsələ belə deyil. Adamlıq bir sıra sifət, əxlaq və mənaların mövcud olması ilədir ki, insan onların nəticəsində dəyər və şəxsiyyət əldə edir. Bu gün insanı dəyərləndirən və onu şəxsiyyət edən, onlar olmadıqda insanın heyvanla heç bir fərqinin olmaması nəticəsini göstərən şeylərə "insani dəyərlər" deyilir. Elə məhz bu dəyərlərə insan sahib olmaq üçün öz mənəviyyatına fikir verməlidir. Necə ki, insan öz maddi ehtiyaclarına önəm verir. İnsanın mənəvi ehtiyacları da vardır ki, onları da qarşılamalıdır. Əgər bu ehtiyaclardan birinə önəm verib digərini düşünməzsə əsl mahiyyət və həqiqətindən uzaqlaşmış olar. Biz nəzər saldıqda görürük ki, insana ümumi olaraq "adam" və xüsusi olaraq "insan" deyə müraciət olunan iki kəlmə var. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi dili, qulaqları, burnu, başı olan adamdır. Amma insan anlayışı isə bunların fövqündədir. İnsan Qurani-Kərimin və hədislərin dediyi kimi ali bir varlıqdır. O varlıq ki, onda mənəviyyat çeşmələri aşıb daşır. Həmin o insan ki, cəmiyyət onun əlindən, dilindən və belindən heç bir pislik görmür, getdiyi hər bir yerə işıq saçır, daxil olduğu hər bir məclisdə təbəssüm yaradır, dünyada olması cəmiyyət üçün faydalı və xeyirlidir, köçməsi isə faciədir. Məhz bu cür insanlar cəmiyyətləri xilas edə bilərlər. Eyni zamanda cəmiyyətdəkilərində borcudur ki, o insanların dəyər və qiymətini bilsin. Onlara qayğı göstərib qorusun. Bu sadaladıqlarımıza çatmaq üçün insan gərək daim öz üzərində çalışsın. Çünki Quran məntiqində də bu var ki, insan bir işdən yoruldusa məşğuliyyətini dəyişsin, yəni dayanmasın daim hərəkətdə olsun. Bu cür mənəvi dəyərlərə çatmaqdan ötrü Allah bizə həyatımız boyunca fürsətlər verir. Onlardan ən mühümü Ramazan ayının hikməti və savabıdır. Hal-hazırda günlərini yaşadığımız Müqəddəs Ramazan ayı mənəviyyat ayıdır. Bu bir fürsətdir ki, insan özünü mənəvi cəhətdən inkişaf etdirsin. Necə ki, idman edərək öz cismini gücləndirir. Bu ay fürsət ayıdır ki, ruhumuzu gücləndirək, ətrafımıza yaxşılıqlar edək, paylaşmağı öyrənək, içərimizdə olan kin, küdurət, paxıllıq və bəzi xoşagəlməyən hissləri atıb yerinə sevgi, mərhəmət, məhəbbət və şəfqət dolduraq. Bu ay bizlərə fürsət verir ki, əsl ləzzət nədir onu dadaq. Ramazan mənəviyyatımızı, mənəvi əhval-ruhiyyəmizi yüksəltməyə bir vasitədir. Sonda əziz oxucular bunu qeyd etmək istəyirəm ki, əgər mənəvi dəyərlərə çatmaq istəyiriksə, gəlin həmin dəyərlərə vaxt ayıraq.
Qorxmaz Paşayev ilahiyyatçı,
"Elin Səsi" Milli-Mənəvi Dəyərlərimizin Qorunması
İctimai Birliyinin sədr müavini
Baxış sayı: 1 199
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-05-2020 14:22 | Bölmə: Cəmiyyət
Bildiyiniz kimi, insanın həqiqət və mahiyyəti barəsində müxtəlif nəzərlər vardır. Ümumi baxışda iki nəzəriyyə: materialistlər və ruhçuların nəzərləri mövcuddur. Ruhçuların fikirincə, insan cism və ruhdan ibarət bir həqiqətdir ki, ölməklə fani olmur və əbədi olaraq qalır. Dini məntiq, xüsusilə islami mətnlər bu məsələyə dəlalət edir. İkinci nəzəriyyə isə budur ki, bu, bədəndən başqa bir şey deyil və ölməklə tamamilə məhv olur. Bədənin dağılaraq aradan getməsi insan şəxsiyyətinin dağılaraq məhv olması deməkdir. İnsanın həqiqət və mahiyyəti barəsində belə böyük fikir ayrılığının olmasına baxmayaraq, bu mövzu ilə bağlı digər məsələ barəsində heç bir ziddiyyət və fikir ayrılığı yoxdur. Həmin məsələ bundan ibarətdir ki, mənəviyyat adlandırıla bilən bir sıra qeyri-maddi işlər insana dəyər verir və onu şəxsiyyət kimi formalaşdırır. İnsanın insanlığı da məhz bu işlərə bağlıdır. Belə ki, əgər bunlar insandan alınsa, onun heyvanla heç bir fərqi olmaz. Başqa sözlə desək, insanın insanlığı onun cismi quruluşu, yəni bir baş, iki qulaq, enli dırnaq və danışmaq kimi xüsusiyyətlərə malik olması ilə deyil. Bəli, bunlar insanlıq deyil. Sədi bu mətləbi öz şeirində belə açıqlayır. Şeirin məzmunu bu cürdür: İnsan bədəni onun insanlıq ruhuna malik olması səbəbilə şərafətlidir. Bu gözəl paltar adamlıq nişanəsi deyil. Əgər adamlıq göz, dil, qulaq və burunla olsaydı, adamlıqla divar arasında nə fərq olardı? Əgər insanlıq bu bədənin olmasıyladırsa, hamı anadan adam doğulur. Amma məsələ belə deyil. Adamlıq bir sıra sifət, əxlaq və mənaların mövcud olması ilədir ki, insan onların nəticəsində dəyər və şəxsiyyət əldə edir. Bu gün insanı dəyərləndirən və onu şəxsiyyət edən, onlar olmadıqda insanın heyvanla heç bir fərqinin olmaması nəticəsini göstərən şeylərə "insani dəyərlər" deyilir. Elə məhz bu dəyərlərə insan sahib olmaq üçün öz mənəviyyatına fikir verməlidir. Necə ki, insan öz maddi ehtiyaclarına önəm verir. İnsanın mənəvi ehtiyacları da vardır ki, onları da qarşılamalıdır. Əgər bu ehtiyaclardan birinə önəm verib digərini düşünməzsə əsl mahiyyət və həqiqətindən uzaqlaşmış olar. Biz nəzər saldıqda görürük ki, insana ümumi olaraq "adam" və xüsusi olaraq "insan" deyə müraciət olunan iki kəlmə var. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi dili, qulaqları, burnu, başı olan adamdır. Amma insan anlayışı isə bunların fövqündədir. İnsan Qurani-Kərimin və hədislərin dediyi kimi ali bir varlıqdır. O varlıq ki, onda mənəviyyat çeşmələri aşıb daşır. Həmin o insan ki, cəmiyyət onun əlindən, dilindən və belindən heç bir pislik görmür, getdiyi hər bir yerə işıq saçır, daxil olduğu hər bir məclisdə təbəssüm yaradır, dünyada olması cəmiyyət üçün faydalı və xeyirlidir, köçməsi isə faciədir. Məhz bu cür insanlar cəmiyyətləri xilas edə bilərlər. Eyni zamanda cəmiyyətdəkilərində borcudur ki, o insanların dəyər və qiymətini bilsin. Onlara qayğı göstərib qorusun. Bu sadaladıqlarımıza çatmaq üçün insan gərək daim öz üzərində çalışsın. Çünki Quran məntiqində də bu var ki, insan bir işdən yoruldusa məşğuliyyətini dəyişsin, yəni dayanmasın daim hərəkətdə olsun. Bu cür mənəvi dəyərlərə çatmaqdan ötrü Allah bizə həyatımız boyunca fürsətlər verir. Onlardan ən mühümü Ramazan ayının hikməti və savabıdır. Hal-hazırda günlərini yaşadığımız Müqəddəs Ramazan ayı mənəviyyat ayıdır. Bu bir fürsətdir ki, insan özünü mənəvi cəhətdən inkişaf etdirsin. Necə ki, idman edərək öz cismini gücləndirir. Bu ay fürsət ayıdır ki, ruhumuzu gücləndirək, ətrafımıza yaxşılıqlar edək, paylaşmağı öyrənək, içərimizdə olan kin, küdurət, paxıllıq və bəzi xoşagəlməyən hissləri atıb yerinə sevgi, mərhəmət, məhəbbət və şəfqət dolduraq. Bu ay bizlərə fürsət verir ki, əsl ləzzət nədir onu dadaq. Ramazan mənəviyyatımızı, mənəvi əhval-ruhiyyəmizi yüksəltməyə bir vasitədir. Sonda əziz oxucular bunu qeyd etmək istəyirəm ki, əgər mənəvi dəyərlərə çatmaq istəyiriksə, gəlin həmin dəyərlərə vaxt ayıraq.Qorxmaz Paşayev ilahiyyatçı,
"Elin Səsi" Milli-Mənəvi Dəyərlərimizin Qorunması
İctimai Birliyinin sədr müavini
Baxış sayı: 1 199
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-06-2025, 21:13
Kəmalə Günəşli mikrofonla toy sahibini təhqir edib - Ona bakal atdı
8-06-2025, 15:29
Gənc qadın üç saat təcili yardım gözlədikdən sonra ölüb
6-06-2025, 13:35
"Liza Alert" dəstəsinin könüllüsü keçmiş qısqanc ərinin əli ilə öldü
4-06-2025, 06:45
Sərxoş vəziyyətdə dava zamanı qadını 17 bıçaq xəsarəti ilə öldürüb
1-06-2025, 13:49
Damdan atəş açan şəxs xəstəxanada ölüb
26-05-2025, 10:22
İstintaq Komitəsi: Yeniyetmə qız həmyaşıdları tərəfindən zorla diz çökdürülüb və üzr istəməyə məcbur edilib
26-05-2025, 10:15
Narkotiklə mübarizə adı altında cinayətkar qrup insanlara hücum edir
25-05-2025, 18:36
Kişi tanışını boyun nahiyəsindən bıçaqlayıb
24-05-2025, 09:27
Məhbus svastika döyməsi ilə çılpaq ayaqlarına görə cərimə ödəyəcək
23-05-2025, 22:24
Məhkəmə qızının qətlini sifariş edən sakini həbs edib
19-05-2025, 12:15
Parkda baş verən kütləvi dava ilə bağlı cinayət işi açılıb
19-05-2025, 12:09
Gənc oğlan tanışını qətlə yetirməkdə təqsirli bilinib
16-05-2025, 08:48
Onunla birgə yaşadığını sərxoş edib və bıçaqlayaraq öldürüb
13-05-2025, 23:40
Pəncərədən yıxılaraq, kondisionerin üzərinə düşərək sağ qalıb
13-05-2025, 17:29
Qarajda iki uşaq və onların anasının meyiti tapılıb
12-05-2025, 22:35
Cəsədi hasarın üstündə tapılan qız öldürülməyib
11-05-2025, 23:56
Bir nəfəri döyərək kəsən 3 xuliqan saxlanılıb
10-05-2025, 21:08
Tanışını öldürməkdə şübhəli bilinən şəxs həbs edilib
10-05-2025, 20:59
Polis bir kişinin üstünə cuman itlərin sahiblərini müəyyən edib
9-05-2025, 20:36
Qadınlar 80 yaşlı təqaüdçünü və qızını döyüblər, cinayət işi açılıb
9-05-2025, 12:10
17 yaşlı motosikletçinin ölümündə təqsirləndirilən şəxs saxlanılıb
3-05-2025, 17:06
Fırıldaqçılara işləməkdə şübhəli bilinən şəxsi saxlayıblar
1-05-2025, 16:03
Əri üçün qatil tutmuş qadın həbs edilib
29-04-2025, 11:44
3 kişi 18 yaşlı əlil qızı zorlayıb
27-04-2025, 11:13
Bar ziyarətçisi içəri buraxılmadıqdan sonra atəş açıb
25-04-2025, 10:31
2,5 milyon rubl oğurlamaq üçün özünə qarşı soyğunçuluq edib
24-04-2025, 09:49
5 il əvvəl bir yaşlı oğlunu qətlə yetirən valideynlər saxlanılıb
23-04-2025, 22:53
Stadionda davada yeniyetmə mədəsindən bıçaqlanıb
23-04-2025, 21:27
3 yaşlı qızını döyərək öldürən həbs edilib
21-04-2025, 20:40
55 milyon cərimə: Fermer necə ailə qisasının qurbanı oldu
20-04-2025, 21:47
Polis dağılmış "Priora"da öldürülən 3 nəfərin şəxsiyyətini müəyyən edib
20-04-2025, 19:36
Hamilə qadın rəqibini vəhşicəsinə döyərək burnunu sındırıb
19-04-2025, 23:07
Bahalı iPhone oğurlamaqda ittiham olunan qaraçı dəstəsi həbs edilib
19-04-2025, 21:46
Buzdan yıxılan uşağın meyiti tapılıb
19-04-2025, 21:05
Fəhləsini öldürərək cəsədi dərədə gizlədib
17-04-2025, 15:37
Güllələnənlərdən birinin arvadı ölüb
16-04-2025, 23:59
Uşaq şkafın üstünə düşməsi nəticəsində ölüb
15-04-2025, 14:15
Məktəbli ögey atası ilə dava edib və evdən qaçıb
14-04-2025, 22:39
Torpaq sahəsinə görə atışma zamanı keçmiş məmurun oğlu həlak olub
14-04-2025, 22:15
Yeniyetmələr məktəbli qızı döyərək diz çökdürüblər
11-04-2025, 19:31
Həmyaşıdını döyüb zorlayan üç məktəbli həbs edilib
9-04-2025, 20:49
Məktəblini bıçaqlayaraq öldürən yeniyetmə özünə qəsdə cəhd edib
9-04-2025, 11:10
Yaşayış binasının uçması nəticəsində 2 uşaq ölüb
7-04-2025, 21:58
Dörd qadın tanışını döyərək öldürüb
6-04-2025, 23:47
Öz nəvəsini qətlə yetirməkdə ittiham olunur