23:04 / 03-05-2024
Həmin həkim şəhid anasından üzr istədi - Video
22:15 / 03-05-2024
MAQATE mütəxəssisləri Zaporojye atom elektrik stansiyasının yaxınlığında 100-dən çox atəş səsi eşidiblər
21:53 / 03-05-2024
BMT Baş Assambleyasının Rəhbərlər Şurası İstanbul razılaşmaları əsasında Ukraynada sülhün bərqərar olmasına çağırıb
20:33 / 03-05-2024
ABŞ ordusu Nigerdə rusların yerləşdirilməsinə görə döyüş hazırlığını artırdığını açıqlayıb
20:28 / 03-05-2024
WSJ: HƏMAS bir həftə ərzində atəşkəsə razı olmasa, İsrail ordusu Rəfaha daxil olacaq
20:22 / 03-05-2024
Sanitariya "An-2" Şimali Qazaxıstanda suya endirilib
20:14 / 03-05-2024
NYT: "Patriot" və "F-16" hava hücumundan müdafiə sistemləri Ukraynaya yalnız yayda gətiriləcək
19:38 / 03-05-2024
Ukrayna Milli Bankı lombardlara termal görüntülər və dronları qəbul etməyi qadağan edib
19:30 / 03-05-2024
Estoniyalı general Polşa, İsveç və Finlandiyanı Baltik dənizini blokadaya almağa çağırıb
16:35 / 03-05-2024
Sərxoş oğlan az qala dostunu öldürəcəkdi
16:28 / 03-05-2024
LGBT simvollarını nümayiş etdirdiyi üçün 15 sutka həbs olundu
16:22 / 03-05-2024
Xarici agent statusuna malik olan deputatların səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verilə bilər
16:16 / 03-05-2024
Filippin sahillərində 5,9 bal gücündə zəlzələ baş verib
16:11 / 03-05-2024
İtin dişlədiyi oğlanın üzünü yenidən tikiblər
12:18 / 03-05-2024
Pilotsuz təyyarə yanacaqdoldurma məntəqəsinə hücum edib
12:09 / 03-05-2024
Keçmiş UFC döyüşçüsü Rüstəm Xəbilov təqaüdə çıxdı
11:10 / 03-05-2024
"Bayer" Avropa Liqasının yarımfinal mərhələsinin ilk oyununda "Roma"nı məğlub edib
11:05 / 03-05-2024
Mirançukun "Atalanta" klubu Avropa Liqasında "Marsel"lə bərabərə qalıb
11:00 / 03-05-2024
“Çelsi” “Tottenhem”lə derbidə qalib gəlib
10:56 / 03-05-2024
Emerinin rəhbərlik etdiyi “Aston Villa” Konfrans Liqasında evdə “Olimpiakos”a uduzub
10:52 / 03-05-2024
Moskvanın şərqində yanğını söndürən yanğınsöndürən yaralanıb
10:48 / 03-05-2024
LPR-də Ukraynaya casusluq edən yerli sakin saxlanılıb
10:43 / 03-05-2024
Pakistanın şimalında avtobus uçuruma düşüb, 20 nəfər ölüb
10:39 / 03-05-2024
Bir kişi dostunun bir yaş yarımlıq qızının üstünə Rottveiler qoyub
23:58 / 02-05-2024
İlin üçüncü ən güclü maqnit qasırğası Yer atmosferində baş verir
23:29 / 02-05-2024
Moskvanın şərqində inzibati bina yanır
22:51 / 02-05-2024
"Bloomberg": Türkiyə İsraillə bütün ticarət əlaqələrini dayandırır
22:39 / 02-05-2024
ABŞ Milli Kəşfiyyatının rəhbəri Hayns: "Rusiya danışıqlara hazırdır, lakin güzəştlərə yox"
16:38 / 02-05-2024
Ərdoğan İsrailin arxasında duran qüvvələri cəsarətsizlikdə ittiham edib
16:29 / 02-05-2024
Yeniyetmələr 7 yaşlı uşağa səs tüfəngi ilə hücum edib
16:22 / 02-05-2024
ABŞ-da polis 14 yaşlı məktəblini güllələyib
16:13 / 02-05-2024
Qüdsdən gələn müqəddəs atəş mayın 4-də paytaxta çatdırılacaq
13:54 / 02-05-2024
Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu qlobal və əhəmiyyətli platformaya çevrilib-Könül Nurullayeva
13:20 / 02-05-2024
Dövlət Duması qadağan olunmuş sosial şəbəkələrin xatırlanmasını qadağan etməyi təklif edib
13:15 / 02-05-2024
Hempel Kiyevin Krım körpüsünə zərbə endirilməsi ilə bağlı eyhamını terrorçuların gülüşü adlandırıb
13:04 / 02-05-2024
İran İsrailə dəstək verdiyi üçün Britaniya ordusuna qarşı sanksiyalar tətbiq edib
12:57 / 02-05-2024
Krım məhkəməsi ukraynalı kəşfiyyatçıya 11 il həbs cəzası verib
Azərbaycanın üç ən böyük şəhər-qalası
Tarix: 26-01-2018 21:38 | Bölmə: Sosial
Ölkəmizin ən əhəmiyyətli qalaları barədə söhbətimizi davam etdiririk. Keçmiş zamanlarda Azərbaycan şəhərlərinin çoxu müdafiə bürclərini vahid istehkam ansamblında birləşdirməklə, öz ərazilərini əzəmətli qala divarları ilə möhkəmləndirməyə çalışırdılar. Belə şəhər-qalaların bəziləri salamat şəkildə bizim günlərə qədər gəlib çıxıb, digərləri arxeoloji qazıntılar zamanı bərpa olunub ki, bu da onların tarixi dəyərini əsla azaltmır.
Bakı qalası
Möhkəm qala divarları ilə dövrələnmiş Köhnə Bakı və ya İçərişəhər bəlkə də Azərbaycan qalalarının ən məşhurudur. Əcdadlarımız tərəfindən istehkam şəklində inşa edilmiş və zəmanəmizə çox yaxşı vəziyyətdə gəlib çatmış bu qədim yaşayış məskəninin dəqiq yaşını müəyyən etmək çox çətindir. Amma arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olub ki, İçərişəhərin ərazisi hələ Tunc dövründə məskun olub, VIII-XI əsrlərdə burada şəhər həyatı qaynayıb, sənətkarlıq və ticarət inkişaf edib.
Qalanın əsas girişlərindən biri - Qoşa qala qapısı əvvəllər Şamaxı darvazası adlanıb. Şamaxı darvazası (onu Şah Abbas darvazası da adlandırırdılar) XIX əsrin sonuna qədər şəhərin yeganə qapısı olub. XIX əsrin sonunda qala divarlarının ikinci sırası söküləndən sonra ikinci sıranın Zülfüqar xan adlanan darvazası Şamaxı darvazasının yanında yerləşdirilib. “Qoşa qala qapısı” adı belə yaranıb.
Qala dəfələrlə düşmənlər tərəfindən mühasirəyə alınıb. Məsələn, 1723-cü ildə admiral Matyuşkinin başçılıq etdiyi rus hərbi eskadrası dəniz tərəfdən şəhərə yaxınlaşıb və onun təslim olmasını tələb edib. Rusların ultimatumu rədd edilib. Buna cavab olaraq, qala 15 gəmidən ibarət eskadra tərəfindən top atəşinə tutulub. Mərmilərdən biri Məhəmməd məscidinin minarəsinə dəyərək onu zədələyib. Həmin vaxt şiddətli külək qalxıb və rusların yelkənli gəmilərini dənizin içərilərinə qovub. Şəhər əhalisi düşünüb ki, yadelli işğalçılar Allahın qəzəbinə gəlib. Yeri gəlmişkən, məscidin minarəsi qala müdafiəçilərinin mətinliyinin və mərdliyinin simvolu kimi XIX əsrin ortalarına qədər bərpa olunmayıb. Məscidin binası və minarəsi yalnız 2010-cu ildə bərpa edilib.
İçərişəhərin 22,1 hektar təşkil edən kiçik ərazisində yüzlərlə tarixi abidə, o cümlədən 4 dünya miqyaslı, 28 yerli əhəmiyyətli abidə yerləşir. Bakının başlıca rəmzlərindən biri - əzəmətli və möhtəşəm Qız qalası, habelə məşhur Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi, qədim məscidlər, karvansaralar məhz burada, qədim qala divarlarının içində yerləşir.
İçərişəhər təkcə qədim abidə deyildir. Hündürlüyü 8-10 metr olan qala divarları ilə əhatələnmiş bu tarix-memarlıq qoruğunun ərazisindəki qədim evlərdə 1300-dən çox ailə yaşayır, burada çoxsaylı mədəniyyət ocaqları fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, Bakı qalası UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib.
Qəbələ qalası
Yarımdağılmış vəziyyətdə olan, amma hələ də əzəmətli görünən Qəbələ qalasının bürc və divarları artıq çoxdan Qafqaz Albaniyasının qədim paytaxtının qüdrət rəmzinə çevrilib.
Müasir Qəbələnin mərkəzindən 25-30 kilometr cənub-qərbdə, Çuxur Qəbələ kəndinin yaxınlığında 480 hektar ərazidə hazırda Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu yerləşir. 1985-ci ildə yaradılan qoruğun ərazisində ötən əsrin 60-cı illərindən etibarən aparılan arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, Qəbələ eramızdan əvvəl IV-III əsrlərdən başlayaraq XVIII əsrədək infrastrukturu inkişaf etmiş böyük şəhər, sənətkarlıq və ticarət mərkəzi olub.
Hazırda qədim şəhərin Antik, Selbir və Qala deyilən 3 sahədə yerləşən qalıqlarını görmək olar. Şimaldan dərin xəndəklə, cənubdan əzəmətli qala divarı ilə ayrılmış Qalanın ərazisini nəzərdən keçirək. Sasanilər dövrünün memarlıq üslubunda inşa edilmiş bu divarlar Azərbaycanın digər qala tikililəri arasında seçilir. Orta əsrlərin bəzi müəlliflərinin yazdığına görə, şəhər Sasanilər sülaləsindən olan I Qubad tərəfindən salınıb. Ancaq tədqiqatçılar əmindirlər ki, şahın göstərişi ilə burada yalnız bərpa işləri aparılıb.
Qala çiy kərpicdən və çay daşlarından inşa olunub. Salamat qala bürcünün diametri 3 metrdir. Qalanın uzunluğu 35 metrdir, divarların qalınlığı 2,4 metrə çatır. Orijinal formasını hələ də saxlayan Qalanın əsas qapısı cənub divarında yerləşir. Hündürlüyü 10-14 metrə, diametri 6,8 metrə çatan 4 qövsşəkilli qala bürcü də burada yerləşir. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada küp qəbirlər və Qəbələnin təsərrüfat həyatını, sənətkarlığın və ticarət münasibətlərinin inkişafını əks etdirən digər qiymətli artefaktlar aşkar edilib.
Şəhərdə dulusçuluq, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik, toxuculuq, daşoyma, sümük emalı, şüşə istehsalı və s. inkişaf edib. Qazıntılar zamanı saxsı borularla çəkilmiş su təchizatı sistemi, dulusçu sobalarının qalıqları, istehsalat tullantıları, əmək alətləri, bəzək əşyaları, şərab anbarı, saxsı məişət məmulatı, emalatxanalar və sair və ilaxır aşkar edilib. Tapıntıların çoxu Qəbələ Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində nümayiş etdirilir.
Şəmkir qalası
Qədim Şəmkir qalası təkcə istehkam tikililərinin möhkəmliyi ilə deyil, həm də memarlığının qeyri-adi gözəlliyi ilə seçilir. Onu əbəs yerə Arran şəhərsalma ənənəsinin incisi adlandırmırlar.
Qədim Şəmkir şəhəri hazırda Şəmkirçayın sol sahilində, Şəmkir rayonunun Muxtariyyə kəndinin şimalında yerləşir. Bir vaxtlar çiçəklənən şəhər XIII əsrin əvvəlində monqollar tərəfindən viran qoyulub. Şəhərin təsviri təsdiq edir ki, burada orta əsrlərdə düzənlik ərazilərdə yerləşən şəhərlərə xas olan bütün əlamətlər olub. O vaxtlar şəhərlər adətən üç topoqrafik hissədən ibarət olub: narınqala (içqala), şəhristan (şəhərin özü) və rabad (şəhərin ətrafı). Şəhərin topoqrafik planının hazırlanması onun təqribən dördbucaqlı şəklində olduğunu göstərir.
Orta əsrlər dövrünün böyük şəhəri sayılan Şəmkirin tarixinin hələ XIX əsrin əvvəllərində öyrənilməsinə baxmayaraq, burada irimiqyaslı arxeoloji tədqiqatlar XXI əsrin birinci onilliyində başlayıb. 2006-cı ildən burada aparılan qazıntılar sayəsində Azərbaycan tarixində yeni səhifələr açan çox maraqlı kəşflər edilib. Ən qiymətli qədim tapıntılar Dəmir dövrünə aiddir. Orta əsrlər şəhər həyatının müxtəlif tərəflərini əks etdirən mədəni təbəqələrin qalınlığı 6 metrə çatır. Deyilənə görə, VIII əsrdən XIII əsrin ilk onilliklərinə qədər, yəni Şəmkirin monqollar tərəfindən yerlə-yeksan edildiyi dövrə qədər şəhərdə həyat qaynayırmış.
Memarlıq və inşaat Şəmkirdə çox inkişaf edibmiş. Qazıntılar zamanı çoxsaylı tikili qalıqları, o cümlədən istehkam qurğuları, ictimai və yaşayış binalarının, şəhərin abadlaşdırılması üçün nəzərdə tutulan mühəndis qurğularının qalıqları aşkar edilib. Məlum olub ki, VIII-X əsrlərdə şəhər çay daşından və çiy kərpicdən tikilmiş qala divarı ilə müdafiə olunub. XI əsrdə şəhərdə paralel qala divarları inşa olunub. Arasında təqribən 10 metr məsafə olan hər iki divar bişmiş kərpic, çay daşı və yonulmuş ağ daş sıralarının bir-birini əvəzlədiyi kombinə edilmiş hörgü ilə ucaldılıb. Qeyd edək ki, son dərəcə gözəl görünən polixrom, kombinə edilmiş divar hörgüsü Arran memarlıq məktəbinin mərkəzlərindən biri sayılan Şəmkir üçün çox səciyyəvi olub. Şəhərin bayır divarının uzunluğu 80 metrdən çox, eni 3,8 metrdir. Bu divar qövsşəkilli monolit bürclərlə möhkəmləndirilib. İç divarın uzunluğu təqribən 2,7,5 metrdir. Cənub tərəfdə yerləşən darvaza cinahlarda yerləşən iki bürc tərəfindən müdafiə olunub. Cənub bürcü yarımdağılmış vəziyyətdədir. Hər iki bürcə yerli ağ daşdan böyük məharətlə üz çəkilib.
Bayır divarın ikinci və üçüncü bürcləri arasında tağşəkilli oyuqları olan tikili aşkar edilib. Tikili şəhər divarına bitişikdir, yəni qala divarı onun qərb divarını təşkil edir. İçqala şəhərin şərq hissəsində, Şəmkirçayın sol sahilində yerləşir. Planda düzbucaqlı formasında olan qala cənubdan şimala doğru uzanır və bir hektardan çox ərazidə yerləşir. Salamat qalmış divarların hündürlüyü 5,5-7,5 metr, eni 3,2-4 metr civarındadır.
Şəmkir arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, tarix elmləri doktoru Tarix Dostiyevin sözlərinə görə, əminliklə demək olar ki, Şəmkir qalasının tikililəri Arran memarlıq məktəbinin ən parlaq nümulərindən biridir. Orta əsrlərin memarları və kombinasiyalı hörgü ilə işləyən bənnaları əsl hərbi memarlıq şedevri yaradıblar. Burada müxtəlif inşaat materiallarından – çay daşından, bişmiş kərpicdən və ağ daşdan bacarıqla istifadə olunub. Bu texnika həm divarları möhkəmləndirməyə, həm də estetik baxımdan onu yaraşıqlı etməyə imkan verib. Arxeoloqların məlumatına görə, içqalanın XI əsrdə inşa edilən divarları bir neçə dəfə təmir olunub.
Hazırda qazıntıların yerində arxeologiya parkı yaradılıb.
Baxış sayı: 1 133
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-01-2018 21:38 | Bölmə: Sosial
Ölkəmizin ən əhəmiyyətli qalaları barədə söhbətimizi davam etdiririk. Keçmiş zamanlarda Azərbaycan şəhərlərinin çoxu müdafiə bürclərini vahid istehkam ansamblında birləşdirməklə, öz ərazilərini əzəmətli qala divarları ilə möhkəmləndirməyə çalışırdılar. Belə şəhər-qalaların bəziləri salamat şəkildə bizim günlərə qədər gəlib çıxıb, digərləri arxeoloji qazıntılar zamanı bərpa olunub ki, bu da onların tarixi dəyərini əsla azaltmır.
Bakı qalası
Möhkəm qala divarları ilə dövrələnmiş Köhnə Bakı və ya İçərişəhər bəlkə də Azərbaycan qalalarının ən məşhurudur. Əcdadlarımız tərəfindən istehkam şəklində inşa edilmiş və zəmanəmizə çox yaxşı vəziyyətdə gəlib çatmış bu qədim yaşayış məskəninin dəqiq yaşını müəyyən etmək çox çətindir. Amma arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olub ki, İçərişəhərin ərazisi hələ Tunc dövründə məskun olub, VIII-XI əsrlərdə burada şəhər həyatı qaynayıb, sənətkarlıq və ticarət inkişaf edib.
Qalanın əsas girişlərindən biri - Qoşa qala qapısı əvvəllər Şamaxı darvazası adlanıb. Şamaxı darvazası (onu Şah Abbas darvazası da adlandırırdılar) XIX əsrin sonuna qədər şəhərin yeganə qapısı olub. XIX əsrin sonunda qala divarlarının ikinci sırası söküləndən sonra ikinci sıranın Zülfüqar xan adlanan darvazası Şamaxı darvazasının yanında yerləşdirilib. “Qoşa qala qapısı” adı belə yaranıb.
Qala dəfələrlə düşmənlər tərəfindən mühasirəyə alınıb. Məsələn, 1723-cü ildə admiral Matyuşkinin başçılıq etdiyi rus hərbi eskadrası dəniz tərəfdən şəhərə yaxınlaşıb və onun təslim olmasını tələb edib. Rusların ultimatumu rədd edilib. Buna cavab olaraq, qala 15 gəmidən ibarət eskadra tərəfindən top atəşinə tutulub. Mərmilərdən biri Məhəmməd məscidinin minarəsinə dəyərək onu zədələyib. Həmin vaxt şiddətli külək qalxıb və rusların yelkənli gəmilərini dənizin içərilərinə qovub. Şəhər əhalisi düşünüb ki, yadelli işğalçılar Allahın qəzəbinə gəlib. Yeri gəlmişkən, məscidin minarəsi qala müdafiəçilərinin mətinliyinin və mərdliyinin simvolu kimi XIX əsrin ortalarına qədər bərpa olunmayıb. Məscidin binası və minarəsi yalnız 2010-cu ildə bərpa edilib.
İçərişəhərin 22,1 hektar təşkil edən kiçik ərazisində yüzlərlə tarixi abidə, o cümlədən 4 dünya miqyaslı, 28 yerli əhəmiyyətli abidə yerləşir. Bakının başlıca rəmzlərindən biri - əzəmətli və möhtəşəm Qız qalası, habelə məşhur Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi, qədim məscidlər, karvansaralar məhz burada, qədim qala divarlarının içində yerləşir.
İçərişəhər təkcə qədim abidə deyildir. Hündürlüyü 8-10 metr olan qala divarları ilə əhatələnmiş bu tarix-memarlıq qoruğunun ərazisindəki qədim evlərdə 1300-dən çox ailə yaşayır, burada çoxsaylı mədəniyyət ocaqları fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, Bakı qalası UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib.
Qəbələ qalası
Yarımdağılmış vəziyyətdə olan, amma hələ də əzəmətli görünən Qəbələ qalasının bürc və divarları artıq çoxdan Qafqaz Albaniyasının qədim paytaxtının qüdrət rəmzinə çevrilib.
Müasir Qəbələnin mərkəzindən 25-30 kilometr cənub-qərbdə, Çuxur Qəbələ kəndinin yaxınlığında 480 hektar ərazidə hazırda Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu yerləşir. 1985-ci ildə yaradılan qoruğun ərazisində ötən əsrin 60-cı illərindən etibarən aparılan arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, Qəbələ eramızdan əvvəl IV-III əsrlərdən başlayaraq XVIII əsrədək infrastrukturu inkişaf etmiş böyük şəhər, sənətkarlıq və ticarət mərkəzi olub.
Hazırda qədim şəhərin Antik, Selbir və Qala deyilən 3 sahədə yerləşən qalıqlarını görmək olar. Şimaldan dərin xəndəklə, cənubdan əzəmətli qala divarı ilə ayrılmış Qalanın ərazisini nəzərdən keçirək. Sasanilər dövrünün memarlıq üslubunda inşa edilmiş bu divarlar Azərbaycanın digər qala tikililəri arasında seçilir. Orta əsrlərin bəzi müəlliflərinin yazdığına görə, şəhər Sasanilər sülaləsindən olan I Qubad tərəfindən salınıb. Ancaq tədqiqatçılar əmindirlər ki, şahın göstərişi ilə burada yalnız bərpa işləri aparılıb.
Qala çiy kərpicdən və çay daşlarından inşa olunub. Salamat qala bürcünün diametri 3 metrdir. Qalanın uzunluğu 35 metrdir, divarların qalınlığı 2,4 metrə çatır. Orijinal formasını hələ də saxlayan Qalanın əsas qapısı cənub divarında yerləşir. Hündürlüyü 10-14 metrə, diametri 6,8 metrə çatan 4 qövsşəkilli qala bürcü də burada yerləşir. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada küp qəbirlər və Qəbələnin təsərrüfat həyatını, sənətkarlığın və ticarət münasibətlərinin inkişafını əks etdirən digər qiymətli artefaktlar aşkar edilib.
Şəhərdə dulusçuluq, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik, toxuculuq, daşoyma, sümük emalı, şüşə istehsalı və s. inkişaf edib. Qazıntılar zamanı saxsı borularla çəkilmiş su təchizatı sistemi, dulusçu sobalarının qalıqları, istehsalat tullantıları, əmək alətləri, bəzək əşyaları, şərab anbarı, saxsı məişət məmulatı, emalatxanalar və sair və ilaxır aşkar edilib. Tapıntıların çoxu Qəbələ Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində nümayiş etdirilir.
Şəmkir qalası
Qədim Şəmkir qalası təkcə istehkam tikililərinin möhkəmliyi ilə deyil, həm də memarlığının qeyri-adi gözəlliyi ilə seçilir. Onu əbəs yerə Arran şəhərsalma ənənəsinin incisi adlandırmırlar.
Qədim Şəmkir şəhəri hazırda Şəmkirçayın sol sahilində, Şəmkir rayonunun Muxtariyyə kəndinin şimalında yerləşir. Bir vaxtlar çiçəklənən şəhər XIII əsrin əvvəlində monqollar tərəfindən viran qoyulub. Şəhərin təsviri təsdiq edir ki, burada orta əsrlərdə düzənlik ərazilərdə yerləşən şəhərlərə xas olan bütün əlamətlər olub. O vaxtlar şəhərlər adətən üç topoqrafik hissədən ibarət olub: narınqala (içqala), şəhristan (şəhərin özü) və rabad (şəhərin ətrafı). Şəhərin topoqrafik planının hazırlanması onun təqribən dördbucaqlı şəklində olduğunu göstərir.
Orta əsrlər dövrünün böyük şəhəri sayılan Şəmkirin tarixinin hələ XIX əsrin əvvəllərində öyrənilməsinə baxmayaraq, burada irimiqyaslı arxeoloji tədqiqatlar XXI əsrin birinci onilliyində başlayıb. 2006-cı ildən burada aparılan qazıntılar sayəsində Azərbaycan tarixində yeni səhifələr açan çox maraqlı kəşflər edilib. Ən qiymətli qədim tapıntılar Dəmir dövrünə aiddir. Orta əsrlər şəhər həyatının müxtəlif tərəflərini əks etdirən mədəni təbəqələrin qalınlığı 6 metrə çatır. Deyilənə görə, VIII əsrdən XIII əsrin ilk onilliklərinə qədər, yəni Şəmkirin monqollar tərəfindən yerlə-yeksan edildiyi dövrə qədər şəhərdə həyat qaynayırmış.
Memarlıq və inşaat Şəmkirdə çox inkişaf edibmiş. Qazıntılar zamanı çoxsaylı tikili qalıqları, o cümlədən istehkam qurğuları, ictimai və yaşayış binalarının, şəhərin abadlaşdırılması üçün nəzərdə tutulan mühəndis qurğularının qalıqları aşkar edilib. Məlum olub ki, VIII-X əsrlərdə şəhər çay daşından və çiy kərpicdən tikilmiş qala divarı ilə müdafiə olunub. XI əsrdə şəhərdə paralel qala divarları inşa olunub. Arasında təqribən 10 metr məsafə olan hər iki divar bişmiş kərpic, çay daşı və yonulmuş ağ daş sıralarının bir-birini əvəzlədiyi kombinə edilmiş hörgü ilə ucaldılıb. Qeyd edək ki, son dərəcə gözəl görünən polixrom, kombinə edilmiş divar hörgüsü Arran memarlıq məktəbinin mərkəzlərindən biri sayılan Şəmkir üçün çox səciyyəvi olub. Şəhərin bayır divarının uzunluğu 80 metrdən çox, eni 3,8 metrdir. Bu divar qövsşəkilli monolit bürclərlə möhkəmləndirilib. İç divarın uzunluğu təqribən 2,7,5 metrdir. Cənub tərəfdə yerləşən darvaza cinahlarda yerləşən iki bürc tərəfindən müdafiə olunub. Cənub bürcü yarımdağılmış vəziyyətdədir. Hər iki bürcə yerli ağ daşdan böyük məharətlə üz çəkilib.
Bayır divarın ikinci və üçüncü bürcləri arasında tağşəkilli oyuqları olan tikili aşkar edilib. Tikili şəhər divarına bitişikdir, yəni qala divarı onun qərb divarını təşkil edir. İçqala şəhərin şərq hissəsində, Şəmkirçayın sol sahilində yerləşir. Planda düzbucaqlı formasında olan qala cənubdan şimala doğru uzanır və bir hektardan çox ərazidə yerləşir. Salamat qalmış divarların hündürlüyü 5,5-7,5 metr, eni 3,2-4 metr civarındadır.
Şəmkir arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, tarix elmləri doktoru Tarix Dostiyevin sözlərinə görə, əminliklə demək olar ki, Şəmkir qalasının tikililəri Arran memarlıq məktəbinin ən parlaq nümulərindən biridir. Orta əsrlərin memarları və kombinasiyalı hörgü ilə işləyən bənnaları əsl hərbi memarlıq şedevri yaradıblar. Burada müxtəlif inşaat materiallarından – çay daşından, bişmiş kərpicdən və ağ daşdan bacarıqla istifadə olunub. Bu texnika həm divarları möhkəmləndirməyə, həm də estetik baxımdan onu yaraşıqlı etməyə imkan verib. Arxeoloqların məlumatına görə, içqalanın XI əsrdə inşa edilən divarları bir neçə dəfə təmir olunub.
Hazırda qazıntıların yerində arxeologiya parkı yaradılıb.
Baxış sayı: 1 133
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 23:04
Həmin həkim şəhid anasından üzr istədi - Video
2-05-2024, 12:06
Buryatiyada narkotik alverçisindən 75 kiloqram marixuana tapılıb
1-05-2024, 23:10
Ukraynada yalnız rus dilini üç məktəbdə tədris olunur
1-05-2024, 23:04
Yekaterina Mizulinanı gənə dişlədi, lakin kömək vaxtında gəldi
1-05-2024, 22:35
Gələn həftə Moskva vilayətinə qar yağa bilər
30-04-2024, 11:34
Hamı mat qalıb... - Bu qız at oynadır
29-04-2024, 22:29
Mehriban Əliyevadan Ülviyyəyə təbrik - “Səninlə fəxr edirəm!”
29-04-2024, 20:00
Prokurorluq əməkdaşları ağacəkmə kampaniyası keçirib
28-04-2024, 22:04
Bayraktar: "Rusiya ilə qaz sövdələşmələri Türkiyənin böhrandan qaçmasına kömək etdi"
28-04-2024, 15:49
Ukraynayönlü şüarlara görə 46 sutka həbs cəzasına məhkum edilib
27-04-2024, 14:50
Sankt-Peterburq və Peterhofda fəvvarələr mövsümü açılıb
24-04-2024, 21:55
Azərbaycan-Rusiya iqtisadi əlaqələrinin uğurları-Aybəniz Rüstəmova
24-04-2024, 10:31
Odessada hərbi obyektdə baş verən partlayışlardan sonra şəhərin enerjisi qismən kəsilib
23-04-2024, 21:02
Təxminən 300 kq çəkisi olan qadını xəstəxanaya yerləşdirməyə çalışırlar
23-04-2024, 10:37
Valentina Matvienko: "Rusiya aktivlərinin müsadirəsi dünya iqtisadiyyatını məhv edəcək"
22-04-2024, 01:06
Bakıda küçə musiqiçilərinə dəstək üçün konsert keçirildi
19-04-2024, 22:50
"Üç balina" ticarət kompleksinin təsisçisi Sergey Zuev vəfat edib
19-04-2024, 22:23
Rusiya hökuməti dost olmayan ölkələrdən gələn pivə üçün gömrük rüsumlarını artırıb
17-04-2024, 19:25
GÖMRÜK AKADEMİYASINDA DÖVLƏT GÖMRÜK KOMİTƏSİ YANINDA İCTİMAİ ŞURANIN ÜZVLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ KEÇİRİLİB
17-04-2024, 16:16
Vıqovski: "Almaniyada Rusiya Federasiyasına aparıldığı hesab edilən 161 ukraynalı uşaq tapılıb
17-04-2024, 11:07
Tümen vilayətində 14 yaşayış məntəqəsinin sakinləri daşqın səbəbindən təxliyə edilir
17-04-2024, 10:59
Putin: "Rusiya epidemiyanın qarşısının alınması sahəsində Afrika ilə əməkdaşlıq edir"
16-04-2024, 13:27
Zərifə xanım Əliyevanın böyüklüyü…-Zenfira Nurullayeva
15-04-2024, 21:13
Rusiyanın Türkiyədəki səfiri pul köçürmələri ilə bağlı vəziyyəti gərgin adlandırıb
15-04-2024, 10:24
Könül Nurullayeva: Kifayət qədər geniş təsir dairəsinə malik təhsil alanlar güzəştlər əldə edə biləcəklər"
13-04-2024, 20:58
Yüksək rütbəli nəqliyyat polisi əməkdaşları rüşvət alarkən yaxalanıblar
12-04-2024, 21:39
Yamaldan olan Pyak ailəsi Putinə dişi şimal maralı hədiyyə edib
12-04-2024, 12:43
Çin bankları Rusiya şirkətlərinin ödənişlərini əngəlləməyə başlayıb
11-04-2024, 19:02
Xarkov vilayətində 47 yaşayış məntəqəsinin məcburi təxliyəsi elan edilib
10-04-2024, 20:49
Moskva kağız istehsalını dörd dəfə artırdı
10-04-2024, 20:46
Arşavin ağır xəstə bir oğlanın arzusunu həyata keçirdi
10-04-2024, 20:15
Vyaçeslav Dobrınin ona əlil qrupu təyin olunduğunu etiraf etdi
9-04-2024, 23:53
"Sumqayıt Narkomaniyaya Yox Deyir" devizi altında maarifləndirici xarakterli görüş və sərgi təşkil olunub
9-04-2024, 23:33
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi
9-04-2024, 19:54
Polşadakı ukraynalılar müavinətlərdən sui-istifadə etdiklərinə görə ödənişləri almağı dayandıracaqlar
9-04-2024, 13:57
Türkiyə İsrailə 54 malın ixracını məhdudlaşdırıb
9-04-2024, 13:33
Könül Nurullayeva: "Əhalinin ucuz və daha keyfiyyətli dərman vasitələri əldə etməsi üçün hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi vacibdir"
9-04-2024, 00:18
Misirin nüfuzlu qəzetində azərbaycanlı alimin müsahibəsi dərc olunub
6-04-2024, 23:13
"Şahin" hərbi-idman oyununun Sumqayıt şəhər birinciliyi keçirilib
6-04-2024, 21:59
Putin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbərinə təcili olaraq Orenburq vilayətinə uçmağı tapşırıb
6-04-2024, 16:39
Prezident SVO iştirakçılarının dul arvadlarının işdən çıxarılmasının qarşısını alan qanunu imzalayıb