09:55 / 21-01-2025
Müstəqilliyə aparan yol
Bütün xəbərlər
Müstəqilliyə aparan yol
Tarix: 21-01-2025 09:55 | Bölmə: Siyasət

            Müstəqilliyə aparan yol

Hər il 20 yanvar günü Prezident İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edir
1980-ci illərin sonlarında Sovet İttifaqında və xüsusilə Azərbaycanda müstəqillik və azadlıq tələbləri getdikcə güclənirdi. 1988-ci ildən başlayaraq, erməni işğalı altındakı keçmiş Dağlıq Qarabağ bölgəsindəki münaqişə və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə daha da gərginləşmişdi. Bu proseslərə paralel olaraq, Azərbaycanda Sovet rejiminə qarşı etirazlar və xalq hərəkatları böyüməyə başlamışdı. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə birbaşa Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi Mixail Qorbaçovun əmri ilə SSRİ Müdafiə Nazirliyi, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi və Daxili İşlər Nazirliyinin qoşun hissələri Bakıya və Azərbaycanın bir neçə rayonuna yeridildi, dinc əhali ağır texnikadan və müxtəlif tipli silahlardan atəşə tutularaq kütləvi qətlə yetirildi. Nəticədə, yüzlərlə insan həlak oldu, minlərlə insan isə yaralandı. Bu faciə Azərbaycan tarixində dərin iz buraxdı və xalqın müstəqillik uğrunda mübarizəsinin simvoluna çevrildi.
“Bakı əməliyyatı”na rəhbərliyi birbaşa SSRİ müdafiə naziri Dmitri Yazov, SSRİ daxili işlər naziri Vadim Bakatin, SSRİ DTK sədrinin müavini Filip Babkov həyata keçirirdilər. Tətbiq edilmiş fövqəladə vəziyyət haqqında əhali xəbərdar edilməmişdir. Fövqəladə vəziyyətin yanvarın 20-də saat 00-da tətbiq edilməsinə baxmayaraq, qoşun hissələri yanvarın 19-da saat 21-dən etibarən birinci olaraq Türkan-Qala tərəfdən şəhərə yeridildi. Sovet ordusunun xüsusi təyinatlı dəstələrinin və daxili qoşunların iri kontingentinin Bakını zəbt etməsi xüsusi qəddarlıqla müşayiət edilmişdir. Fövqəladə vəziyyətin tətbiqindən öncə hərbi qulluqçular 82 nəfəri amansızcasına qətlə yetirmiş, 20 nəfəri ölümcül yaralamışlar. Bu cinayətlərlə bağlı istintaq hələ də davam edir. Bununla belə, onları dönə-dönə xatırlatmaq bizim vətəndaşlıq borcumuzdur. Bu, təkcə qurbanlara hörmət deyil, həm də gələcək nəsillərə xəbərdarlıqdır: belə faciələr təkrarlanmamalıdır.
20 Yanvar faciəsindən sonrakı gün, yanvarın 21-də Heydər Əliyev, Sovet İttifaqının paytaxtı Moskvada Azərbaycanın daimi nümayəndəliyinə gələrək xalqın acı və kədərini paylaşdığını bildirdi. O, həmin vaxtı Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gələrək, burada 20 Yanvar hadisələrinə qarşı öz etirazını və mövqeyini sərgilədi. Heydər Əliyev həmin bəyanatı ilə Azərbaycan xalqının haqqını və ədalətini müdafiə edərək, onun yanında olduğunu bir daha vurğuladı. Bu addım Heydər Əliyevin siyasi karyerasında mühüm bir mərhələ oldu və onun Azərbaycan xalqı ilə birlikdə möhkəm əlaqələr qurmasına zəmin yaratdı. Bu hərəkət Heydər Əliyevin siyasi lider olaraq xalqının yanında yer alması və onun gələcəkdəki prezidentlik dövrünün təməlini qoyması baxımından əhəmiyyətli idi.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1990-cı il noyabrın 21-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisində 20 Yanvar faciəsinə ilk dəfə siyasi-hüquqi qiymət verən qərar qəbul edildi. Azərbaycan xalqının ümumi rəyini özündə təcəssüm etdirən bu qərar Ulu Öndər Heydər Əliyev qətiyyətinin təzahürü kimi tarixə düşdü. Sənəddə respublika səviyyəsində 20 yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymətin verilməsi ölkə rəhbərliyindən tələb edilirdi. Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra da 1993-cü ilə qədər iqtidarda olanların heç biri faciə ilə bağlı əsl həqiqəti aşkar etməyə özündə cəsarət tapmadı.
Ümummilli Liderin bu addımları, 20 Yanvar hadisələrinin yalnız faciə kimi deyil, həm də Azərbaycanın müstəqillik mübarizəsinin təntənəsi kimi dərk edilməsinə və xalqın bu mübarizəyə olan bağlılığının güclənməsinə səbəb oldu. 20 Yanvarın hər il anılması və bu hadisənin rəsmi olaraq xatırlanması, Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən mühüm dövlət siyasətinin tərkib hissəsinə çevrildi.
Bu gün 20 Yanvar şəhidlərin xatirəsi ilə əlaqədar ali diqqət və ehtiramı əks etdirən dövlət siyasəti həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə ötən illər ərzində icra olunan sosial islahat paketləri çərçivəsində 20 Yanvar şəhidlərinin ailələrinin müavinətləri artırılması təmin edilib. Prezidentin aylıq təqaüdü 20 Yanvar şəhidlərinin ailə üzvləri üçün, habelə 20 Yanvar hadisələri ilə əlaqədar əlilliyi olanlar üçün 3 dəfəyə yaxın, orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi olan şəxslərə qulluq edənlər üçün 2 dəfə, əlilliyi olan şəxslərə müavinətlər isə 3 dəfədən çox artıb. 20 Yanvar hadisələri ilə əlaqədar əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərin reabilitasiya xidmətləri ilə təminatı da həyata keçirilir.
Hər il yanvarın 20-də saat 12:00-da Azərbaycanın bütün ərazisində 20 Yanvar şəhidlərinin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunur, gəmilərdən, avtomobillərdən və qatarlardan səs siqnalları verilir, hüzn əlaməti olaraq dövlət bayraqları endirilir. Hər il 20 yanvar günü Prezident İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanında 20 Yanvar şəhidlərinin əziz xatirəsini yad edir. Dövlətimizin başçısı “Əbədi məşəl” abidəsinin önünə əklil qoyur. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilir.
Azərbaycan bu mübariz oğul və qızlarının şücaətini daim yüksək qiymətləndirir, onların ruhuna ehtiram göstərir, xatirəsini hər zaman uca tutur. 20 Yanvar hadisələri Azərbaycanın müstəqillik hərəkatında əhəmiyyətli bir dönüş nöqtəsi oldu. 1990-cı ilin 20 Yanvarında Sovet ordusunun Bakıda dinc aksiyalara qarşı həyata keçirdiyi amansız müdaxilə, xalqın iradəsini daha da möhkəmləndirdi. Bu hadisələr, insanların müstəqillik uğrunda mübarizəsinə yeni bir ruh qatdı və Azərbaycanın milli həmrəyliyini artırdı.
Hadisələrdən sonra xalq arasında müstəqillik ideyaları daha da gücləndi, müxtəlif müxalifət təşkilatları və siyasi partiyalar formalaşmağa başladı. 20 Yanvarın qəhrəmanları xalqın yaddaşında qalaraq, müstəqillik mübarizəsinin simvoluna çevrildi. 1991-ci ilin oktyabrında Azərbaycanın müstəqilliyini elan etməsi, bu hərəkatın uğurla nəticələndiyinin göstəricisi oldu.
20 Yanvar hadisələri, həmçinin beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın hüquqlarını və müstəqil dövlət olaraq tanınmasını tələb etmək üçün bir platforma yaradı. Bu gün də 20 Yanvar, Azərbaycanın müstəqillik mübarizəsinin simvolu kimi qeyd olunur və hər il xatırlanır. 20 yanvar hadisələri dünya azərbaycanlıların təşkilatlanmasına səbəb oldu. Dünya azərbaycanlıları ilk dəfə olaraq milli faciəmizin tanıdılması naminə yaşadıqları müxtəlif ölkələrdə təşkilatlanmağa başladılar. 20 Yanvar faciəsi Azərbaycan tarixində çox önəmli bir hadisədir. Bu faciə Azərbaycan xalqının müstəqillik uğrunda mübarizəsini daha da gücləndirdi. Dünya azərbaycanlıları bu tarixi hadisəni tanıtmaq üçün müxtəlif ölkələrdə təşkilatlanmağa başladılar, tədbirlər keçirərək, bu hadisənin beynəlxalq aləmdə tanınması üçün çalışdılar. Bu, həm də diasporanın bir araya gələrək milli kimliyi qoruma və müstəqillik ideallarını yayma yolunda atdığı mühüm addımlardandır.
Bu qırğın yalnız Azərbaycanın azadlıq istəyini boğmaq məqsədini daşımırdı, həm də Sovet İttifaqının zülmkar idarəetmə üsullarının və müstəqil dövlətlərin yolverilməzliyini göstərmək üçün bir vasitə idi. Lakin, 20 Yanvar hadisələri Azərbaycanın müstəqillik hərəkatını daha da gücləndirdi və nəticədə, 1991-ci ilin avqustunda Sovet İttifaqı dağılaraq, Azərbaycan yenidən müstəqilliyinə qovuşdu.



Nəbi Ağayev, 

K.Y.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun
PHŞ-nin Uşaq Bərpa Mərkəzinin Təsərrüfat bölmə müdiri
 



Baxış sayı: 50


Bölməyə aid digər xəbərlər