21:23 / 15-09-2025
Sahibə Qafarova Çin Xalq Siyasi Məşvərət Şurasının Ümumçin Komitəsinin sədr müavini ilə görüşüb - Fotolar
21:10 / 15-09-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Qarabağ və Şərqi Zəngəzur dünyanın ən gözəl bölgələrindən birinə çevrilir"
14:10 / 15-09-2025
Çin Rusiya ilə ticarətdə NATO-nun rüsumlarına qarşı cavab tədbirləri ilə hədələyib
14:07 / 15-09-2025
Tramp hakimiyyət orqanlarının miqrasiya ilə bağlı əməkdaşlıqdan imtinasına görə fövqəladə vəziyyət tətbiq etməklə hədələyib
14:04 / 15-09-2025
Elbrus teleferik ölüm hadisəsində şübhəlilər nəzarətə alındı
14:02 / 15-09-2025
İstintaq Komitəsi general Panovdan 21 milyon rubl müsadirə edib və onun üzərində 40 daşınmaz əmlak tapıb
12:12 / 15-09-2025
İlham Əliyev Xocalının Badara, Daşbulaq, Seyidbəyli və Şuşakənd kəndlərinin sakinləri ilə görüşüb
12:08 / 15-09-2025
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Seyidbəyli kəndində olub
12:05 / 15-09-2025
Rusiyadan olan səkkiz yaşlı uşaq “Sülhməramlı” ekstremist məlumat bazasına daxil edilib
11:59 / 15-09-2025
Ekspert Vonq: "Çin Rusiyadan gələn turistləri və investorları məmnuniyyətlə qarşılayır"
11:56 / 15-09-2025
Professor Mearsheimer: "Tramp Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları gecikdirməklə Aİ-ni alçaltmaq istəyir"
11:45 / 15-09-2025
İki qız dərmandan zəhərlənərək reanimasiyaya aparılıb
10:04 / 15-09-2025
Rusiya Federasiyasının 16 regionunda keçirilən qubernator seçkilərinin qalibləri məlum olub
10:02 / 15-09-2025
Avtobus körpüdən aşıb, 2 nəfər ölüb, 6 nəfər yaralanıb
10:00 / 15-09-2025
Polşa Hərbi Hava Qüvvələri "Su-22" qırıcı-bombardmançı təyyarələrini sıradan çıxarır
09:56 / 15-09-2025
Anasının aldığı pit-velosipeddə yeniyetmənin ölümü videoya düşüb
09:53 / 15-09-2025
İsrail ordusu Livanda Hizbullahın silah istehsalçısını öldürüb
09:50 / 15-09-2025
Siyasətçi Niemeyer: "Kiyev Qərb ölkələrindən yardım aldığı müddətdə dayanmayacaq"
09:47 / 15-09-2025
Boyarski aktyor Kirill Lavrovun əsas keyfiyyətindən danışıb
09:44 / 15-09-2025
Evdə partlayış baş verən yerdə dağıntıları təmizləyərkən kişi meyiti tapılıb
09:41 / 15-09-2025
2200 kvadratmetr sahədə pərakəndə satış pavilyonları yanıb
09:35 / 15-09-2025
Rüstəm Minnixanov Tatarıstan seçkilərində 88,22 faiz səs toplayıb
09:28 / 15-09-2025
Xəzər dənizində zəlzələ oldu
09:23 / 15-09-2025
“Yeni dərs ili yeni ümidlər, yeni hədəflər deməkdir”
09:17 / 15-09-2025
Azərbaycanda Bilik Günüdür
19:22 / 14-09-2025
Xarici işlər naziri Sikorski Polşa üzərində vurulan bütün pilotsuz təyyarələri mankenlər adlandırıb
19:16 / 14-09-2025
Taxta-şalban olan avtomobil yanıb
19:14 / 14-09-2025
Argentinanın səfiri Vieira: "Moskva ən kapitalist şəhərdir"
19:11 / 14-09-2025
Yanğınsöndürənlər yanan evdən 3 nəfəri xilas ediblər
19:07 / 14-09-2025
Puşkov: "Avropa bu gün Rusiyanın enerji resurslarından imtina edə bilməz"
18:46 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qarabağ Universitetinin Klinikası binasının, Tibb və sağlamlıq elmləri fakültəsinin tədris korpusunun açılışında iştirak edib
18:41 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsində olub
18:27 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Şuşakənd kəndində olub
18:22 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələrinin və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb
18:18 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub
18:09 / 14-09-2025
Hadrut qəsəbəsində inşa edilmiş məscidin açılışı olub
18:03 / 14-09-2025
İlham Əliyev Füzuli rayonunun yeni salınacaq Qaraxanbəyli kəndinin təməlini qoyub
17:59 / 14-09-2025
"Baza": Bloqer Vlad Bumaqanın vergi xidmətinə 2 milyon rubl borcu var
TANRIDAN GƏLƏN SƏSDİ: “QIYMAYIN UŞAQLARA”
Tarix: 01-06-2022 18:01 | Bölmə: Ədəbiyyat
Uşaqlar surəti olan, lakin hələ yazılmamış əsərdir. Əvvəl özləri yaranır, sonra öz dünyalarını yaradır. Həyatın ən unudulmaz və əvəzolunmaz dövrü olan uşaqlıq dünyanın sevinc mənbəyidir. Bu sevinci artıran zəruriyyətlərdən biri də uşaqlar üçün yazılmış əsərlərdir. Uşaqlar üçün ideal hekayə, kitab və ya elm yoxdur. Onların zövqlərinin və fikirlərinin fərqli olduğu üçün oxumaq üçün seçdiyi mövzular da rəngarəngdir. Biz böyüklər uşaqları sevdiyimiz kimi onlara oxumağı da sevdirməliyik. Uşaqlar böyüklərdən diqqətli olduğu üçün onların beyinlərində gördükləri hər məsələ haqqında daha tez fikir formalaşır. Hər xırda detallar haqqında onlarda maraqlı suallar yaranır. Onlar dünyanın dürüst çağlarında olduqları üçün yalnız həqiqətləri görmək və eşitmək istədikləri kimi oxuduqlarının cəmiyyətlə, təbiətlə əlaqəsini axtarır.Qəhrəmanı özləri olan bu əsərlər uşaqlar üçün doğma və maraqlı olmaqla yanaşı həmçinin ibrətamiz olmalıdır. Dünyanın ən maraqlı kitabları əsrlərlə marağını itirməyən uşaqların dünyasına həsr olunmuş əsərlərin,Lüis Kerollun “Alisa möcüzələr diyarında”, Redyard Kiplinqin “Mauqli”, Joze Qomes Ferreyranın “Cəsur Joanın qəribə macəraları”, təyyarəçi-yazıçı Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahzadə” adlarını çəkmək olar.
Azərbaycan ədəbi tarixi prosesində uşaq ədəbiyyatı “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Koroğlu”, dastanlarındakı ailə mədəniyyəti, qəhrəmanlıq motivləri əsasında yaranan hekayət və nağıllarla başlasa da, XIX-XX əsrdə formalaşmışdı. Bu dövrlərdə Rəşid bəy Əfəndiyevin, Sultan Məcid Qənizadənin, Seyid Əzim Şirvaninin, Firudin bəy Köçərlinin, Abdulla Şaiqin, Abbas Səhhətin uşaq ədəbiyyatının inkişafında və dərsliklərin yaranmasında böyük xidmətləri olmuşdur.
Maarifçilik ideologiyası ilə uşaqların təhsili üçün faydalı nəsihətlər yazan Abbasqulu ağa Bakıxanovun 102 nəsihətdən ibarət “Nəsihətnamə”sində Azərbaycan folklorunu yaşadan atalar sözü və zərb məsəllərinə pedoqoji yönümdən işıq salınmışdır. Hüseyn Cavidin “Qız məktəbi” şeiri isə bütün məktəbli qızlara, müəllimlərin dilindən nəsihət oldu: “Kimdir onlar?Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar…”
Dövlətçiliyimizin tarixində uşaqların və gənclərin təlim-tərbiyəsi mühüm yer tutur. Bu səbəbdən uşaqların təhsilində onların qiraətinə xüsusi önəm verilmişdir. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin uşaqlara qayğısı sayəsində əsası qoyulmuş dövlət uşaq siyasəti ölkəmizdə onların ahəngdar inkişafı naminə yönəlmiş, milli dəyərlər əsasında təşkil olunmuşdur. Lakin müstəqilliyimizin ilk illərində torpaqlarımızın mənfur düşmənlər tərəfindən ədalətsizcəsinə işğalı həmin dövrün uşaqlarının yaddaşlarında acı xatirələr yaratdı.
“20 Yanvar” (1990), “Xocalı faciəsi” (1992), “Aprel döyüşləri” (2016) və ümumiyyətlə Birinci Qarabağ müharibəsi illərində yaşayan uşaqların ürəklərində, beyinlərində qara qan yaddaşı formalaşdı.
Təsadüfi deyil ki, məhz həmin uşaqlar Ali Baş Komandanın əmri ilə düşmən mövqeyinin növbəti təxribatı zamanı 44 gün ərzində vuruşaraq, Azərbaycan torpaqlarının ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə nail oldular. Təbii ki bütün proseslər ədəbiyyatın, xüsusilə də poeziyanın naif çiyinlərinə çökdü. İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə, dinc əhalinin yaşadığı ərazilərdə müxtəlif təxribatlar nəticəsində erməni qəsbkarları ağır cinayətlər törədərək, Bərdəni (27-28 oktyabr, 2020), Gəncəni (4 oktyabr, 2020) ballistik raket atəşinə tutmuşdu. İnsanlıq əleyhinə yönəlmiş bu hadisələrdə müxtəlif yaş qrupuna aid uşaqların şəhid olmasını ürək ağrısı ilə qeyd etmək istərdim. Məhz bu dövrdə uşaqları unutmayan, dünyaya onların gözü və ruhu ilə mühafizəkarcasına yanaşan şair və yazıçılarımızın əsərləri olduqca qiymətlidir. Bu baxımdan İbrahim Yusifoğlunun şeirlərini xüsusi dəyərləndirmək istərdim.
Bu il 1 iyun uşaqların beynəlxalq müdafiəsi günü ərəfəsindəİbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabın redaktoru AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova, rəyçi AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd, ön sözun müəllifi həmin institutun aparıcı elmi işçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fidan Abdurəhmanova, rəssamı isə Zəhra Əkbərlidir.
Kitaba toplanan şeirlər mövzusuna aid şəkilləri ilə uşaqlarda maraqlı və rəngarəng təəssüratlar yaradaraq bədii həqiqətləri əks etdirir.
İbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” seirlər kitabı son illərin, müharibənin acı xatirəsindən və zəfərindən közərmiş ürəyin yaşantılarıdır. Bu şeirlərdə şair uşaqlara tuşlanan silahları lənətləyərək yazır:
Raketləri, topları
Tuşlamayın onlara
Tanrıdan gələn səsdi:
-Qıymayın uşaqlara!
Şair müharibənin sərt üzü ilə baş-başa qalmış uşaqları təbiətin ən gözəl rənginə boyayır. Onların tumurcuq arzularını, qönçə istəklərini şən gülüşlərində yaşatmağa çalışır:
Bu rənarəng dünyanı
boyamayın siz qana
ey insan qatilləri
qıymayın uşaqlara!
(Qıymayın uşaqlara)
Bu il Şuşanın 270 illiyi ilə əlaqədar “Şuşa ili” elan edilməsi həmçinin Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin Azərbaycan mədəniyyətinə və tarixinə verdiyi dəyəri yaşatmaq yazıçı və şairlərin əsərlərindəxüsusilə vacibdir.
Şair “Şuşa” şeirində 30 il əsirlikdə qalan torpağı balanın anasına qovuşmasına bənzədir.
Şuşa! Qeyrət, şərəf, qürur şəhəri,
Şəfəqə dönəcək hər bir səhəri,
Dünyaya səs salıb dönüş zəfəri
Xoş müjdə qəlbləri gətirib cuşa,
Bu gün anasına qovuşur Şuşa!
(Şuşa)
İbrahim Yusiflinin, Qarabağın qədim diyarı – uca yaradanın bəxş etdiyi gözəllikləri ilə şəfəqə bələnən, dünyada məşhur olan bərəkətli çörəyinin ətri, qazandığı şöhrəti ilə Ağdam şəhərinə həsr olunmuş şeirini uşaqlar yəqin ki, urək ağrısı ilə oxuyacaq. Şair bu şeirdə Ağdamın başına gələn hadisələrdən müfəssəl söz açaraq, balaca oxucuları tarixi proseslərlə tanış edir.
Dünya gördü çaqqallar,
Quduzluqda təkdilər.
Taxıl zəmilərinə
Minaları əkdilər.
Müzəffər, qalib ordu,
Haraya, dada yetdi.
Yadların caynağından,
Ağdamı xilas etdi.
(Ağdam şəhəri)
Çox istərdik, şair burada uşaqlara – Dərbəndli kəndi yaxınlığındakı 12 künclü türbə - Xaçın, Ağdam Cümə məscidi (1870), türbələr, Ağdamın Şahbulaq məscidi, həmçinin, Ağdam tarix diyarşünaslıq muzeyini xatırladardı.
O xalqın övladları xoşbəxtdir ki, yurdunun “Cəngi”si, “Yallı”sı və “Zəfər nəğməsi” var. Azərbaycan xalqı uzun illər işğal altında olan torpaqlarına qovuşdu. Bayrağımız Bülbülün, Üzeyirin, Xan qızı Natəvanın yurdunda dalğalandı. Nəğmələrin ulusu, müqəddəsi olan xoş müjdəli Zəfər nəğmələri çalındı.
Döyüşlərdə dönər dəmir yumruğa,
Haya yetən xilaskar quş Simruğa,
Səslənəndə qəlblər dönər bir dağa,
Zəfər nəğməsi.
İgidlərlə o, eyləyər yoxdan var,
Mərd əllərdə ilmələnər, toxunar,
Azad eldə, azad dildə oxunar,
Zəfər nəğməsi.
(Zəfər nəğməsi)
Akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı “İbrahim Yusifoğlunun poetik dünyası və uğurları” məqaləsi şairin yaradıcılığı haqqında ümumiləşmiş fikir yaradır: “Çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan İbrahim Yusifoğlunun yaradıcılığında poema janrında yazılmış əsərlərin özünəməxsus yeri vardır. Janr baxımından onun poemaları liro-epik əsərlərdir. Şairin poemalarında seçilmiş həyat hadisələrinin təsviri ilə lirik düşüncələr bir-birini tamamlayır. Eyni zamanda, İbrahim Yusifoğlunun uşaqlar üçün yazdığı mənzum pyeslərdə ibrətamiz, tərbiyəvi xarakterə malik olan hadisələri, uşaq dünyasının incəliklərini şairanə şəkildə təqdim edir. İbrahim Yusifoğlunun bir çox uşaq pyesləri Azərbaycan ədəbiyyatında bu janrda yazılmış ən yaxşı əsərlər sırasındadır. Onun ən yaxşı uşaq pyesləri böyük səhnə üçün faydalı ola bilən əsərlərdir”. El ozanı Dədə Qorqudun gəzib dolaşdığı, qədim və zəngin Oğuz torpağı olan Şərur mahalının Dağlar kəndində cərəyan edən “Pəhləvanın bağında” mənzum pyesində yurdumuza göz dikən yağı düşmənin məkrli işlərindən söz açılır. Şair bu mənzum pyesdə erməni Qocayanın öz çaqqal tayfasına gələcək qara planlarını uşaqların nəzərinə çatdırır:
Bu yerlərdə türklərin
Silməliyik izlərin.
Doğulan uşaqlara,
Zurnaya, kaman, tara.
Balabana, tütəyə,
Hər gülə, hər çiçəyə,
Gördüyümüz hər nəyə
Arıya, kəpənəyə,
Yeni ad verməliyik,
O adla sevməliyik.
Əsərin qəhrəmanı Pəhləvan bəyin doğma diyarına pis niyyətlə yanaşan soyadı “yan”la bitən çaqqallara qarşı “Cəngi” sədaları ilə “Biz cəngə girməliyik, \\ Süləyən çaqqalların \\ dərsini verməliyik” savaş açır və yurdundan uzaqlaşdırır:
Bu el-bu oba, bu torpaq,
Tanrıdan bizə paydı.
Cıxın torpağımızdan,
Çaqqallar, haydı, haydı.
Güman edirəm bu mənzum pyes nə vaxtsa tamaşaya qoyulacaq və uşaqlara təqdim olunacaq.
“Qıymayın uşaqlara” kitabına toplanan şeirlər “Bu il “Şuşa ili”dir”, “Ana Yurdum Azərbaycan”, “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” adları ilə fəsillərə bölünmüşdü. “Bu il Şuşa ilidir” fəslində şair döğma yurdumuz Azərbaycanın gözəl guşələrini və bu gözəlliklərin düşmən tərəfindən işğalını, amansız istismarını göz önündə canlandırır. Şair bu fəsildə Şuşanın zəfərini, Ağdamın dağıntılarını, Xocalı və 20 Yanvar faciəsində yaşananları uşaqlara təfərrütları ilə anladır. “Ana Yurdum Azərbaycan” fəslində şair Azərbaycanın dilbər guşələrini təsvir edərək, uşaqlarda getmədikləri yerlər haqqında təsəvvürlər formalaşdırır. “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” fəslində isə şair uşaqların dünya görüşünün formalaşmasında ailənin, mühitin və onları əhatə edən butün canlı aləmin inikasını səmimi hecalara bölür.
Uşaqlar təbiətin ən saf varlığı kimi yerlə göyün arasında, dünyanın ən təmiz haləsində böyüyür. Onlar böyüdükdə ayaqları yer üzünə möhkəm bağlanır və böyüdükcə uca zirvələrə qonub düşməni göynədən göz dağı olacaq.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurəhmanova,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 020
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-06-2022 18:01 | Bölmə: Ədəbiyyat
Uşaqlar surəti olan, lakin hələ yazılmamış əsərdir. Əvvəl özləri yaranır, sonra öz dünyalarını yaradır. Həyatın ən unudulmaz və əvəzolunmaz dövrü olan uşaqlıq dünyanın sevinc mənbəyidir. Bu sevinci artıran zəruriyyətlərdən biri də uşaqlar üçün yazılmış əsərlərdir. Uşaqlar üçün ideal hekayə, kitab və ya elm yoxdur. Onların zövqlərinin və fikirlərinin fərqli olduğu üçün oxumaq üçün seçdiyi mövzular da rəngarəngdir. Biz böyüklər uşaqları sevdiyimiz kimi onlara oxumağı da sevdirməliyik. Uşaqlar böyüklərdən diqqətli olduğu üçün onların beyinlərində gördükləri hər məsələ haqqında daha tez fikir formalaşır. Hər xırda detallar haqqında onlarda maraqlı suallar yaranır. Onlar dünyanın dürüst çağlarında olduqları üçün yalnız həqiqətləri görmək və eşitmək istədikləri kimi oxuduqlarının cəmiyyətlə, təbiətlə əlaqəsini axtarır.Qəhrəmanı özləri olan bu əsərlər uşaqlar üçün doğma və maraqlı olmaqla yanaşı həmçinin ibrətamiz olmalıdır. Dünyanın ən maraqlı kitabları əsrlərlə marağını itirməyən uşaqların dünyasına həsr olunmuş əsərlərin,Lüis Kerollun “Alisa möcüzələr diyarında”, Redyard Kiplinqin “Mauqli”, Joze Qomes Ferreyranın “Cəsur Joanın qəribə macəraları”, təyyarəçi-yazıçı Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahzadə” adlarını çəkmək olar.
Azərbaycan ədəbi tarixi prosesində uşaq ədəbiyyatı “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Koroğlu”, dastanlarındakı ailə mədəniyyəti, qəhrəmanlıq motivləri əsasında yaranan hekayət və nağıllarla başlasa da, XIX-XX əsrdə formalaşmışdı. Bu dövrlərdə Rəşid bəy Əfəndiyevin, Sultan Məcid Qənizadənin, Seyid Əzim Şirvaninin, Firudin bəy Köçərlinin, Abdulla Şaiqin, Abbas Səhhətin uşaq ədəbiyyatının inkişafında və dərsliklərin yaranmasında böyük xidmətləri olmuşdur.
Maarifçilik ideologiyası ilə uşaqların təhsili üçün faydalı nəsihətlər yazan Abbasqulu ağa Bakıxanovun 102 nəsihətdən ibarət “Nəsihətnamə”sində Azərbaycan folklorunu yaşadan atalar sözü və zərb məsəllərinə pedoqoji yönümdən işıq salınmışdır. Hüseyn Cavidin “Qız məktəbi” şeiri isə bütün məktəbli qızlara, müəllimlərin dilindən nəsihət oldu: “Kimdir onlar?Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar…”
Dövlətçiliyimizin tarixində uşaqların və gənclərin təlim-tərbiyəsi mühüm yer tutur. Bu səbəbdən uşaqların təhsilində onların qiraətinə xüsusi önəm verilmişdir. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin uşaqlara qayğısı sayəsində əsası qoyulmuş dövlət uşaq siyasəti ölkəmizdə onların ahəngdar inkişafı naminə yönəlmiş, milli dəyərlər əsasında təşkil olunmuşdur. Lakin müstəqilliyimizin ilk illərində torpaqlarımızın mənfur düşmənlər tərəfindən ədalətsizcəsinə işğalı həmin dövrün uşaqlarının yaddaşlarında acı xatirələr yaratdı.
“20 Yanvar” (1990), “Xocalı faciəsi” (1992), “Aprel döyüşləri” (2016) və ümumiyyətlə Birinci Qarabağ müharibəsi illərində yaşayan uşaqların ürəklərində, beyinlərində qara qan yaddaşı formalaşdı.
Təsadüfi deyil ki, məhz həmin uşaqlar Ali Baş Komandanın əmri ilə düşmən mövqeyinin növbəti təxribatı zamanı 44 gün ərzində vuruşaraq, Azərbaycan torpaqlarının ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə nail oldular. Təbii ki bütün proseslər ədəbiyyatın, xüsusilə də poeziyanın naif çiyinlərinə çökdü. İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə, dinc əhalinin yaşadığı ərazilərdə müxtəlif təxribatlar nəticəsində erməni qəsbkarları ağır cinayətlər törədərək, Bərdəni (27-28 oktyabr, 2020), Gəncəni (4 oktyabr, 2020) ballistik raket atəşinə tutmuşdu. İnsanlıq əleyhinə yönəlmiş bu hadisələrdə müxtəlif yaş qrupuna aid uşaqların şəhid olmasını ürək ağrısı ilə qeyd etmək istərdim. Məhz bu dövrdə uşaqları unutmayan, dünyaya onların gözü və ruhu ilə mühafizəkarcasına yanaşan şair və yazıçılarımızın əsərləri olduqca qiymətlidir. Bu baxımdan İbrahim Yusifoğlunun şeirlərini xüsusi dəyərləndirmək istərdim.
Bu il 1 iyun uşaqların beynəlxalq müdafiəsi günü ərəfəsindəİbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabın redaktoru AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova, rəyçi AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd, ön sözun müəllifi həmin institutun aparıcı elmi işçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fidan Abdurəhmanova, rəssamı isə Zəhra Əkbərlidir.
Kitaba toplanan şeirlər mövzusuna aid şəkilləri ilə uşaqlarda maraqlı və rəngarəng təəssüratlar yaradaraq bədii həqiqətləri əks etdirir.
İbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” seirlər kitabı son illərin, müharibənin acı xatirəsindən və zəfərindən közərmiş ürəyin yaşantılarıdır. Bu şeirlərdə şair uşaqlara tuşlanan silahları lənətləyərək yazır:
Raketləri, topları
Tuşlamayın onlara
Tanrıdan gələn səsdi:
-Qıymayın uşaqlara!
Şair müharibənin sərt üzü ilə baş-başa qalmış uşaqları təbiətin ən gözəl rənginə boyayır. Onların tumurcuq arzularını, qönçə istəklərini şən gülüşlərində yaşatmağa çalışır:
Bu rənarəng dünyanı
boyamayın siz qana
ey insan qatilləri
qıymayın uşaqlara!
(Qıymayın uşaqlara)
Bu il Şuşanın 270 illiyi ilə əlaqədar “Şuşa ili” elan edilməsi həmçinin Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin Azərbaycan mədəniyyətinə və tarixinə verdiyi dəyəri yaşatmaq yazıçı və şairlərin əsərlərindəxüsusilə vacibdir.
Şair “Şuşa” şeirində 30 il əsirlikdə qalan torpağı balanın anasına qovuşmasına bənzədir.
Şuşa! Qeyrət, şərəf, qürur şəhəri,
Şəfəqə dönəcək hər bir səhəri,
Dünyaya səs salıb dönüş zəfəri
Xoş müjdə qəlbləri gətirib cuşa,
Bu gün anasına qovuşur Şuşa!
(Şuşa)
İbrahim Yusiflinin, Qarabağın qədim diyarı – uca yaradanın bəxş etdiyi gözəllikləri ilə şəfəqə bələnən, dünyada məşhur olan bərəkətli çörəyinin ətri, qazandığı şöhrəti ilə Ağdam şəhərinə həsr olunmuş şeirini uşaqlar yəqin ki, urək ağrısı ilə oxuyacaq. Şair bu şeirdə Ağdamın başına gələn hadisələrdən müfəssəl söz açaraq, balaca oxucuları tarixi proseslərlə tanış edir.
Dünya gördü çaqqallar,
Quduzluqda təkdilər.
Taxıl zəmilərinə
Minaları əkdilər.
Müzəffər, qalib ordu,
Haraya, dada yetdi.
Yadların caynağından,
Ağdamı xilas etdi.
(Ağdam şəhəri)
Çox istərdik, şair burada uşaqlara – Dərbəndli kəndi yaxınlığındakı 12 künclü türbə - Xaçın, Ağdam Cümə məscidi (1870), türbələr, Ağdamın Şahbulaq məscidi, həmçinin, Ağdam tarix diyarşünaslıq muzeyini xatırladardı.
O xalqın övladları xoşbəxtdir ki, yurdunun “Cəngi”si, “Yallı”sı və “Zəfər nəğməsi” var. Azərbaycan xalqı uzun illər işğal altında olan torpaqlarına qovuşdu. Bayrağımız Bülbülün, Üzeyirin, Xan qızı Natəvanın yurdunda dalğalandı. Nəğmələrin ulusu, müqəddəsi olan xoş müjdəli Zəfər nəğmələri çalındı.
Döyüşlərdə dönər dəmir yumruğa,
Haya yetən xilaskar quş Simruğa,
Səslənəndə qəlblər dönər bir dağa,
Zəfər nəğməsi.
İgidlərlə o, eyləyər yoxdan var,
Mərd əllərdə ilmələnər, toxunar,
Azad eldə, azad dildə oxunar,
Zəfər nəğməsi.
(Zəfər nəğməsi)
Akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı “İbrahim Yusifoğlunun poetik dünyası və uğurları” məqaləsi şairin yaradıcılığı haqqında ümumiləşmiş fikir yaradır: “Çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan İbrahim Yusifoğlunun yaradıcılığında poema janrında yazılmış əsərlərin özünəməxsus yeri vardır. Janr baxımından onun poemaları liro-epik əsərlərdir. Şairin poemalarında seçilmiş həyat hadisələrinin təsviri ilə lirik düşüncələr bir-birini tamamlayır. Eyni zamanda, İbrahim Yusifoğlunun uşaqlar üçün yazdığı mənzum pyeslərdə ibrətamiz, tərbiyəvi xarakterə malik olan hadisələri, uşaq dünyasının incəliklərini şairanə şəkildə təqdim edir. İbrahim Yusifoğlunun bir çox uşaq pyesləri Azərbaycan ədəbiyyatında bu janrda yazılmış ən yaxşı əsərlər sırasındadır. Onun ən yaxşı uşaq pyesləri böyük səhnə üçün faydalı ola bilən əsərlərdir”. El ozanı Dədə Qorqudun gəzib dolaşdığı, qədim və zəngin Oğuz torpağı olan Şərur mahalının Dağlar kəndində cərəyan edən “Pəhləvanın bağında” mənzum pyesində yurdumuza göz dikən yağı düşmənin məkrli işlərindən söz açılır. Şair bu mənzum pyesdə erməni Qocayanın öz çaqqal tayfasına gələcək qara planlarını uşaqların nəzərinə çatdırır:
Bu yerlərdə türklərin
Silməliyik izlərin.
Doğulan uşaqlara,
Zurnaya, kaman, tara.
Balabana, tütəyə,
Hər gülə, hər çiçəyə,
Gördüyümüz hər nəyə
Arıya, kəpənəyə,
Yeni ad verməliyik,
O adla sevməliyik.
Əsərin qəhrəmanı Pəhləvan bəyin doğma diyarına pis niyyətlə yanaşan soyadı “yan”la bitən çaqqallara qarşı “Cəngi” sədaları ilə “Biz cəngə girməliyik, \\ Süləyən çaqqalların \\ dərsini verməliyik” savaş açır və yurdundan uzaqlaşdırır:
Bu el-bu oba, bu torpaq,
Tanrıdan bizə paydı.
Cıxın torpağımızdan,
Çaqqallar, haydı, haydı.
Güman edirəm bu mənzum pyes nə vaxtsa tamaşaya qoyulacaq və uşaqlara təqdim olunacaq.
“Qıymayın uşaqlara” kitabına toplanan şeirlər “Bu il “Şuşa ili”dir”, “Ana Yurdum Azərbaycan”, “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” adları ilə fəsillərə bölünmüşdü. “Bu il Şuşa ilidir” fəslində şair döğma yurdumuz Azərbaycanın gözəl guşələrini və bu gözəlliklərin düşmən tərəfindən işğalını, amansız istismarını göz önündə canlandırır. Şair bu fəsildə Şuşanın zəfərini, Ağdamın dağıntılarını, Xocalı və 20 Yanvar faciəsində yaşananları uşaqlara təfərrütları ilə anladır. “Ana Yurdum Azərbaycan” fəslində şair Azərbaycanın dilbər guşələrini təsvir edərək, uşaqlarda getmədikləri yerlər haqqında təsəvvürlər formalaşdırır. “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” fəslində isə şair uşaqların dünya görüşünün formalaşmasında ailənin, mühitin və onları əhatə edən butün canlı aləmin inikasını səmimi hecalara bölür.
Uşaqlar təbiətin ən saf varlığı kimi yerlə göyün arasında, dünyanın ən təmiz haləsində böyüyür. Onlar böyüdükdə ayaqları yer üzünə möhkəm bağlanır və böyüdükcə uca zirvələrə qonub düşməni göynədən göz dağı olacaq.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurəhmanova,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 020
Bölməyə aid digər xəbərlər
12-09-2025, 19:34
Ədliyyə Nazirliyi yazıçı Topol və daha üç nəfəri xarici agentlərin reyestrinə daxil edib
25-08-2025, 18:34
HÜSEYN ARİFLƏ İSMAYIL İMANZADƏNİN CƏBRAYIL SƏRGÜZƏŞTLƏRİ
12-08-2025, 23:11
Haqqdan yanan çıraq- Vüqar Vüqarlı-70
31-07-2025, 16:40
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu növbəti layihəsinə yekun vurub
17-07-2025, 08:33
Lev Tolstoyun şəxsi əşyaları ilk dəfə Saxalində təqdim olunacaq
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb