12:41 / 19-04-2024
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
09:32 / 19-04-2024
Rusiya Müdafiə Nazirliyi Stavropol vilayətində "Tu-22M3" təyyarəsinin qəzaya uğradığını təsdiqləyib
09:27 / 19-04-2024
“Liverpul” “Atalanta”ya qalib gəlsə də, Avropa Liqasından kənarda qalıb
09:23 / 19-04-2024
"Bayer Leverkuzen" və "Roma" Avropa Liqasının finalına çıxmaq uğrunda mübarizə aparacaq
08:15 / 19-04-2024
Robert Vud: "Fələstin BMT-nin tamhüquqlu üzvü ola bilməz"
08:09 / 19-04-2024
Kuleba Kobaxidzeni Gürcüstanın “ukraynalaşması” ilə bağlı sözlərə görə tənqid edib
08:04 / 19-04-2024
Qadın 13 yaşlı oğluna bıçaqla hücum edib
07:59 / 19-04-2024
ABŞ Argentinaya müdafiə üçün 40 milyon dollar verir
07:53 / 19-04-2024
Əlcəzair Fələstinin BMT-yə üzvlüyü perspektivinə əmindir
07:49 / 19-04-2024
Ana və azyaşlı oğul yanğın nəticəsində ölüb
07:45 / 19-04-2024
İsrail İranda bir obyektə raket zərbəsi endirib
07:40 / 19-04-2024
Qəsdən adam öldürməkdə şübhəli bilinən şəxs tutulub
22:58 / 18-04-2024
Dövlət Departamenti: ABŞ Fələstinin BMT-yə daimi üzv kimi daxil olmasını dəstəkləməyəcək
22:52 / 18-04-2024
Makron: "Ukrayna üçün İsraillə eyni hava hücumundan müdafiə sistemi qurmaq mümkün deyil"
22:41 / 18-04-2024
CNN: Çad ABŞ-ı hərbi razılaşmanı pozmaqla hədələyir
22:32 / 18-04-2024
Zaxarova: "Kosovonun Avropa Şurasına daxil olmaq hüququ yoxdur"
22:27 / 18-04-2024
Mirançuk "Liverpul"la oyunda "Atalanta"nın start heyətində yer alıb
22:18 / 18-04-2024
Krımda “Ağ kostyum” neonasist qruplaşmasının 12 üzvü saxlanılıb
16:46 / 18-04-2024
Baş prokuror Çin Xalq Respublikasında işgüzar səfərdədir
16:34 / 18-04-2024
ABŞ Konqresinin üzvü Ukraynaya yardıma səs verənləri Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə qoşulmağa dəvət edib
16:04 / 18-04-2024
"Bild": Rusiya səfiri casusluqda şübhəli bilinənlərin həbsindən sonra Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb
15:59 / 18-04-2024
“Rubin”in baş məşqçisi Rəhimov Premyer Liqada bir oyunluq cəzalanıb
15:59 / 18-04-2024
“Rubin”in baş məşqçisi Rəhimov Premyer Liqada bir oyunluq cəzalanıb
15:54 / 18-04-2024
SEPAH: İran İsrailin bütün nüvə obyektlərinin yerini müəyyənləşdirib və zərbə vurmağa hazırdır
15:42 / 18-04-2024
40-dan çox it aclıqdan və soyuqdan ölüb
15:36 / 18-04-2024
Bavariyada iki nəfər Rusiyaya casusluq etməkdə şübhəli bilinərək saxlanılıb
15:29 / 18-04-2024
Peskov: "Oçeretnının Fransadakı villasının həbsi qanunsuzdur"
15:24 / 18-04-2024
Ukrayna Silahlı Qüvvələri Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasının idman zalına pilotsuz təyyarə ilə yenidən hücum edib
15:19 / 18-04-2024
Peskov: "ABŞ Kiyevə kömək etməklə özü üçün fayda axtarır"
15:14 / 18-04-2024
Zaxarova: "Almaniya Rusiyanı konsentrasiya düşərgəsi məhbuslarının xatirəsini yad etməyə dəvət etməyib"
15:10 / 18-04-2024
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: MAQATE rəhbəri Qrossi tezliklə Rusiyaya səfər edə bilər
15:00 / 18-04-2024
İspaniyada 17 yaşlı idmançı meningitdən dünyasını dəyişib
14:57 / 18-04-2024
Müstəntiqlər iradına görə moskvalını öldürən miqrantın şəxsiyyətini müəyyən ediblər
14:51 / 18-04-2024
"Monako"nun futbolçusu Qolovin zədə səbəbindən mövsümün qalan hissəsini yaşıl meydanlardan kənarda qoyub
14:47 / 18-04-2024
Peskov: "Kiyevə yeni yardım paketi cəbhədəki vəziyyəti dəyişməyəcək"
14:42 / 18-04-2024
Bayden əmisinin cəsədinin yoxa çıxmasını adamyeyənlərlə əlaqələndirib
14:37 / 18-04-2024
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hücumu nəticəsində 8 nəfər yaralanıb
23:29 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycan ərazisindən vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi tərəfindən qərar qəbul edilib
23:09 / 17-04-2024
Amsterdam kütləvi turizmlə mübarizə məqsədilə yeni otellərin tikintisini qadağan edib
TANRIDAN GƏLƏN SƏSDİ: “QIYMAYIN UŞAQLARA”
Tarix: 01-06-2022 18:01 | Bölmə: Ədəbiyyat
Uşaqlar surəti olan, lakin hələ yazılmamış əsərdir. Əvvəl özləri yaranır, sonra öz dünyalarını yaradır. Həyatın ən unudulmaz və əvəzolunmaz dövrü olan uşaqlıq dünyanın sevinc mənbəyidir. Bu sevinci artıran zəruriyyətlərdən biri də uşaqlar üçün yazılmış əsərlərdir. Uşaqlar üçün ideal hekayə, kitab və ya elm yoxdur. Onların zövqlərinin və fikirlərinin fərqli olduğu üçün oxumaq üçün seçdiyi mövzular da rəngarəngdir. Biz böyüklər uşaqları sevdiyimiz kimi onlara oxumağı da sevdirməliyik. Uşaqlar böyüklərdən diqqətli olduğu üçün onların beyinlərində gördükləri hər məsələ haqqında daha tez fikir formalaşır. Hər xırda detallar haqqında onlarda maraqlı suallar yaranır. Onlar dünyanın dürüst çağlarında olduqları üçün yalnız həqiqətləri görmək və eşitmək istədikləri kimi oxuduqlarının cəmiyyətlə, təbiətlə əlaqəsini axtarır.Qəhrəmanı özləri olan bu əsərlər uşaqlar üçün doğma və maraqlı olmaqla yanaşı həmçinin ibrətamiz olmalıdır. Dünyanın ən maraqlı kitabları əsrlərlə marağını itirməyən uşaqların dünyasına həsr olunmuş əsərlərin,Lüis Kerollun “Alisa möcüzələr diyarında”, Redyard Kiplinqin “Mauqli”, Joze Qomes Ferreyranın “Cəsur Joanın qəribə macəraları”, təyyarəçi-yazıçı Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahzadə” adlarını çəkmək olar.
Azərbaycan ədəbi tarixi prosesində uşaq ədəbiyyatı “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Koroğlu”, dastanlarındakı ailə mədəniyyəti, qəhrəmanlıq motivləri əsasında yaranan hekayət və nağıllarla başlasa da, XIX-XX əsrdə formalaşmışdı. Bu dövrlərdə Rəşid bəy Əfəndiyevin, Sultan Məcid Qənizadənin, Seyid Əzim Şirvaninin, Firudin bəy Köçərlinin, Abdulla Şaiqin, Abbas Səhhətin uşaq ədəbiyyatının inkişafında və dərsliklərin yaranmasında böyük xidmətləri olmuşdur.
Maarifçilik ideologiyası ilə uşaqların təhsili üçün faydalı nəsihətlər yazan Abbasqulu ağa Bakıxanovun 102 nəsihətdən ibarət “Nəsihətnamə”sində Azərbaycan folklorunu yaşadan atalar sözü və zərb məsəllərinə pedoqoji yönümdən işıq salınmışdır. Hüseyn Cavidin “Qız məktəbi” şeiri isə bütün məktəbli qızlara, müəllimlərin dilindən nəsihət oldu: “Kimdir onlar?Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar…”
Dövlətçiliyimizin tarixində uşaqların və gənclərin təlim-tərbiyəsi mühüm yer tutur. Bu səbəbdən uşaqların təhsilində onların qiraətinə xüsusi önəm verilmişdir. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin uşaqlara qayğısı sayəsində əsası qoyulmuş dövlət uşaq siyasəti ölkəmizdə onların ahəngdar inkişafı naminə yönəlmiş, milli dəyərlər əsasında təşkil olunmuşdur. Lakin müstəqilliyimizin ilk illərində torpaqlarımızın mənfur düşmənlər tərəfindən ədalətsizcəsinə işğalı həmin dövrün uşaqlarının yaddaşlarında acı xatirələr yaratdı.
“20 Yanvar” (1990), “Xocalı faciəsi” (1992), “Aprel döyüşləri” (2016) və ümumiyyətlə Birinci Qarabağ müharibəsi illərində yaşayan uşaqların ürəklərində, beyinlərində qara qan yaddaşı formalaşdı.
Təsadüfi deyil ki, məhz həmin uşaqlar Ali Baş Komandanın əmri ilə düşmən mövqeyinin növbəti təxribatı zamanı 44 gün ərzində vuruşaraq, Azərbaycan torpaqlarının ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə nail oldular. Təbii ki bütün proseslər ədəbiyyatın, xüsusilə də poeziyanın naif çiyinlərinə çökdü. İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə, dinc əhalinin yaşadığı ərazilərdə müxtəlif təxribatlar nəticəsində erməni qəsbkarları ağır cinayətlər törədərək, Bərdəni (27-28 oktyabr, 2020), Gəncəni (4 oktyabr, 2020) ballistik raket atəşinə tutmuşdu. İnsanlıq əleyhinə yönəlmiş bu hadisələrdə müxtəlif yaş qrupuna aid uşaqların şəhid olmasını ürək ağrısı ilə qeyd etmək istərdim. Məhz bu dövrdə uşaqları unutmayan, dünyaya onların gözü və ruhu ilə mühafizəkarcasına yanaşan şair və yazıçılarımızın əsərləri olduqca qiymətlidir. Bu baxımdan İbrahim Yusifoğlunun şeirlərini xüsusi dəyərləndirmək istərdim.
Bu il 1 iyun uşaqların beynəlxalq müdafiəsi günü ərəfəsindəİbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabın redaktoru AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova, rəyçi AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd, ön sözun müəllifi həmin institutun aparıcı elmi işçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fidan Abdurəhmanova, rəssamı isə Zəhra Əkbərlidir.
Kitaba toplanan şeirlər mövzusuna aid şəkilləri ilə uşaqlarda maraqlı və rəngarəng təəssüratlar yaradaraq bədii həqiqətləri əks etdirir.
İbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” seirlər kitabı son illərin, müharibənin acı xatirəsindən və zəfərindən közərmiş ürəyin yaşantılarıdır. Bu şeirlərdə şair uşaqlara tuşlanan silahları lənətləyərək yazır:
Raketləri, topları
Tuşlamayın onlara
Tanrıdan gələn səsdi:
-Qıymayın uşaqlara!
Şair müharibənin sərt üzü ilə baş-başa qalmış uşaqları təbiətin ən gözəl rənginə boyayır. Onların tumurcuq arzularını, qönçə istəklərini şən gülüşlərində yaşatmağa çalışır:
Bu rənarəng dünyanı
boyamayın siz qana
ey insan qatilləri
qıymayın uşaqlara!
(Qıymayın uşaqlara)
Bu il Şuşanın 270 illiyi ilə əlaqədar “Şuşa ili” elan edilməsi həmçinin Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin Azərbaycan mədəniyyətinə və tarixinə verdiyi dəyəri yaşatmaq yazıçı və şairlərin əsərlərindəxüsusilə vacibdir.
Şair “Şuşa” şeirində 30 il əsirlikdə qalan torpağı balanın anasına qovuşmasına bənzədir.
Şuşa! Qeyrət, şərəf, qürur şəhəri,
Şəfəqə dönəcək hər bir səhəri,
Dünyaya səs salıb dönüş zəfəri
Xoş müjdə qəlbləri gətirib cuşa,
Bu gün anasına qovuşur Şuşa!
(Şuşa)
İbrahim Yusiflinin, Qarabağın qədim diyarı – uca yaradanın bəxş etdiyi gözəllikləri ilə şəfəqə bələnən, dünyada məşhur olan bərəkətli çörəyinin ətri, qazandığı şöhrəti ilə Ağdam şəhərinə həsr olunmuş şeirini uşaqlar yəqin ki, urək ağrısı ilə oxuyacaq. Şair bu şeirdə Ağdamın başına gələn hadisələrdən müfəssəl söz açaraq, balaca oxucuları tarixi proseslərlə tanış edir.
Dünya gördü çaqqallar,
Quduzluqda təkdilər.
Taxıl zəmilərinə
Minaları əkdilər.
Müzəffər, qalib ordu,
Haraya, dada yetdi.
Yadların caynağından,
Ağdamı xilas etdi.
(Ağdam şəhəri)
Çox istərdik, şair burada uşaqlara – Dərbəndli kəndi yaxınlığındakı 12 künclü türbə - Xaçın, Ağdam Cümə məscidi (1870), türbələr, Ağdamın Şahbulaq məscidi, həmçinin, Ağdam tarix diyarşünaslıq muzeyini xatırladardı.
O xalqın övladları xoşbəxtdir ki, yurdunun “Cəngi”si, “Yallı”sı və “Zəfər nəğməsi” var. Azərbaycan xalqı uzun illər işğal altında olan torpaqlarına qovuşdu. Bayrağımız Bülbülün, Üzeyirin, Xan qızı Natəvanın yurdunda dalğalandı. Nəğmələrin ulusu, müqəddəsi olan xoş müjdəli Zəfər nəğmələri çalındı.
Döyüşlərdə dönər dəmir yumruğa,
Haya yetən xilaskar quş Simruğa,
Səslənəndə qəlblər dönər bir dağa,
Zəfər nəğməsi.
İgidlərlə o, eyləyər yoxdan var,
Mərd əllərdə ilmələnər, toxunar,
Azad eldə, azad dildə oxunar,
Zəfər nəğməsi.
(Zəfər nəğməsi)
Akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı “İbrahim Yusifoğlunun poetik dünyası və uğurları” məqaləsi şairin yaradıcılığı haqqında ümumiləşmiş fikir yaradır: “Çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan İbrahim Yusifoğlunun yaradıcılığında poema janrında yazılmış əsərlərin özünəməxsus yeri vardır. Janr baxımından onun poemaları liro-epik əsərlərdir. Şairin poemalarında seçilmiş həyat hadisələrinin təsviri ilə lirik düşüncələr bir-birini tamamlayır. Eyni zamanda, İbrahim Yusifoğlunun uşaqlar üçün yazdığı mənzum pyeslərdə ibrətamiz, tərbiyəvi xarakterə malik olan hadisələri, uşaq dünyasının incəliklərini şairanə şəkildə təqdim edir. İbrahim Yusifoğlunun bir çox uşaq pyesləri Azərbaycan ədəbiyyatında bu janrda yazılmış ən yaxşı əsərlər sırasındadır. Onun ən yaxşı uşaq pyesləri böyük səhnə üçün faydalı ola bilən əsərlərdir”. El ozanı Dədə Qorqudun gəzib dolaşdığı, qədim və zəngin Oğuz torpağı olan Şərur mahalının Dağlar kəndində cərəyan edən “Pəhləvanın bağında” mənzum pyesində yurdumuza göz dikən yağı düşmənin məkrli işlərindən söz açılır. Şair bu mənzum pyesdə erməni Qocayanın öz çaqqal tayfasına gələcək qara planlarını uşaqların nəzərinə çatdırır:
Bu yerlərdə türklərin
Silməliyik izlərin.
Doğulan uşaqlara,
Zurnaya, kaman, tara.
Balabana, tütəyə,
Hər gülə, hər çiçəyə,
Gördüyümüz hər nəyə
Arıya, kəpənəyə,
Yeni ad verməliyik,
O adla sevməliyik.
Əsərin qəhrəmanı Pəhləvan bəyin doğma diyarına pis niyyətlə yanaşan soyadı “yan”la bitən çaqqallara qarşı “Cəngi” sədaları ilə “Biz cəngə girməliyik, \\ Süləyən çaqqalların \\ dərsini verməliyik” savaş açır və yurdundan uzaqlaşdırır:
Bu el-bu oba, bu torpaq,
Tanrıdan bizə paydı.
Cıxın torpağımızdan,
Çaqqallar, haydı, haydı.
Güman edirəm bu mənzum pyes nə vaxtsa tamaşaya qoyulacaq və uşaqlara təqdim olunacaq.
“Qıymayın uşaqlara” kitabına toplanan şeirlər “Bu il “Şuşa ili”dir”, “Ana Yurdum Azərbaycan”, “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” adları ilə fəsillərə bölünmüşdü. “Bu il Şuşa ilidir” fəslində şair döğma yurdumuz Azərbaycanın gözəl guşələrini və bu gözəlliklərin düşmən tərəfindən işğalını, amansız istismarını göz önündə canlandırır. Şair bu fəsildə Şuşanın zəfərini, Ağdamın dağıntılarını, Xocalı və 20 Yanvar faciəsində yaşananları uşaqlara təfərrütları ilə anladır. “Ana Yurdum Azərbaycan” fəslində şair Azərbaycanın dilbər guşələrini təsvir edərək, uşaqlarda getmədikləri yerlər haqqında təsəvvürlər formalaşdırır. “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” fəslində isə şair uşaqların dünya görüşünün formalaşmasında ailənin, mühitin və onları əhatə edən butün canlı aləmin inikasını səmimi hecalara bölür.
Uşaqlar təbiətin ən saf varlığı kimi yerlə göyün arasında, dünyanın ən təmiz haləsində böyüyür. Onlar böyüdükdə ayaqları yer üzünə möhkəm bağlanır və böyüdükcə uca zirvələrə qonub düşməni göynədən göz dağı olacaq.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurəhmanova,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 555
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-06-2022 18:01 | Bölmə: Ədəbiyyat
Uşaqlar surəti olan, lakin hələ yazılmamış əsərdir. Əvvəl özləri yaranır, sonra öz dünyalarını yaradır. Həyatın ən unudulmaz və əvəzolunmaz dövrü olan uşaqlıq dünyanın sevinc mənbəyidir. Bu sevinci artıran zəruriyyətlərdən biri də uşaqlar üçün yazılmış əsərlərdir. Uşaqlar üçün ideal hekayə, kitab və ya elm yoxdur. Onların zövqlərinin və fikirlərinin fərqli olduğu üçün oxumaq üçün seçdiyi mövzular da rəngarəngdir. Biz böyüklər uşaqları sevdiyimiz kimi onlara oxumağı da sevdirməliyik. Uşaqlar böyüklərdən diqqətli olduğu üçün onların beyinlərində gördükləri hər məsələ haqqında daha tez fikir formalaşır. Hər xırda detallar haqqında onlarda maraqlı suallar yaranır. Onlar dünyanın dürüst çağlarında olduqları üçün yalnız həqiqətləri görmək və eşitmək istədikləri kimi oxuduqlarının cəmiyyətlə, təbiətlə əlaqəsini axtarır.Qəhrəmanı özləri olan bu əsərlər uşaqlar üçün doğma və maraqlı olmaqla yanaşı həmçinin ibrətamiz olmalıdır. Dünyanın ən maraqlı kitabları əsrlərlə marağını itirməyən uşaqların dünyasına həsr olunmuş əsərlərin,Lüis Kerollun “Alisa möcüzələr diyarında”, Redyard Kiplinqin “Mauqli”, Joze Qomes Ferreyranın “Cəsur Joanın qəribə macəraları”, təyyarəçi-yazıçı Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahzadə” adlarını çəkmək olar.
Azərbaycan ədəbi tarixi prosesində uşaq ədəbiyyatı “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Koroğlu”, dastanlarındakı ailə mədəniyyəti, qəhrəmanlıq motivləri əsasında yaranan hekayət və nağıllarla başlasa da, XIX-XX əsrdə formalaşmışdı. Bu dövrlərdə Rəşid bəy Əfəndiyevin, Sultan Məcid Qənizadənin, Seyid Əzim Şirvaninin, Firudin bəy Köçərlinin, Abdulla Şaiqin, Abbas Səhhətin uşaq ədəbiyyatının inkişafında və dərsliklərin yaranmasında böyük xidmətləri olmuşdur.
Maarifçilik ideologiyası ilə uşaqların təhsili üçün faydalı nəsihətlər yazan Abbasqulu ağa Bakıxanovun 102 nəsihətdən ibarət “Nəsihətnamə”sində Azərbaycan folklorunu yaşadan atalar sözü və zərb məsəllərinə pedoqoji yönümdən işıq salınmışdır. Hüseyn Cavidin “Qız məktəbi” şeiri isə bütün məktəbli qızlara, müəllimlərin dilindən nəsihət oldu: “Kimdir onlar?Anam, babam, müəlliməm, bir də bütün insanlar…”
Dövlətçiliyimizin tarixində uşaqların və gənclərin təlim-tərbiyəsi mühüm yer tutur. Bu səbəbdən uşaqların təhsilində onların qiraətinə xüsusi önəm verilmişdir. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra Ümummilli lider Heydər Əliyevin uşaqlara qayğısı sayəsində əsası qoyulmuş dövlət uşaq siyasəti ölkəmizdə onların ahəngdar inkişafı naminə yönəlmiş, milli dəyərlər əsasında təşkil olunmuşdur. Lakin müstəqilliyimizin ilk illərində torpaqlarımızın mənfur düşmənlər tərəfindən ədalətsizcəsinə işğalı həmin dövrün uşaqlarının yaddaşlarında acı xatirələr yaratdı.
“20 Yanvar” (1990), “Xocalı faciəsi” (1992), “Aprel döyüşləri” (2016) və ümumiyyətlə Birinci Qarabağ müharibəsi illərində yaşayan uşaqların ürəklərində, beyinlərində qara qan yaddaşı formalaşdı.
Təsadüfi deyil ki, məhz həmin uşaqlar Ali Baş Komandanın əmri ilə düşmən mövqeyinin növbəti təxribatı zamanı 44 gün ərzində vuruşaraq, Azərbaycan torpaqlarının ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə nail oldular. Təbii ki bütün proseslər ədəbiyyatın, xüsusilə də poeziyanın naif çiyinlərinə çökdü. İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə, dinc əhalinin yaşadığı ərazilərdə müxtəlif təxribatlar nəticəsində erməni qəsbkarları ağır cinayətlər törədərək, Bərdəni (27-28 oktyabr, 2020), Gəncəni (4 oktyabr, 2020) ballistik raket atəşinə tutmuşdu. İnsanlıq əleyhinə yönəlmiş bu hadisələrdə müxtəlif yaş qrupuna aid uşaqların şəhid olmasını ürək ağrısı ilə qeyd etmək istərdim. Məhz bu dövrdə uşaqları unutmayan, dünyaya onların gözü və ruhu ilə mühafizəkarcasına yanaşan şair və yazıçılarımızın əsərləri olduqca qiymətlidir. Bu baxımdan İbrahim Yusifoğlunun şeirlərini xüsusi dəyərləndirmək istərdim.
Bu il 1 iyun uşaqların beynəlxalq müdafiəsi günü ərəfəsindəİbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” adlı şeirlər kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabın redaktoru AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Uşaq ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri filologiya elmləri doktoru Elnarə Akimova, rəyçi AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Mətbuat tarixi və publisistika şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor Vüqar Əhməd, ön sözun müəllifi həmin institutun aparıcı elmi işçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fidan Abdurəhmanova, rəssamı isə Zəhra Əkbərlidir.
Kitaba toplanan şeirlər mövzusuna aid şəkilləri ilə uşaqlarda maraqlı və rəngarəng təəssüratlar yaradaraq bədii həqiqətləri əks etdirir.
İbrahim Yusifoğlunun “Qıymayın uşaqlara” seirlər kitabı son illərin, müharibənin acı xatirəsindən və zəfərindən közərmiş ürəyin yaşantılarıdır. Bu şeirlərdə şair uşaqlara tuşlanan silahları lənətləyərək yazır:
Raketləri, topları
Tuşlamayın onlara
Tanrıdan gələn səsdi:
-Qıymayın uşaqlara!
Şair müharibənin sərt üzü ilə baş-başa qalmış uşaqları təbiətin ən gözəl rənginə boyayır. Onların tumurcuq arzularını, qönçə istəklərini şən gülüşlərində yaşatmağa çalışır:
Bu rənarəng dünyanı
boyamayın siz qana
ey insan qatilləri
qıymayın uşaqlara!
(Qıymayın uşaqlara)
Bu il Şuşanın 270 illiyi ilə əlaqədar “Şuşa ili” elan edilməsi həmçinin Prezidentimiz cənab İlham Əliyevin Azərbaycan mədəniyyətinə və tarixinə verdiyi dəyəri yaşatmaq yazıçı və şairlərin əsərlərindəxüsusilə vacibdir.
Şair “Şuşa” şeirində 30 il əsirlikdə qalan torpağı balanın anasına qovuşmasına bənzədir.
Şuşa! Qeyrət, şərəf, qürur şəhəri,
Şəfəqə dönəcək hər bir səhəri,
Dünyaya səs salıb dönüş zəfəri
Xoş müjdə qəlbləri gətirib cuşa,
Bu gün anasına qovuşur Şuşa!
(Şuşa)
İbrahim Yusiflinin, Qarabağın qədim diyarı – uca yaradanın bəxş etdiyi gözəllikləri ilə şəfəqə bələnən, dünyada məşhur olan bərəkətli çörəyinin ətri, qazandığı şöhrəti ilə Ağdam şəhərinə həsr olunmuş şeirini uşaqlar yəqin ki, urək ağrısı ilə oxuyacaq. Şair bu şeirdə Ağdamın başına gələn hadisələrdən müfəssəl söz açaraq, balaca oxucuları tarixi proseslərlə tanış edir.
Dünya gördü çaqqallar,
Quduzluqda təkdilər.
Taxıl zəmilərinə
Minaları əkdilər.
Müzəffər, qalib ordu,
Haraya, dada yetdi.
Yadların caynağından,
Ağdamı xilas etdi.
(Ağdam şəhəri)
Çox istərdik, şair burada uşaqlara – Dərbəndli kəndi yaxınlığındakı 12 künclü türbə - Xaçın, Ağdam Cümə məscidi (1870), türbələr, Ağdamın Şahbulaq məscidi, həmçinin, Ağdam tarix diyarşünaslıq muzeyini xatırladardı.
O xalqın övladları xoşbəxtdir ki, yurdunun “Cəngi”si, “Yallı”sı və “Zəfər nəğməsi” var. Azərbaycan xalqı uzun illər işğal altında olan torpaqlarına qovuşdu. Bayrağımız Bülbülün, Üzeyirin, Xan qızı Natəvanın yurdunda dalğalandı. Nəğmələrin ulusu, müqəddəsi olan xoş müjdəli Zəfər nəğmələri çalındı.
Döyüşlərdə dönər dəmir yumruğa,
Haya yetən xilaskar quş Simruğa,
Səslənəndə qəlblər dönər bir dağa,
Zəfər nəğməsi.
İgidlərlə o, eyləyər yoxdan var,
Mərd əllərdə ilmələnər, toxunar,
Azad eldə, azad dildə oxunar,
Zəfər nəğməsi.
(Zəfər nəğməsi)
Akademik İsa Həbibbəylinin yazdığı “İbrahim Yusifoğlunun poetik dünyası və uğurları” məqaləsi şairin yaradıcılığı haqqında ümumiləşmiş fikir yaradır: “Çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan İbrahim Yusifoğlunun yaradıcılığında poema janrında yazılmış əsərlərin özünəməxsus yeri vardır. Janr baxımından onun poemaları liro-epik əsərlərdir. Şairin poemalarında seçilmiş həyat hadisələrinin təsviri ilə lirik düşüncələr bir-birini tamamlayır. Eyni zamanda, İbrahim Yusifoğlunun uşaqlar üçün yazdığı mənzum pyeslərdə ibrətamiz, tərbiyəvi xarakterə malik olan hadisələri, uşaq dünyasının incəliklərini şairanə şəkildə təqdim edir. İbrahim Yusifoğlunun bir çox uşaq pyesləri Azərbaycan ədəbiyyatında bu janrda yazılmış ən yaxşı əsərlər sırasındadır. Onun ən yaxşı uşaq pyesləri böyük səhnə üçün faydalı ola bilən əsərlərdir”. El ozanı Dədə Qorqudun gəzib dolaşdığı, qədim və zəngin Oğuz torpağı olan Şərur mahalının Dağlar kəndində cərəyan edən “Pəhləvanın bağında” mənzum pyesində yurdumuza göz dikən yağı düşmənin məkrli işlərindən söz açılır. Şair bu mənzum pyesdə erməni Qocayanın öz çaqqal tayfasına gələcək qara planlarını uşaqların nəzərinə çatdırır:
Bu yerlərdə türklərin
Silməliyik izlərin.
Doğulan uşaqlara,
Zurnaya, kaman, tara.
Balabana, tütəyə,
Hər gülə, hər çiçəyə,
Gördüyümüz hər nəyə
Arıya, kəpənəyə,
Yeni ad verməliyik,
O adla sevməliyik.
Əsərin qəhrəmanı Pəhləvan bəyin doğma diyarına pis niyyətlə yanaşan soyadı “yan”la bitən çaqqallara qarşı “Cəngi” sədaları ilə “Biz cəngə girməliyik, \\ Süləyən çaqqalların \\ dərsini verməliyik” savaş açır və yurdundan uzaqlaşdırır:
Bu el-bu oba, bu torpaq,
Tanrıdan bizə paydı.
Cıxın torpağımızdan,
Çaqqallar, haydı, haydı.
Güman edirəm bu mənzum pyes nə vaxtsa tamaşaya qoyulacaq və uşaqlara təqdim olunacaq.
“Qıymayın uşaqlara” kitabına toplanan şeirlər “Bu il “Şuşa ili”dir”, “Ana Yurdum Azərbaycan”, “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” adları ilə fəsillərə bölünmüşdü. “Bu il Şuşa ilidir” fəslində şair döğma yurdumuz Azərbaycanın gözəl guşələrini və bu gözəlliklərin düşmən tərəfindən işğalını, amansız istismarını göz önündə canlandırır. Şair bu fəsildə Şuşanın zəfərini, Ağdamın dağıntılarını, Xocalı və 20 Yanvar faciəsində yaşananları uşaqlara təfərrütları ilə anladır. “Ana Yurdum Azərbaycan” fəslində şair Azərbaycanın dilbər guşələrini təsvir edərək, uşaqlarda getmədikləri yerlər haqqında təsəvvürlər formalaşdırır. “Ayan gedir məktəbə”, “Mənim babam şairdir”, “Nəzakət, hörmət, dostluq” fəslində isə şair uşaqların dünya görüşünün formalaşmasında ailənin, mühitin və onları əhatə edən butün canlı aləmin inikasını səmimi hecalara bölür.
Uşaqlar təbiətin ən saf varlığı kimi yerlə göyün arasında, dünyanın ən təmiz haləsində böyüyür. Onlar böyüdükdə ayaqları yer üzünə möhkəm bağlanır və böyüdükcə uca zirvələrə qonub düşməni göynədən göz dağı olacaq.
Fidan Nizaməddin qızı Abdurəhmanova,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 555
Bölməyə aid digər xəbərlər
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO
27-11-2023, 10:45
İrlandiyalı Pol Linç 2023-cü il üçün "Man Booke"r mükafatını qazandı
1-11-2023, 11:19
Buninin qardaşı qızı 100 yaşında dünyasını dəyişib
18-10-2023, 21:25
ŞAİRİN OXUCULAR QARŞISINDA POETİK HESABATI
16-10-2023, 14:46
Əlyazma kolleksiyaları oxuculara virtual təqdim olunur
15-10-2023, 22:09
Şair və rəssam Qavriil Lubnin vəfat edib
4-10-2023, 20:34
“Heydər Əliyev: tariximizdə və taleyimizdə” kitabının təqdimatı olub
24-09-2023, 20:54
AMEA Naxçıvan Bölməsində Məhəmmədhüseyn Şəhriyara həsr olunmuş konfrans
22-09-2023, 21:09
Qərbi Azərbaycan haqqında kitabın və sosioloji-tədqiqatın nəticələri ilə bağlı hesabatın təqdimatı keçirilib
13-09-2023, 15:11
Seyfəddin Dağlının “Gəcil qapısı” pomanının təqdimatı Keçirilib
10-09-2023, 00:17
“Heydər Əliyev ideyaları və müasir dövr” respublika elmi konfransının materialları çapdan çıxıb
3-09-2023, 22:18
YAZARLAR MƏDƏNİYYƏT İŞÇİLƏRİNİ MƏFTUN ETDİLƏR
15-08-2023, 00:28
ƏBÜLFƏT HƏSƏNOĞLU-ŞEİRLƏR
8-08-2023, 18:16
Vəfat etmiş tərcüməçi və yazıçı Leonid Volodarski
7-08-2023, 22:22
Uşaq kitablarının illüstratoru Nikolay Ustinov vəfat edib
13-07-2023, 14:50
“Naxçıvan paremioloji vahidləri: deyimlər, atalar sözləri və məsəllər” kitabının təqdimatı keçirilib
10-07-2023, 19:57
O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV
7-07-2023, 22:48
QHT Azərbaycanın klassik və müasir ədəbiyyatını təbliğ edəcək
30-06-2023, 23:49
Həmişə sizinlə olan cəhənnəm-Əkbər Qoşalı
28-06-2023, 20:10
İSMAYIL İMANZADƏNİN UŞAQ ŞEİRLƏRİNDƏN İBARƏT “HƏR ÇƏMƏNDƏN BİR ÇİÇƏK” KİTABINA ÖN SÖZ-ADİLƏ NƏZƏROVA
23-06-2023, 20:44
Baş Prokurorluq tərəfindən "Özəl sektorda anti-korrupsiya standartları" mövzusuna həsr olunmuş kitab hazırlanıb
22-06-2023, 22:44
TANINMIŞ ALİMİN “HEYDƏR ƏLİYEV SİYASƏTİ: TARİX VƏ MÜASİRLİK” MONOQRAFİYASI NƏŞR EDİLİB-Ramiz Qasımov
22-06-2023, 22:37
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
10-06-2023, 20:04
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
27-05-2023, 22:21
Detektiv yazar Elbrus Kəlbiyevlə görüş keçirilib
24-05-2023, 00:22
Qərbi Azərbaycanın mədəni-ədəbi mühitinə həsr edilmiş elmi konfrans olub
19-05-2023, 19:17
Nizami Gəncəvi Dühası-Anar Rzayev
18-05-2023, 20:14
“Axtarışlar” jurnalının yeni nömrəsi nəşrdən çıxıb
17-05-2023, 19:52
“Naxçıvanın əlyazmalar xəzinəsi” kitabı nəşr olunub
16-05-2023, 21:02
Yeni nəşr olunmuş iki monoqrafiyanın təqdimatı olub
5-05-2023, 21:54
Əhliman Ərəfsəli doğma kəndində yad edilib
5-05-2023, 21:38
“Elmi əsərlər”in yeni nömrəsi çapdan çıxıb
5-05-2023, 20:34
Əhməd Cavadın Vətən idealı-Ramiz QASIMOV
1-05-2023, 21:21
KAMAL CAMALOV TƏDQİQATÇILIQ VƏ NATİQLİK MƏHARƏTİİLƏ SEÇİLƏN TƏDQİQATÇI ALİMDİR-Əbülfət Pələngov