13:04 / 06-12-2025
Ufada Rusiya Qadınlar Boks Çempionatı başa çatdı
12:58 / 06-12-2025
Safonov və Zabarnı PSJ məşqində eyni komandada oynayıblar
12:55 / 06-12-2025
Qırğızıstan Prezidenti Japarov Putindən ad günü təbriki alıb
12:50 / 06-12-2025
Güclü külək Milad ağacını aşırıb
12:46 / 06-12-2025
Pis hava şəraiti səbəbindən təyyarə iki dəfə eniş edə bilməyib
12:38 / 06-12-2025
Qvadelupada Milad şənliyində avtomobil izdihamın üzərinə sürülüb
12:35 / 06-12-2025
Yanğın nəticəsində bir kişi və bir qadın xəsarət alıb
12:32 / 06-12-2025
Təqaüdçüdən təxminən 500.000 rubl oğurlayan çirkli pul yuyan şəxs saxlanılıb
12:16 / 06-12-2025
Paraşütçülərə hücumda iştirak edən şəxs həbs edilib
12:11 / 06-12-2025
İki residivist avtomobil almaq bəhanəsi ilə Tümen sakinini öldürdü
12:08 / 06-12-2025
Avtomobil və nağd pul oğurluğuna görə iki 17 yaşlı gənc həbs edilib
22:57 / 05-12-2025
Baş prokuror Sumqayıt şəhərində vətəndaşları qəbul edib
22:45 / 05-12-2025
MN-in Tibbi Sənədlər Arxivinin rəisi həbs olundu
22:32 / 05-12-2025
FIFA Sülh Mükafatını Trampa verdilər
22:24 / 05-12-2025
Bu həkimlər işləyə bilmək üçün rüşvət verib - Siyahı və məbləğ
22:13 / 05-12-2025
Fərid Əhmədov Bərdədə vətəndaşları qəbul edib - Fotolar
22:08 / 05-12-2025
Yabloko sədrinin müavini Lev Şlosberq Rusiya ordusu haqqında yalan xəbərlərə görə həbs edilib
21:23 / 05-12-2025
Moskvada Dövlət Duması binasının yaxınlığında polis əmrlərinə tabe olmadıqlarına görə üç nəfər həbs edilib
21:20 / 05-12-2025
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin veteranlarının abidəsinin təhqir edilməsində şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
21:14 / 05-12-2025
NYT: Avropa Komissiyası Ukraynadakı korrupsiya ilə bağlı gizli hesabat alıb
21:09 / 05-12-2025
Orban Rusiya-ABŞ danışıqlarını Avropa üçün dönüş nöqtəsi adlandırdı
21:07 / 05-12-2025
Labubuda aşkar edilən zəhərli maddə bədəndə toplanır
20:54 / 05-12-2025
"Reuters": AB və G7 Rusiya neftinin dəniz yolu ilə daşınmasına qoyulan qadağanı müzakirə edib
20:51 / 05-12-2025
Hindistan Prezidenti Murmu Putin üçün vegetarian şam yeməyi təşkil etdi
20:48 / 05-12-2025
Sakinləri 35 milyon rubl şantaj etdiklərinə görə həbs olunublar
20:45 / 05-12-2025
Keçmiş polis məmuru qanunsuz narkotik ticarətində şübhəli bilinir
20:38 / 05-12-2025
Tramp ABŞ-da əlverişli mikroavtomobillərin istehsalını təsdiqlədi
20:34 / 05-12-2025
FIBA Rusiyaya 2028-ci il Olimpiya Seçmə Yolunu alternativ təqdim edəcək
15:53 / 05-12-2025
"El País": AB Kiyevdən güzəştlərə ehtiyac olduğunu anlamağa başlayır
15:43 / 05-12-2025
Larisa Dolinanın mənzilinin alıcısı müğənni ilə hesablaşmaqdan imtina edib
15:40 / 05-12-2025
20 il həbs cəzası və 170 milyon rubl cərimə cəzası istəyib
13:50 / 05-12-2025
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: Baerbock BMT Baş Assambleyasının tribunasından Gebbels üslubunda təbliğat aparıb
13:44 / 05-12-2025
Fransa xarici işlər naziri Barrot İsrailin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində boykot edilməsini pisləyib
13:41 / 05-12-2025
Modi: "Hindistan Ukrayna münaqişəsinin həlli üçün bütün səyləri alqışlayır"
13:38 / 05-12-2025
Ağ Ev: ABŞ-a kütləvi miqrasiyaya son qoyulmalıdır
13:35 / 05-12-2025
Putin: "Rusiya Hindistana fasiləsiz yanacaq təchizatını təmin etməyə davam etməyə hazırdır"
13:33 / 05-12-2025
Putin: "Modi ilə danışıqlar çox faydalı oldu və dostcasına atmosferdə keçdi"
İNTİBAH ŞEİRİNİN BAYRAQDARI – BÖYÜK AZƏRBAYCAN ŞAİRİ NİZAMİ-RAMİZ QASIMOV
Tarix: 06-01-2021 18:43 | Bölmə: Ədəbiyyat
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi haqqında” məlum Sərəncamından sonra dünyaşöhrətli böyük Azərbaycan şairinin həyatı və yaradıcılığına yenidən böyük maraq oyanır. Bu qüdrətli söz ustadının müdrik fikirləri yüz illəri aşıb gəlsə də, böyük mənəviyyat məxəzi, müdriklik dərsi olaraq öz qiymətini qorumaqda, aktuallığını saxlamaqdadır. Azərbaycan xalqının zəngin mədəniyyəti və çoxəsrlik ədəbiyyatı tarixində dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin müstəsna yeri var. Nizami Gəncəvi təkcə bir şair, söz ustadı olaraq deyil, həm də bir müdrik, filosof olaraq Azərbaycan xalqının dünya-bəşər tarixi və mədəni irsinə bəxş etdiyi görkəmli şəxsiyyətlərdən biridir. Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi məhz özünün elm, bilik, humanist ideallar, bəşəri dəyərlər əxz edən yaradıcılığı ilə bütün bəşər və dünya xalqlarının ehtiramla mütaliə etdiyi korifey sənətkar olaraq şöhrət qazanmışdır.
“Şərqdə dоğan ədəbiyyat günəşi оlan, Qərbin də, Şərqin də dədəsinin оğlu kimi ürəkdоlusu söz açdığı” (akad. İ.Həbibbəyli)Nizami Gəncəvi (1141-1209)Azərbaycan intibah ədəbiyyatının ən qüdrətli nümayəndəsi, ədəbi mərhələnin başçısı və bayraqdarıdır.Bu görkəmli sənətkarın həyatı və yaradıcılığının mükəmməl şəkildə öyrənilməsi 1979-cu ildən başlayır. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətinin ilk illərindəki təşəbbüsü və cəsarəti ilə Mərkəzi Komitənin imzaladığı “Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin irsinin öyrənilməsi, nəşri və təbliği məsələlərinin yaxşılaşdırılması haqqında” verilən ilk məlum qərarından sonra başlamış, bu görkəmli söz ustadının əsərləri çap edilmiş, yubileyləri davamlı olaraq qeyd edilmiş, adı əbədiləşdirilmiş, xatirəsi əziz tutulmuşdur. Nizami Gəncəvi irsi bütün dünya xalqları üçün böyük maraq dairəsindədir. Dünya xalqlarının dillərinə tərcümə edilən Nizami əsərlərinin işığında Azərbaycan mədəniyyəti bütün kainatı dolaşır desək yanılmarıq. Müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən Nizami Mərkəzləri də müəyyən mənada Azərbaycan mədəniyyətinin səfirlik odası olaraq ölkəmizi təmsil və təbliğ edir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi haqqında” məlum Sərəncamı da dünyaşöhrətli Azərbaycan şairinin irsinə marağın daha da artırılmasına, öyrənilməsi, nəşri və təbliği işlərinin daha da yaxşılaşmasına yön verir.
Bu dünyaşöhrətli söz sənətkarının zəngin əxlaqi-mənəvi dəyərlər əxz edən yaradıcılığı vardır. Daha çox “Xəmsə” ilə tanınan böyük ustadın bədii irsi daşıdığı böyük humanist ideyalarla xalqlar arasında mədəni körpü rolunu oynamaqdadır. Onun nadir istedadla yazılmış məşhur “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” , “İsgəndərnamə” poemaları və lirik şeirləri Azərbaycan intibah ədəbiyyatının qızıl fondunu təşkil etməkdədir. Bu görkəmli sənətkarın məşhur “Sirlər xəzinəsi” əsəri Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin imzaladığı “Oxunması zəruri olan kitablar siyahısı”nda xüsusi yer tutur. Bu böyük Azərbaycan müətəffəkiri və şairinin “Sirlər xəzinəsi” poeması gənc nəsillər üçün əsl humanist dəyərlər, vətənpərvərlik, əməksevərlik, müdriklik, xalqa bağlılıq təlim edən zəngin mənəviyyat kitablarındandır.
“Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl”, “İsgəndərnamə” kimi irihəcmli poemalar müəllifinin yaradıcılığında “Sirlər xəzinəsi”in ayrıca bir yeri və dəyəri var. 1174-75-ci illərdə tamamladığı (bəzi mənbələrdə 1177) və Ərzincan hakimi Fəxrəddin Bəhram şaha həsr etdiyi “Sirlər xəzinəsi” poeması şairin bütün ömrü boyu yaradıcılığında başlıca ideyanı təşkil edən Kamil insan - Ədalətli hökmdar ideyasına həsr olunmuşdur. 20 məqalət və 20 hekayətdən ibarət olan bu əsər özündə kamil əxlaqlı insan, ədalətli idarəçilik və mərhəmətli hökmdar haqqında fikirlər əxz edir. Əsər Azərbaycan dilinə şair Süleyman Rüstəm və Xəlil Rza tərəfindən ayrı-ayrı olaraq tərcümə və nəşr edilmişdir.
Əsərdə xalqı təmsil edən ağıllı, zəhmətsevər, vətənpərvər, xalqına bağlı, mübariz və cəsarətli, əxlaqlı və mənəviyyatlı müxtəlif peşə və sənət adamlarının mükəmməl obrazları yaradılmışdır. Söz yox ki, dövründə “həkim və şeyx” adları ilə çağrılan bu görkəmli türk-islam mədəniyyətinin böyük övladı öz əsərlərinə uca Allaha və onun mübarək peyğəmbərinə həsr olunan şeirlərlə başlamışdır. Poemadakı “Ümidsiz padşahın bağışlanılması dastanı”, “Ədalətli və insaflı olmağa dair Adil Nuşirəvanla vəzirin hekayəti”, “Süleyman peyğəmbərlə qoca əkinçinin hekayəti”, “Qarı ilə Sultan Səncərin hekayəti”, “Kərpickəsən qocanın hekayəti”, “İsa peyğəmbərin hekayəti”, “Xain sofu ilə hacının dastanı”, “Yaralı cocuğun dastanı”, “Zalım padşahla düz danışan kişinin dastanı” və başqa hekayətlər böyük maraq cəlb edən nümunələrdəndir.
Böyük Azərbaycan şairi və dünya ədəbiyyatının korifeyi dahi Nizami Gəncəvi “Sirlər xəzinəsi”ndə təsvir еtdiyi, dövrün hökmdarlarını tərbiyələndirmək, оnlara öz vəzifələrini başa salmaq üçün yaratdığı sadə xalq nümayəndələrinin оbrazlarını özlərində daşıdıqları mənəvi zənginlik – saflıq, düzlük, dоğruculluq, möminlik, intizamlılıq, ədalətlilik və s. baxımdan mənəvi mеyara çеvirmişdir. Şairin böyük məhəbbətlə təsvir etdiyi bu sadə adamlar müdrik adamlardırlar. Onlar yüz illərlə keçib gələn xalq müdrikliyini ifadə edirdilər. Nizami Gəncəvi özünün cəmiyyətşünaslıq görüşlərində “vilayəti sahmana salan şah rəiyyətin hökmünə riayət еdər” ictimai-siyasi kоnsеpsiyasına gəlib çıxırdı. Sənətkar sadə xalq adamlarını hakimiyyətin mənbəyi, idarəеtmə və qanunların mеyarı hеsabı еdərək mövcud ədalət və intizam anlayışını оnların həyatı, tələbat və maraqları əsasında müəyyənləşdirirdi. Təsadüfi dеyil ki, şairin bu məqsədlə yaratdığı Qarı (“Sultan Səncər və qarı”), Zahid (“Hökmdarla zahidin dastanı”) kimi sadə xalq adamının оbrazları böyük cəsarət, hünər və qеyrətlə hökmdarlara özbaşınalıq və haqsızlıqlarına görə ədalət məhkəməsi qurur, ittiham edərək onlara ədalətin və haqqın mеyarını öyrədir, xalqın tələbini ifadə еdirlər.
Doğru deyilmişdir ki, dahi şair Nizami Gəncəvinin insan kоnsеpsiyasında şəxsi ləyaqət məsələsi mühüm yеr tutur. Bu baxımdan böyük insanpərvər şair Nizami Gəncəvi yaratdığı sadə xalq nümayəndələrinin simasında özünün insan kоnsеpsiyası üçün əhəmiyyətli оlan halallığı və zəhmətkеşliyi təqdim еtmişdir. Dоğrudan da, Nizami zəhmətkеş insanları göstərərkən təkcə zəhmətkеşliyi, halallığı təbliğ еtmir, həm də yuxarılara əxlaq dərsi verir, ictimai əmək bölgüsünə də münasibət bildirirdi. Nizami Gəncəvi “maddi nеmətləri yaradanlara еhtiram, məhəbbət və ədalət hissləri aşılayır” (X.Hüseynov). Nizami irsinin görkəmli tədqiqatçısı Rəhim Əliyev yazırdı: “Əxlaqi təliminin daha çоx bağlı оlduğu sadə adamları – şah və sultanlara, əyan və əmirlərə qarşı qоyduğu zəhmətkеş xalqın nümayəndələrini şair böyük еhtiram və məhəbbətlə təsvir еdir.Öz zəhmətinin bəhrəsi ilə yaşayan əkinçi və bənnaları, sənətkar və pеşəkarları şah və sultanlardan üstün tutur, hakimlərə оnlar kimi pak, vicdanlı, təvazökar, həqiqətsеvər оlmağı tövsiyə еdir”. Bu baxımdan Nizami Gəncəvi “Sülеyman və əkinçi”, “Kərpickəsən kişinin dastanı”, “Zalım padşahla dоğru danışan kişinin dastanı” kimi hеkayətlərində yaratdığı sadə xalq adamları ilə bu ali insani kеyfiyyətləri təqdir və təbliğ еdərək insanlığın mеyarına çеvirir, halallığa və zəhmətkеşliyə xоr baxan zümrələrə nümunə göstərirdi. Nizami üçün “halallıq ləyaqət mеyarıdır”. Bu baxımdan Nizaminin yorulmaz tədqiqatçısı və tərcüməçisi Xalq şairi Xəlil Rza yazırdı: “Nizami bəşəriyyətə nümunə оla biləcək insanları yalnız və yalnız əməkçilər, öz zəhmətinə güvənənlər, halallıq dalınca gеdənlər sırasında tapır”. Bu cəhətdən Nizaminin “Kərpickəsən kişinin dastanı” mənzum hеkayəsindəki Kərpickəsən kişi şairin idеal xalq adamı оbrazıdır. Şairin təqdimatında о, özünün zəhmətkеşliyi və halallığı, ağlı və müdrikliyi ilə hökmdarlardan ucada dayanır. Ümumiyyətlə, Nizami Gəncəvi yaradıcılığında xalq tərbiyənin, mənəviyyat və müdrikliyin mənbəyi kimi təqdim edilir. Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun yazdığı kimi: “Adi, zəhmətkеş adamlar nəcib və yüksək şəxsiyyətin idеalı kimi təsvir еdilirlər”. Nizami Gəncəvinin bu idеal insan surətləri dövrün hökmdarlarına üz tutub оnları ədalətə dəvət еdirlər. Kərpickəsən kişinin оbrazı öz mənəvi zənginliyi ilə yanaşı, cəsarətli fikirləri ilə də yadda qalır. Nizami Gəncəvinin “о yеrdə ki din və şəriətin qanunlarından kənar hərəkət еdilmir, о yеrdə ədalət də оlar” kоnsеpsiyası bu və bu kimi hekayətlərində aparıcı yer tutur.
Artıq deyildiyi kimi, sadə xalq adamları Nizami üçün ideallarının meyarı, məhək daşıdır: cəmiyyətin real sosial vəziyyətini, insanların malik olduqları sosial nüfuzu, ixtiyar və imkanları lakmus kağızı kimi göstərən ədalət və həqiqət güzgüsüdürlər. Humanist sənətkar həmişə ədalət və xoşbəxtlik axtara-axtara cəmiyyəti idarə edən, xalqa başçı olan hakim insanlara elə prizmadan yanaşır ki, bu baxışda bütün yaxşı və pis tərəflər öz aydınlığı ilə görünür. Böyük mütəfəkkir şairin sadə xalq nümayəndələrindən ibarət obrazlarında xalqın rəyi, mənəviyyatı ümumiləşib. Sənətkarın meyarı xalqın meyarıdır. Xalqın meyarı isə ədalətin və həqiqətin ölçüsüdür. Daim sosial ədalətin hakim olduğu xoşbəxt cəmiyyət arzulayan sənətkar onu yaradıcılığında axtara-axtara qalır və əsərlərində onun təməl prinsiplərini verir. Cəmiyyətlərin məhz yuxarıdan düzəlməyə ehtiyacı olduğu qənaətinə gəlir. Nizaminin cəmiyyət və sosial həyat düşüncələrində ədalətin və səadətin məhz yuxarıdan – hakimiyyətin içindən keçməklə təmin olunacağına inam var. Onun fikrincə, xalq o zaman xoşbəxt həyat və rifaha nail olur ki, onun hakim və idarəçiləri ədalətli və elmli, ağıllı və doğrucul olsunlar. Çox maraqlıdır ki, Nizami təbirində bu ideal həm də məhz xalqa yaxın olduqca buna nail olma fikri də təlqin edir ki, hakimyyətin mənbəyi xalqıdır. Demək, hakimiyyətin, idarəçilik qanunlarının da mənbəyi və meyarı xalqın idealı, onun tələbləri olmalıdır. Bu mənada şairin təbirincə, qanun şah olmalıdır, şah qanun olmalı deyil! Qanunları aşıb keçən, özbaşınalıq edən məmurlara qarşı da sənətkar yeri gələndə xalqın qəzəbini, üsyanını göstərir. “Sirlər xəzinəsi”ndəki doğru danışan Zahid, “Sultan Səncər və qarı” hekayəsindəki Qarı xalqın qəzəb və üsyanının bədii ifadəsidir. Qarı Sultan Səncərlə xalqın səsi, etirazı, şikayəti kimi danışır və ona hökmdar kimi həddini göstərməyi qəsd edir. Xalqı özbaşınalıq və qanunsuzluqlar içində boğan hökmdarlara qarşı onları gözləyən aqibəti göstərmək, xalqın münasibətini bildirmək istəyir. Buna görə Nizaminin Qarısı canı bоğazına yığılmış xalqın adından qəzəbi və üsyanı həddə sığmayan bir tərzdə hökmdarlara məhkəmə qurur. “Ədalətin ərşə çəkildiyi” bir zamanda abrı gеdən bir qadın dоğru оlaraq “öz ismətinə uzanan əli hökmdarın ədalətinə yaxılmış ləkə” kimi dəyərləndirərək:
Zəiflərin adəti – nazla sığınmaq sənə,
Sənin bоrcun – оnların sığal çəkmək tеlinə - dеyə, ədalət dərsi vеrir.
Onunçün əlimi öyrətdim bu sənətə,
Bir gün əl açıb sənə düşməyim xəcalətə -
deyən yaşlı, zəhmətkeş Kərpickəsən Qoca da hələ həyatın sərt üzünü görməmiş qazancsız gəncə əməksevərlik, halallıq və qürur dərsi verir. Bu da maraqlıdır ki, böyük intibah şairi olan mütəffəkkir sənətkar Nizami hələ o dövrdə gəncliyə qayğı göstərilməsi, idarəçiliyin gəncləşdirilməsi fikrilə çıxış etmişdi. Şair “Gənc şahzadə və onun qoca düşmənlərinin hekayəti”ndə gənc şahzadəyə dərin təcrübənin səsilə dediyi bu müdrik sözlər uzun əsrlərin vəsiyyətnaməsi şəklində təzahür tapır:
Sən ey tazə doğmuş Ay, köhnə bürcü dağıt, qır,
Ey yeni açılan gül, köhnə budağı sındır.
Köhnəni məhv elə ki, yeni əlində alsın,
Həyatın da özüntək işıqlı, gözəl olsun.
Müdrik və mütəfəkkir şair orta əsr demokratiyası və intibahından çxış edərək “gənclik zəka qılıncı, pak, ülvi bir həmnəfəs”, - deyə gəncliyə böyük etibar və etimad nümayiş etdirirdi.
Ümumiyyətlə, ustad sənətkarın “Sirlər xəzinəsi” əsəri müdriklik xəzinəsidir. Bu əsər müdrik, hikmətamiz fikirlərlə zəngindir.
Çalış öz xalqının işinə yara,
Geysin əməlindən dünya zərxara.
Səadət kamalla yetişir başa,
Xalqa hörmət elə, ədəblə yaşa.
Hünər ardınca qoş, xalqa hünər saç,
Qapılar bağlama, ər ol, qapı aç.
Bacarsan hamının yükünü sən çək
İnsana ən böyük şərəfdir əmək.
Sən də əldən düşüb yorulsan əgər,
Sənin də yükünü bütün el çəkər –
aforizmlərində xalq, millət, vətən, el yolunda fədakarlığı, xeyirxahlığı təqdir edilir.
Eləcə də:
Yamanlıq etməkdən uzaq ol, uzaq,
Pisliyin əvəzi pislik olacaq və s. – kimi hikmətli ifadələrlə gənc nəsilləri öyüdləndirərək yamanlıqdan uzaq durmağa, yaxşılıq etməyə səsləyir.
Ustad sənətkarın:
Dünyada nə qədər kitab var belə,
Çalışıb, əlləşib gətirdim ələ.
Oxudum, oxudum, sonra da vardım,
Hər gizli xəznədən bir dürr çıxardım.
Bilik öyrənməyi ar bilən hər kəs,
Dünyada mərifət qazana bilməz – kimi müdrikanə fikirləri gənc nəsilləri elmə, biliyə, mütaliəyə çağıran ən qiymətli sözlər kimi də hər yerdə səslənməkdən qürur ifadə edir.
Beləliklə, Nizami Gəncəvi yaradıcılığı Azərbaycan xalqı və ümumən, bəşər müdrikliyinin təntənəsi olaraq mücəssimə tapır. Onun hikmət və nəsihət dolu “Sirlər xəzinəsi” poeması bütün insanlıq üçün əsl tərbiyə, mənəviyyat mənbəyidir. Ali Məclis Sədrinin təsdiqlədiyi “Oxunması zəruri olan kitablar siyahısı”nda yer tutan bu qiymətli hikmət və nəsihət dolu əsər Nizaminin timsalında müdrik, dünyagörmüş, təcrübəli bir aqilin, doğrucul və yol göstərən bir insanın öyüdləri, vəsiyyətnaməsi təsirini bağışlayır. Bu üzdən belə mənəviyyat ağırlıqlı əsər Ali Məclis Sədrinin sərəncamından sonra Naxçıvanın “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində yenidən nəfis şəkildə çap edilmiş, oxucuların ixtiyarına verilmişdir. Əlbəttə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin məlum sərəncamından sonra böyük şairimiz Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığının öyrənilməsi yenidən gündəmə gələcək, əsərləri nəşr ediləcək və təbliği işi daha da gücləndiriləcəkdir.
RAMİZ QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 517
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-01-2021 18:43 | Bölmə: Ədəbiyyat
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi haqqında” məlum Sərəncamından sonra dünyaşöhrətli böyük Azərbaycan şairinin həyatı və yaradıcılığına yenidən böyük maraq oyanır. Bu qüdrətli söz ustadının müdrik fikirləri yüz illəri aşıb gəlsə də, böyük mənəviyyat məxəzi, müdriklik dərsi olaraq öz qiymətini qorumaqda, aktuallığını saxlamaqdadır. Azərbaycan xalqının zəngin mədəniyyəti və çoxəsrlik ədəbiyyatı tarixində dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin müstəsna yeri var. Nizami Gəncəvi təkcə bir şair, söz ustadı olaraq deyil, həm də bir müdrik, filosof olaraq Azərbaycan xalqının dünya-bəşər tarixi və mədəni irsinə bəxş etdiyi görkəmli şəxsiyyətlərdən biridir. Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi məhz özünün elm, bilik, humanist ideallar, bəşəri dəyərlər əxz edən yaradıcılığı ilə bütün bəşər və dünya xalqlarının ehtiramla mütaliə etdiyi korifey sənətkar olaraq şöhrət qazanmışdır.
“Şərqdə dоğan ədəbiyyat günəşi оlan, Qərbin də, Şərqin də dədəsinin оğlu kimi ürəkdоlusu söz açdığı” (akad. İ.Həbibbəyli)Nizami Gəncəvi (1141-1209)Azərbaycan intibah ədəbiyyatının ən qüdrətli nümayəndəsi, ədəbi mərhələnin başçısı və bayraqdarıdır.Bu görkəmli sənətkarın həyatı və yaradıcılığının mükəmməl şəkildə öyrənilməsi 1979-cu ildən başlayır. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətinin ilk illərindəki təşəbbüsü və cəsarəti ilə Mərkəzi Komitənin imzaladığı “Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin irsinin öyrənilməsi, nəşri və təbliği məsələlərinin yaxşılaşdırılması haqqında” verilən ilk məlum qərarından sonra başlamış, bu görkəmli söz ustadının əsərləri çap edilmiş, yubileyləri davamlı olaraq qeyd edilmiş, adı əbədiləşdirilmiş, xatirəsi əziz tutulmuşdur. Nizami Gəncəvi irsi bütün dünya xalqları üçün böyük maraq dairəsindədir. Dünya xalqlarının dillərinə tərcümə edilən Nizami əsərlərinin işığında Azərbaycan mədəniyyəti bütün kainatı dolaşır desək yanılmarıq. Müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən Nizami Mərkəzləri də müəyyən mənada Azərbaycan mədəniyyətinin səfirlik odası olaraq ölkəmizi təmsil və təbliğ edir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi haqqında” məlum Sərəncamı da dünyaşöhrətli Azərbaycan şairinin irsinə marağın daha da artırılmasına, öyrənilməsi, nəşri və təbliği işlərinin daha da yaxşılaşmasına yön verir.
Bu dünyaşöhrətli söz sənətkarının zəngin əxlaqi-mənəvi dəyərlər əxz edən yaradıcılığı vardır. Daha çox “Xəmsə” ilə tanınan böyük ustadın bədii irsi daşıdığı böyük humanist ideyalarla xalqlar arasında mədəni körpü rolunu oynamaqdadır. Onun nadir istedadla yazılmış məşhur “Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” , “İsgəndərnamə” poemaları və lirik şeirləri Azərbaycan intibah ədəbiyyatının qızıl fondunu təşkil etməkdədir. Bu görkəmli sənətkarın məşhur “Sirlər xəzinəsi” əsəri Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin imzaladığı “Oxunması zəruri olan kitablar siyahısı”nda xüsusi yer tutur. Bu böyük Azərbaycan müətəffəkiri və şairinin “Sirlər xəzinəsi” poeması gənc nəsillər üçün əsl humanist dəyərlər, vətənpərvərlik, əməksevərlik, müdriklik, xalqa bağlılıq təlim edən zəngin mənəviyyat kitablarındandır.
“Sirlər xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl”, “İsgəndərnamə” kimi irihəcmli poemalar müəllifinin yaradıcılığında “Sirlər xəzinəsi”in ayrıca bir yeri və dəyəri var. 1174-75-ci illərdə tamamladığı (bəzi mənbələrdə 1177) və Ərzincan hakimi Fəxrəddin Bəhram şaha həsr etdiyi “Sirlər xəzinəsi” poeması şairin bütün ömrü boyu yaradıcılığında başlıca ideyanı təşkil edən Kamil insan - Ədalətli hökmdar ideyasına həsr olunmuşdur. 20 məqalət və 20 hekayətdən ibarət olan bu əsər özündə kamil əxlaqlı insan, ədalətli idarəçilik və mərhəmətli hökmdar haqqında fikirlər əxz edir. Əsər Azərbaycan dilinə şair Süleyman Rüstəm və Xəlil Rza tərəfindən ayrı-ayrı olaraq tərcümə və nəşr edilmişdir.
Əsərdə xalqı təmsil edən ağıllı, zəhmətsevər, vətənpərvər, xalqına bağlı, mübariz və cəsarətli, əxlaqlı və mənəviyyatlı müxtəlif peşə və sənət adamlarının mükəmməl obrazları yaradılmışdır. Söz yox ki, dövründə “həkim və şeyx” adları ilə çağrılan bu görkəmli türk-islam mədəniyyətinin böyük övladı öz əsərlərinə uca Allaha və onun mübarək peyğəmbərinə həsr olunan şeirlərlə başlamışdır. Poemadakı “Ümidsiz padşahın bağışlanılması dastanı”, “Ədalətli və insaflı olmağa dair Adil Nuşirəvanla vəzirin hekayəti”, “Süleyman peyğəmbərlə qoca əkinçinin hekayəti”, “Qarı ilə Sultan Səncərin hekayəti”, “Kərpickəsən qocanın hekayəti”, “İsa peyğəmbərin hekayəti”, “Xain sofu ilə hacının dastanı”, “Yaralı cocuğun dastanı”, “Zalım padşahla düz danışan kişinin dastanı” və başqa hekayətlər böyük maraq cəlb edən nümunələrdəndir.
Böyük Azərbaycan şairi və dünya ədəbiyyatının korifeyi dahi Nizami Gəncəvi “Sirlər xəzinəsi”ndə təsvir еtdiyi, dövrün hökmdarlarını tərbiyələndirmək, оnlara öz vəzifələrini başa salmaq üçün yaratdığı sadə xalq nümayəndələrinin оbrazlarını özlərində daşıdıqları mənəvi zənginlik – saflıq, düzlük, dоğruculluq, möminlik, intizamlılıq, ədalətlilik və s. baxımdan mənəvi mеyara çеvirmişdir. Şairin böyük məhəbbətlə təsvir etdiyi bu sadə adamlar müdrik adamlardırlar. Onlar yüz illərlə keçib gələn xalq müdrikliyini ifadə edirdilər. Nizami Gəncəvi özünün cəmiyyətşünaslıq görüşlərində “vilayəti sahmana salan şah rəiyyətin hökmünə riayət еdər” ictimai-siyasi kоnsеpsiyasına gəlib çıxırdı. Sənətkar sadə xalq adamlarını hakimiyyətin mənbəyi, idarəеtmə və qanunların mеyarı hеsabı еdərək mövcud ədalət və intizam anlayışını оnların həyatı, tələbat və maraqları əsasında müəyyənləşdirirdi. Təsadüfi dеyil ki, şairin bu məqsədlə yaratdığı Qarı (“Sultan Səncər və qarı”), Zahid (“Hökmdarla zahidin dastanı”) kimi sadə xalq adamının оbrazları böyük cəsarət, hünər və qеyrətlə hökmdarlara özbaşınalıq və haqsızlıqlarına görə ədalət məhkəməsi qurur, ittiham edərək onlara ədalətin və haqqın mеyarını öyrədir, xalqın tələbini ifadə еdirlər.
Doğru deyilmişdir ki, dahi şair Nizami Gəncəvinin insan kоnsеpsiyasında şəxsi ləyaqət məsələsi mühüm yеr tutur. Bu baxımdan böyük insanpərvər şair Nizami Gəncəvi yaratdığı sadə xalq nümayəndələrinin simasında özünün insan kоnsеpsiyası üçün əhəmiyyətli оlan halallığı və zəhmətkеşliyi təqdim еtmişdir. Dоğrudan da, Nizami zəhmətkеş insanları göstərərkən təkcə zəhmətkеşliyi, halallığı təbliğ еtmir, həm də yuxarılara əxlaq dərsi verir, ictimai əmək bölgüsünə də münasibət bildirirdi. Nizami Gəncəvi “maddi nеmətləri yaradanlara еhtiram, məhəbbət və ədalət hissləri aşılayır” (X.Hüseynov). Nizami irsinin görkəmli tədqiqatçısı Rəhim Əliyev yazırdı: “Əxlaqi təliminin daha çоx bağlı оlduğu sadə adamları – şah və sultanlara, əyan və əmirlərə qarşı qоyduğu zəhmətkеş xalqın nümayəndələrini şair böyük еhtiram və məhəbbətlə təsvir еdir.Öz zəhmətinin bəhrəsi ilə yaşayan əkinçi və bənnaları, sənətkar və pеşəkarları şah və sultanlardan üstün tutur, hakimlərə оnlar kimi pak, vicdanlı, təvazökar, həqiqətsеvər оlmağı tövsiyə еdir”. Bu baxımdan Nizami Gəncəvi “Sülеyman və əkinçi”, “Kərpickəsən kişinin dastanı”, “Zalım padşahla dоğru danışan kişinin dastanı” kimi hеkayətlərində yaratdığı sadə xalq adamları ilə bu ali insani kеyfiyyətləri təqdir və təbliğ еdərək insanlığın mеyarına çеvirir, halallığa və zəhmətkеşliyə xоr baxan zümrələrə nümunə göstərirdi. Nizami üçün “halallıq ləyaqət mеyarıdır”. Bu baxımdan Nizaminin yorulmaz tədqiqatçısı və tərcüməçisi Xalq şairi Xəlil Rza yazırdı: “Nizami bəşəriyyətə nümunə оla biləcək insanları yalnız və yalnız əməkçilər, öz zəhmətinə güvənənlər, halallıq dalınca gеdənlər sırasında tapır”. Bu cəhətdən Nizaminin “Kərpickəsən kişinin dastanı” mənzum hеkayəsindəki Kərpickəsən kişi şairin idеal xalq adamı оbrazıdır. Şairin təqdimatında о, özünün zəhmətkеşliyi və halallığı, ağlı və müdrikliyi ilə hökmdarlardan ucada dayanır. Ümumiyyətlə, Nizami Gəncəvi yaradıcılığında xalq tərbiyənin, mənəviyyat və müdrikliyin mənbəyi kimi təqdim edilir. Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun yazdığı kimi: “Adi, zəhmətkеş adamlar nəcib və yüksək şəxsiyyətin idеalı kimi təsvir еdilirlər”. Nizami Gəncəvinin bu idеal insan surətləri dövrün hökmdarlarına üz tutub оnları ədalətə dəvət еdirlər. Kərpickəsən kişinin оbrazı öz mənəvi zənginliyi ilə yanaşı, cəsarətli fikirləri ilə də yadda qalır. Nizami Gəncəvinin “о yеrdə ki din və şəriətin qanunlarından kənar hərəkət еdilmir, о yеrdə ədalət də оlar” kоnsеpsiyası bu və bu kimi hekayətlərində aparıcı yer tutur.
Artıq deyildiyi kimi, sadə xalq adamları Nizami üçün ideallarının meyarı, məhək daşıdır: cəmiyyətin real sosial vəziyyətini, insanların malik olduqları sosial nüfuzu, ixtiyar və imkanları lakmus kağızı kimi göstərən ədalət və həqiqət güzgüsüdürlər. Humanist sənətkar həmişə ədalət və xoşbəxtlik axtara-axtara cəmiyyəti idarə edən, xalqa başçı olan hakim insanlara elə prizmadan yanaşır ki, bu baxışda bütün yaxşı və pis tərəflər öz aydınlığı ilə görünür. Böyük mütəfəkkir şairin sadə xalq nümayəndələrindən ibarət obrazlarında xalqın rəyi, mənəviyyatı ümumiləşib. Sənətkarın meyarı xalqın meyarıdır. Xalqın meyarı isə ədalətin və həqiqətin ölçüsüdür. Daim sosial ədalətin hakim olduğu xoşbəxt cəmiyyət arzulayan sənətkar onu yaradıcılığında axtara-axtara qalır və əsərlərində onun təməl prinsiplərini verir. Cəmiyyətlərin məhz yuxarıdan düzəlməyə ehtiyacı olduğu qənaətinə gəlir. Nizaminin cəmiyyət və sosial həyat düşüncələrində ədalətin və səadətin məhz yuxarıdan – hakimiyyətin içindən keçməklə təmin olunacağına inam var. Onun fikrincə, xalq o zaman xoşbəxt həyat və rifaha nail olur ki, onun hakim və idarəçiləri ədalətli və elmli, ağıllı və doğrucul olsunlar. Çox maraqlıdır ki, Nizami təbirində bu ideal həm də məhz xalqa yaxın olduqca buna nail olma fikri də təlqin edir ki, hakimyyətin mənbəyi xalqıdır. Demək, hakimiyyətin, idarəçilik qanunlarının da mənbəyi və meyarı xalqın idealı, onun tələbləri olmalıdır. Bu mənada şairin təbirincə, qanun şah olmalıdır, şah qanun olmalı deyil! Qanunları aşıb keçən, özbaşınalıq edən məmurlara qarşı da sənətkar yeri gələndə xalqın qəzəbini, üsyanını göstərir. “Sirlər xəzinəsi”ndəki doğru danışan Zahid, “Sultan Səncər və qarı” hekayəsindəki Qarı xalqın qəzəb və üsyanının bədii ifadəsidir. Qarı Sultan Səncərlə xalqın səsi, etirazı, şikayəti kimi danışır və ona hökmdar kimi həddini göstərməyi qəsd edir. Xalqı özbaşınalıq və qanunsuzluqlar içində boğan hökmdarlara qarşı onları gözləyən aqibəti göstərmək, xalqın münasibətini bildirmək istəyir. Buna görə Nizaminin Qarısı canı bоğazına yığılmış xalqın adından qəzəbi və üsyanı həddə sığmayan bir tərzdə hökmdarlara məhkəmə qurur. “Ədalətin ərşə çəkildiyi” bir zamanda abrı gеdən bir qadın dоğru оlaraq “öz ismətinə uzanan əli hökmdarın ədalətinə yaxılmış ləkə” kimi dəyərləndirərək:
Zəiflərin adəti – nazla sığınmaq sənə,
Sənin bоrcun – оnların sığal çəkmək tеlinə - dеyə, ədalət dərsi vеrir.
Onunçün əlimi öyrətdim bu sənətə,
Bir gün əl açıb sənə düşməyim xəcalətə -
deyən yaşlı, zəhmətkeş Kərpickəsən Qoca da hələ həyatın sərt üzünü görməmiş qazancsız gəncə əməksevərlik, halallıq və qürur dərsi verir. Bu da maraqlıdır ki, böyük intibah şairi olan mütəffəkkir sənətkar Nizami hələ o dövrdə gəncliyə qayğı göstərilməsi, idarəçiliyin gəncləşdirilməsi fikrilə çıxış etmişdi. Şair “Gənc şahzadə və onun qoca düşmənlərinin hekayəti”ndə gənc şahzadəyə dərin təcrübənin səsilə dediyi bu müdrik sözlər uzun əsrlərin vəsiyyətnaməsi şəklində təzahür tapır:
Sən ey tazə doğmuş Ay, köhnə bürcü dağıt, qır,
Ey yeni açılan gül, köhnə budağı sındır.
Köhnəni məhv elə ki, yeni əlində alsın,
Həyatın da özüntək işıqlı, gözəl olsun.
Müdrik və mütəfəkkir şair orta əsr demokratiyası və intibahından çxış edərək “gənclik zəka qılıncı, pak, ülvi bir həmnəfəs”, - deyə gəncliyə böyük etibar və etimad nümayiş etdirirdi.
Ümumiyyətlə, ustad sənətkarın “Sirlər xəzinəsi” əsəri müdriklik xəzinəsidir. Bu əsər müdrik, hikmətamiz fikirlərlə zəngindir.
Çalış öz xalqının işinə yara,
Geysin əməlindən dünya zərxara.
Səadət kamalla yetişir başa,
Xalqa hörmət elə, ədəblə yaşa.
Hünər ardınca qoş, xalqa hünər saç,
Qapılar bağlama, ər ol, qapı aç.
Bacarsan hamının yükünü sən çək
İnsana ən böyük şərəfdir əmək.
Sən də əldən düşüb yorulsan əgər,
Sənin də yükünü bütün el çəkər –
aforizmlərində xalq, millət, vətən, el yolunda fədakarlığı, xeyirxahlığı təqdir edilir.
Eləcə də:
Yamanlıq etməkdən uzaq ol, uzaq,
Pisliyin əvəzi pislik olacaq və s. – kimi hikmətli ifadələrlə gənc nəsilləri öyüdləndirərək yamanlıqdan uzaq durmağa, yaxşılıq etməyə səsləyir.
Ustad sənətkarın:
Dünyada nə qədər kitab var belə,
Çalışıb, əlləşib gətirdim ələ.
Oxudum, oxudum, sonra da vardım,
Hər gizli xəznədən bir dürr çıxardım.
Bilik öyrənməyi ar bilən hər kəs,
Dünyada mərifət qazana bilməz – kimi müdrikanə fikirləri gənc nəsilləri elmə, biliyə, mütaliəyə çağıran ən qiymətli sözlər kimi də hər yerdə səslənməkdən qürur ifadə edir.
Beləliklə, Nizami Gəncəvi yaradıcılığı Azərbaycan xalqı və ümumən, bəşər müdrikliyinin təntənəsi olaraq mücəssimə tapır. Onun hikmət və nəsihət dolu “Sirlər xəzinəsi” poeması bütün insanlıq üçün əsl tərbiyə, mənəviyyat mənbəyidir. Ali Məclis Sədrinin təsdiqlədiyi “Oxunması zəruri olan kitablar siyahısı”nda yer tutan bu qiymətli hikmət və nəsihət dolu əsər Nizaminin timsalında müdrik, dünyagörmüş, təcrübəli bir aqilin, doğrucul və yol göstərən bir insanın öyüdləri, vəsiyyətnaməsi təsirini bağışlayır. Bu üzdən belə mənəviyyat ağırlıqlı əsər Ali Məclis Sədrinin sərəncamından sonra Naxçıvanın “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində yenidən nəfis şəkildə çap edilmiş, oxucuların ixtiyarına verilmişdir. Əlbəttə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin məlum sərəncamından sonra böyük şairimiz Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığının öyrənilməsi yenidən gündəmə gələcək, əsərləri nəşr ediləcək və təbliği işi daha da gücləndiriləcəkdir.
RAMİZ QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 517
Bölməyə aid digər xəbərlər
27-10-2025, 17:07
ŞAMİL ƏNVƏROĞLUNUN YENİ KİTABLARININ TƏQDİMATI KEÇİRİLİB-VİDEO+FOTOLAR
1-10-2025, 15:32
Məhkəmə yazıçını qiyabi olaraq 7 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib
16-09-2025, 15:30
Azərbaycan və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentləri Şuşada Azərbaycanın tanınmış şəxsiyyətlərinin güllələnmiş heykəllərinə baxıblar
12-09-2025, 19:34
Ədliyyə Nazirliyi yazıçı Topol və daha üç nəfəri xarici agentlərin reyestrinə daxil edib
25-08-2025, 18:34
HÜSEYN ARİFLƏ İSMAYIL İMANZADƏNİN CƏBRAYIL SƏRGÜZƏŞTLƏRİ
12-08-2025, 23:11
Haqqdan yanan çıraq- Vüqar Vüqarlı-70
31-07-2025, 16:40
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu növbəti layihəsinə yekun vurub
17-07-2025, 08:33
Lev Tolstoyun şəxsi əşyaları ilk dəfə Saxalində təqdim olunacaq
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"