23:54 / 22-12-2025
Zelenski Ukraynada bayram tarixlərində dəyişiklik elan etdi
21:29 / 22-12-2025
Yunan fermerləri tunelləri və yolları bağlayır
21:07 / 22-12-2025
Venesuela xarici işlər naziri: "Rusiya ABŞ-ın blokadasına qarşı mübarizədə kömək təklif etdi"
20:51 / 22-12-2025
"Bloomberg": ABŞ-da Teslanın elektrik qapıları səbəbindən 15 nəfər ölüb
20:45 / 22-12-2025
İki oğlan evdə hazırlanmış fişəng partlaması nəticəsində xəsarət alıb
20:42 / 22-12-2025
ABŞ Daxili Təhlükəsizlik Katibi Maduronu prezident vəzifəsindən istefa verməyə çağırdı
20:40 / 22-12-2025
WP: Tramp dünyanın müxtəlif yerlərindəki diplomatik nümayəndəliklərdən 48 ABŞ səfirini geri çağırır
20:37 / 22-12-2025
Rusiya və Venesuela xarici işlər nazirləri ABŞ-ın Karib dənizindəki hərəkətlərindən narahat olduqlarını bildiriblər
19:51 / 22-12-2025
80-dən çox miqrant basqından sonra polis bölmələrinə göndərilib
19:48 / 22-12-2025
Paşinyan ABŞ ilə "Tramp Marşrutu" ilə bağlı konstruktiv danışıqlar apardığını açıqladı
19:46 / 22-12-2025
NBC, Rubio və Vitkoff arasında Ukrayna ilə bağlı "uzun müddətdir davam edən ixtilaf" barədə məlumat verib
19:43 / 22-12-2025
Keçmiş sevgilisini balta ilə döyən keçmiş nazirə bir il şərti cəza verildi
19:40 / 22-12-2025
Britaniyalı müğənni Kris Ria vəfat edib
18:40 / 22-12-2025
Göldə boğulan təxminən 800 qoyunun cəsədi ətraf mühit üçün heç bir təhlükə yaratmır
18:37 / 22-12-2025
Sasiska üzündən az qala öləcək olan qadına kömək etdilər
18:27 / 22-12-2025
Putin Tacikistan Prezidenti ilə ikitərəfli görüş keçirib
18:24 / 22-12-2025
Futbol məşqçisi və Dövlət Dumasının keçmiş deputatı Qazzayev Dinamo Moskvaya qayıda bilər
18:10 / 22-12-2025
Putin: "Rusiya və Qazaxıstan arasında mübahisəli məsələ yoxdur"
18:03 / 22-12-2025
Putin və Piotrovski Paşinyana Aleksandr Sütununun xüsusiyyətləri barədə məlumat veriblər
18:00 / 22-12-2025
Putin və Tokayev Sankt-Peterburqda ikitərəfli görüş keçiriblər
17:58 / 22-12-2025
Sankt-Peterburq qarnizonunun hərbi prokurorunun müavini Moskvada həbs edilib
17:46 / 22-12-2025
TASS: Tanınmış brendlərin jeleli ətində Staphylococcus aureus və E. coli aşkar edilib
17:37 / 22-12-2025
Lukaşenko: "Belarusda on iki "Oreşnik" raket sistemi olacaq"
00:12 / 22-12-2025
Leyla Əliyeva Nüsrət Kəsəmənlinin şeirini səsləndirdi - Video
00:04 / 22-12-2025
Sabahdan Amnistiya aktının icrası başlanılır
23:59 / 21-12-2025
Misir klinikasında saxlanılan Çelyabinskdən olan turist Yekaterinburqa gəlib
23:53 / 21-12-2025
“Qardaşlığımız əbədidir” sərgisi: İki qardaş ölkənin mədəniyyətinə sənətkar baxışı
23:36 / 21-12-2025
Almaniya kansleri Merz Maqdeburq terror aktının baş verdiyi yerə səfəri zamanı fitə basılıb
23:24 / 21-12-2025
Zelenski Bir neçə Regional Administrasiya rəhbərinin işdən çıxarıldığını elan etdi
22:12 / 21-12-2025
Belarus ilin sonuna qədər bir dəstə "Su-30SM2" təyyarəsi almağı planlaşdırır
22:08 / 21-12-2025
Avtomobil yanıb
20:49 / 21-12-2025
Tokayev: "AİB-ə qarşılıqlı birbaşa investisiyalar 20 milyard dolları keçib"
20:45 / 21-12-2025
Yeniyetmələr 13 yaşlı xəstəyə hücum ediblər
20:40 / 21-12-2025
Putin: "AİB üzvlüyü üzvlərinə əhəmiyyətli dividendlər gətirir"
20:32 / 21-12-2025
Peskov: "Rusiya və ABŞ arasındakı münasibətlər Ukraynadakı nizamlama ilə əlaqələndirilməməlidir"
20:29 / 21-12-2025
Eysmont: "Lukaşenko Putinə hədiyyə olaraq rəsm gətirib"
20:26 / 21-12-2025
Paşinyan Ermənistana yük tranzitinin qarşısını aldığına görə İlham Əliyevə təşəkkür etdi
MİLLƏTİMİN VÜQARI – AZƏRBAYCAN BAYRAĞI!-Ramiz QASIMOV-Üçüncü yazı
Tarix: 08-11-2020 01:55 | Bölmə: Ədəbiyyat
Üçüncü yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində heraldik poeziya – bayraq mövzulu şeirlər ənənəsini şairlər davam etdirərək ədəbiyyatımızı zənginləşdirmişlər. Bu mövzuya bir çox gənc şairlər də müraciət edərək ənənəni uğurla davam etdirmişlər. Bu əsərlərdə vəsf, tərənnümlə birgə dövlət bayrağının rəmzi anlamı, rənglər simvolikasının məzmunu və sair məsələlər poetik şəkildə əks edilərək oxuculara təqdim və təbliğ edilmişdir.
Naxçıvan ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələrindən olan Zeyqəm Vüqarın “Azərbaycan bayrağı” şeiri də bu mövzuda yazılmış məzmunlu əsərlərdən biridir. Epiqrafında “Bayraq meydanında olarkən düşündüklərim” fikrini ifadə etdiyi “Azərbaycan bayrağı” əsəri dövlət bayrağı haqqında vətəndaşlıq duyğularının ifadəsi olan maraqlı nümunələrdən biridir:
Ən uca bayraqlardan ucalarda durmusan,
Könlümdə öz yerin var, ucalmadın sən asan.
Ən çətin suallara bir tutarlı cavabsan,
Tanıtdın bu dünyaya bu yurdu, bu torpağı,
Azərbaycan bayrağı!
Şair Azərbaycan bayrağının bütün bayraqlardan uca olmağını təkcə vətəndaşlıq duyğularının poetik ifadəsi miqyasında bildirmək üçün demir, eyni zamanda Azərbaycandakı bayraq dirəyinin dünyada ən uca, hündür bayraq dirəyi olması və bununla da Ginnesin rekordlar kitabına düşməsi faktını bədii şəkildə xatırlatmaq istəyir. Azərbaycanın dövlət bayrağının istər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə, istərsə də dövlət müstəqilliyinin yenidən bərpa olunduğu 90-cı illərdə mübarizə, mücadilə və ictimai təlatümlərdən keçərək ucaldığını oxucuları üçün xatırladır, qısa tarixi bir ekskursiya həyata keçirir, o təlatümlü hadisələri, mübarizəli zamanı gözlər önündə canlandırır. Şair dövlət bayrağının həm də xalqın, millətin, onun dövlətçiliyinin, milli varoluşunun, siyasi mövcudiyyətinin simvolu olduğuna da poetik işarə edir. Şeirdə həmçinin məşhur bir ifadə, siyasi aforizm şəklini olan “Bir kərə qalxan bayraq bir daha enməz!” fikrinə də hörmətlə yanaşılaraq istifadə edilmiş, həmçinin bu məharətli istifadə ilə varislik məsələsinə də poetik münasibət göstərilmişdir. Şeirdə həmçinin üçrəngli, ay-ulduzlu dövlət bayrağımızın rənglər ansamblının mahiyyəti də işıqlandırılmış, bədii təsvir edilməklə bərabər poetik izah da qazandırılmışdır:
Müasirlik içində ay, ulduz sinəndədir,
İslamçılıq, türkçülük ayrıca rəngindədir.
Bayrağımın qüdrəti şəhidlik gücündədir!
Həyat burulğanında görüb neçə sınağı,
Azərbaycan bayrağı!
Şair rənglərin mənasını yığcam da olsa ifadə edərkən poetik məharətlə qırmızı rəngin adını çəkmədən onu “şəhidlik gücü” ifadəsilə işarələyərək dilə gətirmiş, şəhidliyi həm azadlıq rəmzi, həm də qüdrət simvolu olaraq təqdim etmişdir.
İstedadlı şairlərdən olan Vəli Qaraxan da “Azərbaycan bayrağı” kimi milli dövlətçilik atributumuza həsr olunan şeirində dövlət bayrağını milli heysiyyət ünvanı olaraq gösətərərək onu “babaların mirası”, “nənələrin yadigarı”, “vətən sevdalı insanların Leylası”, “şəhidlərin həsrəti” kimi mənalandıraraq yazır:
Babaların öyüdüdür, nənələrin laylası,
Yurdu sevən məcnunların o sevdayi-Leylası.
Üzərində şəhidlərin daşa dönmüş həsrəti,
Qədim, şanlı tariximdir, əcdadımın qeyrəti
Azərbaycan bayrağı!
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan Əbülfəz Ülvinin bayraq mövzusuna həsr olunan iki şeiri var: “Azərbaycan bayrağı” və “Bayraq”. “Azərbaycan bayrağı” adlanan şeirində bayrğa məhəbbətin min bir rəngi öz poetik əksini tapıb. Şeirdə bayraqdakı simvolik işarələrə - aya-ulduza, rənglər ansamblına öygü və təriflər deyilir. Hətta uğurlu mübaliğəyə də yol verən şair göylərdəki ulduzların, Ayın, Günəşin Azərbaycan bayrağındakı aya, ulduza həsəd aparması ilə bayrağımıza təsirli poetik mədh deyir:
Mübahisə eyləyir göydə ulduzlar hərdən,
Deyirlər o bayraqda yanan ulduz mənəm, mən.
Ay da coşub söyləyir ürək sözünü şən, şən:
Özündə əks etdirir bu bayraq mən mayağı,
Yaşasın Azərbaycan, Azərbaycan bayrağı!
Şeirdə bayrağın rənglər simvolikasına yanaşma və onları mənalandırma da uğurlu poetik biçim və yozumla ifadəsini tapıb:
Qırmızı güşəsində şəhidlərin qanı var,
Yaşılın da, göyün də yaşıl, göy ad-sanı var,
Mərd, mətin duruşunda Heydər baba canı var,
Ədalətdən savayı yoxdur özgə marağı,
Yaşasın Azərbaycan, Azərbaycan bayrağı!
Şairin “Bayraq” şeiri isə onunla əlamətdar və səciyyəvidir ki, bu şeirdə bayrağımızın işarələr və rənglər simvolikasının mənası, mahiyyəti uşaqlara izah olunmaqla onlara dövlət bayrağına olan məhəbbət və məsuliyyət hissi aşılanır.
Bayraqdakı qırmızı,
Rəng bozarmışdı bir az.
Bunu görəndə Həzi,
Dedi:- Belə iş olmaz.
Eşitmişəm bu al rəng,
Babaların qanıdı.
Bu qan hopan nə varsa,
Millətimin canıdı.
Babam şəhid olubdur,
Çox görmüşəm dərd, ələm.
Bəs kimdən qan götürüb
Bayrağı rəngləyəcəm?
Şeirdə Azərbaycan bayrağının üzərindəki qırmızı rəngin simvolik mənası üzərində dayanıldığı aydın görünməkdədir. Şair bir baba məhəbbətilə uşaqlara bayraqdakı qırmızı rəngin həm mənasını, həm də bayraq qarşısında vətəndaşlıq məsuliyyəti və vəzifələrini izah etməyə, başa salmağa çalışır. Şair bayraqdakı qırmızı rəngin ata-babaların, vətənin igid, cəsur övladlarının azadlıq və uşaqların xoşbəxtliyi naminə axıtdığı qızıl qanları işarə etdiyinə diqqət çəkir, uşaqlarda bayrağa hörmət və məsuliyyət hislərini formalaşdırır. Şairin təbirincə, bayrağımızdakı o al rəng babaların qanıdır, zəhməti, əziyyətidir, verdikləri əməkdir, çəkdikləri əziyyətdir, apardıqları mübarizədir, ölüm-qalım savaşıdır, balalara xoşbəxtlik istəyidir və s.
“Poetik-praktik Azərbaycan dili” müəllifi olan, istedadlı ədəbiyyat adamlarından biri olan Elbəyi Maqsudovun “Azərbaycan bayrağı” şeirində bayrağı vəsf, tərənnüm şeirin bütün canında, təsir qüvvəsindədir. Lakin müəllif “Həmişə and yerimsən!” dediyi bu müqəddəs dövlət atributuna qarşı məhəbbətindən başqa onun rəmzi mənasına da diqqət ayırır, oxucu üçün bayrağın fəth olunan zirvələrini göstərir. Şair bayrağı bütün məna genişliyi ilə oxucusuna təqdim edib, şəninə sözlər qoşub, öyür. Bayraq “yurdun iftixarı”, “millətin vüqarı”, “azadlığın barı” kimi təqdim edilərək öyülür:
Azadlığın ilk barı,
Yurdumun iftixarı,
Millətimin vüqarı,
Azərbaycan bayrağı!
Əsarətə göz dağı,
Eşqimin göy qurşağı,
İstiqlalın növrağı,
Azərbaycan bayrağı!
Naxçıvanlı yazıçıların ağsaqqal nümayəndələrindən olan, istedadlı nasir və şair Fərəc Fərəcov “Ucalan bayrağımız” adlı şeirində dövlət müstəqilliyinin simvolu, nişanəsi kimi bayrağımızı öyərək onun qaldırılmasına bütün əməyi, zəkası, zəhmətilə vəsilə olan dahi, müdrik şəxsiyyətə də minnətdarlıq duyğularını ifadə edir. Müəllif:
Vətən qürurlandı, Vətən sevindi,
Qərbdə bayrağımız qalxdı havaya.
Mələklər də o an təbrikə endi,
Sədası yetişdi göyə, səmaya –
Deyə, dövlət müstəqilliyinin əldə olunmasından yaranan sevinc və qürur hislərini “mələklərin də yerə enməsi” ifadəsilə çox uğurla ifadə etmişdir.
Kəmalə Nəsrinin “Bayrağım” şeirində özünəməxsus yüksək poetik hiss, duyğu, bayrağa məhəbbətin və ona olan öygünün qeyri-adi rəngləri var. Yüksək hiss və duyğularla yazılmış əsərdə bayraq bütün müqəddəslik mahiyyəti və məzmunu ilə əksini tapır. Bayrağın bu qədər müqəddəs və imana məhrəm olmasının sirləri açılıb-tökülür. Öz rənglər silsiləsi, ay-ulduz kimi işarələr özünəməxsusluğu ilə Haqqın nişanəsi kimi çıxış edir bayrağımız. Rənglər Ədaləti, Xoşbəxtliyi, Səadəti, Qüdrəti, Azadlığı özündə cəmləşdirən Haqqın nuru, onun ziyası, işığı, rəngidir. Şairin təbirincə, bayraq namusdur qadın anamızın örpəyi kimi, gələcəyə ümiddir ər balamızın ümid yei kimi, gözümüzün dikəcəyi, arxa-dayağımız, qürur, vüqar yerimiz, andımız-iman yerimizdir:
Mavin, yaşılın, qırmızın,
Haqqın nurudu ayın, ulduzun.
Yaraşıqsan göylərə,
Şərəfsən as ərlərə,
Göz dağısan düşmənlərə.
Qadın anamın örpəyi,
Ər balamın ümid yeri.
Gözümün dikənəcəyi
Arxam, dayağım!
Ulu Bayrağım!
Bədii yaradıcılıqda dövlət bayrağına olan vətəndaşlıq məhəbbəti və onun poetik vəsfi mövzusunu bir ədəbi estafet olaraq davam etdirən ədəbi gənclik nümayəndəsi Elxan Yurdoğlu da “Bayrağım dalğalanır” şeirilə diqqət mərkəzinə gəlir. Onun “Bayrağım dalğalanır” adlı şeirində də Azərbaycan bayrağının üzərində ansambl şəklində yer alan rənglərin simvolikası ön plana çıxarılır və poetik tərənnüm bu simvolikanın izahı və vəsfi üzərində köklənir:
Qürurum üçrənglidir, üstündə ay-ulduzu,
Bayrağım dalğalanır.
Mənim yer ulduzumu qısqanır göy ulduzu,
Bayrağım dalğalanır!
...O azadlıq rəmzidir - çırpınır ürək kimi,
Şəst ilə dayanıbdır ən uca dirək kimi!
Bayrağım dalğalanır!
Bayrağım ucalan yer vətənlə təndir mənə,
Vətənlə təndir nədir, elə vətəndir mənə!
...Göylüyü göy üzünün sonsuz asimanıdır,
Qırmızısı torpağa axan şəhid qanıdır!
Yaşılı inancımdır – islamın nişanıdır,
Bayrağım dalğalanır!
Söz yox, şeirdə görkəmli söz ustadları Əhməd Cavaddan və Cəfər Cabbarlının məşhur əsərindən faydalanma, ilhamlanma vardır. Xüsusilə Cəfər Cabbarlının məşhur “Azərbaycan bayrağına” şeirinə bənzəyiş daha qabarıq nəzərə çarpır. O vaxt üçün gənc olan və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan olunmasınmdan şövqə gələn istedadlı şair, dramaturq Cəfər Cabbarlının bu şeiri necə onun böyük ilhamından doğan bir nümunə idisə, “Bayrağım dalğalanır” şeiri də müəllif Elxan Yurdoğlu üçün o gənclik ilhamı ilə yazılan və məzmun-formaca da bir-birinə bənzəyişi olan belə bir əsərdir. Böyük ədəbiyyat adamı kimi Cəfər Cabbarlının adıkeçən məşhur əsərində Azərbaycan bayrağının rənglər qurultayı poetik şəkildə mənalandırmasını tapır. Gənc şair Azərbaycan bayrağının rənglər ansamblını “göylüyü göy üzünün asimanı”, “qırmızısı şəhid qanı”, “yaşılı islamın nişanı” kimi izah edərək dəyərləndirir. Şeirdə Azərbaycan bayrağındakı mavi rəngin “göy” deyə adlandırılmasını ictimi fikirdə “göy və mavi”nin bir-birilə ekvivalent işlənməsilə bağlıdır. Dövlət Bayrağı haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununda rənglərlə bağlı konkret dəqiqləşdirmə aparıldıqdan sonra mavi olaraq dürüstləşdirilmişdir.
Naxçıvanın gənc şairlərindən olan Qafar Qəribin də “Şanlı bayrağım” şeirində dövlət bayrağımızın tərənnümü, vəsfi, öygüsü əsas yeri tutur.
Tökülən qanların şirin barıdır,
Xalqımın dövləti, böyük varıdır.
Ulu babaların yadigarıdır,
Bu şanlı dövlətin şanlı bayrağı! –
deyən gənc şair bayrağı dövlət müstəqilliyinin, azadlıq və hürriyyətin simvolu kimi uzun mübarizələrin, qanlı savaşların və tökülən qanların barı, bəhəri kimi poetik olaraq ifadə edir.
Beləliklə, Azərbaycanda istiqlal düşüncəsinin oyanışı, 90-cı illərdə Naxçıvanda Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında dövlət müstəqilliyinin bərpası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət bayrağı, himni və gerbinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət atributları kimi qəbul edilməsi, Ali Məclisin sessiyasında üçrəngli bayrağın iclas salonuna gətirilərək ehtiramla qaldırılmasından sonra Naxçıvanda yaşayan şair və yazıçılar bu hadisələrdən ilhamlanaraq müstəqillik və milli varoluşu rəmzi olan bayrağa şeirlər yazmış, eyni zamanda mahnılar bəstələnmişdir. Naxçıvanlı söz adamlarının yaradıcılığında dövlət müstəqilliyinin yaranması və onu təmsil edən üçrəngli Azərbaycan bayrağının qaldırılması hadisəsi əsaslı yer tutmuş, bu hadisələrin doğurduğu iftixar, milli qürur, öyüncənlik hisləri şeirlərdə təsvir və tərənnüm olunmuşdur. Əlbəttə, dövlət müstəqilliyimizin rəmzi olan bayrağımızın dalğalanması milli qürur, məğrurluq hisləri aşılayır. Söz yox, bu gün işğal altındakı torpaqlarımızın azadlığı uğrunda şanlı ordumuzun apardığı mücadilənin ön sırasında üçrəngli dövlət bayrağımız gedərək xalqımızı birliyə, həmrəyliyə və vahid fikir, əməl naminə mübarizəyə səsləyir. Torpaqlarımız işğaldan azad edildikcə Azərbaycan bayrağı da o yerlərdə qürurla dikəlir, məğrur-məğrur dalğalanır. Yeni bir tarix və zəfər epoxası yazan Ali Baş Komandan İlham Əliyevin komandanlığı altında rəşadətli ordumuzun üçrəngli bayrağımızı Xankəndinə, Şuşaya və Dağlıq Qarabağa dikəcəyi günü xalqımız qəti bir inamla və səbirsizliklə gözləyir. Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Kim Azərbaycanı sevirsə, kim Azərbaycanın müstəqil dövlət olmağını istəyirsə, kim Azərbaycanın işğal edilmiş torpaqlarının azad olmasını istəyirsə, kim Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü istəyirsə, o, bu bayraq altında birləşməlidir”. Ədəbiyyatımızın qürur mənbəyi və məğrurluq sütununa çevrilən dövlət bayrağımız ədəbiyyatımızda başlıca mövzuya çevrilməklə bizləri də milli birliyə, vətənə bağlılığa, mübarizə əzminə və qələbə ümidlərinə səsləyir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 808
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-11-2020 01:55 | Bölmə: Ədəbiyyat
Üçüncü yazı
Naxçıvan ədəbi mühitində heraldik poeziya – bayraq mövzulu şeirlər ənənəsini şairlər davam etdirərək ədəbiyyatımızı zənginləşdirmişlər. Bu mövzuya bir çox gənc şairlər də müraciət edərək ənənəni uğurla davam etdirmişlər. Bu əsərlərdə vəsf, tərənnümlə birgə dövlət bayrağının rəmzi anlamı, rənglər simvolikasının məzmunu və sair məsələlər poetik şəkildə əks edilərək oxuculara təqdim və təbliğ edilmişdir.
Naxçıvan ədəbi mühitinin tanınmış nümayəndələrindən olan Zeyqəm Vüqarın “Azərbaycan bayrağı” şeiri də bu mövzuda yazılmış məzmunlu əsərlərdən biridir. Epiqrafında “Bayraq meydanında olarkən düşündüklərim” fikrini ifadə etdiyi “Azərbaycan bayrağı” əsəri dövlət bayrağı haqqında vətəndaşlıq duyğularının ifadəsi olan maraqlı nümunələrdən biridir:
Ən uca bayraqlardan ucalarda durmusan,
Könlümdə öz yerin var, ucalmadın sən asan.
Ən çətin suallara bir tutarlı cavabsan,
Tanıtdın bu dünyaya bu yurdu, bu torpağı,
Azərbaycan bayrağı!
Şair Azərbaycan bayrağının bütün bayraqlardan uca olmağını təkcə vətəndaşlıq duyğularının poetik ifadəsi miqyasında bildirmək üçün demir, eyni zamanda Azərbaycandakı bayraq dirəyinin dünyada ən uca, hündür bayraq dirəyi olması və bununla da Ginnesin rekordlar kitabına düşməsi faktını bədii şəkildə xatırlatmaq istəyir. Azərbaycanın dövlət bayrağının istər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə, istərsə də dövlət müstəqilliyinin yenidən bərpa olunduğu 90-cı illərdə mübarizə, mücadilə və ictimai təlatümlərdən keçərək ucaldığını oxucuları üçün xatırladır, qısa tarixi bir ekskursiya həyata keçirir, o təlatümlü hadisələri, mübarizəli zamanı gözlər önündə canlandırır. Şair dövlət bayrağının həm də xalqın, millətin, onun dövlətçiliyinin, milli varoluşunun, siyasi mövcudiyyətinin simvolu olduğuna da poetik işarə edir. Şeirdə həmçinin məşhur bir ifadə, siyasi aforizm şəklini olan “Bir kərə qalxan bayraq bir daha enməz!” fikrinə də hörmətlə yanaşılaraq istifadə edilmiş, həmçinin bu məharətli istifadə ilə varislik məsələsinə də poetik münasibət göstərilmişdir. Şeirdə həmçinin üçrəngli, ay-ulduzlu dövlət bayrağımızın rənglər ansamblının mahiyyəti də işıqlandırılmış, bədii təsvir edilməklə bərabər poetik izah da qazandırılmışdır:
Müasirlik içində ay, ulduz sinəndədir,
İslamçılıq, türkçülük ayrıca rəngindədir.
Bayrağımın qüdrəti şəhidlik gücündədir!
Həyat burulğanında görüb neçə sınağı,
Azərbaycan bayrağı!
Şair rənglərin mənasını yığcam da olsa ifadə edərkən poetik məharətlə qırmızı rəngin adını çəkmədən onu “şəhidlik gücü” ifadəsilə işarələyərək dilə gətirmiş, şəhidliyi həm azadlıq rəmzi, həm də qüdrət simvolu olaraq təqdim etmişdir.
İstedadlı şairlərdən olan Vəli Qaraxan da “Azərbaycan bayrağı” kimi milli dövlətçilik atributumuza həsr olunan şeirində dövlət bayrağını milli heysiyyət ünvanı olaraq gösətərərək onu “babaların mirası”, “nənələrin yadigarı”, “vətən sevdalı insanların Leylası”, “şəhidlərin həsrəti” kimi mənalandıraraq yazır:
Babaların öyüdüdür, nənələrin laylası,
Yurdu sevən məcnunların o sevdayi-Leylası.
Üzərində şəhidlərin daşa dönmüş həsrəti,
Qədim, şanlı tariximdir, əcdadımın qeyrəti
Azərbaycan bayrağı!
Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan Əbülfəz Ülvinin bayraq mövzusuna həsr olunan iki şeiri var: “Azərbaycan bayrağı” və “Bayraq”. “Azərbaycan bayrağı” adlanan şeirində bayrğa məhəbbətin min bir rəngi öz poetik əksini tapıb. Şeirdə bayraqdakı simvolik işarələrə - aya-ulduza, rənglər ansamblına öygü və təriflər deyilir. Hətta uğurlu mübaliğəyə də yol verən şair göylərdəki ulduzların, Ayın, Günəşin Azərbaycan bayrağındakı aya, ulduza həsəd aparması ilə bayrağımıza təsirli poetik mədh deyir:
Mübahisə eyləyir göydə ulduzlar hərdən,
Deyirlər o bayraqda yanan ulduz mənəm, mən.
Ay da coşub söyləyir ürək sözünü şən, şən:
Özündə əks etdirir bu bayraq mən mayağı,
Yaşasın Azərbaycan, Azərbaycan bayrağı!
Şeirdə bayrağın rənglər simvolikasına yanaşma və onları mənalandırma da uğurlu poetik biçim və yozumla ifadəsini tapıb:
Qırmızı güşəsində şəhidlərin qanı var,
Yaşılın da, göyün də yaşıl, göy ad-sanı var,
Mərd, mətin duruşunda Heydər baba canı var,
Ədalətdən savayı yoxdur özgə marağı,
Yaşasın Azərbaycan, Azərbaycan bayrağı!
Şairin “Bayraq” şeiri isə onunla əlamətdar və səciyyəvidir ki, bu şeirdə bayrağımızın işarələr və rənglər simvolikasının mənası, mahiyyəti uşaqlara izah olunmaqla onlara dövlət bayrağına olan məhəbbət və məsuliyyət hissi aşılanır.
Bayraqdakı qırmızı,
Rəng bozarmışdı bir az.
Bunu görəndə Həzi,
Dedi:- Belə iş olmaz.
Eşitmişəm bu al rəng,
Babaların qanıdı.
Bu qan hopan nə varsa,
Millətimin canıdı.
Babam şəhid olubdur,
Çox görmüşəm dərd, ələm.
Bəs kimdən qan götürüb
Bayrağı rəngləyəcəm?
Şeirdə Azərbaycan bayrağının üzərindəki qırmızı rəngin simvolik mənası üzərində dayanıldığı aydın görünməkdədir. Şair bir baba məhəbbətilə uşaqlara bayraqdakı qırmızı rəngin həm mənasını, həm də bayraq qarşısında vətəndaşlıq məsuliyyəti və vəzifələrini izah etməyə, başa salmağa çalışır. Şair bayraqdakı qırmızı rəngin ata-babaların, vətənin igid, cəsur övladlarının azadlıq və uşaqların xoşbəxtliyi naminə axıtdığı qızıl qanları işarə etdiyinə diqqət çəkir, uşaqlarda bayrağa hörmət və məsuliyyət hislərini formalaşdırır. Şairin təbirincə, bayrağımızdakı o al rəng babaların qanıdır, zəhməti, əziyyətidir, verdikləri əməkdir, çəkdikləri əziyyətdir, apardıqları mübarizədir, ölüm-qalım savaşıdır, balalara xoşbəxtlik istəyidir və s.
“Poetik-praktik Azərbaycan dili” müəllifi olan, istedadlı ədəbiyyat adamlarından biri olan Elbəyi Maqsudovun “Azərbaycan bayrağı” şeirində bayrağı vəsf, tərənnüm şeirin bütün canında, təsir qüvvəsindədir. Lakin müəllif “Həmişə and yerimsən!” dediyi bu müqəddəs dövlət atributuna qarşı məhəbbətindən başqa onun rəmzi mənasına da diqqət ayırır, oxucu üçün bayrağın fəth olunan zirvələrini göstərir. Şair bayrağı bütün məna genişliyi ilə oxucusuna təqdim edib, şəninə sözlər qoşub, öyür. Bayraq “yurdun iftixarı”, “millətin vüqarı”, “azadlığın barı” kimi təqdim edilərək öyülür:
Azadlığın ilk barı,
Yurdumun iftixarı,
Millətimin vüqarı,
Azərbaycan bayrağı!
Əsarətə göz dağı,
Eşqimin göy qurşağı,
İstiqlalın növrağı,
Azərbaycan bayrağı!
Naxçıvanlı yazıçıların ağsaqqal nümayəndələrindən olan, istedadlı nasir və şair Fərəc Fərəcov “Ucalan bayrağımız” adlı şeirində dövlət müstəqilliyinin simvolu, nişanəsi kimi bayrağımızı öyərək onun qaldırılmasına bütün əməyi, zəkası, zəhmətilə vəsilə olan dahi, müdrik şəxsiyyətə də minnətdarlıq duyğularını ifadə edir. Müəllif:
Vətən qürurlandı, Vətən sevindi,
Qərbdə bayrağımız qalxdı havaya.
Mələklər də o an təbrikə endi,
Sədası yetişdi göyə, səmaya –
Deyə, dövlət müstəqilliyinin əldə olunmasından yaranan sevinc və qürur hislərini “mələklərin də yerə enməsi” ifadəsilə çox uğurla ifadə etmişdir.
Kəmalə Nəsrinin “Bayrağım” şeirində özünəməxsus yüksək poetik hiss, duyğu, bayrağa məhəbbətin və ona olan öygünün qeyri-adi rəngləri var. Yüksək hiss və duyğularla yazılmış əsərdə bayraq bütün müqəddəslik mahiyyəti və məzmunu ilə əksini tapır. Bayrağın bu qədər müqəddəs və imana məhrəm olmasının sirləri açılıb-tökülür. Öz rənglər silsiləsi, ay-ulduz kimi işarələr özünəməxsusluğu ilə Haqqın nişanəsi kimi çıxış edir bayrağımız. Rənglər Ədaləti, Xoşbəxtliyi, Səadəti, Qüdrəti, Azadlığı özündə cəmləşdirən Haqqın nuru, onun ziyası, işığı, rəngidir. Şairin təbirincə, bayraq namusdur qadın anamızın örpəyi kimi, gələcəyə ümiddir ər balamızın ümid yei kimi, gözümüzün dikəcəyi, arxa-dayağımız, qürur, vüqar yerimiz, andımız-iman yerimizdir:
Mavin, yaşılın, qırmızın,
Haqqın nurudu ayın, ulduzun.
Yaraşıqsan göylərə,
Şərəfsən as ərlərə,
Göz dağısan düşmənlərə.
Qadın anamın örpəyi,
Ər balamın ümid yeri.
Gözümün dikənəcəyi
Arxam, dayağım!
Ulu Bayrağım!
Bədii yaradıcılıqda dövlət bayrağına olan vətəndaşlıq məhəbbəti və onun poetik vəsfi mövzusunu bir ədəbi estafet olaraq davam etdirən ədəbi gənclik nümayəndəsi Elxan Yurdoğlu da “Bayrağım dalğalanır” şeirilə diqqət mərkəzinə gəlir. Onun “Bayrağım dalğalanır” adlı şeirində də Azərbaycan bayrağının üzərində ansambl şəklində yer alan rənglərin simvolikası ön plana çıxarılır və poetik tərənnüm bu simvolikanın izahı və vəsfi üzərində köklənir:
Qürurum üçrənglidir, üstündə ay-ulduzu,
Bayrağım dalğalanır.
Mənim yer ulduzumu qısqanır göy ulduzu,
Bayrağım dalğalanır!
...O azadlıq rəmzidir - çırpınır ürək kimi,
Şəst ilə dayanıbdır ən uca dirək kimi!
Bayrağım dalğalanır!
Bayrağım ucalan yer vətənlə təndir mənə,
Vətənlə təndir nədir, elə vətəndir mənə!
...Göylüyü göy üzünün sonsuz asimanıdır,
Qırmızısı torpağa axan şəhid qanıdır!
Yaşılı inancımdır – islamın nişanıdır,
Bayrağım dalğalanır!
Söz yox, şeirdə görkəmli söz ustadları Əhməd Cavaddan və Cəfər Cabbarlının məşhur əsərindən faydalanma, ilhamlanma vardır. Xüsusilə Cəfər Cabbarlının məşhur “Azərbaycan bayrağına” şeirinə bənzəyiş daha qabarıq nəzərə çarpır. O vaxt üçün gənc olan və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan olunmasınmdan şövqə gələn istedadlı şair, dramaturq Cəfər Cabbarlının bu şeiri necə onun böyük ilhamından doğan bir nümunə idisə, “Bayrağım dalğalanır” şeiri də müəllif Elxan Yurdoğlu üçün o gənclik ilhamı ilə yazılan və məzmun-formaca da bir-birinə bənzəyişi olan belə bir əsərdir. Böyük ədəbiyyat adamı kimi Cəfər Cabbarlının adıkeçən məşhur əsərində Azərbaycan bayrağının rənglər qurultayı poetik şəkildə mənalandırmasını tapır. Gənc şair Azərbaycan bayrağının rənglər ansamblını “göylüyü göy üzünün asimanı”, “qırmızısı şəhid qanı”, “yaşılı islamın nişanı” kimi izah edərək dəyərləndirir. Şeirdə Azərbaycan bayrağındakı mavi rəngin “göy” deyə adlandırılmasını ictimi fikirdə “göy və mavi”nin bir-birilə ekvivalent işlənməsilə bağlıdır. Dövlət Bayrağı haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununda rənglərlə bağlı konkret dəqiqləşdirmə aparıldıqdan sonra mavi olaraq dürüstləşdirilmişdir.
Naxçıvanın gənc şairlərindən olan Qafar Qəribin də “Şanlı bayrağım” şeirində dövlət bayrağımızın tərənnümü, vəsfi, öygüsü əsas yeri tutur.
Tökülən qanların şirin barıdır,
Xalqımın dövləti, böyük varıdır.
Ulu babaların yadigarıdır,
Bu şanlı dövlətin şanlı bayrağı! –
deyən gənc şair bayrağı dövlət müstəqilliyinin, azadlıq və hürriyyətin simvolu kimi uzun mübarizələrin, qanlı savaşların və tökülən qanların barı, bəhəri kimi poetik olaraq ifadə edir.
Beləliklə, Azərbaycanda istiqlal düşüncəsinin oyanışı, 90-cı illərdə Naxçıvanda Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında dövlət müstəqilliyinin bərpası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət bayrağı, himni və gerbinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət atributları kimi qəbul edilməsi, Ali Məclisin sessiyasında üçrəngli bayrağın iclas salonuna gətirilərək ehtiramla qaldırılmasından sonra Naxçıvanda yaşayan şair və yazıçılar bu hadisələrdən ilhamlanaraq müstəqillik və milli varoluşu rəmzi olan bayrağa şeirlər yazmış, eyni zamanda mahnılar bəstələnmişdir. Naxçıvanlı söz adamlarının yaradıcılığında dövlət müstəqilliyinin yaranması və onu təmsil edən üçrəngli Azərbaycan bayrağının qaldırılması hadisəsi əsaslı yer tutmuş, bu hadisələrin doğurduğu iftixar, milli qürur, öyüncənlik hisləri şeirlərdə təsvir və tərənnüm olunmuşdur. Əlbəttə, dövlət müstəqilliyimizin rəmzi olan bayrağımızın dalğalanması milli qürur, məğrurluq hisləri aşılayır. Söz yox, bu gün işğal altındakı torpaqlarımızın azadlığı uğrunda şanlı ordumuzun apardığı mücadilənin ön sırasında üçrəngli dövlət bayrağımız gedərək xalqımızı birliyə, həmrəyliyə və vahid fikir, əməl naminə mübarizəyə səsləyir. Torpaqlarımız işğaldan azad edildikcə Azərbaycan bayrağı da o yerlərdə qürurla dikəlir, məğrur-məğrur dalğalanır. Yeni bir tarix və zəfər epoxası yazan Ali Baş Komandan İlham Əliyevin komandanlığı altında rəşadətli ordumuzun üçrəngli bayrağımızı Xankəndinə, Şuşaya və Dağlıq Qarabağa dikəcəyi günü xalqımız qəti bir inamla və səbirsizliklə gözləyir. Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Kim Azərbaycanı sevirsə, kim Azərbaycanın müstəqil dövlət olmağını istəyirsə, kim Azərbaycanın işğal edilmiş torpaqlarının azad olmasını istəyirsə, kim Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü istəyirsə, o, bu bayraq altında birləşməlidir”. Ədəbiyyatımızın qürur mənbəyi və məğrurluq sütununa çevrilən dövlət bayrağımız ədəbiyyatımızda başlıca mövzuya çevrilməklə bizləri də milli birliyə, vətənə bağlılığa, mübarizə əzminə və qələbə ümidlərinə səsləyir.
Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 1 808
Bölməyə aid digər xəbərlər
17-12-2025, 22:31
Ədəbiyyatşünas-alim Asiya Elmlər Akademiyasına üzv seçilib
27-10-2025, 17:07
ŞAMİL ƏNVƏROĞLUNUN YENİ KİTABLARININ TƏQDİMATI KEÇİRİLİB-VİDEO+FOTOLAR
1-10-2025, 15:32
Məhkəmə yazıçını qiyabi olaraq 7 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib
16-09-2025, 15:30
Azərbaycan və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentləri Şuşada Azərbaycanın tanınmış şəxsiyyətlərinin güllələnmiş heykəllərinə baxıblar
12-09-2025, 19:34
Ədliyyə Nazirliyi yazıçı Topol və daha üç nəfəri xarici agentlərin reyestrinə daxil edib
25-08-2025, 18:34
HÜSEYN ARİFLƏ İSMAYIL İMANZADƏNİN CƏBRAYIL SƏRGÜZƏŞTLƏRİ
12-08-2025, 23:11
Haqqdan yanan çıraq- Vüqar Vüqarlı-70
31-07-2025, 16:40
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu növbəti layihəsinə yekun vurub
17-07-2025, 08:33
Lev Tolstoyun şəxsi əşyaları ilk dəfə Saxalində təqdim olunacaq
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar