20:06 / 17-09-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azad edilmiş digər torpaqlarımız kimi, Xankəndi, Xocalı, Xocavənd, Ağdərə də yeni inkişaf dövrünü yaşayır"
20:01 / 17-09-2025
Mariya Zaxarova Çin filmindəki rolundan danışıb
14:00 / 17-09-2025
İKI RAS: Ən böyük asteroidlərdən biri sentyabrın 18-də Yerin yaxınlığından keçəcək
13:56 / 17-09-2025
Putin Hindistanın baş naziri Modini ad günü münasibətilə təbrik edib
13:54 / 17-09-2025
Kreml komissiyası Krasnovun Ali Məhkəmənin rəhbəri vəzifəsinə namizədliyini dəstəkləyib
13:50 / 17-09-2025
Ekspert Qəzzada əməliyyatın bir neçə il çəkə biləcəyini bildirib
13:34 / 17-09-2025
“Ay nazir, sənə yazmışam, niyə cavab vermirsən?”
13:24 / 17-09-2025
Estoniya Rusiya sərhədi yaxınlığında tərk edilmiş avtomobilləri oktyabr ayından satışa çıxaracaq
13:18 / 17-09-2025
Lavrov: "Qərb qoşunları ora göndərilsə, Ukrayna işğal olunmuş əraziyə çevriləcək"
13:15 / 17-09-2025
Lavrov: "Qərb dövlətlərin suveren bərabərliyini heç vaxt nəzərə almayıb"
13:12 / 17-09-2025
Boks üzrə ikiqat Avropa çempionu Viktor Ageyev vəfat edib
11:51 / 17-09-2025
Jurnalist Paşkov: "Minlərlə Qəzza sakini şəhərdən təxliyə edilib"
11:45 / 17-09-2025
Soyuducu sayəsində 2 milyon rubl dəyərində elektrik enerjisi oğurlanıb
11:40 / 17-09-2025
Həştərxanda Ukraynaya işləyən afrikalı casus saxlanılıb
11:38 / 17-09-2025
Arktikada arxeoloji ekspedisiyanın iştirakçıları qədim eskimosların silahlarını tapıblar
11:35 / 17-09-2025
Ryabkov: "Ukraynada sülhün əleyhdarları Rusiya və ABŞ arasında razılaşmaları pozurlar"
11:33 / 17-09-2025
Eteri Tutberidze Gürcüstan yığması ilə seçmə turnir üçün Pekinə gəlib
11:29 / 17-09-2025
Bu yay Avropada 24,000-dən çox insan həddindən artıq istilərdən ölüb
09:50 / 17-09-2025
Miqrantlar ticarət mərkəzinin xidmət otağında yeniyetmələri döyüblər
09:41 / 17-09-2025
Zelenski Tramp və Putinlə şərtsiz görüşməyə hazırdır, lakin Moskvada yox
09:38 / 17-09-2025
Yunanıstan, Fransa, İtaliya, İspaniya və Macarıstan ruslara viza verməyə davam edir
09:35 / 17-09-2025
İran İsrailin xeyrinə casusluqda ittiham olunan şəxsi edam edib
21:47 / 16-09-2025
"Reuters": Tramp Kiyevə Avropa tərəfindən ödənilən ilk hərbi yardım paketini təsdiqləyib
18:38 / 16-09-2025
Tramp Ukrayna sammitində iştirakına icazə verib
18:34 / 16-09-2025
Müxbir Bilibov: "Qəzza zolağının sakinləri qapalı vəziyyətdədir, onlar üçün təhlükəsiz yer yoxdur"
18:01 / 16-09-2025
"Əl Məsirə": İsrail Yəmənin Hodeydə limanını vurdu
17:58 / 16-09-2025
Qanuni oğru “Vasya Bandit” 8 il müddətinə xüsusi rejimli cəzaçəkmə müəssisəsində cəza çəkəcək
17:52 / 16-09-2025
Miqrantlardan qanunsuz yolla çıxarılmış 17 kq qızıl götürüblər
17:49 / 16-09-2025
Taylandda 100-dən çox meymun uşaq bağçasından qaçıb
17:40 / 16-09-2025
"Rzeczpospolita": Polşada yaşayış binasını vuran pilotsuz uçan aparat deyil, "F-16" qırıcısının raketi olub
17:35 / 16-09-2025
İkiqat "Oskar" mükafatçısı Robert Redford vəfat edib
17:30 / 16-09-2025
Ruslar avtomobildə seks üçün dəmir barmaqlıqlar arxasına düşə bilər
17:26 / 16-09-2025
Ukrayna ordusunda 10 mindən çox məhkum xidmət edir
17:24 / 16-09-2025
19 yaşlı qızın əməliyyatdan sonra ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:21 / 16-09-2025
RİA Novosti: Rusiyanın Bolqarıstandakı səfirliyində Qreçuşkinin saxlanması ilə bağlı məlumat yoxdur
17:18 / 16-09-2025
Ukrayna Silahlı Qüvvələri Zaporojye AES-in sənaye zonasını atəşə tutub
KAMAL CAMALOV DƏYƏRLİ TƏDQİQAT ƏSƏRLƏRİ İLƏ MÜASİR PEDAQOGİKA ELMİNİN APARICI SİMALARINDAN BİRİNƏ ÇEVRİLƏN TƏDQİATÇI ALİMDİR-FƏRAHİM SADIQOV
Tarix: 18-03-2021 01:54 | Bölmə: Ədəbiyyat
Gənc tədqiqatçı, pedaqogika elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, Azərbaycan Respublikası Təhsil Şurasının üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və siyasi xadim Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti haqqında bir oxucu kimi qısa qeydlərimi demək istəyirəm. Niyə? Birincisi, ona görə ki, tədqiqatçılıq qabiliyyətinə və uğurlu gələcəyinə inandığım Kamal Camalovun mollanəsrəddinçilərin ailə və övlad tərbiyəsinə, yeni dərs üsuluna (dərsi-üsuli cədidə), təhsillənmədə cinsi münasibətlərin tənzimlənməsinə, bir sözlə mollanəsrəddinçi maarifçilərin pedaqoji görüşlərinə dair doktorluq dissertasiyası yazmasını və müdafiəyə hazırlaşmasını yaxşı bilirdim. Onu da bilirdim ki, Kamal Camalov bu vaxta qədər maarifçi mollanəsrəddinçilərlə bağlı heç kəsin toxunmadığı, bəlkə də toxuna bilmədiyi məsələləri layiqli şəkildə araşdırmış, çox dəyərli fundamental elmi-tədqiqat əsəri yazmışdır. İkincisi, həmin məsələlərin şərhində mollanəsrəddinçilərin bir çox problemləri əhatə etməsi, xüsusilə Azərbaycan xalq pedaqogikası materiallarına uşaqların təlimi, təhsili və milli tərbiyəsi baxımından yanaşmaları faktlarının Kamal Camalov tərəfindən ilk olaraq aşkara çıxarması məni çox maraqlandırırdı. Üçüncüsü, dəyərli tədqiqat əsərlərinin təqdir olunmasını şərəfli iş hesab etdiyim üçün əsər haqqında fikirlərimi aşağıdakı kimi ipə-sapa düzməyə başladım.
Bu dəyərli əsər haqqında danışarkən öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi boyunca gənc nəslin tərbiyəsi ilə bağlı zəngin pedaqoji fikirlər toplanmışdır.Bu mənəvi-əxlaqi və pedaqoji sərvətləri öyrənmək, onları pedaqoji təfəkkürün süzgəcindən keçirib müasir gəncliyin tərbiyəsində istifadə etmək, məktəb təcrübəsinə gətirmək tədqiqatçı alimlərimizi həmişə düşündürmüşdür.Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti xüsusi maraq doğurur. Dərs vəsaiti mollanəsrəddinçilər kimi (Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Ömər Faiq Nemanzadə, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Salman Mümtaz, Məmməd Səid Ordubadi, Əliqulu Qəmküsar, Qurbanəli Şərifzadə, Mirzə Məhəmməd (Hatif) Axundov, Əli Razi Şəmsizadə, Üzeyir Hacıbəyov, Mirzə Əli Möcüz və b.) görkəmli şəxsiyyətlərin pedaqoji ideyalarının və ya görüşlərinin araşdırılmasına həsr olunmaqla yanaşı, həm də pedaqoji fikir tariximizin indiyə qədər boş qalan bir hissəsini doldurmağa və beləliklə zənginləşdirməyə xidmət edir. Mollanəsrəddinçilərin ümumi təhsil, məktəb, təlim məsələləri, ana dilinin tədrisi, müəllim-tərbiyəçi şəxsiyyəti ilə bağlı fikirləri təhlil predmetinə çevrilir.Mollanəsrəddinçilərin nəzəri irsindəki ideyalar elmi pedaqoji aspektdən təhlil olunur.Bu zaman alimin elmə gətirdiyi yeniliklər diqqəti cəlb edir.Kitabda Kamal Camalovun birinci yeniliyi maarifçi mollanəsrəddinçilərin ana dilinin tədrisi uğrunda apardıqları mübarizə modelini yaratması və onun pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən dəyərli faktlar sistemi kimi işləməsidir. Kitabda ikinci yenilik nadanlıq, avamlıq, dindarlıq mühitində maarifçi mollanəsrəddinçilərin mütərəqqi məktəb təhsilinin qurulması uğrunda apardıqları mübarizənin fonunda onların səmərəli fəaliyyətlərinin elmi-pedaqoji kontekstdə işlənməsi və sistem halında verilməsidir. Üçüncü yenilik mollanəsrəddinçi maarifçilərin yeni insan tərbiyəsinə, müasir təhsil quruculuğuna xidmət edəcək mütərəqqi ruhlu, milli və ümumbəşəri dəyərlərə əsaslanan bilik, bacarıq və vərdişlər sistemini yetişən nəslə çatdırmağa qadir olan müəllim korpusunun yaradılması uğrunda fəaliyyətlərin elmi, pedaqoji məzmunu ilə bağlı dəyərli fikirlərinin toplanaraq ümumiləşdirilməsindən ibarətdir.
Tədqiqatın dördüncü yeniliyi Azərbaycan xalq pedaqogikası materialları ilə bağlı bu vaxta qədər deyilməyənlərin mollanəsrəddinçilərin timsalında qruplaşdırılaraq sistem halında kitabda verilməsidir.
Yeri gəlmişkən demək lazımdır ki, Azərbaycan xalq pedaqogikası ilə bağlı ölkəmizdə ilk tədqiqatları professor Əliheydər Həşimov aparmış və ilk milli etnopedaqogikamızı yaratmışdır.Lakin ondan sonra etnopedaqogika sahəsində tədqiqat aparanların demək olar ki, hamısı Əliheydər Həşimova istinad etmişlər.Naxçıvan Muxtar Respublikasında etnopedaqogika ilə bağlı tədqiqat aparan tədqiqatçılar da var. Məsələn İsmayıl Əliyev etnopedaqogika sahəsində bir qədər geniş tədqiqat aparsa da yalnız Ə.Həşimovun dediklərindən kənara çıxa bilməmiş və Naxçıvan etnopedaqogikası barədə söhbət açmamış, ya da deyilənləri təkrar etmişdir.
Kamal Camalov tərəfindən mollanəsrəddinçi maarifçilərin yaradıcılığındakı etnopedaqoji materialların sırf milli təlim, məktəb təhsili, ailə və övlad tərbiyəsi, xüsusilə cinsi tərbiyə ilə bağlı olan nümunələrinin toplanılaraq araşdırılması və xalqın maarifləndirilməsi naminə təhlilə cəlb edilməsi isə daha samballı elmi yeniliklər kimi dəyərləndirilməlidir.
Elmi yeniliklərlə zəngin olan bu kitabın fəsillərini nəzərdən keçirdikcə həmin yenilikləri özündə səciyyələndirən dəyərli faktlarla daha yaxından tanış olmaq mümkündür.
“Ana dilinin tədrisi uğrunda mollanəsrəddinçilərin rolu və fəaliyyəti” adlanan birinci fəsildə tədqiqatçı-alim Kamal Camalov haqlı olaraq mollanəsrəddinçilərin sevimli ana dilinin saflaşdırılması naminə ana dilinin millivəmütərəqqi ruhda tədrisi barədəki fikirlərini mədəni inqilabın ən başlıca tərkib hissəsi kimi vermişdir. Bu mədəni inqilabı mollanəsrəddinçilərin milli məfkurəsinin məhsulu kimi təqdim etməsini müəllifin ən uğurlu tapıntılarından hesab etmək olar.Çünki mollanəsrəddinçilərin pedaqoji ideyalarının və maarifçilik görüşlərinin əsas leytmotivini təlimin ana dilində aparılması, ana dilində dərsliklərin hazırlanması, milli dilə münasibət məsələsi təşkil etmişdir.Fikrimizcə, Kamal Camalov mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında ana dilinin gözəlliklərini, üstünlüklərini, milli səmərəli tədrisinin əhəmiyyəti haqqındakı ideyalarının əsil ruhunu tuta bilmiş, bu ideyaların bu gün də istifadə üçün aktual olduğunu elmi dəlillərlə sübut edə bilmişdir.Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin təlimi ana dilində aparmaq, dərslik və dərs vəsaitləri hazırlamaq, proqramlar tərtib etmək kimi fikirlərini təqdir etmiş və Azərbaycan dili təlimi uğrunda mətbuatın yaranmasını şərtləndirən ictimai-mədəni şəraiti səciyyələndirmişdir.
Maraqlı cəhət odur ki, mollanəsrəddinçilərin təlim, tərbiyə, təhsil və məktəblə bağlı ideyaları dövrün pedaqoji hərəkatından ayrılıqda deyil, onunla vəhdətdə verilir, dövrün ictimai-siyasi hadisələri fonunda səciyyələndirilir.Mollanəsrəddinçilərin fikirləri sadəcə təsvir olunmur, təhlil olunur, ümumiləşdirilir.Məsələn; Kamal müəllim mollanəsrəddinçilərin müəllimlə bağlı fikirlərini konkret olaraq iyirmi müddəada şərh edir. Bunlardan bir neçəsinə nəzər salaq: müəllim məktəbdə və ümumiyyətlə, maarif sahəsində ən mühüm sima olmalıdır; müəllimin əqidəsi – uşağın əqidəsinin təşəkkül etməsinə kömək etməlidir; müəllim yüksək ümumi və ixtisas hazırlığı ilə yanaşı, həm də yüksək əxlaqi və mədəni səviyyəyə malik olmalıdır; müəllim uşaqları təbiət və cəmiyyət haqqında mümkün qədər dərin və hərtərəfli biliklərlə silahlandırmalı, onlarda doğru və tez düşünmək qabiliyyətini inkişaf etdirməlidir; müəllim xalq yolunda fədakarlıqla çalışmalıdır; müəllim yüksək elmi səviyyəyə, təşəbbüskarlığa, ciddiliyə malik olmalıdır; müəllim uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini, qabiliyyətlərini nəzərə almalıdır; müəllim uşaqların istək və arzularnı, bacarıqlarını, maraq və meyllərini öyrənməli, təlim-tərbiyə prosesində nəzərə almalıdır; müəllim şagirdlərini sevməli, onlarla xoş ünsiyyət saxlamalıdır; müəllim şagirdlərin təlim-tərbiyəsində valideynlərə köməklik göstərməlidir; müəllimin şagirdlərə verdiyi tələb onların yaş xüsusiyyətlərinə uyğun və aydın olmalıdır; müəllim səbirli, təmkinli olmalı, mühitin etinasızlığına diqqət verməlidir; müəllim hazırlığı darülmüəllimdə, ruhani hazırlığı isə darülelmdə aparılmalıdır; müəllim yüksək mənəviyyatlı, vicdanlı, namuslu, əfəndi bir şəxs olmalıdır; müəllim təlim-tərbiyə sirlərinə, pedaqoji ustalığa yiyələnməli, öz işini ləyaqətlə yerinə yetirməyi bacarmalıdır; müəllim xalqın ümumi tərəqqisi və maariflənməsinə çalışmalı, vətən uğrunda malını, canını əsirgəməməlidir. Göründüyü kimi, bu fikirlər çox dəyərli fikirlərdir.Hansı ki, bu fikirlərin hər birini pedaqogika dərsliklərinə, dərs vəsaitlərinə pedaqoji tələblər, ümumpedaqoji prinsiplər, öyüdlər, nəsihətlər şəklində daxil edərək didaktik materiallar şəklində istifadə etmək olar.
Kamal müəllim tərəfindən mollanəsrəddinçilərin gənc nəslin əqli və əxlaqi inkişafında uşaq ədəbiyyatına olan münasibətini, həmçinin mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında xalq pedaqogikası nümunələrinin yeri, rolu, əhəmiyyəti məsələləri də yaxşı işıqlandırılmışdır. Bu baxımdan kitabda mollanəsrəddinçilərin nağıllar, tapmacalar, bayatılar, xalq mahnıları, mövsüm-mərasim nəğmələri, aşıq şeirləri, dastanlar, xalq tamaşaları və s.bu kimi etnopedaqoji nümunələrin yetişən nəslin nümayəndələrinə, eləcə də xalq kütlələrinə mənəvi keyfiyyətlər aşılamaq imkanları barədəki fikirlərinin təhlilə cəlb edilməsi təqdirəlayiqdir. Tədqiqatçı tərəfindən qeyd edilir ki, mollanəsrəddinçilər Azərbaycan təhsilinin Avropanın və bütövlükdə dünyanın qabaqcıl ölkələri ilə inteqrasiya olunması sahəsində uğurlu addımlar atmışlar.
“Xalqa, vətənə, ailəyə və əməyə münasibət mollanəsrəddinçilərin gözü ilə” adlı beşinci yarımfəsildə maarifçi mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı fikirləri sistemləşdirilir, ümumiləşdirilir və müasir məktəb təcrübəsində istifadə imkanları üzə çıxarılır. Mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı ideyalarının Rusiya və Avropanın klassik pedaqoqlarının, ilk növbədə dünya pedaqoji elminin banisi Yan Amos Komenski, İohan Henrix Pestalossi, Rusiyada elmi-pedaqoji fikrin görkəmli nümayəndəsi olan Konstantin Dimitriyeviç Uşinski kimi mütəfəkkirlərin fikirləri ilə səsləşməsi məsələsi kitab müəllifi tərəfindən yaxşı təqdir olunur. Müəllif göstərir ki, mollanəsrəddinçilərə görə, tərbiyənin məqsədi saf əxlaqa malik ağıllı, kamil və vətənpərvər insan tərbiyə etməkdən ibarətdir.
Mollanəsrəddinçilərin felyetonları, satirik şeirləri bütöv bir pedaqoji sistemdir ki, burada da tərbiyə məsələləri önəmli yer tutur.Kamal müəllim kitabda çox böyük ustalıqla mənəvi-əxlaqi kamilliyə və insani davranışa çağırış, əxlaqi keyfiyyətlərin təbliği, vətənpərvərlik, humanizm, əmək tərbiyəsi, ailə tərbiyəsi ilə bağlı fikirləri sistemləşdirir. Bu məqsədlə mollanəsrəddinçilərin “Ata nəsihəti”, “Uşaqlara”, “Həyatın gopgopuna cavab”, “Oğlum”, “Ata-oğul”, “Olmur-olmasın”, “Bəxtəvər”, “Üç arvad”, “Ziyafət”, “Arzu”, “Məsləhət”, “Zina”, “Nuxadan”, “Nənə və qızların cavabı”, “Uşaq və pul”, “Uşaqlarımız”, “Üsuli-tərbiyə”, “Artistlər”, “Doğru”, “İki alma” və sair kimi əsərləri pedaqoji aspektdən təhlilə cəlb olunur. K.Camalov qeyd edir ki, mollanəsrəddinçilər ailə tərbiyəsinin düzgün qurulmasında təhsilin, elmin, məktəbin roluna böyük qiymət vermişlər.Onların fikrincə savad həm uşağa və həm də ona tərbiyə verən valideynə, xüsusən analara lazımdır.Bu barədə jurnal çoxlu felyeton, hekayə, məqalə və yazılar vermişdir. Ailə tərbiyəsində qadınların roluna böyük yer verən “Molla Nəsrəddin” jurnalı qeyd edirdi ki, qadının savadsız qalması, onun cəmiyyətdən təcrid edilib evin dörd divarı arasında dustaq olması, xalqımızın tərəqqisinin və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə olunmasının qarşısını alır. Ona görə də xalqımızın inkişafı və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə edilməsi üçün qadınlarımızın məktəblərə cəlb edilib savadlı olması əsas məsələdir.Valideynlər uşaqlarına kiçik yaşlarından başa salırdılar ki, oğlanlarla qızların, kişilərlə qadınların bir yerdə oxuması, bir məclisdə oturub söhbət etməsi, qızlarla oğlanların bir yerdə oynaması və s. Allah tərəfindən qadağan edilmişdir. Kişilər qadınlardan yüksəkdə dururlar, kişilər qadınlara naməhrəmdirlər, kişinin bir payı qadının iki payına bərabərdir; “arvadın saçı uzun olar, ağlı gödək”, “arvada sirr vermə” və s. O zamanlar ailədə nəinki ata-ana uşağı tərbiyə edirdi, bundan başqa evdə olan qoca nənələr də bu məsələyə qarışır, ata-baba tərəfindən vaxtı ilə onlara öyrədilənləri onlar da kiçik qızlarına öyrədirdilər. Onlar uşağı başa salmağa çalışırdılar ki, Allahın buyurduqlarına qarşı çıxmaq, onu dəyişdirməyə təşəbbüs göstərmək, onun iradəsinə əks çıxmaq deməkdir.Bütün bunlara rəğmən mollanəsrəddinçilər cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsi məsələsinə ciddi cəhd göstərirdilər. Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin öz yazılarında cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsinə cəhd göstərmələrini təhlilə cəlb edərək, haqlı olaraq qeyd edir ki, deməli bu gün akademik pedaqogikada tərbiyənin tərkib hissələri içərisində yer alan “cinsi tərbiyə” məsələləri hələ o zamanlar mollanəsrəddinçiləri dərindən düşündürmüşdür. Mollanəsrəddinçilərin ailə tərbiyəsi haqqında fikirləri tədqiqatçı tərəfindən müvəffəqiyyətlə işlənmişdir.Xüsusilə, ailə tərbiyəsinin xüsusiyyətləri, ailədə ananın müstəsna rolu barədə “Molla Nəsrəddin” jurnalını və ya mollanəsrəddinçilərin ideya görüşlərini düzgün ümumiləşdirməsi Kamal müəllimin həm mövzuya yaxından bələd olduğuna, həm öz yeni ideyaları ilə pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən tədqiqatçı alim kimi yetişməsinə, həm də müasir pedaqogika elminin aparıcı simalarından birinə çevrilməsinə dəlalət edir.
Ümidvarıq ki, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru, dosent Kamal Camalovun suallar və tapşırıqlar əsasında hazırladığı “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaitindən magistrantlar, doktorantlar, dissertantlar, bir sözlə pedaqoji aspektdə tədqiqat aparanlar daha çox faydalanacaqlar. Eyni zamanda, məktəb rəhbərləri, fənn müəllimləri, valideynlər və tərbiyəçilər də bu dəyərli kitabdan yararlana biləcəklər. Jurnalistlərin isə bu əsərlə tanışolmaları çox vacibdir. Müasir dövrün jurnalistləri bu əsəri oxumaqla vaxtilə jurnal əməkdaşları olmuş mollanəsrəddinçilərin ən təhlükəli təqiblərə sinə gərərək xalqın maariflənməsi, tərəqqisi naminə gördükləri bənzərsiz işlərin sonralar necə səmərə verməsi ilə tanış olsalar guman edirik ki, onlar da cəmiyyətin əxlaqının saflaşması istiqamətində orijinal yazılar yazmağa rəvac verərlər.
Beləliklə, fürsətdən istifadə edib Kamal Camalovu Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş elmlər doktorluğu diplomunu alması münasibətilə də təbrik edir və elmi-yaradıcılıq işlərində bir daha yeni-yeni uğurlar arzulayıram.
FƏRAHİM SADIQOV,
Pedaqogika elmləri doktoru, professor
Baxış sayı: 1 148
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-03-2021 01:54 | Bölmə: Ədəbiyyat
Gənc tədqiqatçı, pedaqogika elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, Azərbaycan Respublikası Təhsil Şurasının üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və siyasi xadim Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti haqqında bir oxucu kimi qısa qeydlərimi demək istəyirəm. Niyə? Birincisi, ona görə ki, tədqiqatçılıq qabiliyyətinə və uğurlu gələcəyinə inandığım Kamal Camalovun mollanəsrəddinçilərin ailə və övlad tərbiyəsinə, yeni dərs üsuluna (dərsi-üsuli cədidə), təhsillənmədə cinsi münasibətlərin tənzimlənməsinə, bir sözlə mollanəsrəddinçi maarifçilərin pedaqoji görüşlərinə dair doktorluq dissertasiyası yazmasını və müdafiəyə hazırlaşmasını yaxşı bilirdim. Onu da bilirdim ki, Kamal Camalov bu vaxta qədər maarifçi mollanəsrəddinçilərlə bağlı heç kəsin toxunmadığı, bəlkə də toxuna bilmədiyi məsələləri layiqli şəkildə araşdırmış, çox dəyərli fundamental elmi-tədqiqat əsəri yazmışdır. İkincisi, həmin məsələlərin şərhində mollanəsrəddinçilərin bir çox problemləri əhatə etməsi, xüsusilə Azərbaycan xalq pedaqogikası materiallarına uşaqların təlimi, təhsili və milli tərbiyəsi baxımından yanaşmaları faktlarının Kamal Camalov tərəfindən ilk olaraq aşkara çıxarması məni çox maraqlandırırdı. Üçüncüsü, dəyərli tədqiqat əsərlərinin təqdir olunmasını şərəfli iş hesab etdiyim üçün əsər haqqında fikirlərimi aşağıdakı kimi ipə-sapa düzməyə başladım.
Bu dəyərli əsər haqqında danışarkən öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi boyunca gənc nəslin tərbiyəsi ilə bağlı zəngin pedaqoji fikirlər toplanmışdır.Bu mənəvi-əxlaqi və pedaqoji sərvətləri öyrənmək, onları pedaqoji təfəkkürün süzgəcindən keçirib müasir gəncliyin tərbiyəsində istifadə etmək, məktəb təcrübəsinə gətirmək tədqiqatçı alimlərimizi həmişə düşündürmüşdür.Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti xüsusi maraq doğurur. Dərs vəsaiti mollanəsrəddinçilər kimi (Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Ömər Faiq Nemanzadə, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Salman Mümtaz, Məmməd Səid Ordubadi, Əliqulu Qəmküsar, Qurbanəli Şərifzadə, Mirzə Məhəmməd (Hatif) Axundov, Əli Razi Şəmsizadə, Üzeyir Hacıbəyov, Mirzə Əli Möcüz və b.) görkəmli şəxsiyyətlərin pedaqoji ideyalarının və ya görüşlərinin araşdırılmasına həsr olunmaqla yanaşı, həm də pedaqoji fikir tariximizin indiyə qədər boş qalan bir hissəsini doldurmağa və beləliklə zənginləşdirməyə xidmət edir. Mollanəsrəddinçilərin ümumi təhsil, məktəb, təlim məsələləri, ana dilinin tədrisi, müəllim-tərbiyəçi şəxsiyyəti ilə bağlı fikirləri təhlil predmetinə çevrilir.Mollanəsrəddinçilərin nəzəri irsindəki ideyalar elmi pedaqoji aspektdən təhlil olunur.Bu zaman alimin elmə gətirdiyi yeniliklər diqqəti cəlb edir.Kitabda Kamal Camalovun birinci yeniliyi maarifçi mollanəsrəddinçilərin ana dilinin tədrisi uğrunda apardıqları mübarizə modelini yaratması və onun pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən dəyərli faktlar sistemi kimi işləməsidir. Kitabda ikinci yenilik nadanlıq, avamlıq, dindarlıq mühitində maarifçi mollanəsrəddinçilərin mütərəqqi məktəb təhsilinin qurulması uğrunda apardıqları mübarizənin fonunda onların səmərəli fəaliyyətlərinin elmi-pedaqoji kontekstdə işlənməsi və sistem halında verilməsidir. Üçüncü yenilik mollanəsrəddinçi maarifçilərin yeni insan tərbiyəsinə, müasir təhsil quruculuğuna xidmət edəcək mütərəqqi ruhlu, milli və ümumbəşəri dəyərlərə əsaslanan bilik, bacarıq və vərdişlər sistemini yetişən nəslə çatdırmağa qadir olan müəllim korpusunun yaradılması uğrunda fəaliyyətlərin elmi, pedaqoji məzmunu ilə bağlı dəyərli fikirlərinin toplanaraq ümumiləşdirilməsindən ibarətdir.
Tədqiqatın dördüncü yeniliyi Azərbaycan xalq pedaqogikası materialları ilə bağlı bu vaxta qədər deyilməyənlərin mollanəsrəddinçilərin timsalında qruplaşdırılaraq sistem halında kitabda verilməsidir.
Yeri gəlmişkən demək lazımdır ki, Azərbaycan xalq pedaqogikası ilə bağlı ölkəmizdə ilk tədqiqatları professor Əliheydər Həşimov aparmış və ilk milli etnopedaqogikamızı yaratmışdır.Lakin ondan sonra etnopedaqogika sahəsində tədqiqat aparanların demək olar ki, hamısı Əliheydər Həşimova istinad etmişlər.Naxçıvan Muxtar Respublikasında etnopedaqogika ilə bağlı tədqiqat aparan tədqiqatçılar da var. Məsələn İsmayıl Əliyev etnopedaqogika sahəsində bir qədər geniş tədqiqat aparsa da yalnız Ə.Həşimovun dediklərindən kənara çıxa bilməmiş və Naxçıvan etnopedaqogikası barədə söhbət açmamış, ya da deyilənləri təkrar etmişdir.
Kamal Camalov tərəfindən mollanəsrəddinçi maarifçilərin yaradıcılığındakı etnopedaqoji materialların sırf milli təlim, məktəb təhsili, ailə və övlad tərbiyəsi, xüsusilə cinsi tərbiyə ilə bağlı olan nümunələrinin toplanılaraq araşdırılması və xalqın maarifləndirilməsi naminə təhlilə cəlb edilməsi isə daha samballı elmi yeniliklər kimi dəyərləndirilməlidir.
Elmi yeniliklərlə zəngin olan bu kitabın fəsillərini nəzərdən keçirdikcə həmin yenilikləri özündə səciyyələndirən dəyərli faktlarla daha yaxından tanış olmaq mümkündür.
“Ana dilinin tədrisi uğrunda mollanəsrəddinçilərin rolu və fəaliyyəti” adlanan birinci fəsildə tədqiqatçı-alim Kamal Camalov haqlı olaraq mollanəsrəddinçilərin sevimli ana dilinin saflaşdırılması naminə ana dilinin millivəmütərəqqi ruhda tədrisi barədəki fikirlərini mədəni inqilabın ən başlıca tərkib hissəsi kimi vermişdir. Bu mədəni inqilabı mollanəsrəddinçilərin milli məfkurəsinin məhsulu kimi təqdim etməsini müəllifin ən uğurlu tapıntılarından hesab etmək olar.Çünki mollanəsrəddinçilərin pedaqoji ideyalarının və maarifçilik görüşlərinin əsas leytmotivini təlimin ana dilində aparılması, ana dilində dərsliklərin hazırlanması, milli dilə münasibət məsələsi təşkil etmişdir.Fikrimizcə, Kamal Camalov mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında ana dilinin gözəlliklərini, üstünlüklərini, milli səmərəli tədrisinin əhəmiyyəti haqqındakı ideyalarının əsil ruhunu tuta bilmiş, bu ideyaların bu gün də istifadə üçün aktual olduğunu elmi dəlillərlə sübut edə bilmişdir.Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin təlimi ana dilində aparmaq, dərslik və dərs vəsaitləri hazırlamaq, proqramlar tərtib etmək kimi fikirlərini təqdir etmiş və Azərbaycan dili təlimi uğrunda mətbuatın yaranmasını şərtləndirən ictimai-mədəni şəraiti səciyyələndirmişdir.
Maraqlı cəhət odur ki, mollanəsrəddinçilərin təlim, tərbiyə, təhsil və məktəblə bağlı ideyaları dövrün pedaqoji hərəkatından ayrılıqda deyil, onunla vəhdətdə verilir, dövrün ictimai-siyasi hadisələri fonunda səciyyələndirilir.Mollanəsrəddinçilərin fikirləri sadəcə təsvir olunmur, təhlil olunur, ümumiləşdirilir.Məsələn; Kamal müəllim mollanəsrəddinçilərin müəllimlə bağlı fikirlərini konkret olaraq iyirmi müddəada şərh edir. Bunlardan bir neçəsinə nəzər salaq: müəllim məktəbdə və ümumiyyətlə, maarif sahəsində ən mühüm sima olmalıdır; müəllimin əqidəsi – uşağın əqidəsinin təşəkkül etməsinə kömək etməlidir; müəllim yüksək ümumi və ixtisas hazırlığı ilə yanaşı, həm də yüksək əxlaqi və mədəni səviyyəyə malik olmalıdır; müəllim uşaqları təbiət və cəmiyyət haqqında mümkün qədər dərin və hərtərəfli biliklərlə silahlandırmalı, onlarda doğru və tez düşünmək qabiliyyətini inkişaf etdirməlidir; müəllim xalq yolunda fədakarlıqla çalışmalıdır; müəllim yüksək elmi səviyyəyə, təşəbbüskarlığa, ciddiliyə malik olmalıdır; müəllim uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini, qabiliyyətlərini nəzərə almalıdır; müəllim uşaqların istək və arzularnı, bacarıqlarını, maraq və meyllərini öyrənməli, təlim-tərbiyə prosesində nəzərə almalıdır; müəllim şagirdlərini sevməli, onlarla xoş ünsiyyət saxlamalıdır; müəllim şagirdlərin təlim-tərbiyəsində valideynlərə köməklik göstərməlidir; müəllimin şagirdlərə verdiyi tələb onların yaş xüsusiyyətlərinə uyğun və aydın olmalıdır; müəllim səbirli, təmkinli olmalı, mühitin etinasızlığına diqqət verməlidir; müəllim hazırlığı darülmüəllimdə, ruhani hazırlığı isə darülelmdə aparılmalıdır; müəllim yüksək mənəviyyatlı, vicdanlı, namuslu, əfəndi bir şəxs olmalıdır; müəllim təlim-tərbiyə sirlərinə, pedaqoji ustalığa yiyələnməli, öz işini ləyaqətlə yerinə yetirməyi bacarmalıdır; müəllim xalqın ümumi tərəqqisi və maariflənməsinə çalışmalı, vətən uğrunda malını, canını əsirgəməməlidir. Göründüyü kimi, bu fikirlər çox dəyərli fikirlərdir.Hansı ki, bu fikirlərin hər birini pedaqogika dərsliklərinə, dərs vəsaitlərinə pedaqoji tələblər, ümumpedaqoji prinsiplər, öyüdlər, nəsihətlər şəklində daxil edərək didaktik materiallar şəklində istifadə etmək olar.
Kamal müəllim tərəfindən mollanəsrəddinçilərin gənc nəslin əqli və əxlaqi inkişafında uşaq ədəbiyyatına olan münasibətini, həmçinin mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında xalq pedaqogikası nümunələrinin yeri, rolu, əhəmiyyəti məsələləri də yaxşı işıqlandırılmışdır. Bu baxımdan kitabda mollanəsrəddinçilərin nağıllar, tapmacalar, bayatılar, xalq mahnıları, mövsüm-mərasim nəğmələri, aşıq şeirləri, dastanlar, xalq tamaşaları və s.bu kimi etnopedaqoji nümunələrin yetişən nəslin nümayəndələrinə, eləcə də xalq kütlələrinə mənəvi keyfiyyətlər aşılamaq imkanları barədəki fikirlərinin təhlilə cəlb edilməsi təqdirəlayiqdir. Tədqiqatçı tərəfindən qeyd edilir ki, mollanəsrəddinçilər Azərbaycan təhsilinin Avropanın və bütövlükdə dünyanın qabaqcıl ölkələri ilə inteqrasiya olunması sahəsində uğurlu addımlar atmışlar.
“Xalqa, vətənə, ailəyə və əməyə münasibət mollanəsrəddinçilərin gözü ilə” adlı beşinci yarımfəsildə maarifçi mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı fikirləri sistemləşdirilir, ümumiləşdirilir və müasir məktəb təcrübəsində istifadə imkanları üzə çıxarılır. Mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı ideyalarının Rusiya və Avropanın klassik pedaqoqlarının, ilk növbədə dünya pedaqoji elminin banisi Yan Amos Komenski, İohan Henrix Pestalossi, Rusiyada elmi-pedaqoji fikrin görkəmli nümayəndəsi olan Konstantin Dimitriyeviç Uşinski kimi mütəfəkkirlərin fikirləri ilə səsləşməsi məsələsi kitab müəllifi tərəfindən yaxşı təqdir olunur. Müəllif göstərir ki, mollanəsrəddinçilərə görə, tərbiyənin məqsədi saf əxlaqa malik ağıllı, kamil və vətənpərvər insan tərbiyə etməkdən ibarətdir.
Mollanəsrəddinçilərin felyetonları, satirik şeirləri bütöv bir pedaqoji sistemdir ki, burada da tərbiyə məsələləri önəmli yer tutur.Kamal müəllim kitabda çox böyük ustalıqla mənəvi-əxlaqi kamilliyə və insani davranışa çağırış, əxlaqi keyfiyyətlərin təbliği, vətənpərvərlik, humanizm, əmək tərbiyəsi, ailə tərbiyəsi ilə bağlı fikirləri sistemləşdirir. Bu məqsədlə mollanəsrəddinçilərin “Ata nəsihəti”, “Uşaqlara”, “Həyatın gopgopuna cavab”, “Oğlum”, “Ata-oğul”, “Olmur-olmasın”, “Bəxtəvər”, “Üç arvad”, “Ziyafət”, “Arzu”, “Məsləhət”, “Zina”, “Nuxadan”, “Nənə və qızların cavabı”, “Uşaq və pul”, “Uşaqlarımız”, “Üsuli-tərbiyə”, “Artistlər”, “Doğru”, “İki alma” və sair kimi əsərləri pedaqoji aspektdən təhlilə cəlb olunur. K.Camalov qeyd edir ki, mollanəsrəddinçilər ailə tərbiyəsinin düzgün qurulmasında təhsilin, elmin, məktəbin roluna böyük qiymət vermişlər.Onların fikrincə savad həm uşağa və həm də ona tərbiyə verən valideynə, xüsusən analara lazımdır.Bu barədə jurnal çoxlu felyeton, hekayə, məqalə və yazılar vermişdir. Ailə tərbiyəsində qadınların roluna böyük yer verən “Molla Nəsrəddin” jurnalı qeyd edirdi ki, qadının savadsız qalması, onun cəmiyyətdən təcrid edilib evin dörd divarı arasında dustaq olması, xalqımızın tərəqqisinin və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə olunmasının qarşısını alır. Ona görə də xalqımızın inkişafı və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə edilməsi üçün qadınlarımızın məktəblərə cəlb edilib savadlı olması əsas məsələdir.Valideynlər uşaqlarına kiçik yaşlarından başa salırdılar ki, oğlanlarla qızların, kişilərlə qadınların bir yerdə oxuması, bir məclisdə oturub söhbət etməsi, qızlarla oğlanların bir yerdə oynaması və s. Allah tərəfindən qadağan edilmişdir. Kişilər qadınlardan yüksəkdə dururlar, kişilər qadınlara naməhrəmdirlər, kişinin bir payı qadının iki payına bərabərdir; “arvadın saçı uzun olar, ağlı gödək”, “arvada sirr vermə” və s. O zamanlar ailədə nəinki ata-ana uşağı tərbiyə edirdi, bundan başqa evdə olan qoca nənələr də bu məsələyə qarışır, ata-baba tərəfindən vaxtı ilə onlara öyrədilənləri onlar da kiçik qızlarına öyrədirdilər. Onlar uşağı başa salmağa çalışırdılar ki, Allahın buyurduqlarına qarşı çıxmaq, onu dəyişdirməyə təşəbbüs göstərmək, onun iradəsinə əks çıxmaq deməkdir.Bütün bunlara rəğmən mollanəsrəddinçilər cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsi məsələsinə ciddi cəhd göstərirdilər. Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin öz yazılarında cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsinə cəhd göstərmələrini təhlilə cəlb edərək, haqlı olaraq qeyd edir ki, deməli bu gün akademik pedaqogikada tərbiyənin tərkib hissələri içərisində yer alan “cinsi tərbiyə” məsələləri hələ o zamanlar mollanəsrəddinçiləri dərindən düşündürmüşdür. Mollanəsrəddinçilərin ailə tərbiyəsi haqqında fikirləri tədqiqatçı tərəfindən müvəffəqiyyətlə işlənmişdir.Xüsusilə, ailə tərbiyəsinin xüsusiyyətləri, ailədə ananın müstəsna rolu barədə “Molla Nəsrəddin” jurnalını və ya mollanəsrəddinçilərin ideya görüşlərini düzgün ümumiləşdirməsi Kamal müəllimin həm mövzuya yaxından bələd olduğuna, həm öz yeni ideyaları ilə pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən tədqiqatçı alim kimi yetişməsinə, həm də müasir pedaqogika elminin aparıcı simalarından birinə çevrilməsinə dəlalət edir.
Ümidvarıq ki, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru, dosent Kamal Camalovun suallar və tapşırıqlar əsasında hazırladığı “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaitindən magistrantlar, doktorantlar, dissertantlar, bir sözlə pedaqoji aspektdə tədqiqat aparanlar daha çox faydalanacaqlar. Eyni zamanda, məktəb rəhbərləri, fənn müəllimləri, valideynlər və tərbiyəçilər də bu dəyərli kitabdan yararlana biləcəklər. Jurnalistlərin isə bu əsərlə tanışolmaları çox vacibdir. Müasir dövrün jurnalistləri bu əsəri oxumaqla vaxtilə jurnal əməkdaşları olmuş mollanəsrəddinçilərin ən təhlükəli təqiblərə sinə gərərək xalqın maariflənməsi, tərəqqisi naminə gördükləri bənzərsiz işlərin sonralar necə səmərə verməsi ilə tanış olsalar guman edirik ki, onlar da cəmiyyətin əxlaqının saflaşması istiqamətində orijinal yazılar yazmağa rəvac verərlər.
Beləliklə, fürsətdən istifadə edib Kamal Camalovu Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş elmlər doktorluğu diplomunu alması münasibətilə də təbrik edir və elmi-yaradıcılıq işlərində bir daha yeni-yeni uğurlar arzulayıram.
FƏRAHİM SADIQOV,
Pedaqogika elmləri doktoru, professor
Baxış sayı: 1 148
Bölməyə aid digər xəbərlər
16-09-2025, 15:30
Azərbaycan və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentləri Şuşada Azərbaycanın tanınmış şəxsiyyətlərinin güllələnmiş heykəllərinə baxıblar
12-09-2025, 19:34
Ədliyyə Nazirliyi yazıçı Topol və daha üç nəfəri xarici agentlərin reyestrinə daxil edib
25-08-2025, 18:34
HÜSEYN ARİFLƏ İSMAYIL İMANZADƏNİN CƏBRAYIL SƏRGÜZƏŞTLƏRİ
12-08-2025, 23:11
Haqqdan yanan çıraq- Vüqar Vüqarlı-70
31-07-2025, 16:40
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu növbəti layihəsinə yekun vurub
17-07-2025, 08:33
Lev Tolstoyun şəxsi əşyaları ilk dəfə Saxalində təqdim olunacaq
15-06-2025, 20:02
Sumqayıtda şairə-jurnalist İlhamə Məhəmmədqızının 55 illik yubileyi qeyd olundu-VİDEO+FOTOLAR
11-06-2025, 11:03
38 yaşlı şairə vəfat edib
3-06-2025, 07:39
DƏYƏRLİ ŞAİRİN YENİ SÖZ SOVQATI- TARİYEL ABBASLI
31-05-2025, 16:06
Sumqayıtda şair Rafiq Yusifoğlunun 75 illik yubileyinə həsr olunmuş ədəbi bədii gecə keçirildi-VİDEO+FOTOLAR
31-05-2025, 15:15
Ukraynada ABŞ yazıçısının 30 min kitabı rus mafiyasını “romantikləşdirdiyinə” görə məhv edilib
17-05-2025, 18:21
Türkiyə Ədəbiyyat Vəqfi Sumqayıtda-Kitab təqdimatı və mükafatlandırma-VİDEO+FOTOLAR
9-05-2025, 10:00
Azərbaycan Hərb Tarixi Muzeyində “Böyük Qələbənin varisləri” kitabının təqdimatı keçirilib
8-05-2025, 23:12
"Azərbaycan" jurnalının kollektivi oxucularla görüşüb-VİDEO+FOTOLAR
7-05-2025, 10:44
Sumqayıt şəhərində Güləmail Muradın "Beş Ulduz" adlı kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
2-05-2025, 10:58
ŞAHLAR GÖYTÜRKÜN ALİM – ŞAİR– VƏTƏNDAŞ MİSSİYASI-Vüqar Əhməd
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb