23:44 / 19-04-2025
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Ordubadda seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib FOTO
23:40 / 19-04-2025
Əlil məmur tərəfindən təhqir olunduqdan sonra prokurora şikayət ed
23:07 / 19-04-2025
Bahalı iPhone oğurlamaqda ittiham olunan qaraçı dəstəsi həbs edilib
22:02 / 19-04-2025
20-ci mərtəbədən yıxılan qız sağ qalıb
21:58 / 19-04-2025
Dzyuba “Spartak”a qol vurdu və aslanlı köynək göstərdi
21:51 / 19-04-2025
Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi Pasxa atəşkəsinə cavab verib
21:46 / 19-04-2025
Buzdan yıxılan uşağın meyiti tapılıb
21:43 / 19-04-2025
Belçikalı velosipedçi 9 Mayı qeyd etmək üçün Moskva vasitəsilə Şanxaya gedir
21:22 / 19-04-2025
Vüqar Rəhimzadə: " Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Ümummilli Liderin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir"
21:19 / 19-04-2025
Tümen vilayətinin 4 sakini Ukrayna əsirliyindən qayıdıb
21:08 / 19-04-2025
ABŞ və İran gələcək nüvə sazişinin məqsədləri barədə razılığa gəliblər
21:05 / 19-04-2025
Fəhləsini öldürərək cəsədi dərədə gizlədib
21:00 / 19-04-2025
Rus Pravoslav Kilsəsi Putinin elan etdiyi Pasxa atəşkəsini alqışlayır
20:56 / 19-04-2025
Vyetnam hərbçiləri Böyük Qələbə paradında iştirak edəcəklər
09:47 / 19-04-2025
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
09:42 / 19-04-2025
Tayvan, Tayvan boğazının orta xəttini keçən 13 Çin təyyarəsini aşkar edib
09:37 / 19-04-2025
Pakistan sakini: "Günəş panelləri quraşdırdıqdan sonra onun hesabı 3 dəfə azalıb"
09:33 / 19-04-2025
10-cu mərtəbədən yıxılan tikinti torunun sayəsində sağ qalıb
09:29 / 19-04-2025
Dövlət Departamenti: Avropa başa düşməlidir ki, ABŞ Ukraynada sülh axtarışını dayandıra bilər
09:22 / 19-04-2025
Vəkil Gürol: "Türkiyə fövqəladə vəziyyətdən sonra "Azimut"dan xərclər üçün təzminat tələb edə bilər
09:08 / 19-04-2025
Yeniyetmə qayadan yıxılaraq ölüb
23:31 / 18-04-2025
Naməlum silahlı şəxslər 11 xoruz döyüşçünü güllələyiblər
23:23 / 18-04-2025
Arxiyepiskop Markellin Moldovanı tərk edərək Müqəddəs Atəş üçün Yerusəlimə getməsinə icazə verilməyib
21:06 / 18-04-2025
Belçika Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmisi Rusiya tədqiqat gəmisini izləyir
20:53 / 18-04-2025
42 yaşlı qadın ikili orqan transplantasiyasından sonra uşaq dünyaya gətirib
20:50 / 18-04-2025
Professor Fenenko hesab edir ki, amerikalılar Ukraynanı silahlandırmaqdan əl çəkməyəcəklər
20:44 / 18-04-2025
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
20:35 / 18-04-2025
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
20:32 / 18-04-2025
Narışkin: "Qərb Əfqanıstanda qeyri-sabitliyi qorumağa çalışır"
10:56 / 18-04-2025
Cənubi Qafqazın sabitliyinin təmin olunmasında Azərbaycan-Gürcüstan əlaqələrinin rolu-Səyavuş Qasımov
10:27 / 18-04-2025
Kolumbiyanın şimalında naməlum şəxslər neft boru kəmərini partladıb, sızma meydana gəlib
10:11 / 18-04-2025
Bazarda baş verən yanğında 6 nəfər xəsarət alıb
10:08 / 18-04-2025
Üç öldürülmüş uşağın atası dördüncü uşağa işgəncə verdiyinə görə həbs edilib
10:01 / 18-04-2025
Baş verən yanğında 3 nəfər xəsarət alıb
KAMAL CAMALOV DƏYƏRLİ TƏDQİQAT ƏSƏRLƏRİ İLƏ MÜASİR PEDAQOGİKA ELMİNİN APARICI SİMALARINDAN BİRİNƏ ÇEVRİLƏN TƏDQİATÇI ALİMDİR-FƏRAHİM SADIQOV
Tarix: 18-03-2021 01:54 | Bölmə: Ədəbiyyat
Gənc tədqiqatçı, pedaqogika elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, Azərbaycan Respublikası Təhsil Şurasının üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və siyasi xadim Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti haqqında bir oxucu kimi qısa qeydlərimi demək istəyirəm. Niyə? Birincisi, ona görə ki, tədqiqatçılıq qabiliyyətinə və uğurlu gələcəyinə inandığım Kamal Camalovun mollanəsrəddinçilərin ailə və övlad tərbiyəsinə, yeni dərs üsuluna (dərsi-üsuli cədidə), təhsillənmədə cinsi münasibətlərin tənzimlənməsinə, bir sözlə mollanəsrəddinçi maarifçilərin pedaqoji görüşlərinə dair doktorluq dissertasiyası yazmasını və müdafiəyə hazırlaşmasını yaxşı bilirdim. Onu da bilirdim ki, Kamal Camalov bu vaxta qədər maarifçi mollanəsrəddinçilərlə bağlı heç kəsin toxunmadığı, bəlkə də toxuna bilmədiyi məsələləri layiqli şəkildə araşdırmış, çox dəyərli fundamental elmi-tədqiqat əsəri yazmışdır. İkincisi, həmin məsələlərin şərhində mollanəsrəddinçilərin bir çox problemləri əhatə etməsi, xüsusilə Azərbaycan xalq pedaqogikası materiallarına uşaqların təlimi, təhsili və milli tərbiyəsi baxımından yanaşmaları faktlarının Kamal Camalov tərəfindən ilk olaraq aşkara çıxarması məni çox maraqlandırırdı. Üçüncüsü, dəyərli tədqiqat əsərlərinin təqdir olunmasını şərəfli iş hesab etdiyim üçün əsər haqqında fikirlərimi aşağıdakı kimi ipə-sapa düzməyə başladım.
Bu dəyərli əsər haqqında danışarkən öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi boyunca gənc nəslin tərbiyəsi ilə bağlı zəngin pedaqoji fikirlər toplanmışdır.Bu mənəvi-əxlaqi və pedaqoji sərvətləri öyrənmək, onları pedaqoji təfəkkürün süzgəcindən keçirib müasir gəncliyin tərbiyəsində istifadə etmək, məktəb təcrübəsinə gətirmək tədqiqatçı alimlərimizi həmişə düşündürmüşdür.Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti xüsusi maraq doğurur. Dərs vəsaiti mollanəsrəddinçilər kimi (Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Ömər Faiq Nemanzadə, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Salman Mümtaz, Məmməd Səid Ordubadi, Əliqulu Qəmküsar, Qurbanəli Şərifzadə, Mirzə Məhəmməd (Hatif) Axundov, Əli Razi Şəmsizadə, Üzeyir Hacıbəyov, Mirzə Əli Möcüz və b.) görkəmli şəxsiyyətlərin pedaqoji ideyalarının və ya görüşlərinin araşdırılmasına həsr olunmaqla yanaşı, həm də pedaqoji fikir tariximizin indiyə qədər boş qalan bir hissəsini doldurmağa və beləliklə zənginləşdirməyə xidmət edir. Mollanəsrəddinçilərin ümumi təhsil, məktəb, təlim məsələləri, ana dilinin tədrisi, müəllim-tərbiyəçi şəxsiyyəti ilə bağlı fikirləri təhlil predmetinə çevrilir.Mollanəsrəddinçilərin nəzəri irsindəki ideyalar elmi pedaqoji aspektdən təhlil olunur.Bu zaman alimin elmə gətirdiyi yeniliklər diqqəti cəlb edir.Kitabda Kamal Camalovun birinci yeniliyi maarifçi mollanəsrəddinçilərin ana dilinin tədrisi uğrunda apardıqları mübarizə modelini yaratması və onun pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən dəyərli faktlar sistemi kimi işləməsidir. Kitabda ikinci yenilik nadanlıq, avamlıq, dindarlıq mühitində maarifçi mollanəsrəddinçilərin mütərəqqi məktəb təhsilinin qurulması uğrunda apardıqları mübarizənin fonunda onların səmərəli fəaliyyətlərinin elmi-pedaqoji kontekstdə işlənməsi və sistem halında verilməsidir. Üçüncü yenilik mollanəsrəddinçi maarifçilərin yeni insan tərbiyəsinə, müasir təhsil quruculuğuna xidmət edəcək mütərəqqi ruhlu, milli və ümumbəşəri dəyərlərə əsaslanan bilik, bacarıq və vərdişlər sistemini yetişən nəslə çatdırmağa qadir olan müəllim korpusunun yaradılması uğrunda fəaliyyətlərin elmi, pedaqoji məzmunu ilə bağlı dəyərli fikirlərinin toplanaraq ümumiləşdirilməsindən ibarətdir.
Tədqiqatın dördüncü yeniliyi Azərbaycan xalq pedaqogikası materialları ilə bağlı bu vaxta qədər deyilməyənlərin mollanəsrəddinçilərin timsalında qruplaşdırılaraq sistem halında kitabda verilməsidir.
Yeri gəlmişkən demək lazımdır ki, Azərbaycan xalq pedaqogikası ilə bağlı ölkəmizdə ilk tədqiqatları professor Əliheydər Həşimov aparmış və ilk milli etnopedaqogikamızı yaratmışdır.Lakin ondan sonra etnopedaqogika sahəsində tədqiqat aparanların demək olar ki, hamısı Əliheydər Həşimova istinad etmişlər.Naxçıvan Muxtar Respublikasında etnopedaqogika ilə bağlı tədqiqat aparan tədqiqatçılar da var. Məsələn İsmayıl Əliyev etnopedaqogika sahəsində bir qədər geniş tədqiqat aparsa da yalnız Ə.Həşimovun dediklərindən kənara çıxa bilməmiş və Naxçıvan etnopedaqogikası barədə söhbət açmamış, ya da deyilənləri təkrar etmişdir.
Kamal Camalov tərəfindən mollanəsrəddinçi maarifçilərin yaradıcılığındakı etnopedaqoji materialların sırf milli təlim, məktəb təhsili, ailə və övlad tərbiyəsi, xüsusilə cinsi tərbiyə ilə bağlı olan nümunələrinin toplanılaraq araşdırılması və xalqın maarifləndirilməsi naminə təhlilə cəlb edilməsi isə daha samballı elmi yeniliklər kimi dəyərləndirilməlidir.
Elmi yeniliklərlə zəngin olan bu kitabın fəsillərini nəzərdən keçirdikcə həmin yenilikləri özündə səciyyələndirən dəyərli faktlarla daha yaxından tanış olmaq mümkündür.
“Ana dilinin tədrisi uğrunda mollanəsrəddinçilərin rolu və fəaliyyəti” adlanan birinci fəsildə tədqiqatçı-alim Kamal Camalov haqlı olaraq mollanəsrəddinçilərin sevimli ana dilinin saflaşdırılması naminə ana dilinin millivəmütərəqqi ruhda tədrisi barədəki fikirlərini mədəni inqilabın ən başlıca tərkib hissəsi kimi vermişdir. Bu mədəni inqilabı mollanəsrəddinçilərin milli məfkurəsinin məhsulu kimi təqdim etməsini müəllifin ən uğurlu tapıntılarından hesab etmək olar.Çünki mollanəsrəddinçilərin pedaqoji ideyalarının və maarifçilik görüşlərinin əsas leytmotivini təlimin ana dilində aparılması, ana dilində dərsliklərin hazırlanması, milli dilə münasibət məsələsi təşkil etmişdir.Fikrimizcə, Kamal Camalov mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında ana dilinin gözəlliklərini, üstünlüklərini, milli səmərəli tədrisinin əhəmiyyəti haqqındakı ideyalarının əsil ruhunu tuta bilmiş, bu ideyaların bu gün də istifadə üçün aktual olduğunu elmi dəlillərlə sübut edə bilmişdir.Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin təlimi ana dilində aparmaq, dərslik və dərs vəsaitləri hazırlamaq, proqramlar tərtib etmək kimi fikirlərini təqdir etmiş və Azərbaycan dili təlimi uğrunda mətbuatın yaranmasını şərtləndirən ictimai-mədəni şəraiti səciyyələndirmişdir.
Maraqlı cəhət odur ki, mollanəsrəddinçilərin təlim, tərbiyə, təhsil və məktəblə bağlı ideyaları dövrün pedaqoji hərəkatından ayrılıqda deyil, onunla vəhdətdə verilir, dövrün ictimai-siyasi hadisələri fonunda səciyyələndirilir.Mollanəsrəddinçilərin fikirləri sadəcə təsvir olunmur, təhlil olunur, ümumiləşdirilir.Məsələn; Kamal müəllim mollanəsrəddinçilərin müəllimlə bağlı fikirlərini konkret olaraq iyirmi müddəada şərh edir. Bunlardan bir neçəsinə nəzər salaq: müəllim məktəbdə və ümumiyyətlə, maarif sahəsində ən mühüm sima olmalıdır; müəllimin əqidəsi – uşağın əqidəsinin təşəkkül etməsinə kömək etməlidir; müəllim yüksək ümumi və ixtisas hazırlığı ilə yanaşı, həm də yüksək əxlaqi və mədəni səviyyəyə malik olmalıdır; müəllim uşaqları təbiət və cəmiyyət haqqında mümkün qədər dərin və hərtərəfli biliklərlə silahlandırmalı, onlarda doğru və tez düşünmək qabiliyyətini inkişaf etdirməlidir; müəllim xalq yolunda fədakarlıqla çalışmalıdır; müəllim yüksək elmi səviyyəyə, təşəbbüskarlığa, ciddiliyə malik olmalıdır; müəllim uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini, qabiliyyətlərini nəzərə almalıdır; müəllim uşaqların istək və arzularnı, bacarıqlarını, maraq və meyllərini öyrənməli, təlim-tərbiyə prosesində nəzərə almalıdır; müəllim şagirdlərini sevməli, onlarla xoş ünsiyyət saxlamalıdır; müəllim şagirdlərin təlim-tərbiyəsində valideynlərə köməklik göstərməlidir; müəllimin şagirdlərə verdiyi tələb onların yaş xüsusiyyətlərinə uyğun və aydın olmalıdır; müəllim səbirli, təmkinli olmalı, mühitin etinasızlığına diqqət verməlidir; müəllim hazırlığı darülmüəllimdə, ruhani hazırlığı isə darülelmdə aparılmalıdır; müəllim yüksək mənəviyyatlı, vicdanlı, namuslu, əfəndi bir şəxs olmalıdır; müəllim təlim-tərbiyə sirlərinə, pedaqoji ustalığa yiyələnməli, öz işini ləyaqətlə yerinə yetirməyi bacarmalıdır; müəllim xalqın ümumi tərəqqisi və maariflənməsinə çalışmalı, vətən uğrunda malını, canını əsirgəməməlidir. Göründüyü kimi, bu fikirlər çox dəyərli fikirlərdir.Hansı ki, bu fikirlərin hər birini pedaqogika dərsliklərinə, dərs vəsaitlərinə pedaqoji tələblər, ümumpedaqoji prinsiplər, öyüdlər, nəsihətlər şəklində daxil edərək didaktik materiallar şəklində istifadə etmək olar.
Kamal müəllim tərəfindən mollanəsrəddinçilərin gənc nəslin əqli və əxlaqi inkişafında uşaq ədəbiyyatına olan münasibətini, həmçinin mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında xalq pedaqogikası nümunələrinin yeri, rolu, əhəmiyyəti məsələləri də yaxşı işıqlandırılmışdır. Bu baxımdan kitabda mollanəsrəddinçilərin nağıllar, tapmacalar, bayatılar, xalq mahnıları, mövsüm-mərasim nəğmələri, aşıq şeirləri, dastanlar, xalq tamaşaları və s.bu kimi etnopedaqoji nümunələrin yetişən nəslin nümayəndələrinə, eləcə də xalq kütlələrinə mənəvi keyfiyyətlər aşılamaq imkanları barədəki fikirlərinin təhlilə cəlb edilməsi təqdirəlayiqdir. Tədqiqatçı tərəfindən qeyd edilir ki, mollanəsrəddinçilər Azərbaycan təhsilinin Avropanın və bütövlükdə dünyanın qabaqcıl ölkələri ilə inteqrasiya olunması sahəsində uğurlu addımlar atmışlar.
“Xalqa, vətənə, ailəyə və əməyə münasibət mollanəsrəddinçilərin gözü ilə” adlı beşinci yarımfəsildə maarifçi mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı fikirləri sistemləşdirilir, ümumiləşdirilir və müasir məktəb təcrübəsində istifadə imkanları üzə çıxarılır. Mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı ideyalarının Rusiya və Avropanın klassik pedaqoqlarının, ilk növbədə dünya pedaqoji elminin banisi Yan Amos Komenski, İohan Henrix Pestalossi, Rusiyada elmi-pedaqoji fikrin görkəmli nümayəndəsi olan Konstantin Dimitriyeviç Uşinski kimi mütəfəkkirlərin fikirləri ilə səsləşməsi məsələsi kitab müəllifi tərəfindən yaxşı təqdir olunur. Müəllif göstərir ki, mollanəsrəddinçilərə görə, tərbiyənin məqsədi saf əxlaqa malik ağıllı, kamil və vətənpərvər insan tərbiyə etməkdən ibarətdir.
Mollanəsrəddinçilərin felyetonları, satirik şeirləri bütöv bir pedaqoji sistemdir ki, burada da tərbiyə məsələləri önəmli yer tutur.Kamal müəllim kitabda çox böyük ustalıqla mənəvi-əxlaqi kamilliyə və insani davranışa çağırış, əxlaqi keyfiyyətlərin təbliği, vətənpərvərlik, humanizm, əmək tərbiyəsi, ailə tərbiyəsi ilə bağlı fikirləri sistemləşdirir. Bu məqsədlə mollanəsrəddinçilərin “Ata nəsihəti”, “Uşaqlara”, “Həyatın gopgopuna cavab”, “Oğlum”, “Ata-oğul”, “Olmur-olmasın”, “Bəxtəvər”, “Üç arvad”, “Ziyafət”, “Arzu”, “Məsləhət”, “Zina”, “Nuxadan”, “Nənə və qızların cavabı”, “Uşaq və pul”, “Uşaqlarımız”, “Üsuli-tərbiyə”, “Artistlər”, “Doğru”, “İki alma” və sair kimi əsərləri pedaqoji aspektdən təhlilə cəlb olunur. K.Camalov qeyd edir ki, mollanəsrəddinçilər ailə tərbiyəsinin düzgün qurulmasında təhsilin, elmin, məktəbin roluna böyük qiymət vermişlər.Onların fikrincə savad həm uşağa və həm də ona tərbiyə verən valideynə, xüsusən analara lazımdır.Bu barədə jurnal çoxlu felyeton, hekayə, məqalə və yazılar vermişdir. Ailə tərbiyəsində qadınların roluna böyük yer verən “Molla Nəsrəddin” jurnalı qeyd edirdi ki, qadının savadsız qalması, onun cəmiyyətdən təcrid edilib evin dörd divarı arasında dustaq olması, xalqımızın tərəqqisinin və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə olunmasının qarşısını alır. Ona görə də xalqımızın inkişafı və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə edilməsi üçün qadınlarımızın məktəblərə cəlb edilib savadlı olması əsas məsələdir.Valideynlər uşaqlarına kiçik yaşlarından başa salırdılar ki, oğlanlarla qızların, kişilərlə qadınların bir yerdə oxuması, bir məclisdə oturub söhbət etməsi, qızlarla oğlanların bir yerdə oynaması və s. Allah tərəfindən qadağan edilmişdir. Kişilər qadınlardan yüksəkdə dururlar, kişilər qadınlara naməhrəmdirlər, kişinin bir payı qadının iki payına bərabərdir; “arvadın saçı uzun olar, ağlı gödək”, “arvada sirr vermə” və s. O zamanlar ailədə nəinki ata-ana uşağı tərbiyə edirdi, bundan başqa evdə olan qoca nənələr də bu məsələyə qarışır, ata-baba tərəfindən vaxtı ilə onlara öyrədilənləri onlar da kiçik qızlarına öyrədirdilər. Onlar uşağı başa salmağa çalışırdılar ki, Allahın buyurduqlarına qarşı çıxmaq, onu dəyişdirməyə təşəbbüs göstərmək, onun iradəsinə əks çıxmaq deməkdir.Bütün bunlara rəğmən mollanəsrəddinçilər cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsi məsələsinə ciddi cəhd göstərirdilər. Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin öz yazılarında cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsinə cəhd göstərmələrini təhlilə cəlb edərək, haqlı olaraq qeyd edir ki, deməli bu gün akademik pedaqogikada tərbiyənin tərkib hissələri içərisində yer alan “cinsi tərbiyə” məsələləri hələ o zamanlar mollanəsrəddinçiləri dərindən düşündürmüşdür. Mollanəsrəddinçilərin ailə tərbiyəsi haqqında fikirləri tədqiqatçı tərəfindən müvəffəqiyyətlə işlənmişdir.Xüsusilə, ailə tərbiyəsinin xüsusiyyətləri, ailədə ananın müstəsna rolu barədə “Molla Nəsrəddin” jurnalını və ya mollanəsrəddinçilərin ideya görüşlərini düzgün ümumiləşdirməsi Kamal müəllimin həm mövzuya yaxından bələd olduğuna, həm öz yeni ideyaları ilə pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən tədqiqatçı alim kimi yetişməsinə, həm də müasir pedaqogika elminin aparıcı simalarından birinə çevrilməsinə dəlalət edir.
Ümidvarıq ki, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru, dosent Kamal Camalovun suallar və tapşırıqlar əsasında hazırladığı “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaitindən magistrantlar, doktorantlar, dissertantlar, bir sözlə pedaqoji aspektdə tədqiqat aparanlar daha çox faydalanacaqlar. Eyni zamanda, məktəb rəhbərləri, fənn müəllimləri, valideynlər və tərbiyəçilər də bu dəyərli kitabdan yararlana biləcəklər. Jurnalistlərin isə bu əsərlə tanışolmaları çox vacibdir. Müasir dövrün jurnalistləri bu əsəri oxumaqla vaxtilə jurnal əməkdaşları olmuş mollanəsrəddinçilərin ən təhlükəli təqiblərə sinə gərərək xalqın maariflənməsi, tərəqqisi naminə gördükləri bənzərsiz işlərin sonralar necə səmərə verməsi ilə tanış olsalar guman edirik ki, onlar da cəmiyyətin əxlaqının saflaşması istiqamətində orijinal yazılar yazmağa rəvac verərlər.
Beləliklə, fürsətdən istifadə edib Kamal Camalovu Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş elmlər doktorluğu diplomunu alması münasibətilə də təbrik edir və elmi-yaradıcılıq işlərində bir daha yeni-yeni uğurlar arzulayıram.
FƏRAHİM SADIQOV,
Pedaqogika elmləri doktoru, professor
Baxış sayı: 1 028
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-03-2021 01:54 | Bölmə: Ədəbiyyat
Gənc tədqiqatçı, pedaqogika elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, Azərbaycan Respublikası Təhsil Şurasının üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü və siyasi xadim Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti haqqında bir oxucu kimi qısa qeydlərimi demək istəyirəm. Niyə? Birincisi, ona görə ki, tədqiqatçılıq qabiliyyətinə və uğurlu gələcəyinə inandığım Kamal Camalovun mollanəsrəddinçilərin ailə və övlad tərbiyəsinə, yeni dərs üsuluna (dərsi-üsuli cədidə), təhsillənmədə cinsi münasibətlərin tənzimlənməsinə, bir sözlə mollanəsrəddinçi maarifçilərin pedaqoji görüşlərinə dair doktorluq dissertasiyası yazmasını və müdafiəyə hazırlaşmasını yaxşı bilirdim. Onu da bilirdim ki, Kamal Camalov bu vaxta qədər maarifçi mollanəsrəddinçilərlə bağlı heç kəsin toxunmadığı, bəlkə də toxuna bilmədiyi məsələləri layiqli şəkildə araşdırmış, çox dəyərli fundamental elmi-tədqiqat əsəri yazmışdır. İkincisi, həmin məsələlərin şərhində mollanəsrəddinçilərin bir çox problemləri əhatə etməsi, xüsusilə Azərbaycan xalq pedaqogikası materiallarına uşaqların təlimi, təhsili və milli tərbiyəsi baxımından yanaşmaları faktlarının Kamal Camalov tərəfindən ilk olaraq aşkara çıxarması məni çox maraqlandırırdı. Üçüncüsü, dəyərli tədqiqat əsərlərinin təqdir olunmasını şərəfli iş hesab etdiyim üçün əsər haqqında fikirlərimi aşağıdakı kimi ipə-sapa düzməyə başladım.
Bu dəyərli əsər haqqında danışarkən öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixi boyunca gənc nəslin tərbiyəsi ilə bağlı zəngin pedaqoji fikirlər toplanmışdır.Bu mənəvi-əxlaqi və pedaqoji sərvətləri öyrənmək, onları pedaqoji təfəkkürün süzgəcindən keçirib müasir gəncliyin tərbiyəsində istifadə etmək, məktəb təcrübəsinə gətirmək tədqiqatçı alimlərimizi həmişə düşündürmüşdür.Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru Kamal Camalovun “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaiti xüsusi maraq doğurur. Dərs vəsaiti mollanəsrəddinçilər kimi (Cəlil Məmmədquluzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Ömər Faiq Nemanzadə, Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev, Salman Mümtaz, Məmməd Səid Ordubadi, Əliqulu Qəmküsar, Qurbanəli Şərifzadə, Mirzə Məhəmməd (Hatif) Axundov, Əli Razi Şəmsizadə, Üzeyir Hacıbəyov, Mirzə Əli Möcüz və b.) görkəmli şəxsiyyətlərin pedaqoji ideyalarının və ya görüşlərinin araşdırılmasına həsr olunmaqla yanaşı, həm də pedaqoji fikir tariximizin indiyə qədər boş qalan bir hissəsini doldurmağa və beləliklə zənginləşdirməyə xidmət edir. Mollanəsrəddinçilərin ümumi təhsil, məktəb, təlim məsələləri, ana dilinin tədrisi, müəllim-tərbiyəçi şəxsiyyəti ilə bağlı fikirləri təhlil predmetinə çevrilir.Mollanəsrəddinçilərin nəzəri irsindəki ideyalar elmi pedaqoji aspektdən təhlil olunur.Bu zaman alimin elmə gətirdiyi yeniliklər diqqəti cəlb edir.Kitabda Kamal Camalovun birinci yeniliyi maarifçi mollanəsrəddinçilərin ana dilinin tədrisi uğrunda apardıqları mübarizə modelini yaratması və onun pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən dəyərli faktlar sistemi kimi işləməsidir. Kitabda ikinci yenilik nadanlıq, avamlıq, dindarlıq mühitində maarifçi mollanəsrəddinçilərin mütərəqqi məktəb təhsilinin qurulması uğrunda apardıqları mübarizənin fonunda onların səmərəli fəaliyyətlərinin elmi-pedaqoji kontekstdə işlənməsi və sistem halında verilməsidir. Üçüncü yenilik mollanəsrəddinçi maarifçilərin yeni insan tərbiyəsinə, müasir təhsil quruculuğuna xidmət edəcək mütərəqqi ruhlu, milli və ümumbəşəri dəyərlərə əsaslanan bilik, bacarıq və vərdişlər sistemini yetişən nəslə çatdırmağa qadir olan müəllim korpusunun yaradılması uğrunda fəaliyyətlərin elmi, pedaqoji məzmunu ilə bağlı dəyərli fikirlərinin toplanaraq ümumiləşdirilməsindən ibarətdir.
Tədqiqatın dördüncü yeniliyi Azərbaycan xalq pedaqogikası materialları ilə bağlı bu vaxta qədər deyilməyənlərin mollanəsrəddinçilərin timsalında qruplaşdırılaraq sistem halında kitabda verilməsidir.
Yeri gəlmişkən demək lazımdır ki, Azərbaycan xalq pedaqogikası ilə bağlı ölkəmizdə ilk tədqiqatları professor Əliheydər Həşimov aparmış və ilk milli etnopedaqogikamızı yaratmışdır.Lakin ondan sonra etnopedaqogika sahəsində tədqiqat aparanların demək olar ki, hamısı Əliheydər Həşimova istinad etmişlər.Naxçıvan Muxtar Respublikasında etnopedaqogika ilə bağlı tədqiqat aparan tədqiqatçılar da var. Məsələn İsmayıl Əliyev etnopedaqogika sahəsində bir qədər geniş tədqiqat aparsa da yalnız Ə.Həşimovun dediklərindən kənara çıxa bilməmiş və Naxçıvan etnopedaqogikası barədə söhbət açmamış, ya da deyilənləri təkrar etmişdir.
Kamal Camalov tərəfindən mollanəsrəddinçi maarifçilərin yaradıcılığındakı etnopedaqoji materialların sırf milli təlim, məktəb təhsili, ailə və övlad tərbiyəsi, xüsusilə cinsi tərbiyə ilə bağlı olan nümunələrinin toplanılaraq araşdırılması və xalqın maarifləndirilməsi naminə təhlilə cəlb edilməsi isə daha samballı elmi yeniliklər kimi dəyərləndirilməlidir.
Elmi yeniliklərlə zəngin olan bu kitabın fəsillərini nəzərdən keçirdikcə həmin yenilikləri özündə səciyyələndirən dəyərli faktlarla daha yaxından tanış olmaq mümkündür.
“Ana dilinin tədrisi uğrunda mollanəsrəddinçilərin rolu və fəaliyyəti” adlanan birinci fəsildə tədqiqatçı-alim Kamal Camalov haqlı olaraq mollanəsrəddinçilərin sevimli ana dilinin saflaşdırılması naminə ana dilinin millivəmütərəqqi ruhda tədrisi barədəki fikirlərini mədəni inqilabın ən başlıca tərkib hissəsi kimi vermişdir. Bu mədəni inqilabı mollanəsrəddinçilərin milli məfkurəsinin məhsulu kimi təqdim etməsini müəllifin ən uğurlu tapıntılarından hesab etmək olar.Çünki mollanəsrəddinçilərin pedaqoji ideyalarının və maarifçilik görüşlərinin əsas leytmotivini təlimin ana dilində aparılması, ana dilində dərsliklərin hazırlanması, milli dilə münasibət məsələsi təşkil etmişdir.Fikrimizcə, Kamal Camalov mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında ana dilinin gözəlliklərini, üstünlüklərini, milli səmərəli tədrisinin əhəmiyyəti haqqındakı ideyalarının əsil ruhunu tuta bilmiş, bu ideyaların bu gün də istifadə üçün aktual olduğunu elmi dəlillərlə sübut edə bilmişdir.Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin təlimi ana dilində aparmaq, dərslik və dərs vəsaitləri hazırlamaq, proqramlar tərtib etmək kimi fikirlərini təqdir etmiş və Azərbaycan dili təlimi uğrunda mətbuatın yaranmasını şərtləndirən ictimai-mədəni şəraiti səciyyələndirmişdir.
Maraqlı cəhət odur ki, mollanəsrəddinçilərin təlim, tərbiyə, təhsil və məktəblə bağlı ideyaları dövrün pedaqoji hərəkatından ayrılıqda deyil, onunla vəhdətdə verilir, dövrün ictimai-siyasi hadisələri fonunda səciyyələndirilir.Mollanəsrəddinçilərin fikirləri sadəcə təsvir olunmur, təhlil olunur, ümumiləşdirilir.Məsələn; Kamal müəllim mollanəsrəddinçilərin müəllimlə bağlı fikirlərini konkret olaraq iyirmi müddəada şərh edir. Bunlardan bir neçəsinə nəzər salaq: müəllim məktəbdə və ümumiyyətlə, maarif sahəsində ən mühüm sima olmalıdır; müəllimin əqidəsi – uşağın əqidəsinin təşəkkül etməsinə kömək etməlidir; müəllim yüksək ümumi və ixtisas hazırlığı ilə yanaşı, həm də yüksək əxlaqi və mədəni səviyyəyə malik olmalıdır; müəllim uşaqları təbiət və cəmiyyət haqqında mümkün qədər dərin və hərtərəfli biliklərlə silahlandırmalı, onlarda doğru və tez düşünmək qabiliyyətini inkişaf etdirməlidir; müəllim xalq yolunda fədakarlıqla çalışmalıdır; müəllim yüksək elmi səviyyəyə, təşəbbüskarlığa, ciddiliyə malik olmalıdır; müəllim uşaqların fərdi xüsusiyyətlərini, qabiliyyətlərini nəzərə almalıdır; müəllim uşaqların istək və arzularnı, bacarıqlarını, maraq və meyllərini öyrənməli, təlim-tərbiyə prosesində nəzərə almalıdır; müəllim şagirdlərini sevməli, onlarla xoş ünsiyyət saxlamalıdır; müəllim şagirdlərin təlim-tərbiyəsində valideynlərə köməklik göstərməlidir; müəllimin şagirdlərə verdiyi tələb onların yaş xüsusiyyətlərinə uyğun və aydın olmalıdır; müəllim səbirli, təmkinli olmalı, mühitin etinasızlığına diqqət verməlidir; müəllim hazırlığı darülmüəllimdə, ruhani hazırlığı isə darülelmdə aparılmalıdır; müəllim yüksək mənəviyyatlı, vicdanlı, namuslu, əfəndi bir şəxs olmalıdır; müəllim təlim-tərbiyə sirlərinə, pedaqoji ustalığa yiyələnməli, öz işini ləyaqətlə yerinə yetirməyi bacarmalıdır; müəllim xalqın ümumi tərəqqisi və maariflənməsinə çalışmalı, vətən uğrunda malını, canını əsirgəməməlidir. Göründüyü kimi, bu fikirlər çox dəyərli fikirlərdir.Hansı ki, bu fikirlərin hər birini pedaqogika dərsliklərinə, dərs vəsaitlərinə pedaqoji tələblər, ümumpedaqoji prinsiplər, öyüdlər, nəsihətlər şəklində daxil edərək didaktik materiallar şəklində istifadə etmək olar.
Kamal müəllim tərəfindən mollanəsrəddinçilərin gənc nəslin əqli və əxlaqi inkişafında uşaq ədəbiyyatına olan münasibətini, həmçinin mollanəsrəddinçilərin yaradıcılığında xalq pedaqogikası nümunələrinin yeri, rolu, əhəmiyyəti məsələləri də yaxşı işıqlandırılmışdır. Bu baxımdan kitabda mollanəsrəddinçilərin nağıllar, tapmacalar, bayatılar, xalq mahnıları, mövsüm-mərasim nəğmələri, aşıq şeirləri, dastanlar, xalq tamaşaları və s.bu kimi etnopedaqoji nümunələrin yetişən nəslin nümayəndələrinə, eləcə də xalq kütlələrinə mənəvi keyfiyyətlər aşılamaq imkanları barədəki fikirlərinin təhlilə cəlb edilməsi təqdirəlayiqdir. Tədqiqatçı tərəfindən qeyd edilir ki, mollanəsrəddinçilər Azərbaycan təhsilinin Avropanın və bütövlükdə dünyanın qabaqcıl ölkələri ilə inteqrasiya olunması sahəsində uğurlu addımlar atmışlar.
“Xalqa, vətənə, ailəyə və əməyə münasibət mollanəsrəddinçilərin gözü ilə” adlı beşinci yarımfəsildə maarifçi mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı fikirləri sistemləşdirilir, ümumiləşdirilir və müasir məktəb təcrübəsində istifadə imkanları üzə çıxarılır. Mollanəsrəddinçilərin tərbiyə ilə bağlı ideyalarının Rusiya və Avropanın klassik pedaqoqlarının, ilk növbədə dünya pedaqoji elminin banisi Yan Amos Komenski, İohan Henrix Pestalossi, Rusiyada elmi-pedaqoji fikrin görkəmli nümayəndəsi olan Konstantin Dimitriyeviç Uşinski kimi mütəfəkkirlərin fikirləri ilə səsləşməsi məsələsi kitab müəllifi tərəfindən yaxşı təqdir olunur. Müəllif göstərir ki, mollanəsrəddinçilərə görə, tərbiyənin məqsədi saf əxlaqa malik ağıllı, kamil və vətənpərvər insan tərbiyə etməkdən ibarətdir.
Mollanəsrəddinçilərin felyetonları, satirik şeirləri bütöv bir pedaqoji sistemdir ki, burada da tərbiyə məsələləri önəmli yer tutur.Kamal müəllim kitabda çox böyük ustalıqla mənəvi-əxlaqi kamilliyə və insani davranışa çağırış, əxlaqi keyfiyyətlərin təbliği, vətənpərvərlik, humanizm, əmək tərbiyəsi, ailə tərbiyəsi ilə bağlı fikirləri sistemləşdirir. Bu məqsədlə mollanəsrəddinçilərin “Ata nəsihəti”, “Uşaqlara”, “Həyatın gopgopuna cavab”, “Oğlum”, “Ata-oğul”, “Olmur-olmasın”, “Bəxtəvər”, “Üç arvad”, “Ziyafət”, “Arzu”, “Məsləhət”, “Zina”, “Nuxadan”, “Nənə və qızların cavabı”, “Uşaq və pul”, “Uşaqlarımız”, “Üsuli-tərbiyə”, “Artistlər”, “Doğru”, “İki alma” və sair kimi əsərləri pedaqoji aspektdən təhlilə cəlb olunur. K.Camalov qeyd edir ki, mollanəsrəddinçilər ailə tərbiyəsinin düzgün qurulmasında təhsilin, elmin, məktəbin roluna böyük qiymət vermişlər.Onların fikrincə savad həm uşağa və həm də ona tərbiyə verən valideynə, xüsusən analara lazımdır.Bu barədə jurnal çoxlu felyeton, hekayə, məqalə və yazılar vermişdir. Ailə tərbiyəsində qadınların roluna böyük yer verən “Molla Nəsrəddin” jurnalı qeyd edirdi ki, qadının savadsız qalması, onun cəmiyyətdən təcrid edilib evin dörd divarı arasında dustaq olması, xalqımızın tərəqqisinin və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə olunmasının qarşısını alır. Ona görə də xalqımızın inkişafı və uşaqlarımızın düzgün tərbiyə edilməsi üçün qadınlarımızın məktəblərə cəlb edilib savadlı olması əsas məsələdir.Valideynlər uşaqlarına kiçik yaşlarından başa salırdılar ki, oğlanlarla qızların, kişilərlə qadınların bir yerdə oxuması, bir məclisdə oturub söhbət etməsi, qızlarla oğlanların bir yerdə oynaması və s. Allah tərəfindən qadağan edilmişdir. Kişilər qadınlardan yüksəkdə dururlar, kişilər qadınlara naməhrəmdirlər, kişinin bir payı qadının iki payına bərabərdir; “arvadın saçı uzun olar, ağlı gödək”, “arvada sirr vermə” və s. O zamanlar ailədə nəinki ata-ana uşağı tərbiyə edirdi, bundan başqa evdə olan qoca nənələr də bu məsələyə qarışır, ata-baba tərəfindən vaxtı ilə onlara öyrədilənləri onlar da kiçik qızlarına öyrədirdilər. Onlar uşağı başa salmağa çalışırdılar ki, Allahın buyurduqlarına qarşı çıxmaq, onu dəyişdirməyə təşəbbüs göstərmək, onun iradəsinə əks çıxmaq deməkdir.Bütün bunlara rəğmən mollanəsrəddinçilər cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsi məsələsinə ciddi cəhd göstərirdilər. Tədqiqatçı mollanəsrəddinçilərin öz yazılarında cinslərarası münasibətlərin tənzimlənməsinə cəhd göstərmələrini təhlilə cəlb edərək, haqlı olaraq qeyd edir ki, deməli bu gün akademik pedaqogikada tərbiyənin tərkib hissələri içərisində yer alan “cinsi tərbiyə” məsələləri hələ o zamanlar mollanəsrəddinçiləri dərindən düşündürmüşdür. Mollanəsrəddinçilərin ailə tərbiyəsi haqqında fikirləri tədqiqatçı tərəfindən müvəffəqiyyətlə işlənmişdir.Xüsusilə, ailə tərbiyəsinin xüsusiyyətləri, ailədə ananın müstəsna rolu barədə “Molla Nəsrəddin” jurnalını və ya mollanəsrəddinçilərin ideya görüşlərini düzgün ümumiləşdirməsi Kamal müəllimin həm mövzuya yaxından bələd olduğuna, həm öz yeni ideyaları ilə pedaqoji fikir tariximizi zənginləşdirən tədqiqatçı alim kimi yetişməsinə, həm də müasir pedaqogika elminin aparıcı simalarından birinə çevrilməsinə dəlalət edir.
Ümidvarıq ki, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi, pedaqogika elmləri doktoru, dosent Kamal Camalovun suallar və tapşırıqlar əsasında hazırladığı “Mollanəsrəddinçilər və ailə – məktəb problemi” adlı dərs vəsaitindən magistrantlar, doktorantlar, dissertantlar, bir sözlə pedaqoji aspektdə tədqiqat aparanlar daha çox faydalanacaqlar. Eyni zamanda, məktəb rəhbərləri, fənn müəllimləri, valideynlər və tərbiyəçilər də bu dəyərli kitabdan yararlana biləcəklər. Jurnalistlərin isə bu əsərlə tanışolmaları çox vacibdir. Müasir dövrün jurnalistləri bu əsəri oxumaqla vaxtilə jurnal əməkdaşları olmuş mollanəsrəddinçilərin ən təhlükəli təqiblərə sinə gərərək xalqın maariflənməsi, tərəqqisi naminə gördükləri bənzərsiz işlərin sonralar necə səmərə verməsi ilə tanış olsalar guman edirik ki, onlar da cəmiyyətin əxlaqının saflaşması istiqamətində orijinal yazılar yazmağa rəvac verərlər.
Beləliklə, fürsətdən istifadə edib Kamal Camalovu Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş elmlər doktorluğu diplomunu alması münasibətilə də təbrik edir və elmi-yaradıcılıq işlərində bir daha yeni-yeni uğurlar arzulayıram.
FƏRAHİM SADIQOV,
Pedaqogika elmləri doktoru, professor
Baxış sayı: 1 028
Bölməyə aid digər xəbərlər
18-04-2025, 00:01
Miraslan Rasimi də itirdik-Namiq MƏMMƏDLİ
16-04-2025, 23:50
Ədalət Əroğlunun doğum gününü təbrik edirəm!
16-04-2025, 22:31
Şair və ədəbiyyatşünas Konstantin Kedrov vəfat edib
9-04-2025, 09:10
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
17-03-2025, 11:15
MƏZARSIZ QƏHRƏMAN-Xaqani Abbasəli ÖZTÜRK
16-03-2025, 02:44
Sumqayıtda şair Məmməd İlqarın 75 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
12-03-2025, 22:08
Elmin təhsilə inteqrasiyası istiqamətində növbəti mühazirə oxunub
2-03-2025, 22:59
Sumqayıt şəhərində Natəvan Dəmirçioğlunun "Açar" romanının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
25-02-2025, 13:05
Sumqayıt şəhərində deputatın kitabının təqdimatı keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
19-02-2025, 22:17
Sumqayıtda şair Asif Asimanın 70 illik yubileyi keçirilib-VİDEO+FOROLAR
19-02-2025, 09:01
Nəcibliyi, ziyalılığı ilə hər kəsin sevgisini qazanan işıqlı insan
9-02-2025, 21:49
Şeirlər- İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
1-02-2025, 23:22
Xalidə Nurayı TƏBRİK EDİRİK!
23-12-2024, 15:46
Səbuhi Zamanın “Adamın Dibi” adlı kitabı işıq üzü gördü
15-12-2024, 14:33
Yazıçı Samir İmanovun "Arzularımın rəqsi" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
13-11-2024, 23:46
Görkəmli Türk Ədibi Sərhəd Kabaklı-Vüqar Əhməd
1-11-2024, 13:16
Sumqayıt şəhərinin 75 illiyinə həsr olunmuş ədəbi-bədii gecə keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-10-2024, 21:46
Rusiyanın əməkdar artisti Kazbek Suanov dünyasını dəyişib
26-10-2024, 18:55
Tanzaniyada Puşkinin abidəsinin açılışı olub, nağılları isə suahili dilində nəşr olunub
16-10-2024, 10:02
Naxçıvan ədəbi mühitinin seçilən nümayəndəsi Hüseyn Razinin 100 illiyinə layiqli töhfə
12-10-2024, 20:45
Naxçıvanda xarici tədqiqatçıların iştirakı ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparılır
12-10-2024, 19:55
Azərbaycan Universitetində Mirzə Ələkbər Sabir irsi və ədəbi dilə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12-10-2024, 10:47
Ədəbiyyat müəllimi erotik fotolara görə töhmət alıb
28-09-2024, 21:57
Onu "Türk dünyasının sevilən qızı" adlandırırdılar
28-09-2024, 21:51
Vüqar Əhməd: "Allahımızın üzü dönüb"
2-08-2024, 14:53
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu yeni layihənin icrasına başlayıb
1-08-2024, 13:22
“Cəfər Cabbarlı - ədəbiyyatımızın böyük sənət fədaisi” adlı layihənin icrasına başlanılıb
12-06-2024, 23:33
Professor Mahirə Hüseynova Turan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib
9-06-2024, 15:53
"Zəfəri yaşadanlar” kitabının təqdimat mərasimindən-VİDEO+FOTOLAR
6-06-2024, 14:52
Sumqayıtda Mikayıl Müşfiqin anım mərasimi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD