O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV

Xəbər lenti

17:08 / 03-04-2025

Vens: "Mask Ağ Evdəki işini davam etdirəcək, bürokratiya ilə mübarizəsi hələ də bitməyib"

17:03 / 03-04-2025

Ciddi yanğın baş verib, 900 kvadratmetr sahədə lokallaşdırılıb

16:59 / 03-04-2025

Putinə Nijni Novqorod sənətkarlarının hazırladığı quş hədiyyə etdi

16:54 / 03-04-2025

Millət vəkili narkotik saxlamaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb

16:45 / 03-04-2025

Məhkəmə pişiyi dördüncü mərtəbədən atan moskvalıya qarşı həbs-qətimkan tədbiri seçdi

16:40 / 03-04-2025

Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan Almaniya üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən ölkədir"

16:37 / 03-04-2025

Niger Rusiyada səfirlik açmağa hazırlaşır

16:29 / 03-04-2025

Bakıda sakinlər zorla evlərindən çıxarılırlar? - Məşhur MTK-nın rəhbərliyindən ŞİKAYƏT

15:43 / 03-04-2025

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin vəzifəli şəxslərinin qanunsuz əməlləri ifşa edilib

11:35 / 03-04-2025

Banqkok Kral Simfonik Orkestri Moskvada çıxış edəcək

11:28 / 03-04-2025

Mənzildə baş verən yanğında 4 nəfər ölüb

09:21 / 03-04-2025

Moskvada Rusiya Müdafiə Nazirliyinin zabitlərini partlatmağa cəhd edən ukraynalının məhkəməsi başlayıb

09:16 / 03-04-2025

Myanma Səhiyyə Xidmətləri zəlzələdə itkin düşən rusiyalının cəsədini tapıb

09:12 / 03-04-2025

İsrailin baş naziri Netanyahu Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin həbsinə dair orderə baxmayaraq Macarıstana səfər edib

09:08 / 03-04-2025

Boliviya BRICS-ə qoşulmağı prioritet hesab edir

09:04 / 03-04-2025

17 yaşlı yeniyetmə terrorizmi təbliğ etdiyinə görə saxlanılıb

08:38 / 03-04-2025

Macarıstanlı analitik ABŞ, Çin və Rusiyanın triumviratını proqnozlaşdırır

08:35 / 03-04-2025

FHN: Sverdlovsk vilayətində Novo-Kalinskaya mədənində ölü mədənçi tapılıb

08:28 / 03-04-2025

"Barselona" Kral Kubokunun finalında "Real Madrid"lə qarşılaşacaq

22:53 / 02-04-2025

"Suriya TV": İsrail təyyarələri Dəməşqin şimalındakı hərbi obyektə hücum edib

22:49 / 02-04-2025

"Telegraph": Ağ Ev Trampın Pasxa bayramına qədər Ukraynada atəşkəs əldə etməyəcəyini etiraf etdi

22:44 / 02-04-2025

"Bild": Almaniyada sahiblərindən qaçan donuz səbəbiylə avtoban bağlandı

22:39 / 02-04-2025

Ağ Evin Mətbuat katibi Leavitt Maskın Ayrılma hesabatlarını “zibil” adlandırdı

22:33 / 02-04-2025

17 yaşlı ukraynalı futbolçu Oleksandr Şvorak Almaniyada öldürülüb

22:25 / 02-04-2025

"Daily Mail": ABŞ və İsrail İrana zərbə endirmək niyyətindədir

22:18 / 02-04-2025

FİDE 15 yaşlı rus məktəblisinə qrossmeyster adı verdi

22:15 / 02-04-2025

Alimlər Şpitsbergen arxipelaqında buzlaqların sürətlə əridiyini bildirirlər

22:10 / 02-04-2025

Dağıstanın ərazisində meşə dördüncü gündür yanır

22:05 / 02-04-2025

İrkutsk vilayətində qəzaya uğrayan "Tu-22M3" təyyarəsinin pilotları həkimlərə təhvil verilib

22:02 / 02-04-2025

Myanma sahillərində 5 bal gücündə zəlzələ qeydə alınıb

13:46 / 02-04-2025

Polşanın keçmiş baş naziri Ukrayna səfirinin davranışını həyasızlıq adlandırdı

13:41 / 02-04-2025

Adam yandırıldıqdan sonra prokurorlar polisin işinə reaksiya verdi

13:37 / 02-04-2025

Kadırov İosif Priqojini Çeçenistanın əməkdar artisti fəxri adı ilə təltif etd

13:34 / 02-04-2025

Oğurlanmış əşyalar oyun avtomatının sahibinə qaytarılıb

13:24 / 02-04-2025

Həkim Misirdə vanna otağı qəzası zamanı klinik ölümlə üzləşib

12:52 / 02-04-2025

Krasnov: "Kiber fırıldaqçılıq Rusiyadakı bütün cinayətlərin 40% -ni təşkil edir"

12:46 / 02-04-2025

Zaxarova: "Berbokun BMT Baş Assambleyasının sədri kimi işləmək üçün peşəkarlığı yoxdur"

12:42 / 02-04-2025

FSB terror aktının qarşısının alındığını elan etdi

12:37 / 02-04-2025

4 minə yaxın idman məmuru qanun pozuntularına görə məsuliyyətə cəlb edilib

12:33 / 02-04-2025

Moskvada nifrət saldığına görə həbs edilən "II Nikolayın böyük nəvəsi"

Bütün xəbərlər

Ən çox oxunanlar

Şəhid ailələri və qazilər iftar süfrəsində-VİDEO+FOTOLAR

Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Culfada seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib - FOTO

Tarixi yaddaşımızdan heç vaxt silinməyən soyqırımı

Misir-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətində iftar süfrəsi açılıb

İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdamın Sarıcalı kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak ediblər

İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak edib və aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar

Prezidentdən Ramazan bayramı ilə bağlı paylaşım - Foto

Tbilisi Rusiya ilə münaqişəyə çağıran ABŞ siyasətçisinin adını açıqladı

"Bilet tapa bilmədiyim üçün Bakıya gəlmədim" - Allahşükür Paşazadə

İlham Əliyev Şəfiqə Məmmədovaya “İstiqlal” ordenini təqdim edib

Zelenski deyib ki, ABŞ Ukraynaya yeraltı sərvətlərlə bağlı yeni saziş təklif edib

44 günlük Vətən müharibəsinin şəhidi Novruz Məmmədovun mövluduna həsr olunmuş “Bu dünyadan bir qəhrəman Novruz keçdi” adlı tədbir

O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV
Tarix: 10-07-2023 19:57 | Bölmə: Ədəbiyyat

Yaşadığımız 2023-cü ildə Azərbaycan xalqının xilaskar oğlu, dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 ili böyük coşqu ilə qeyd edilir. Yaşadığımız həyatın obrazlı salnaməsi hesab olunan bədii ədəbiyyatımızda da Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin möhtəşəm obrazı yaradılmış, nəsillərə örnək olan əməli fəaliyyəti əks etdirilmişdir. Dahi şəxsiyyətə ümumxalq məhəbbətini əks etdirən şairlərimizdən biri də Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən biri olan Ələsgər Nehrəmlidir.
Ələsgər Nehrəmli daha çox lirik şeir ustasıdır. Şair lirik şeir yaradıcılığında daha çox tanınıb. Hətta şairin xalq şeiri tərzində yazdığı əsərlər ədəbiyyatşünaslar və söz adamları tərəfindən çox bəyənilib və yüksək qiymətləndirilib. Onun yaradıcılığında poemalar da əsaslı yer tutub. Bir sıra mövzulara müraciət edən şair Azərbaycanın xilaskarı və əbədi lideri Heydər Əliyevin də mənalı ömür və mübarizə yoluna həsr olunan poemalar ərsəyə gətirib. Ümumiyyətlə, Ələsgər Negrəmlinin “Heydərnamə”, “Epiloq”, “Od oğulları”, “Əhməd və Tahirə”, “Alın yazısı”, “Qum qalanın oğulları”, “İstedadın taleyi” kimi poemaları mövzu müxtəlifliyilə Naxçıvanda poema yaraıcılığının zənginləşməsinə xidmət etmişdir.
Qocaman söz adamlarından olan Ələsgər Nehrəmlinin “Heydərnamə” poeması Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 80-ci ildönümü ərəfəsində qələmə alınıb. Poemada Ulu Öndər Heydər Əliyevin misilsiz dövlətçilik xidmətləri və Azərbaycan xalqının bu görkəmli şəxsiyyətə böyük məhəbbəti başlıca yer alıb. “Proloq”, “Heydərin Vətən sevgisi”, “Heydər dühasıyla ucalır vətən”, “Xalqın sevgisinə layiqsiniz”, “Çünki öndə gedən o Heydər oldu”, “Səni çox axtardı gözü xalqımın”, “Səni qucaqladı belə Naxçıvan”, “Yaxşı ki qayıtdın Azərbaycana”, “Heydərin inamlı yüksəliş yolu”, “Heydərin İlhamlı yüksəliş yolu”, “Xalqın vuran gözüdür, Vuran ürəyi Heydər” kimi bölmələrdən ibarətdir. Eyni mövzuda və yaxın məzmunda yazılmış ayrı-yrı şeir nümunələrini xatırladır əsər. Hətta şeirlərin yazılma tarixinə diqqət etdikdə bunu daha yaxından və aydın görmək də mümkündür. Lakin şeirlərin tarixi-xronoloji ardıcıllığa malik olması, məzmun əhatəsi və ideya əlaqələnməsi poema adlanmasına xələl gətirmir. Şair Ulu Öndərin misilsiz şəxsiyyəti və əzəmətli obrazını yaradır. Mənsub olduğu ölkəsini, millətini hər cür bəlalardan xilasedən böyük xilaskar kimi Heydər Əliyev fenomenini oxucusuna təqdim və təsvir edir. Onun misislsiz xidmətləri böyük bir xilaskarlıq missiyası və mücadiləsi kimi əzəmətli yerini tapır. əsərin “Heydər dühasıyla ucalır Vətən” bölməsində müəllif Heydər Əliyev-Azərbaycan qoşalığını poetik biçimdə məharətlə ifadə etmişdir:

Azərbaycan Vətənim, namusum, qeyrətimdir,
Onu quran, yaradan öz xalqım, millətimdir.
...O, Heydər dühasıdır, sənin görən gözlərin,
Xoşbəxtliyə yol açır tükənməyən hünərin və s.

Əsərdə dahi lider Heydər Əliyevin 1969-cu il iyulun 22-də siyasi hakimiyyətə - rəhbərliyə gəlməsindən, Azərbaycanda böyük dövlətçilik mücadiləsi aparmasından, ölkənin, xalqın milli inkişafına yön verən çoxşaxəli fəaliyyətindən poetik şəkildə bəhs edilmişdir. Şairin yaradıcı məqsədi odur ki, həm müdrik liderin liderlik obrazı və fəaliyyətinin mahiyyəti açılsın, liderlik missiyasının təfərrüatı bəlli olsun, həm də Ulu Öndərin nəhəng, bənzərsiz siması və fenomenal obrazı mücəssəməsini tapsın. Dahi rəhbərin hakimiyyətə gələndən Azərbaycanda həyata keçirdiyi ardıcıl quruculuq işləri onun liderlik missiyasının konstruktiv xarakteri və səciyyəsini təqdim edir. Ulu Öndərin parlayan istedad və qurucu fəaliyyətilə öndə gedərək SSRİ kimi böyük bir ölkənin Siyasi Bürosuna qəbul edilməsi də poemada Azərbaycan xalqının böyük nailiyyəti kimi təqdim edilmiş, “Kremlə sancılan Türk Bayrağı”nın əzəmətli obrazından bəhs edilmişdir. Şair Ə.Nehrəmli bu baxımdan yazır:

Xalqın dilin, dinin, mənəviyyatın,
Çox zəngin folklorun, ədəbiyyatın,
Dünyaya səs salan mədəniyyətin,
Hər yerdə tanıdan çox səfər oldu,
Çünki öndə gedən O, Heydər oldu!

Əsərdə Azərbaycanın 80-ci illərin sonu - 90-cı illərin əvvəllərində ictimai-siyasi prosesləri, nankor və xain erməni millətçilərinin Azərbaycan ərazilərinə işğalçı hücumları konteksində müdrik liderə olan xaqlın təkidli çağırış və müraciətləri yer alaraq Heydər Əliyev şəxsiyyətinə ictimai-mənəvi ehtiyacı təqdim etmişdir. Müəllif erməni şovinistlərinə “qulp tutan” ozamankı SSRİ rəhbəri M.Qorbaçovun azərbaycanlılara qarşı xain mövqeyi, Dağlıq Qarabağ və ətrafı rayonlar məsələsində erməni tərəfinə xaincə göstərdiyi dəstək, 1990-cı ilin 20 yanvarında SSRİ dövlətinə canı, qanı və hər cür zəhməti, əməyi, sərvətilə dayaq durmuş, misilsiz xidmətlər göstərmiş Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi qanlı cinayət və s. əhatəsində xalqın müdrik və uzaqgörən övladına - Heydər Əliyevə olan ümummilli ehtiyacı əks etdirmişdir. Müəllif bir tərəfdən konkret dövrün ictimai-siyasi hadisələrini əks etdirib oxucularına məlum edir, ədəbi yaddaşa daşıyır, digər tərəfdən dahi liderin şəxiyyətinə olan milli-mənəvi ehtiyac və zərurəti, daha doğrusu və dəqiqi, xalqın təkidli tələbi ilə onun siyasi hakimiyyıtı gəlişini əks etdirirdi. Dahi liderin 20 yanvar hadisələrindən sonra Azərbaycana qayıdışı, ölkəyə rəhbərlik edən satqın rəhbərlər tərəfindən bu görkəmli şəxsiyyətin vaxtilə qurub-yaratdığı ölkənin paytaxtı Bakı şəhərinə düşməsinə maneçilik törədilməsi və xalqın böyük oğlunun mübarək qədəmlərilə dos-doğma vətəni, böyüyüb boya-başa çatdığı, o dövrdə düşmənlər tərəfindən hər cür blokadaya salınmış və çətin günlər yaşayan Naxçıvana yol alması kimi tarixi hadisələr əsərdə öz əksini tapmışdır. Belə ki, xalqın böyük oğlu Naxçıvan camaatı tərəfindən böyük bayram əhval-ruhiyyəsilə qarşılanaraq qurbanlar kəsilmiş və şadyanalıq edilmişdir. Heydər Əliyev xalq-rəhbər birliyi əhatəsində doğma Naxçıvanın ən çətin sınaqlardan üzüağ çıxmasına şərait yaratmış, muxtar respublikada böyük müstəqillik hərəkatı və dövlətçilik tədbirləri həyata keçirilmişdir. Xalqın böyük əzmlə əldə etdiyi dövlət müstəqilliyinin əldən getməsi, vətəndaş qarşıdurması və ölkənin parçalanması təhlükəsi anında xalqın təkidli tələbinin Ulu Öndər Heydər Əliyevi siyasi hakimiyyətə dəvət etməsi əsərdə müəllif tərəfdən poetik ustalıqla, bədii əsərə xas poetik təhkiyə ilə təqdim edilmişdir:

Üçrəngli bayrağı ucaltdın yenə,
Müqəddəs himnimdən qabardı sinə.
Naxçıvan səs saldı “Od Ölkəsinə”,
Xalqın göz yaşların silə Naxçıvan,
Səni qucaqladı belə Naxçıvan!

Poemada Heydər Əliyev siyasətinə ləyaqətlə xidmət edən və onu uğurla davam etdirən İlham Əliyevin xidmətləri də təqdim edilmişdir. Əsərin sonundakı “Xalqın görən gözüdür, vuran ürəyi Heydər” hissəsi epiloq təsirini bağışlayr və əsəri ümumiləşdirir.
Müəllifin müdrik lider Heydər Əliyevin vəfatına həsr etdiyi və “ağı” təsirini bağışlayan “Epiloq” adlandırdığı əsər də öz mövzusunda layiqli poemalardan biridir. “Əbədi yaşayır Heydər”, “Sən oldun”, “Heydər ideyası, Heydər zəkası”, “Davam edir Heydər yolu” kimi bölmələr daxilində şair bir xalqın əvəzsiz və nəhəng övladı olan Heydər Əliyev kimi görkəmli bir simanın vəfatından doğan kədəri, ona olan hədsiz sevgi, sayğı və ehtiramı bədii biçimin qüdrətilə ifadə etmişdir:

Bütün dünya tutdu acı xəbəri,
Milyonları boğdu acı bir qəhər.
Saldıq son mənzilə yola Heydəri,
Dünyasını dəyişdi O Ulu Öndər!

Poemanın girişindəki bu hiss, duyğu və kədər notları bizi orta əsrlərin böyük sərkərdəsi Cavanşirin ölümü haqda Davdağın yazdığı ağıya götürür. Hər iki əsərdə xalqın böyük və əvəzsiz övladına olan sevgisi, əvəzedilməz şəxsiyyətlərin itkisindən doğan dərin kədər və sarsıntısı əsas pafosu təşkil etmişdir.
Bu şeirin özünəməxsusluğu ondadır ki, əvvəlki poemanın davamı və hətta adına uyğun olaraq bu əsərin epiloqu təsirini bağışlayır. Həqiqətən də, “Epiloq” adlandırılan bu əsər əvvəlki poemanın tərkibinə daxil olmaqla daha çox məzmun qazanar və əsl bədii mahiyyətini tapır. Əvvəlki poemada müəllif daha çox ümummilli liderin həyat və fəaliyyət yoluna nəzər salırsa, bu əsərində görkəmli şəxsiyyətin fiziki itkisindən doğan kədəri, eləcə də mənəvi varlığı və əbədiyaşarlığını əks etdirmişdir. Həm də məhz bu struktur imkanlarında poemanın qəhrəmanı – xalqın böyük oğlu Heydər Əliyevin əzəmətli obrazı tam və təkmil şəkildə yaradılmış olmuşdur.
Beləliklə, Azərbaycanın xalqının xilaskar oğlu Heydər Əliyevin möhtəşəm obrazının yaradıldığı çoxsaylı bədii nümunələr arasında Naxçıvan ədəbi mühitinin istedadlı nümayəndələrindən olan Ələsgər Nehrəmlinin də qiymətli əsərləri yer alır. Həmin dövrün müasirlərindən olan şair Ələsgər Nehrəmli poema və lirik əsərlərində Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının xilası və qurtuluşu yolunda çəkdiyi min bir zəhməti, misilsiz xidmətləri və s. əks etdirmiş, müdrik və xilaskar bir şəxsiyyətin əzəmətli obrazını yaratmaqla da ədəbiyyatımızın obrazlar qalareyasını zənginləşdirmişdir.

Ramiz QASIMOV,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

Baxış sayı: 1 439