16:31 / 16-05-2024
Zelenski: "Ukrayna iki "Patriot" sistemi almasa, Xarkovu itirə bilər
16:22 / 16-05-2024
Ruben Vardanyanın həbs müddəti 5 ay uzadılıb
16:18 / 16-05-2024
Həyat yoldaşını bıçaqlayaraq öldürüb
16:10 / 16-05-2024
Putin və Si qeyri-rəsmi əlaqəni davam etdirib
16:02 / 16-05-2024
Aleksandr Emelianenko tam reabilitasiya kursunu bitirərək könüllü oldu
10:38 / 16-05-2024
Şoyqu bildirib ki, yeni vəzifədə onun prioriteti xüsusi əməliyyatlar olaraq qalacaq
10:34 / 16-05-2024
Balta ilə dostunu öldürüb və meyiti zibilxanada gizlədib
10:28 / 16-05-2024
Slovakiyanın baş naziri Fikonun həyatı hələ də təhlükə altındadır
10:19 / 16-05-2024
Müdafiə tərəfi general Kuznetsovun rüşvət işi üzrə həbsindən apellyasiya şikayəti verib
10:16 / 16-05-2024
İsveçrədə bıçaqlı hücum nəticəsində 6 nəfər yaralanıb
03:58 / 16-05-2024
Sumqayıtda şəhidin mövludu qeyd olunub-VİDEO+FOTOLAR
02:11 / 16-05-2024
Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edilib-VİDEO+FOTOLAR
23:37 / 15-05-2024
Akulova panda Katyuşanın açıq hovuzda necə üzdüyünü göstərib
23:32 / 15-05-2024
Aİ Rusiya mediasına girişi qadağan etməyə razılaşıb
23:27 / 15-05-2024
Kuleba: "Başımı divara çırpdığımı hiss edirəm"
23:17 / 15-05-2024
Yeniyetmə 6 yaşlı uşağı maşına mindirərək ölümlə nəticələnən qəza törədib
23:11 / 15-05-2024
Bloger Vlad Bumaqa ilk dəfə ata olub
23:07 / 15-05-2024
Slovakiyanın müdafiə naziri: "Robert Fikonun vəziyyəti son dərəcə ağırdır"
23:01 / 15-05-2024
Moskva parkında VGTRK jurnalistlərinə hücumdan sonra cinayət işi açılıb
22:55 / 15-05-2024
Yazıçı Tsintula Fikoya qarşı sui-qəsdin motivlərini səsləndirib
22:50 / 15-05-2024
Fikonun əməliyyatı uğurlu alınıb
22:45 / 15-05-2024
İsveçrənin Zofingen şəhərində silahlı şəxs yoldan keçənlərə hücum edib
21:05 / 15-05-2024
Robert Fiko qarın boşluğundan qanaxma keçirib
20:55 / 15-05-2024
Rumıniya sərhədçiləri iki ukraynalı fərarinin cəsədini tapıblar
20:43 / 15-05-2024
CNN: Bayden-Tramp debatı iyunun 27-də keçiriləcək
20:34 / 15-05-2024
Rusiya prezidenti Fikoya qarşı sui-qəsdi dəhşətli cinayət adlandırıb
20:29 / 15-05-2024
Slovakiyanın baş nazirinə sui-qəsd anı lentə alınıb
08:37 / 15-05-2024
PUA-nın hücumu nəticəsində partlayışlar baş verib
08:29 / 15-05-2024
"Reuters": Floridada Trampın Boeing təyyarəsi toqquşub
08:24 / 15-05-2024
ABŞ və Avropa Rusiyanın aktivləri ilə bağlı razılığa gəlməyəcək
08:16 / 15-05-2024
"Türkiyə": Ərdoğan çevriliş təhlükəsi ilə əlaqədar təcili iclas keçirib
23:04 / 14-05-2024
Kobaxidze ABŞ-ın Gürcüstana qarşı sanksiyalar tətbiq etməsi ilə bağlı söhbətləri qeyri-ciddi adlandırıb
22:38 / 14-05-2024
Ağ Ev: ABŞ Gürcüstanla münasibətlərə əsaslı şəkildə yenidən baxmağa məcbur olacaq
22:11 / 14-05-2024
Tbilisidə xarici agentlər haqqında qanuna qarşı keçirilən aksiyada polis 13 nəfəri saxlayıb
22:07 / 14-05-2024
Moskva vilayətinin Kadrlar İdarəsinin keçmiş rəisi Kuznetsova rüşvət verməkdə şübhəli bilinən şəxs tutulub
22:02 / 14-05-2024
Moskvada plastik cərrah Haydarovun klinikasının həkimləri saxlanılıb
21:58 / 14-05-2024
Blinken: "Ukraynada seçkilər əlverişli şərait yarananda baş tutacaq"
SÖZÜN YURD AĞRISI-BALAYAR SADİQ
Tarix: 25-11-2020 21:08 | Bölmə: Ədəbiyyat
(Şair Ədalət İzzətoğlunun yaradıcılığı haqqında qeydlər)
Söz bir qapıdır. Bu qapıdan keçmək üçün qapını döymək lazım deyil. Döyülməklə açılmır bu qapı; duyumla duyğuyla açılır. Duyğusu, duyumu olmayanın bu qapıda işi yoxdur. Dünya yaranandan bəri sözlər qapıların, qapılar sözlərin alın yazısıdır. İnsan ömrü də söz kimi bir qapıdır. Zaman-zaman, fəsil-fəsil açılır; gah sevincin, gah kədərin, dərdin üzünə...
Bu duyğu və düşüncələr içində istedadlı şair Ədalət İzzətoğlunun poetik dünyasının qapısını açıram.
Ömrünü sözə bağlayan, onunla təsəlli tapan yurd həsrətli şairdir Ədalət İzzətoğlu. Cəbrayılda dünyaya gəlib. Ömrünün mənalı günlərini Cəb-rayılda yaşayıb. İndi Cəbrayıl həsrətiylə Sumqayıtda yaşayır və yazıb-yaradır.
İnsan dühasının ən böyük tapıntısı və insan həyatının ən dəyərli xəzinəsi sözdür. Sözün təbiətinə xas olan keyfiyyətlər çeşid-çeşiddir.
Bədii sözün mahiyyəti daha təravətli və çox mənalıdır. Bədii söz dərin ictimai mənası, əhatəli və güclü realizmi, estetik keyfiyyətləri ilə dolğun məzmun kəsb edir. Bu mənada bədii təfəkkürün, əbədi yaradıcılığın yolu mürəkkəb mündəricəsi ilə seçilir. Yalnız əhəmiyyətli mövzunun qələmə alınması əsərin əbədi uğuruna zəmanət verə bilməz. Əsl sənətin gücü dəyərli ideyanın, böyük fikrin obrazlı ehtivasında, təravətli təcəssümündədir. Ədalətin şeirlərinin lirik qəhrəmanı müşahidə qabiliyyəti ilə fərqlənir.
Onun fərdi poetik siması təkcə yazdığı şeirlərin üslub xüsusiyyətlərindən deyil, həm də hadisələrə yanaşmasında, onların seçməsində və dəyərləndirməsində, lirik “mən” in əhval-ruhiyyəsinin təbii və səmimi poetik boyalarla canlandırmasındadır. Şairin lirik qəhrəmanı həssas müşahidə qabiliyyətilə həmin proseslərdə fəal iştirak edir. Onun poeziyasında yurd sevgisi, vətənsevərlik, el-oba məhəbbəti, milli özünüdərk və yaddaşa qayıdış duyğusu böyük önəm daşıyır. Şairin vətən həsrətli şeirlərində Qarabağ ağrısı, yurd həsrəti məxsusi bədii detallarla əks olunur. Ədalətin şeirlərinin lirik qəhrəmanı vətən, yurd həsrətiylə yaşayan insanların bədii obrazıdır. Düşmən tapdağında qalan Cəbrayılın həsrəti Ədalətin şeirlərində poetik səmimiyyətlə ehtiva olunur.
Danışma, qardaşım, danışma hələ,
Biz yurdsuz qalmışıq Vətəndə belə.
Düşmüşük fitnəyə, düşmüşük felə,
Yaza bilmədiyim sözüm ağlayır.
Boylanıb yollara baxdım, yoruldum,
Gözümün kökündən saralıb soldum.
Qocalıb axırda lap ahıl oldum,
Bol səbrim ağlayır, dözüm ağlayır.
Yurdsuz zəhər olub, suyum, çörəyim,
O müqəddəs yerdir mənim gərəyim.
Ədalətəm, burda qəlbim, ürəyim,
Oralarda qalan izim ağlayır.
Bu misralarda vətən, yurd həsrətli bir şair ürəyinin poetik harayı eşidilir. Yurd-yuvasından uzaq düşmüş insanların könül ağrılarının bədii ümumiləşdirilməsi çox səmimi və təsirlidir.
Ədalətin yaradıcılığında həyat həqiqətlərinin bədii həqiqət müstəvisində uğurla inikasını görürük.
Şairin əksər şeirlərində milli-mənəvi dəyərlərin, sevgi, məhəbbət duyğularının tərənnümü səmimi ovqat aşılayır. Vətənpərvərlik ruhu Əda-lətin şeirlərinin alın yazısıdır. Şairin bir qisim şeirlərində yurd yanğısı ilə yanaşı qəhrəmanlıq, cəsurluq duyğuları bədii müstəvidə poetik ifadəsini tapır. Hər bir insanın şəxsi taleyini olduğu kimi təqdim etməyə dəyər:
Dağların başını aldı buludlar,
Şəhidlər məzarı oldu o yurdlar.
və yaxud:
Çağırır yurdumun dağları bizi,
Kövrəlib torpağı, cığırı, izi...
və ya:
Xəyalımdan çıxmayır bircə an da,
Yaşayırdım əfsanəvi məkanda.
və yaxud:
Lənət olsun düşmənin şər-felinə,
Qırov düşüb arzuların telinə.
Ədalət, dönərsən bir gün elinə,
Güvən əsgərinə, güvən orduna...
Vətən, yurd həsrətli şairin qəlbində qələbəyə inam böyükdür və bu inamın işığı onun poetik, səmimi misralarına istilik, hənir qatır.
Ədalət Əroğlunun istifadə etdiyi bədii təsfir vasitələri ilə təsvir etdiyi surətin duyğu və düşüncələrini, daxili övqatını və psixoloji məqamını şəraitə uyğun daha təsirli şəkildə üzə çıxardır. Ədalət şeirlərində vətəndaşlıq yanğısı-nın bədii mənzərəsini təqdim edir və səmimiyyət dolu bu poetik nümunələr onu vətəndaş şair kimi səciyyələndirərək, həm də vətəndaşlıq qayəsinin daha dərin mətləblərdən soraq verdiyinə şahidlik edir.
Hər bir bədii kitab müəllifin duyğu və düşüncələrinin əbədi müstəvidə inikasıdır. Məlumdur ki, şair kitabdan-kitaba öz yaradıcılıq dünyasının sərhədlərini genişləndirməli və yeni poetik ovqatı ilə oxucu marağını qazanmalıdır. Poetik topluların başqa bədii kitablardan fərqli cəhətləri də var. Ən başlıca və diqqətçəkən məziyyət odur ki, bircə şeirlə də müəllifin poetik gücünü, iqtidarını görmək mümkündür. Bəzən bir şeir bütöv bir yaradıcılığın, bir şair taleyinin poetik indeksinə çevrilir və bu uğur müəllifə sənətkar etiketi qazandırır.
Tutduğu vəzifə mövqeyindən, qazandığı titullardan, fəxri adlardan asılı olmayaraq hər bir şairin şeirindən, misrasından boylanır. Şeirin bədii səviyyəsini ifadə edən elementlər sırasında başlıca məharət müəllifin qələmə aldığı mövzuya yanaşmada öz baxış bucağını göstərə bilməsidir.
Digər ədəbi janrlar kimi şeir də bədii ümumiləşdirmə səriştəsi şairin yetkinliyinin, dolğun əsərlər yaratmaq bacarığının əyani təzahürüdür. Mahiyyət etibarı ilə ədəbiyyatda bütün mövzular işlənmişdir. Lakin istedadlı qələm sahibləri, “köhnə” mövzulara da öz ayrı poetik nəfəsi ilə yeni ruh verə bilir, məhz poetik ruhun canlılığı təravətli şairin özünəməxsusluğunu şərtləndirən amillər sırasındadır.
“İçimizdə yurd adlı yaramız var” kitabına toplanmış poetik nümunələr yetkin şair düşüncəsinin sənət müstəvisində əyaniləşməsidir. Ədalətin şair kimi fərdi yaradıcılıq manerasını səciyyələndirən önəmli xüsusiyyət onun vətəndaşlıq qayəsinin səmimiyyəti və dolğunluğudur. Şairin müxtəlif mövzularda yazılan şeirlərini səmimiyyət, həyat hadisələrinə fəlsəfi baxış, xeyirxahlıq duyğularının təbliği, saf sevgi kimi amillər birləşdirir. Bütün bu məziyyətlər onun sözə məsuliyyətlə yanaşmasının nəticəsi olmaqla bərabər, həm də sənətə həvəslə yiyələnməsinə zəmanət verir.
Şairin ədəbi uğurunu şərtləndirən cəhətlərdən biri də onun qələm aldığı mövzuların mahiyyətinə dərindən vara bilməsi, gördüyü problemlərin səbəbini sənətkar kimi araşdırmasıdır. Milli-mənəvi dəyərlərimizə bağlılığı, milli özünüdərk mövzularına daha dərindən vaqif olması diqqətdən yayınmır. Onun seirlərində yalnız milli ağrılarımız göstərilmir, həm də bu bəlaları doğuran səbəblər bədii sənət güzgüsündə işıqlandırılır. Ədalət Əroğlunun poetik nümunələrində Vətən, insan, təbiət və zamanla bağlı fikir və düşüncələr təqdim olunan mahiyyətin mühüm tərkib hissəsi kimi üzə çıxır.
Vətən sevgisi, yurd məhəbbəti onun yaradıcılıq kredosunun əsasını təşkil edir. Özünəməxsus obrazlar yaratmaq bacarığı, sözü yerində və ustalıqla işlətmək məharəti, həmçinin sadə deyimlə zəngin poetik məna ifadə bilməsi onun şairlik xüsusiyyətini əyaniləşdirir. Kitabdakı şeirlərin önəmli məziyyətlərindən biri də Vətən həsrəti ilə yanaşı, insanın mənəvi dünyasının, hisslər, duyğular aləminin həssas və zərif ifadə olunmasıdır. Bu poetik nümunələrdə lirik qəhrəmanın yaşadığı yurd ağrısının dərinliyi ilə bərabər, eşqin ucalığını, qüdrətini daha parlaq və gözəl ifadə etmək üçün istifadə olunan bədii təsvir və ifadə vasitələrini təravətli şairin poetik bacarığının ehtivasıdır.
Şairin poetik əsərlərinin lirik qəhramanı öz müşahidə qabiliyyəti ilə diqqəti cəlb edir. Onun fərdi poetik siması, yalnız qələmə aldığı nümunələrin üslub cəhətlərində deyil, həmçinin hadisələrə yanaşmasında, onları seçməsində və qiymətləndirməsində, lirik “eqo”nun əhvalruhiyyəsini təravətli, həm də səmimi çalarlarla ehtiva etməsindədir.
O, dilimizin zəngin və rəngərəng təhkiyələrindən, bədii təsvir və ifadə vasitələrindən bacarıqla istifadə edərək, qələmə aldığı mövzuların bədii həllini, poetik ümumiləşdirməsini özünəməxsus ovqatda təqdim edə bilir. Ədalətin yaradıcılığında məxsusi bir məziyyət var ki, onu başqalarından fərqləndirə bilir. Bu cəhəti şərtləndirən amil geniş və dərin mənada sadəlikdir və bu sadəlikdə bədii zənginlik və müdriklik mövcuddur. Onun şeirlərinin məğzini təşkil edən dərin və poetik ictimai məna uğurlu yaradıcılıq səciyyəsi daşıyır.
Şairin lirikasında həsrət və qəm motivlərinin yeknəsəkliyi, sentimental notlar, gərəksiz pafos heç vaxt duyulmur. Kitabdakı şeirlərində vətənin qəhrəman oğullarının, sadə insan ləyaqətinin tərənnümü, həmçinin xeyirxahlıq, nəciblik, əzəmət və gözəllik duyğularının bədii müstəvidə səmimi təbliği, bütövlükdə yaradıcılığına dərin ictimai-fəlsəfi mündəricə gətirir.
Bu poetik nümunələri mövzusundan asılı olmayaraq daxili bir bədii məntiq, ümumi bir məna birləşdirir. Ədalət İzzətoğlunun şeirlərində insana inam və etibar motivi güclü olduğu üçün, bu məziyyət şeirlərinin bədii siqlətinə nikbin əhvali-ruhiyyə, işıq və hərarət qatır.
Ədalətin rəvan və təbii üslubu, şeirlərinin vəzn, bölgü, qafiyə və poetik strukturun digər elementlərindən məharətlə istifadə etmək bacarığı onun yaradıcılığını şərtləndirən keyfiyyət kimi önəmli səciyyə daşıyır. Poetik yükündən bədii mahiyyətindən asılı olmayaraq, şairin bütün şeirlərindən Vətən ağrısının harayı gəlir, nəciblik, məhəbbət, halallıq qoxusu duyulur. Bu şeirlərdə insanın insanlar qarşısında, bəşəriyyət qarşısında insanlıq borcunun və ləyaqətinin vicdanla, ədalətlə, namusla icrası məsələsinə böyük diqqət verilir. Bu xüsusiyyətlər onun şeirlərinə ictimai dərinlik, geniş vüsət və məzmun bütövlüyü gətirir.
Məlumdur ki, lirik əsərlərdə yenilik ruhu o vaxt diqqət kəsb edir ki, orada həyati müşahidə bədii materialın, poetik obyektin yeni cizgilərinə, görünməmiş tərəflərinə nüfuz etmiş olur. Ədalət İzzətoğlunun şeirlərində ictimai, mənəvi, əxlaqi tamlıq və halallıq mövzusu geniş yer tutur və onun dünyagörüşünün, bədii-estetik idealının müəyyənləşməsində, formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu poeziyanın ən səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri onun müasirliyidir, yəni şair müasir həyatımızın tə-zadlarını, onun insanlara səadət bəxş edən məqamlarını və eyni zamanda, insanları əzab məngənəsində sıxan anları poetik məzmunda ehtiva edərək, onu yeni-yeni məna çalarları ilə zənginləşdirir.
Onun şeirlərində milli kolorit qüvvətli olduğu üçün böyük maraq doğurur. Bu cəhət şeirlərin mövzusunda, mütəmadi müraciət olunan qoşma janrının ahəng və ritmində, bədii təsvir vasitələrində nəzərə çarpır. O, insan mənəviyyatının qüdrət və gözəlliyini tərənnüm edəndə də, doğma yurdu vəsf edəndə də, elin adət-ənənələrindən yazanda da kolorit zənginliyi diqqəti cəlb edir.
Şair bəzən bir bənddə lakonik poetik detallarla oxucu xəyalında orijinal lövhələr canlan-dıra bilir. Onun bir sıra şeirlərində mürəkkəb psixoloji vəziyyətlər, anlar və duyğular, hisslər aləmi çox zərif və dəqiq ifadəsini, bədii həllini tapmışdır. O, bədii dilin estetik gözəlliyinə, emosionallığına məsuliyyətlə yanaşaraq, məzmuna uyğun forma rəngarəngliyindən səriştəylə istifadə etməyi bacarır.
Ədalətin yaradıcılığında mənəvi-əxlaqi zənginliyin harmoniyası vardır. Bu mənada o, daim inkişaf edən həm forma və məzmun əlvanlığı, həm də poetika baxımından kamilləşən şairdir.
Bəllidir ki, bədii sənətin gücü böyük ideyanın, dəyərli fikrin obrazlı təcəssümündə, səmimi və təravətli ehtivasındadır. Bu keyfiyyətlər qələm sahibindən bədii sözün məna çalarlarını, dilin incəliklərini duymağı poetik, obrazlar sistemində əsərin forma və məzmun vəhdətini yaratmağı, sənət qarşısında daim məsuliyyət hissini qorumağı tələb edir. Bütün bu məziyyətlər yurd həsrətli şair Ədalət Əroğlunun yaradıcılığında öz əksini tapmışdır.
“İçimizdə yurd adlı yaramız var” şeirlər kitabını şairin yaradıcılıq nailiyyəti kimi səciyyələndirmək olar. Söz sənətinin çətin və şərəfli yollarında şairə yeni uğurlar diləyirəm.
BALAYAR SADİQ
AYB və AJB-nin üzvü, Beynəlxalq Rəsul Rza ədəbi mükafatı laureatı, Prezident mükafatçısı,
“Yurd” jurnalının Baş redaktoru
“ƏDALƏT” qəzeti,
9 iyun 2020-ci il
***
SÖZƏ DƏYƏR VERMƏYİ BACARAN DƏYƏRLİ ŞAİR QARDAŞIM BALAYAR BƏY!
ƏDƏBİ MÜHİTDƏ YAZDIQLARIMA, YARADICILIĞIMA NƏZƏR YETİRƏRƏK YAZDIĞINIZ XOŞ SÖZLƏRƏ GÖRƏ SİZƏ MİNNƏTDARAM. MƏHZ İKİNCİ ŞEİRLƏR KİTABIMIN ADI BURADAN QAYNAQLANDI.
ALLAH SİZİ QORUSUN. MƏN DƏ ÖZ NÖVBƏMDƏ SİZƏ ƏDƏBİ YARADICILIĞINIZDA UĞURLAR DİLƏYİRƏM, ALLAHDAN SİZƏ CAN SAĞLIĞI, MÜJDƏ DOLU İLLƏR ARZULAYIRAM. VAR OLUN HƏMİŞƏ. İNŞƏALLAH CƏBRAYILDA, DOĞULUB BOYA BAŞA ÇATDIĞIM HOVUSLU KƏNDİNDƏ GÖRÜŞMƏYİ ALLAH HƏR BİRİMİZƏ NƏSİB ETSİN.
HÖRMƏTLƏ:
HÜQUQŞÜNAS-ŞAİR
QAFAROV ƏDALƏT İZZƏTOĞLU (ƏROĞLU)
Baxış sayı: 1 034
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-11-2020 21:08 | Bölmə: Ədəbiyyat
(Şair Ədalət İzzətoğlunun yaradıcılığı haqqında qeydlər)
Söz bir qapıdır. Bu qapıdan keçmək üçün qapını döymək lazım deyil. Döyülməklə açılmır bu qapı; duyumla duyğuyla açılır. Duyğusu, duyumu olmayanın bu qapıda işi yoxdur. Dünya yaranandan bəri sözlər qapıların, qapılar sözlərin alın yazısıdır. İnsan ömrü də söz kimi bir qapıdır. Zaman-zaman, fəsil-fəsil açılır; gah sevincin, gah kədərin, dərdin üzünə...Bu duyğu və düşüncələr içində istedadlı şair Ədalət İzzətoğlunun poetik dünyasının qapısını açıram.
Ömrünü sözə bağlayan, onunla təsəlli tapan yurd həsrətli şairdir Ədalət İzzətoğlu. Cəbrayılda dünyaya gəlib. Ömrünün mənalı günlərini Cəb-rayılda yaşayıb. İndi Cəbrayıl həsrətiylə Sumqayıtda yaşayır və yazıb-yaradır.
İnsan dühasının ən böyük tapıntısı və insan həyatının ən dəyərli xəzinəsi sözdür. Sözün təbiətinə xas olan keyfiyyətlər çeşid-çeşiddir.
Bədii sözün mahiyyəti daha təravətli və çox mənalıdır. Bədii söz dərin ictimai mənası, əhatəli və güclü realizmi, estetik keyfiyyətləri ilə dolğun məzmun kəsb edir. Bu mənada bədii təfəkkürün, əbədi yaradıcılığın yolu mürəkkəb mündəricəsi ilə seçilir. Yalnız əhəmiyyətli mövzunun qələmə alınması əsərin əbədi uğuruna zəmanət verə bilməz. Əsl sənətin gücü dəyərli ideyanın, böyük fikrin obrazlı ehtivasında, təravətli təcəssümündədir. Ədalətin şeirlərinin lirik qəhrəmanı müşahidə qabiliyyəti ilə fərqlənir.
Onun fərdi poetik siması təkcə yazdığı şeirlərin üslub xüsusiyyətlərindən deyil, həm də hadisələrə yanaşmasında, onların seçməsində və dəyərləndirməsində, lirik “mən” in əhval-ruhiyyəsinin təbii və səmimi poetik boyalarla canlandırmasındadır. Şairin lirik qəhrəmanı həssas müşahidə qabiliyyətilə həmin proseslərdə fəal iştirak edir. Onun poeziyasında yurd sevgisi, vətənsevərlik, el-oba məhəbbəti, milli özünüdərk və yaddaşa qayıdış duyğusu böyük önəm daşıyır. Şairin vətən həsrətli şeirlərində Qarabağ ağrısı, yurd həsrəti məxsusi bədii detallarla əks olunur. Ədalətin şeirlərinin lirik qəhrəmanı vətən, yurd həsrətiylə yaşayan insanların bədii obrazıdır. Düşmən tapdağında qalan Cəbrayılın həsrəti Ədalətin şeirlərində poetik səmimiyyətlə ehtiva olunur.
Danışma, qardaşım, danışma hələ,
Biz yurdsuz qalmışıq Vətəndə belə.
Düşmüşük fitnəyə, düşmüşük felə,
Yaza bilmədiyim sözüm ağlayır.
Boylanıb yollara baxdım, yoruldum,
Gözümün kökündən saralıb soldum.
Qocalıb axırda lap ahıl oldum,
Bol səbrim ağlayır, dözüm ağlayır.
Yurdsuz zəhər olub, suyum, çörəyim,
O müqəddəs yerdir mənim gərəyim.
Ədalətəm, burda qəlbim, ürəyim,
Oralarda qalan izim ağlayır.
Bu misralarda vətən, yurd həsrətli bir şair ürəyinin poetik harayı eşidilir. Yurd-yuvasından uzaq düşmüş insanların könül ağrılarının bədii ümumiləşdirilməsi çox səmimi və təsirlidir.
Ədalətin yaradıcılığında həyat həqiqətlərinin bədii həqiqət müstəvisində uğurla inikasını görürük.
Şairin əksər şeirlərində milli-mənəvi dəyərlərin, sevgi, məhəbbət duyğularının tərənnümü səmimi ovqat aşılayır. Vətənpərvərlik ruhu Əda-lətin şeirlərinin alın yazısıdır. Şairin bir qisim şeirlərində yurd yanğısı ilə yanaşı qəhrəmanlıq, cəsurluq duyğuları bədii müstəvidə poetik ifadəsini tapır. Hər bir insanın şəxsi taleyini olduğu kimi təqdim etməyə dəyər:
Dağların başını aldı buludlar,
Şəhidlər məzarı oldu o yurdlar.
və yaxud:
Çağırır yurdumun dağları bizi,
Kövrəlib torpağı, cığırı, izi...
və ya:
Xəyalımdan çıxmayır bircə an da,
Yaşayırdım əfsanəvi məkanda.
və yaxud:
Lənət olsun düşmənin şər-felinə,
Qırov düşüb arzuların telinə.
Ədalət, dönərsən bir gün elinə,
Güvən əsgərinə, güvən orduna...
Vətən, yurd həsrətli şairin qəlbində qələbəyə inam böyükdür və bu inamın işığı onun poetik, səmimi misralarına istilik, hənir qatır.
Ədalət Əroğlunun istifadə etdiyi bədii təsfir vasitələri ilə təsvir etdiyi surətin duyğu və düşüncələrini, daxili övqatını və psixoloji məqamını şəraitə uyğun daha təsirli şəkildə üzə çıxardır. Ədalət şeirlərində vətəndaşlıq yanğısı-nın bədii mənzərəsini təqdim edir və səmimiyyət dolu bu poetik nümunələr onu vətəndaş şair kimi səciyyələndirərək, həm də vətəndaşlıq qayəsinin daha dərin mətləblərdən soraq verdiyinə şahidlik edir.
Hər bir bədii kitab müəllifin duyğu və düşüncələrinin əbədi müstəvidə inikasıdır. Məlumdur ki, şair kitabdan-kitaba öz yaradıcılıq dünyasının sərhədlərini genişləndirməli və yeni poetik ovqatı ilə oxucu marağını qazanmalıdır. Poetik topluların başqa bədii kitablardan fərqli cəhətləri də var. Ən başlıca və diqqətçəkən məziyyət odur ki, bircə şeirlə də müəllifin poetik gücünü, iqtidarını görmək mümkündür. Bəzən bir şeir bütöv bir yaradıcılığın, bir şair taleyinin poetik indeksinə çevrilir və bu uğur müəllifə sənətkar etiketi qazandırır.
Tutduğu vəzifə mövqeyindən, qazandığı titullardan, fəxri adlardan asılı olmayaraq hər bir şairin şeirindən, misrasından boylanır. Şeirin bədii səviyyəsini ifadə edən elementlər sırasında başlıca məharət müəllifin qələmə aldığı mövzuya yanaşmada öz baxış bucağını göstərə bilməsidir.
Digər ədəbi janrlar kimi şeir də bədii ümumiləşdirmə səriştəsi şairin yetkinliyinin, dolğun əsərlər yaratmaq bacarığının əyani təzahürüdür. Mahiyyət etibarı ilə ədəbiyyatda bütün mövzular işlənmişdir. Lakin istedadlı qələm sahibləri, “köhnə” mövzulara da öz ayrı poetik nəfəsi ilə yeni ruh verə bilir, məhz poetik ruhun canlılığı təravətli şairin özünəməxsusluğunu şərtləndirən amillər sırasındadır.
“İçimizdə yurd adlı yaramız var” kitabına toplanmış poetik nümunələr yetkin şair düşüncəsinin sənət müstəvisində əyaniləşməsidir. Ədalətin şair kimi fərdi yaradıcılıq manerasını səciyyələndirən önəmli xüsusiyyət onun vətəndaşlıq qayəsinin səmimiyyəti və dolğunluğudur. Şairin müxtəlif mövzularda yazılan şeirlərini səmimiyyət, həyat hadisələrinə fəlsəfi baxış, xeyirxahlıq duyğularının təbliği, saf sevgi kimi amillər birləşdirir. Bütün bu məziyyətlər onun sözə məsuliyyətlə yanaşmasının nəticəsi olmaqla bərabər, həm də sənətə həvəslə yiyələnməsinə zəmanət verir.
Şairin ədəbi uğurunu şərtləndirən cəhətlərdən biri də onun qələm aldığı mövzuların mahiyyətinə dərindən vara bilməsi, gördüyü problemlərin səbəbini sənətkar kimi araşdırmasıdır. Milli-mənəvi dəyərlərimizə bağlılığı, milli özünüdərk mövzularına daha dərindən vaqif olması diqqətdən yayınmır. Onun seirlərində yalnız milli ağrılarımız göstərilmir, həm də bu bəlaları doğuran səbəblər bədii sənət güzgüsündə işıqlandırılır. Ədalət Əroğlunun poetik nümunələrində Vətən, insan, təbiət və zamanla bağlı fikir və düşüncələr təqdim olunan mahiyyətin mühüm tərkib hissəsi kimi üzə çıxır.
Vətən sevgisi, yurd məhəbbəti onun yaradıcılıq kredosunun əsasını təşkil edir. Özünəməxsus obrazlar yaratmaq bacarığı, sözü yerində və ustalıqla işlətmək məharəti, həmçinin sadə deyimlə zəngin poetik məna ifadə bilməsi onun şairlik xüsusiyyətini əyaniləşdirir. Kitabdakı şeirlərin önəmli məziyyətlərindən biri də Vətən həsrəti ilə yanaşı, insanın mənəvi dünyasının, hisslər, duyğular aləminin həssas və zərif ifadə olunmasıdır. Bu poetik nümunələrdə lirik qəhrəmanın yaşadığı yurd ağrısının dərinliyi ilə bərabər, eşqin ucalığını, qüdrətini daha parlaq və gözəl ifadə etmək üçün istifadə olunan bədii təsvir və ifadə vasitələrini təravətli şairin poetik bacarığının ehtivasıdır.
Şairin poetik əsərlərinin lirik qəhramanı öz müşahidə qabiliyyəti ilə diqqəti cəlb edir. Onun fərdi poetik siması, yalnız qələmə aldığı nümunələrin üslub cəhətlərində deyil, həmçinin hadisələrə yanaşmasında, onları seçməsində və qiymətləndirməsində, lirik “eqo”nun əhvalruhiyyəsini təravətli, həm də səmimi çalarlarla ehtiva etməsindədir.
O, dilimizin zəngin və rəngərəng təhkiyələrindən, bədii təsvir və ifadə vasitələrindən bacarıqla istifadə edərək, qələmə aldığı mövzuların bədii həllini, poetik ümumiləşdirməsini özünəməxsus ovqatda təqdim edə bilir. Ədalətin yaradıcılığında məxsusi bir məziyyət var ki, onu başqalarından fərqləndirə bilir. Bu cəhəti şərtləndirən amil geniş və dərin mənada sadəlikdir və bu sadəlikdə bədii zənginlik və müdriklik mövcuddur. Onun şeirlərinin məğzini təşkil edən dərin və poetik ictimai məna uğurlu yaradıcılıq səciyyəsi daşıyır.
Şairin lirikasında həsrət və qəm motivlərinin yeknəsəkliyi, sentimental notlar, gərəksiz pafos heç vaxt duyulmur. Kitabdakı şeirlərində vətənin qəhrəman oğullarının, sadə insan ləyaqətinin tərənnümü, həmçinin xeyirxahlıq, nəciblik, əzəmət və gözəllik duyğularının bədii müstəvidə səmimi təbliği, bütövlükdə yaradıcılığına dərin ictimai-fəlsəfi mündəricə gətirir.
Bu poetik nümunələri mövzusundan asılı olmayaraq daxili bir bədii məntiq, ümumi bir məna birləşdirir. Ədalət İzzətoğlunun şeirlərində insana inam və etibar motivi güclü olduğu üçün, bu məziyyət şeirlərinin bədii siqlətinə nikbin əhvali-ruhiyyə, işıq və hərarət qatır.
Ədalətin rəvan və təbii üslubu, şeirlərinin vəzn, bölgü, qafiyə və poetik strukturun digər elementlərindən məharətlə istifadə etmək bacarığı onun yaradıcılığını şərtləndirən keyfiyyət kimi önəmli səciyyə daşıyır. Poetik yükündən bədii mahiyyətindən asılı olmayaraq, şairin bütün şeirlərindən Vətən ağrısının harayı gəlir, nəciblik, məhəbbət, halallıq qoxusu duyulur. Bu şeirlərdə insanın insanlar qarşısında, bəşəriyyət qarşısında insanlıq borcunun və ləyaqətinin vicdanla, ədalətlə, namusla icrası məsələsinə böyük diqqət verilir. Bu xüsusiyyətlər onun şeirlərinə ictimai dərinlik, geniş vüsət və məzmun bütövlüyü gətirir.
Məlumdur ki, lirik əsərlərdə yenilik ruhu o vaxt diqqət kəsb edir ki, orada həyati müşahidə bədii materialın, poetik obyektin yeni cizgilərinə, görünməmiş tərəflərinə nüfuz etmiş olur. Ədalət İzzətoğlunun şeirlərində ictimai, mənəvi, əxlaqi tamlıq və halallıq mövzusu geniş yer tutur və onun dünyagörüşünün, bədii-estetik idealının müəyyənləşməsində, formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu poeziyanın ən səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri onun müasirliyidir, yəni şair müasir həyatımızın tə-zadlarını, onun insanlara səadət bəxş edən məqamlarını və eyni zamanda, insanları əzab məngənəsində sıxan anları poetik məzmunda ehtiva edərək, onu yeni-yeni məna çalarları ilə zənginləşdirir.
Onun şeirlərində milli kolorit qüvvətli olduğu üçün böyük maraq doğurur. Bu cəhət şeirlərin mövzusunda, mütəmadi müraciət olunan qoşma janrının ahəng və ritmində, bədii təsvir vasitələrində nəzərə çarpır. O, insan mənəviyyatının qüdrət və gözəlliyini tərənnüm edəndə də, doğma yurdu vəsf edəndə də, elin adət-ənənələrindən yazanda da kolorit zənginliyi diqqəti cəlb edir.
Şair bəzən bir bənddə lakonik poetik detallarla oxucu xəyalında orijinal lövhələr canlan-dıra bilir. Onun bir sıra şeirlərində mürəkkəb psixoloji vəziyyətlər, anlar və duyğular, hisslər aləmi çox zərif və dəqiq ifadəsini, bədii həllini tapmışdır. O, bədii dilin estetik gözəlliyinə, emosionallığına məsuliyyətlə yanaşaraq, məzmuna uyğun forma rəngarəngliyindən səriştəylə istifadə etməyi bacarır.
Ədalətin yaradıcılığında mənəvi-əxlaqi zənginliyin harmoniyası vardır. Bu mənada o, daim inkişaf edən həm forma və məzmun əlvanlığı, həm də poetika baxımından kamilləşən şairdir.
Bəllidir ki, bədii sənətin gücü böyük ideyanın, dəyərli fikrin obrazlı təcəssümündə, səmimi və təravətli ehtivasındadır. Bu keyfiyyətlər qələm sahibindən bədii sözün məna çalarlarını, dilin incəliklərini duymağı poetik, obrazlar sistemində əsərin forma və məzmun vəhdətini yaratmağı, sənət qarşısında daim məsuliyyət hissini qorumağı tələb edir. Bütün bu məziyyətlər yurd həsrətli şair Ədalət Əroğlunun yaradıcılığında öz əksini tapmışdır.
“İçimizdə yurd adlı yaramız var” şeirlər kitabını şairin yaradıcılıq nailiyyəti kimi səciyyələndirmək olar. Söz sənətinin çətin və şərəfli yollarında şairə yeni uğurlar diləyirəm.
BALAYAR SADİQ
AYB və AJB-nin üzvü, Beynəlxalq Rəsul Rza ədəbi mükafatı laureatı, Prezident mükafatçısı,
“Yurd” jurnalının Baş redaktoru
“ƏDALƏT” qəzeti,
9 iyun 2020-ci il
***
SÖZƏ DƏYƏR VERMƏYİ BACARAN DƏYƏRLİ ŞAİR QARDAŞIM BALAYAR BƏY!
ƏDƏBİ MÜHİTDƏ YAZDIQLARIMA, YARADICILIĞIMA NƏZƏR YETİRƏRƏK YAZDIĞINIZ XOŞ SÖZLƏRƏ GÖRƏ SİZƏ MİNNƏTDARAM. MƏHZ İKİNCİ ŞEİRLƏR KİTABIMIN ADI BURADAN QAYNAQLANDI.
ALLAH SİZİ QORUSUN. MƏN DƏ ÖZ NÖVBƏMDƏ SİZƏ ƏDƏBİ YARADICILIĞINIZDA UĞURLAR DİLƏYİRƏM, ALLAHDAN SİZƏ CAN SAĞLIĞI, MÜJDƏ DOLU İLLƏR ARZULAYIRAM. VAR OLUN HƏMİŞƏ. İNŞƏALLAH CƏBRAYILDA, DOĞULUB BOYA BAŞA ÇATDIĞIM HOVUSLU KƏNDİNDƏ GÖRÜŞMƏYİ ALLAH HƏR BİRİMİZƏ NƏSİB ETSİN.
HÖRMƏTLƏ:
HÜQUQŞÜNAS-ŞAİR
QAFAROV ƏDALƏT İZZƏTOĞLU (ƏROĞLU)
Baxış sayı: 1 034
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-05-2024, 21:08
Rusiya yazıçılarının kitablarının 170-dən çox nadir nəşri Avropa kitabxanalarından yoxa çıxıb
27-04-2024, 00:42
ƏZƏL-AXIR SÖZ QALACAQ DÜNYADA
26-04-2024, 11:47
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO
27-11-2023, 10:45
İrlandiyalı Pol Linç 2023-cü il üçün "Man Booke"r mükafatını qazandı
1-11-2023, 11:19
Buninin qardaşı qızı 100 yaşında dünyasını dəyişib
18-10-2023, 21:25
ŞAİRİN OXUCULAR QARŞISINDA POETİK HESABATI
16-10-2023, 14:46
Əlyazma kolleksiyaları oxuculara virtual təqdim olunur
15-10-2023, 22:09
Şair və rəssam Qavriil Lubnin vəfat edib
4-10-2023, 20:34
“Heydər Əliyev: tariximizdə və taleyimizdə” kitabının təqdimatı olub
24-09-2023, 20:54
AMEA Naxçıvan Bölməsində Məhəmmədhüseyn Şəhriyara həsr olunmuş konfrans
22-09-2023, 21:09
Qərbi Azərbaycan haqqında kitabın və sosioloji-tədqiqatın nəticələri ilə bağlı hesabatın təqdimatı keçirilib
13-09-2023, 15:11
Seyfəddin Dağlının “Gəcil qapısı” pomanının təqdimatı Keçirilib
10-09-2023, 00:17
“Heydər Əliyev ideyaları və müasir dövr” respublika elmi konfransının materialları çapdan çıxıb
3-09-2023, 22:18
YAZARLAR MƏDƏNİYYƏT İŞÇİLƏRİNİ MƏFTUN ETDİLƏR
15-08-2023, 00:28
ƏBÜLFƏT HƏSƏNOĞLU-ŞEİRLƏR
8-08-2023, 18:16
Vəfat etmiş tərcüməçi və yazıçı Leonid Volodarski
7-08-2023, 22:22
Uşaq kitablarının illüstratoru Nikolay Ustinov vəfat edib
13-07-2023, 14:50
“Naxçıvan paremioloji vahidləri: deyimlər, atalar sözləri və məsəllər” kitabının təqdimatı keçirilib
10-07-2023, 19:57
O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV
7-07-2023, 22:48
QHT Azərbaycanın klassik və müasir ədəbiyyatını təbliğ edəcək
30-06-2023, 23:49
Həmişə sizinlə olan cəhənnəm-Əkbər Qoşalı
28-06-2023, 20:10
İSMAYIL İMANZADƏNİN UŞAQ ŞEİRLƏRİNDƏN İBARƏT “HƏR ÇƏMƏNDƏN BİR ÇİÇƏK” KİTABINA ÖN SÖZ-ADİLƏ NƏZƏROVA
23-06-2023, 20:44
Baş Prokurorluq tərəfindən "Özəl sektorda anti-korrupsiya standartları" mövzusuna həsr olunmuş kitab hazırlanıb
22-06-2023, 22:44
TANINMIŞ ALİMİN “HEYDƏR ƏLİYEV SİYASƏTİ: TARİX VƏ MÜASİRLİK” MONOQRAFİYASI NƏŞR EDİLİB-Ramiz Qasımov
22-06-2023, 22:37
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
10-06-2023, 20:04
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
27-05-2023, 22:21
Detektiv yazar Elbrus Kəlbiyevlə görüş keçirilib
24-05-2023, 00:22
Qərbi Azərbaycanın mədəni-ədəbi mühitinə həsr edilmiş elmi konfrans olub
19-05-2023, 19:17
Nizami Gəncəvi Dühası-Anar Rzayev
18-05-2023, 20:14
“Axtarışlar” jurnalının yeni nömrəsi nəşrdən çıxıb
17-05-2023, 19:52
“Naxçıvanın əlyazmalar xəzinəsi” kitabı nəşr olunub
16-05-2023, 21:02
Yeni nəşr olunmuş iki monoqrafiyanın təqdimatı olub
5-05-2023, 21:54
Əhliman Ərəfsəli doğma kəndində yad edilib