21:24 / 28-11-2024
Zelenski fərarilərin bağışlanması haqqında qanunu imzalayıb
21:18 / 28-11-2024
Yekaterinburqda eniş edən təyyarənin göyərtəsində 291 nəfər olub, onlar üçün təhlükə yoxdur
21:14 / 28-11-2024
Kərgədan və mamont parçaları qaçaqmalçılığına görə səkkiz ildən çox həbs cəzası aldı
21:08 / 28-11-2024
Almaniya Polşada "Patriot" stansiyalarını yerləşdirməyi təklif etdi
20:10 / 28-11-2024
Xinşteyn: "Jurnalistlər məlumat sızmasına görə cərimələr haqqında qanuna tabe deyil"
20:03 / 28-11-2024
Vladimir Putin "Oreşnik" tərəfindən mümkün məhv edilmə hədəflərini açıqladı
19:55 / 28-11-2024
Domodedovoda 6 Kaluqa sakini meşədə bir adamı öldürdüyünə görə həbs edilib
19:49 / 28-11-2024
Rusiya prezidenti deyib ki, Qarabağda baş verənlərin KTMT ilə heç bir əlaqəsi yoxdur
19:37 / 28-11-2024
Kobaxidze: "Gürcüstan Aİ-yə üzvlük danışıqlarını 2028-ci ilin sonuna qədər dondurub"
19:18 / 28-11-2024
Polis Kazan Universitetinin divarlarına ziyan vuran miqrantları saxlayıb
19:15 / 28-11-2024
Qısqanclıq zəminində qətl törətməkdə şübhəli bilinən qadın saxlanılıb
10:04 / 28-11-2024
Smirnov: "Kursk vilayətində İHA hücumu təhlükəsi elan edilib"
10:01 / 28-11-2024
Ukraynalı hakerlər Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin baş komandanı Sirskinin məxfi sənədini oğurlayıblar
09:58 / 28-11-2024
Xakasiyada keçmiş məmurlar həmkarları üçün hava təcili yardım xidmətlərindən əsassız istifadə ediblər
09:42 / 28-11-2024
Ryabkov: "Qərb Putini eşitsə, Ukrayna münaqişəsi danışıqlarla yekunlaşacaq"
23:51 / 27-11-2024
Bir işçini yarımstansiyada elektrik cərəyanı vurduqdan sonra reanimasiyaya yerləşdirilib
23:47 / 27-11-2024
Tamaşaçılar konsert zamanı eyvandan yıxılan Diana Arbeninanı xilas edə bilib
23:39 / 27-11-2024
Yakutiyanın rəhbəri Yukagir dilçisinin ölümünü açıqlayıb
23:34 / 27-11-2024
ABŞ Ukraynanı səfərbərlik yaşını 18 yaşa endirməyə çağırır
23:24 / 27-11-2024
Baş verən yanğında uşaqlar ölüb, anası xəstəxanadadır
23:20 / 27-11-2024
Polisin reydi zamanı miqrant dördüncü mərtəbədən yıxılıb
23:15 / 27-11-2024
Mask etiraf etdi ki, Dostoyevskinin romanları psixologiyaya aid bəzi kitablardan daha yaxşıdır
23:10 / 27-11-2024
Moskvanın mərkəzində atışma anı videoya düşüb
23:04 / 27-11-2024
Əsir Britaniya muzdlu bütpərəst runes ilə döymə göstərdi
22:58 / 27-11-2024
10 yaşlı oğluna işgəncə verən qadın mühakimə olunacaq
22:39 / 27-11-2024
Kafenin yaxınlığında baş verən atışma ilə bağlı cinayət işi açılıb
22:34 / 27-11-2024
Tramp: "Keith Kellogg Ukrayna münaqişəsi üzrə xüsusi elçi təyin olunacaq"
16:22 / 27-11-2024
UEFA Çempionlar Liqasında günün ən yaxşı anları sırasına Safonovun "Bavariya" ilə matçda seyvini daxil edib
16:18 / 27-11-2024
Krasnoyarsk deputatı Novak birgə yaşadığına işgəncə verməkdə ittiham olunub
16:12 / 27-11-2024
It yaşlı qadını parçalayaraq öldürüb
16:08 / 27-11-2024
Kalininqrad polisi 3 milyon rubl dələduzluqda ittiham olunur
09:50 / 27-11-2024
COP29-un qlobal əməkdaşlığın gücləndirilməsində rolu-Səyavuş Qasımov
09:47 / 27-11-2024
Uşaq bağçasının işçiləri 80 milyon rublu mənimsəməkdə şübhəli bilinirdi
09:44 / 27-11-2024
Mask Baydenin Ukraynaya 24 milyard dollar yardım üçün gizli müraciətini anormal adlandırır
09:39 / 27-11-2024
Taksi sürücüsünü qətlə yetirdiyinə görə 11,5 il həbs cəzası alıb
09:34 / 27-11-2024
Kamçatkada keçmiş məhkəmə icraçısının kürü qaçaqmalçılığına görə cəzası ağırlaşdırılıb
AUTİZM VƏ ONA QARŞI MÜBARİZƏ-Ramiz Ələkbərov
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 323
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 323
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 23:15
Mask etiraf etdi ki, Dostoyevskinin romanları psixologiyaya aid bəzi kitablardan daha yaxşıdır
Dünən, 09:18
Krım hakimiyyəti ən böyük su anbarının bərpasını 50 milyard rubl dəyərində qiymətləndirib
26-11-2024, 19:21
Ferma yanıb, 100-ə yaxın heyvan xilas edilib
26-11-2024, 15:00
Avstriya Xarici İşlər Nazirliyinin keçmiş rəhbəri Ryazan Universitetində dərs deyəcək
26-11-2024, 14:39
Məktəblilərin zəhərlənməsinə səbəb çirklənmiş toyuq əti olub
26-11-2024, 14:18
Həkimlər qadının mədəsində bir kiloqram sikkə və pul tapıblar
26-11-2024, 14:06
İtkin düşən 11 yaşlı qız sağ-salamat tapılıb
26-11-2024, 12:55
Bu dərmanlar pulsuz verilə bilər - Müsahibə - Video
25-11-2024, 23:31
Cozef Priqojin İsveçrədə daçasının olduğunu təsdiqləyib
25-11-2024, 19:08
COP29-da əldə olunan razılaşmalar maliyyə əlçatanlığını təmin edəcək-Könül Nurullayeva
24-11-2024, 22:26
Bu da xatirə - Fotosu
24-11-2024, 21:24
Bir qadın Analar Günündə metro stansiyasında uşaq dünyaya gətirib
24-11-2024, 14:32
Bakı aeroportu COP29-da - Video
24-11-2024, 13:11
Kşilərin səfərbər olması səbəbindən minə yaxın ev istiliksiz qalıb
23-11-2024, 20:20
Bir nəfər yaşıl metro xəttinin üzərinə yıxılıb
23-11-2024, 20:17
Zelenski: Ukraynada 300-dən çox liman infrastrukturu obyekti zədələnib
23-11-2024, 20:07
Prezidentdən elektrik enerjisi və su təchizatı ilə bağlı - Fərman
23-11-2024, 13:57
Həkimlər bir yeniyetmənin sidik kisəsindən 46 maqnit top çıxarıblar
23-11-2024, 13:52
"Qazprombank" UnionPay kartlarının Türkiyədə qəbulu dayandırılıb
23-11-2024, 13:40
Qırğızıstan-Rusiya Slavyan Universiteti 15 min nəfərlik kampus tikəcək
23-11-2024, 12:58
Azərbaycanda zəlzələ oldu
22-11-2024, 20:13
Bir şagirdin telefonu dərs zamanı yanıb
22-11-2024, 18:56
Qırğızıstanda elektron siqaretlərin çəkilməsi qadağan edilib
22-11-2024, 17:42
Zenden ayaqqabılar şəbəkəsinin təsisçisi istintaqla əməkdaşlıq edəcək
22-11-2024, 10:26
Xabarovsk diyarının qubernatoru Demeşin: "Regionda 576 həkim çatışmır"
21-11-2024, 22:14
SHOT: Qasırğa nəticəsində dörd nəfər xəsarət alıb
21-11-2024, 20:49
Rusiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsi 65 yaşına çatmayanlara görə demobilizasiyadan imtinanı təsdiqləyib
21-11-2024, 19:46
Yuri Lukyançenko özünə köhnə butulkalardan ev tikib
21-11-2024, 15:33
“Yaşıl dünya naminə inklüzivlik” adlı tədbir keçirilib
21-11-2024, 12:46
Millət vəkili vətəndaşlarla növbəti dəfə görüş keçirib
20-11-2024, 23:16
Papa Fransisk gələcək dəfn mərasimini sadələşdirib
20-11-2024, 19:40
“Vətəndaş A” serialına görə İTV-yə - Rəsmi xəbərdarlıq
20-11-2024, 19:12
Putin Patriarx Kirili ad günü münasibətilə təbrik edib
20-11-2024, 12:24
Kamçatkadan baqajda 10 kq-dan çox kürü ixracı qadağan ediləcək
19-11-2024, 20:10
Yaroslavlda əcnəbi sözlərlə küçə lövhələrinin asılması qadağan edilib
19-11-2024, 16:16
İtkin düşən hicablı məktəbli qız tapılıb
19-11-2024, 13:59
Nazir deputatın qaldırdığı məsələyə cavab verdi
19-11-2024, 13:28
Sərhəddə Almaniya vətəndaşından 23 milyon rubl dəyərində markalı çantalar götürülüb
18-11-2024, 22:42
COP29 – “El bir olsa”- Yaşıl dünya naminə ağac əkmə aksiyası keçirildi
18-11-2024, 21:28
Iki dişli oğlan uşağı dünyaya gəlib
17-11-2024, 13:34
Türkiyədən Rusiyaya geyim idxalı demək olar ki, iki dəfə azalıb