09:50 / 30-04-2025
İvanovo, Nijni Novqorod və Yaroslavl hava limanları fəaliyyətini bərpa edib
09:46 / 30-04-2025
Bir kişi və bir qadın qəbiristanlıqdan qayıdarkən suda boğulublar
09:41 / 30-04-2025
Çoxuşaqlı ananın ölümünə səbəb olan səhlənkarlığa görə məhkum edilib
09:37 / 30-04-2025
Hindistan ordusu Pakistandan daha çox hücum olduğunu bildirir
09:24 / 30-04-2025
Hitlerin ziyafət gödəkçəsi ilk dəfə Moskvada nümayiş etdirilib
09:13 / 30-04-2025
Zaxarova Zelenskinin hərəkətlərini canlı televiziyada terror hücumu planlaşdırması ilə müqayisə edib
22:57 / 29-04-2025
"Alarm" qrupunun solisti Mayk Peters 30 illik xərçənglə mübarizədən sonra vəfat edib
22:50 / 29-04-2025
Maş: "Hindistan və Pakistan sərhədində toqquşmalar başlayıb"
22:46 / 29-04-2025
Polis əməkdaşı 10 yaşlı uşağı maşınla vurub
22:43 / 29-04-2025
Musiqiçi Stas Namin Ermənistan vətəndaşlığını alıb
18:26 / 29-04-2025
Finlandiya prezidenti Stubb Rusiyaya Trampla zarafat etməmək barədə xəbərdarlıq edib
18:21 / 29-04-2025
“Aeroflot” sərnişinlərə biletlərin üzərindəki pasport məlumatlarını özləri düzəltməyə icazə verib
18:09 / 29-04-2025
Stavropolda “sehrli ayinlər” üçün pul tələb edən fırıldaqçı həbs edilib
17:49 / 29-04-2025
Fransız tarixçi Todd: "Rusiya ilə münaqişə Ukraynaya mövcud olmaq üçün səbəb verdi"
17:46 / 29-04-2025
Tramp tezliklə məhv ediləcək Ukraynanı xilas etməyə çalışdığını deyir
17:36 / 29-04-2025
Tseretelinin nəvəsi Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının prezidenti vəzifəsini icra edən təyin edilib
17:29 / 29-04-2025
Tramp: "Putinin hərəkətləri ABŞ-ın Ukrayna ilə bağlı mövqeyini dəyişə bilər"
17:23 / 29-04-2025
Vətəndaşlar polis rəislərinə birbaşa müraciət edəcəklər - Video
17:19 / 29-04-2025
Prezidentdən Naxçıvanla bağlı - Sərəncam
17:14 / 29-04-2025
Pezeşkianın qızı da Bakıya gəlibmiş - Foto
17:10 / 29-04-2025
İcra başçısının müavini işdən çıxarıldı - Foto
17:04 / 29-04-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-İran əlaqələri ölkələrimizin və bölgənin inkişafı baxımından böyük önəm kəsb edir"
17:01 / 29-04-2025
17 yaşlı yeniyetmə rəqibini bıçaqlayıb
16:54 / 29-04-2025
Polis bir həftə əvvəl meşədə itkin düşən 3 yanğınsöndürənni axtarır
16:48 / 29-04-2025
Ərdoğanın administrasiyası onun universitet təhsili olub-olmadığını soruşub
16:42 / 29-04-2025
Güclü külək zamanı damdan yıxılaraq ölüb
16:39 / 29-04-2025
Pələng və şirləri indi onlayn izləmək olar
11:55 / 29-04-2025
Türkiyəli analitik Lətifoğlu: "ABŞ Ukrayna münaqişəsində Rusiyanın qələbəsini qəbul edir"
11:51 / 29-04-2025
Külli miqdarda rüşvət almaqda şübhəli bilinən Həştərxan məmuru ilə bağlı iş açılıb
11:47 / 29-04-2025
İnsanların olduğu hava gəmisi batdı, bir nəfər ölüb
11:44 / 29-04-2025
3 kişi 18 yaşlı əlil qızı zorlayıb
11:42 / 29-04-2025
Konqresmen Tanedar Trampın impiçment prosesini elan edib
22:27 / 28-04-2025
Dağıstanda turistlərin olduğu qayığın batması ilə bağlı cinayət işi açılıb
22:22 / 28-04-2025
Rusiya avtopilotu "SJ-100" təyyarəsində uğurla sınaqdan keçirilib
22:17 / 28-04-2025
Beş polis korrupsiyada ittiham olunur
22:13 / 28-04-2025
Yelisey Sarayı Makronun Tramp-Zelenski danışıqlarının qəbuledilməzliyini rədd edir
22:06 / 28-04-2025
"Ekathimerini": ABŞ Yunanıstandan "Patriot" hava hücumundan müdafiə sistemlərini Ukraynaya təhvil verməsini tələb edir
AUTİZM VƏ ONA QARŞI MÜBARİZƏ-Ramiz Ələkbərov
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 368
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 368
Bölməyə aid digər xəbərlər
27-04-2025, 20:51
Ekoloji kampaniya çərçivəsində Baykal gölündən 10 ton zibil yığılıb
27-04-2025, 11:47
Bioloq ağcaqanadların mümkün hücumu barədə xəbərdarlıq edir
25-04-2025, 23:04
Beynəlxalq riyaziyyat olimpiadasının seçim turunda qızıl medal qazanıb-TƏBRİK EDİRİK!
25-04-2025, 22:56
59 rayonda sosial ödənişlərlə dələduzluq edən fırıldaqçılar saxlanılıb
25-04-2025, 21:54
Miqrant uşaqları bağçaya yazmaq üçün infeksiyanın olmaması haqqında arayış tələb olunacaq
24-04-2025, 08:17
Rusiyada “Dubay şokoladı” saxtakarlığı və təhlükəsizliyi üçün sınaqdan keçiriləcək
23-04-2025, 23:03
450 kvadratmetr sahədə yanğın söndürülüb
23-04-2025, 21:17
Tibb mərkəzində iki xəstə botoks iynəsindən sonra botulizmə yoluxub
23-04-2025, 10:49
Qarabağ veteranı Yadulla Cümşüdovun doğum günüdür-TƏBRİK EDİRİK!
22-04-2025, 21:07
Estoniya ukraynalı qaçqınlara kirayə müavinətləri ödəməyi dayandıracaq
21-04-2025, 20:54
Həkimlər stresdən bir neçə gün yuxuya gedən məktəbli qızı xilas ediblər
19-04-2025, 21:22
Vüqar Rəhimzadə: " Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Ümummilli Liderin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir"
19-04-2025, 09:47
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
18-04-2025, 20:44
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
18-04-2025, 20:35
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
17-04-2025, 22:09
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
17-04-2025, 14:56
İcarəyə verilən elektrik skuterlərinin sürəti bütün Rusiyada 20 km/saatla məhdudlaşdırılıb
17-04-2025, 13:13
Şəhid Əkrəm Şadmanovun oğlu dünya birincisi oldu - FOTO
17-04-2025, 12:51
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
15-04-2025, 21:51
Ukraynada şahzadə Harriyə rus Pasxa tortu hədiyyə edilib
15-04-2025, 21:48
Miqrant uşaqlar Sankt-Peterburqdakı məktəblərə qəbul olunmazdan əvvəl dil imtahanından keçməlidirlər
14-04-2025, 23:17
Yeni doğulan qızını yarım milyona satıb
14-04-2025, 14:02
Mari Eldə hamilə tələbələr 100 min rubl birdəfəlik ödəniş alacaqlar
13-04-2025, 19:43
Yaş yarımlıq uşaq kimyəvi maddədən zəhərlənib
12-04-2025, 22:36
Polis reyd keçirib
12-04-2025, 09:48
Kravtsov: "Miqrant uşaqlar üçün test proseduru ilə bağlı heç bir problem müəyyən edilməyib"
12-04-2025, 09:37
Məktəbə atəş açmağı planlaşdıran tümenli yeniyetmə müalicəyə göndərilib
11-04-2025, 10:37
İki stansiyanı birləşdirəcək yeni tunel - Tikinti 11 ay çəkəcək
9-04-2025, 23:42
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi - Fotolar
9-04-2025, 19:58
Kəmaləddin Heydərov BƏƏ-də sammitdə iştirak etdi - Video - Fotolar
9-04-2025, 19:41
Nazir onu direktor təyin etdi
9-04-2025, 09:27
“Əlil Qadınlar Cəmiyyəti” İctimai Birliyi uğurlu layihəsinin dəstəyi ilə növbəti seminarını Bakıda təşkil etdi
9-04-2025, 08:50
Millət vəkili Könül Nurullayeva vətəndaşlarla görüş keçirib
8-04-2025, 20:51
Qadın və uşaq asma körpüdən yıxılıb
8-04-2025, 20:41
Universitetinin rektoru 10 milyon rublu mənimsəməkdə şübhəli bilinir
8-04-2025, 20:34
"Mash": Federal Vergi Xidməti Həbib Nurməhəmmədovun bank hesabını yenidən bloklayıb
8-04-2025, 19:57
Dərman vasitələrini qaçaqmalçılıq yolu ilə ölkəyə gətirməkdə və onlardan rüşvət almaqla himayədarlıq etməkdə təqsirləndirilən şəxslər ifşa edilib
8-04-2025, 19:07
Türkiyə limon ixracının dayandırılmasını mayın 15-nə qədər təxirə salmağa qərar verdi
7-04-2025, 09:31
Qasırğadan sonra elektrik enerjisinin bərpası üçün işlər aparılır
6-04-2025, 15:08
Məktəbli infarkt keçirib
6-04-2025, 11:49
Pis hava şəraiti ilə əlaqədar olaraq elektrik skuter və velosiped kirayəsi mümkün deyil