16:44 / 03-08-2021
Bu restoranlar cərimələndi - Siyahı
16:43 / 03-08-2021
Rafiq Hüseynovun qələbəsindən - Fotolar
16:27 / 03-08-2021
Prezident növbəti “ASAN xidmət”in açılışında - Fotolar
15:46 / 03-08-2021
Güləşçimiz erməniyə qalib gəlib Olimpiya medalı qazandı - Video
13:16 / 03-08-2021
Evdə “Qədiri-Xum” mərasimi keçirənlər həbs olundu
13:13 / 03-08-2021
“İnfiniti” və “Extra” gecə klublarının rəhbərləri həbs edildi - Foto
13:10 / 03-08-2021
“Eldəniz Səlimov polisə deyib ki, fəxr et, səni deputat döyüb”
13:05 / 03-08-2021
“Aİ-98” markalı benzinin də qiyməti qalxdı
13:01 / 03-08-2021
“Biləcəksiniz ki, biz tamamilə başqa hadisə ilə də qarşılamışıq”
12:58 / 03-08-2021
Eldəniz Səlimovun deputat toxunulmazlığına xitam verildi
12:55 / 03-08-2021
“Sizi kabinetimdə 10 dəqiqəlik səsə qulaq asmağa dəvət edəcəyəm”
12:35 / 03-08-2021
Azərbaycan müharibədə qalib olmaqla bölgə üçün yeni reallıqlar yaradıb-Şahin İsmayılov
03:23 / 03-08-2021
Leyla Əliyeva qardaşını təbrik etdi: “Nə yaxşı ki, varsan!”
03:16 / 03-08-2021
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun kafedra müdiri beynəlxalq konfransda çıxış edib
03:00 / 03-08-2021
,,Dəmir Yumruq-Alfa'' məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin açılış mərasimi oldu
01:41 / 03-08-2021
Aygün Fikrətqızı -ŞEİRLƏR
20:37 / 02-08-2021
Amaliya Pənahovanın xatirə barelyefinin açılışı olub
19:49 / 02-08-2021
Bir sutkada koronavirusdan 3 nəfər ölüb
19:47 / 02-08-2021
Mövqelərimiz yenə atəşə tutuldu
19:31 / 02-08-2021
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycanın uğurlarını həzm etməmək müxalifətçilik yox, “düşmən dəyirmanına su tökmək”dir
19:27 / 02-08-2021
Azərbaycan müsəlmanlarının dəyişməz lideri
19:22 / 02-08-2021
Misirdə Azərbaycan dili kurslarının yeni müdavimləri ilə görüş keçirilib
10:20 / 02-08-2021
Naxçıvan istiqamətində mövqelərimiz atəşə tutuldu
08:59 / 02-08-2021
Könül Nurullayeva: “Jirinovski kimi üzdəniraq ünsürlərə öz yerini göstərmək lazımdır”
08:53 / 02-08-2021
Jirinovski həqiqətləri görmək istəmir
02:19 / 02-08-2021
İlham Əliyev Xalq artistinə ev hədiyyə etdi
02:15 / 02-08-2021
Terror təşkilatı Türkiyədəki yanğınlara görə məsuliyyəti üzərinə götürdü
02:14 / 02-08-2021
Jirinovski İlham Əliyevi müdrik insan adlandırdı
02:12 / 02-08-2021
Polisi döyən deputat üzr istədi
AUTİZM VƏ ONA QARŞI MÜBARİZƏ-Ramiz Ələkbərov
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 71
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-06-2021 23:19 | Bölmə: Sosial
Autizm nədir?Erkən yaş dövrü neyro-psixiatrik pozğunluğun əmələ gəldiyi dövrlərdən biridir, əlamətləri ilk 3 yaşda özünü biruzə verir. İlkin əlamətləri sosial münasibətlər və ünsiyyət sferasında pozğunluqların olması ilə meydana gələn neyro-psixiatrik pozğunluqdur. Sosial-emosional inkişafda gecikmə və azmalar, danışığın gecikməsi və ya olmaması və təkrarlayıcı davranışlardır.
Autizmin əsas klinik xüsusiyyətlərini 3 qrupa bölmək olar:
1) Sosial inkişafda axsama: Belə uşaqlar öz yaşıdlarında müşahidə edilən ictimai bacarıqları yerinə yetirə bilmir. Məsələn, ilk bir ildə gözlənilən bacarıqlarında göz təması qurma, gülümsəməyə cavab, adını çağırdıqda dönüb baxmama və sadə təqlidə əsaslanan bacarıqları inkişaf etmir. İki yaşlı uşaq sadə qaydaları olan oyunlar oynayır və yaşıdlarına maraq göstərir. Üç yaşlı uşaq yaşıdı ilə evcik-evcik kimi ssenarisi olan oyunlar oynayır, lakin autizmli uşaqlar bu kimi bacarıqların əsas hissəsindən məhrumdurlar. Tez-tez xarici aləmə əhəmiyyət vermirlər və tək qaldıqda daha rahat olurlar. Yetkinlərin marağını cəlb etməkdə maraqsızdırlar. Ən əsas problemləri qarşı tərəfin hisslərini anlamaqda çətinlik çəkmələridir.
2) Dil inkişafındakı problem: Belə uşaqların böyük hissəsi başdan mənalı bir söz və cümlə qura bilmir, az qismində başdan sözlər və məhdud cümlə olsa da 1 -2 yaş arasında bu qabiliyyətlərini itirirlər. Bu uşaqların böyük qismi normal uşağın bir yaşında işlətdiyi mənalı söz və iki yaşında qurduğu ən az iki kəlmədən ibarət cümlə qura bilmir. Belə uşaqların yarısından çoxunda danışıq qabiliyyəti heç vaxt inkişaf etmir, yarısına yaxın bir qrup gec də olsa ünsiyyət qabiliyyəti qazanır, ancaq bu qabiliyyətləri digər uşaqlarınkından fərqlidir. Məsələn, özlərindən bəhs etdikdə “mən” demək əvəzinə “o” deyirlər. Deyilən sözləri və bəzi cümlələri tez-tez təkrarlayırlar. İzahetmə qabiliyyətləri zəifdir, daha çox maraq göstərdikləri mövzularda, mexaniki səslə ünsiyyət qururlar.
3) Təkrarlanan davranışlar: Bunlar iki qrupa ayrılır, bədən hərəkətləri, məsələn, barmaq ucunda gəzmək, əl çırpmaq, qol çırpmaq, sallanmaq, fırlanmaq. İkinci qrupa isə təkrarlanan maraqlar daxildir.
Yadda saxla!!!
Autizm - üç yaşından əvvəl başlayan və ömür boyu sürən, ictimai qarşılıqlı təsirə və ünsiyyətə zərər verən, məhdud və təkrarlanan davranışlara gətirib çıxaran və beynin inkişafına maneə törədən bir xəstəlikdir. Bu əlamətlər autizmi, Asperger sindromu kimi daha yüngül görünən autistik spektrum pozuqluğundan (ASP) ayırmaq lazımdır. Autizm irsi mənşəlidir ancaq irsiliyi olduqca qarışıqdır və ASP-nin mənşəyinin çoxlu gen qarşılıqlı təsirlərindənmi yoxsa, nadir görülən mutasiyalardanmı qaynaqlandığı çox da aydın deyildir. Nadir hallarda, doğum şikəstliklərinə səbəb olan faktorlarla yaxından əlaqəlidir. Digər görüşlərə görə isə uşaqlıqda edilən peyvəndlər kimi səbəblər mübahisəlidir və peyvənd mənşəli fərziyyələrin razısalıcı elmi dəlilləri yoxdur. Yaxın dövr araşdırmaları autizmin prevalansını 1.000 adama bir ya da iki halda təxmin edər, eyni araşdırmalardakı təxminlərə görə ASP təxminən 1.000 adamda altı haldadır və kişilərdə rast gəlinmə nisbəti qadınlara görə 4,3 dəfə daha çoxdur. Autizm hadisələrinin sayı 1980-ci illərdən bəri olduqca çox nisbətdə artmışdır. Bunun səbəbi qismən diaqnoz qoyma üsullarındakı dəyişikliklərdir; gerçək prevalansın artıb artmadığı aydın deyil.
Ramiz Ələkbərov,
AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar
İnstitutunun İnnovasiya və elmi-istehsalat laboratoriyasının
rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 71
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 16:44
Bu restoranlar cərimələndi - Siyahı
31-07-2021, 23:59
Yanğınsöndürənlərimiz Türkiyədə dəhşətli anlar yaşadı - Video
30-07-2021, 18:55
Olimpiadada ilk medalımızı qazanan İrina kimdir?
30-07-2021, 12:05
321 şəhid ailəsi üzvü və qazi işlə təmin olunub
30-07-2021, 12:02
Nazir müavini şəhid övladları ilə görüşüb - Foto
29-07-2021, 12:59
MİQ imtahanlarında 5 sualda uyğunsuzluq aşkarlanıb - Nazirlik
29-07-2021, 12:52
COVID pasportunu rüşvətlə almaq istəyənlərə - Xəbərdarlıq
29-07-2021, 12:46
Qəbul imtahanında ən yüksək balı o topladı - Foto
29-07-2021, 03:30
Rəşad Nəbiyev ABŞ-ın Oklahoma ştatının qubernatoru Con Kevin Stittin başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb
28-07-2021, 20:58
Daha bir qrup qazi yüksək texnologiyalı protezlərlə təmin olunub
28-07-2021, 18:47
Bu şəxslərin təyyarə ilə Azərbaycana giriş-çıxışına icazə verildi
28-07-2021, 12:13
Rəşad Mahmudov: “Yaxın gələcəkdə meyitlərdən orqan götürülməsi ilə bağlı işlər görüləcək”
27-07-2021, 19:37
Azərbaycanı kibertəhlükəsizlik üzrə bacarıq yarışında təmsil edəcək namizəd müəyyənləşib
27-07-2021, 15:56
Oqtay Şirəliyev nə işlə məşğuldur?
27-07-2021, 15:48
Nazirlik imtahan suallarının çətin olduğunu təsdiqlədi
27-07-2021, 02:10
Nazir Bakı Dövlət Universitetinə yeni prorektor TƏYİN ETDİ
27-07-2021, 01:32
İmtahanda ən yüksək balı onlar yığdı
27-07-2021, 01:27
Ceyhun Səfərov “Azəriqaz”dan ayrıldı
26-07-2021, 15:17
Peyvənd tələb olunan iş yerlərinin - Siyahısı
26-07-2021, 11:38
Laçın yaylaqlarına arıçılıq təsərrüfatları köçürülüb
26-07-2021, 02:57
İqtisadçı alim: Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın və Rusiyanın strateji maraqlarına cavab verir
26-07-2021, 02:46
Elçibəyin oğlu Kəmaləddin Heydərovu toyuna dəvət etdi: “Dəvətimin necə qarşılandığını…”
25-07-2021, 17:22
Şeyxdən ona ünvanlanan ittihamlara - Cavab
25-07-2021, 02:33
Nazir test tapşırıqları ilə bağlı narazılığa münasibət bildirdi
25-07-2021, 02:31
Səməd Səmədovun ölüm səbəbi ilə bağlı - Yeni Klinikadan açıqlama
25-07-2021, 02:26
Bu gündən COVİD-19 pasportu olmayanlar toya buraxılmır - Video
24-07-2021, 15:41
Masallının Boradigah qəsəbəsində uşaq-əyləncə mərkəzi inşa edilir
24-07-2021, 15:29
Pandemiya ilə bağlı tələblərə cavab verməyən Azərbaycan vətəndaşları aviadaşıyıcının hesabına karantinə alınacaq, müalicə olunacaq
24-07-2021, 15:17
Şəhid oğluna Şuşa polisində vəzifə verildi
23-07-2021, 19:35
Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı korpus komandiri təyin edildi
23-07-2021, 14:01
Təhsil naziri Azərbaycan Universitetinin rektorunu təltif edib - Foto
22-07-2021, 19:31
Azərbaycan Milli Mətbuatının yaranmasından 146 il ötür-AZƏRBAYCAN İLAHİYYAT İNSTİTUTU MEDİA NÜMAYƏNDƏLƏRİNİ MÜKAFATLANDIRDI
22-07-2021, 19:03
Sumqayıtda “44 günlük Vətən müharibəsinə həsr olunmuş “Bayraqdar” Milli intellektual oyunu keçirildi
22-07-2021, 02:10
Media nümayəndələrini Milli Mətbuat və Jurnalistika günü münasibətilə təbrik edirəm-Şahin İsmayılov
22-07-2021, 01:32
Deputat mətbuat nümayəndələrini təbrik etdi
21-07-2021, 17:32
Deputat 800-dən çox ailəyə bayram sovqatı göndərdi - Fotolar
21-07-2021, 13:38
Ağdama qanunsuz daxil olmaq istəyənlər həbs edildi
20-07-2021, 16:09
Şəhid ailəsinin evindən oğurluq edənlər saxlanıldı - Fotolar
20-07-2021, 15:51
Şəhid ailələri ziyarət olundu - Fotolar
19-07-2021, 01:24
Şarl Mişel Meysəri şərabının dadına baxdı - Video
18-07-2021, 03:11
Nazir müharibədə iştirak edən jurnalistlərlə görüşdü - Fotolar
17-07-2021, 15:25
Şeyx müsəlmanları təbrik etdi
17-07-2021, 15:20
Qəbul imtahanlarının nəticələri açıqlandı
17-07-2021, 11:03
“Avrora Qrup” Qurban bayramı ilə əlaqədar uşaq evləri və uşaq sığınacaqlarına yardım edib - Fotolar
17-07-2021, 11:00
Etibar Əliyevin jurnalistlərin 3-cü binası ilə bağlı təklifi narazılıqla qarşılandı