12:13 / 19-12-2025
Ankarada qətlə yetirilmiş Rusiya səfiri Andrey Karlovun xatirəsinə həsr olunmuş anım mərasimi keçirilib
12:10 / 19-12-2025
Uşaqların avtomobil oturacağı olmadan daşınmasına görə cərimələr artırılıb
12:08 / 19-12-2025
Dmitriyev fon der Leyeni və Merzi istefaya çağırdı
12:05 / 19-12-2025
İntim salon təşkilatçıları saxlanılıb
11:58 / 19-12-2025
Pilotsuz təyyarə hücumundan sonra matəm günü elan etdi
11:56 / 19-12-2025
Jurnalist Karlson: "Qərb öz qərarı ilə Putini özünə qarşı qaldırdı"
23:31 / 18-12-2025
Rutte Polşanın ordusunu 300.000 əsgərə çatdırmaq planını dəstəklədi
23:29 / 18-12-2025
Aİ liderləri Ukrayna istisna olmaqla, sammitin bütün gündəm maddələri üzrə razılığa gəliblər
23:18 / 18-12-2025
İki azyaşlıya təcavüz edən qadın həbs edilib
23:15 / 18-12-2025
ABŞ-ın Şimali Karolina ştatında "Cessna C550" təyyarəsi qəzaya uğrayıb
23:11 / 18-12-2025
Boqdanov ABŞ hava limanında Rusiya təyyarəsinin peyda olmasını izah edib
20:00 / 18-12-2025
Göldən iki balıqçı cəsədi çıxarılıb
19:57 / 18-12-2025
Ekspert Stepanov hesab edir ki, Venesuelanın dəniz blokadası ABŞ-Çin münaqişəsinin proyeksiyasıdır
18:35 / 18-12-2025
Tusk: "Rusiya aktivlərinin müsadirə edilməsi məsələsi AB sammitində dönüş nöqtəsinə çatdı
18:29 / 18-12-2025
Zelenski Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin bir neçə hava hücumundan müdafiə sistemi üçün raket çatışmazlığını təsdiqlədi
18:26 / 18-12-2025
İsveçli muzdlu əsgər qiyabi olaraq 27 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
18:22 / 18-12-2025
Lukaşenko: "Qərb istənilən ölkənin qızıl və valyuta ehtiyatlarını sadəcə oğurlaya bilər"
18:19 / 18-12-2025
Ukraynaya kömək etdiyinə görə 15 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi
17:58 / 18-12-2025
Belçikanın Merksplas şəhərindəki həbsxana rəhbərliyi girov götürmə hadisəsi barədə məlumat verib
17:55 / 18-12-2025
Zelenski: "ABŞ hazırda Ukraynanı NATO üzvü kimi görmür"
12:15 / 18-12-2025
"Daily Express": Putin Ukraynaya sərt xəbərdarlıq etdi
12:11 / 18-12-2025
Tramp Kiyev üçün milyonlarla dollarlıq ABŞ müdafiə büdcəsini imzalayacaq
12:03 / 18-12-2025
Belçika Baş naziri: "Rusiya aktivlərinin müsadirə edilməsi beynəlxalq hüququ pozardı"
11:57 / 18-12-2025
Müəllimi bıçaqlayan şagird günahını qismən etiraf edib
11:23 / 18-12-2025
"Axios": Ukrayna nümayəndə heyəti həftənin sonuna qədər danışıqlar üçün Mayamiyə gələcək
10:53 / 18-12-2025
Yeni dəyişikliklər vətəndaşların əmək hüquqlarının təmin edilməsinə yönəlib-Könül Nurullayeva
22:31 / 17-12-2025
Ədəbiyyatşünas-alim Asiya Elmlər Akademiyasına üzv seçilib
22:26 / 17-12-2025
Slutski miqrant taksi sürücülərinin rəqəmsal reyestrinin yaradılmasını təklif etdi
22:01 / 17-12-2025
Medianın İnkişafı Agentliyinin Müşahidə Şurasının ilin yekunlarına dair iclası keçirilib
21:39 / 17-12-2025
19 yaşlı kişi terror aktı hazırlamaqda şübhəli bilinir
21:36 / 17-12-2025
Merz: "Almaniya sülh yolu ilə həll edildikdən sonra Ukraynada təhlükəsizliyi təmin edə bilər"
21:32 / 17-12-2025
Orban: "AB Rusiya aktivlərini müsadirə etmək əvəzinə Kiyev üçün birgə kredit təklif edir"
21:27 / 17-12-2025
Məktəbdə asma tavan uçub
21:24 / 17-12-2025
Safonov PSJ-də "Flamenqo" ilə Qitələrarası Kubok Finalında əsas heyətdə yer alacaq
Türkiyəli tarixçi: "Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur"
Tarix: 25-04-2021 04:09 | Bölmə: Müsahibə
Türkiyə Respublikasının Türk Tarix Qurumunun (TTK) sədri, professor Birol Çətinin APA-ya müsahibəsi:
- Türkiyə Respublikası Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsi tərəfindən təşkil edilən “1915-ci il hadisələri” beynəlxalq konfransında TTK-nın mövzu ilə bağlı 117 nəşri olduğunu bildirdiniz. Bu fəaliyyətlərinizin nəticəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Həm qurumumuz tərəfindən hazırlanan bu nəşrlərdə, həm də digər qurumlar, təşkilatlar və şəxslər tərəfindən aparılan araşdırmalarda, əlbəttə ki, mövzuya müxtəlif aspektlərdən yanaşmalar var. Çünki bu məsələ əsas tarixi, siyasi və sosial tərəflər olmaqla bir çox sahəni əhatə edir. Buna baxmayaraq, qısaca vurğulanması lazım olan nəticə budur: mövzu ilə bağlı ölkəmizə və tariximizə qarşı ittihamlar tarixin elmi əsaslarına söykənməyən siyasi əsaslı yanaşmalardan irəli gəlir.
Tarixi mənbələrin elmi və qərəzsiz bir şəkildə araşdırılması nəticəsində açıq şəkildə görünən budur ki, həmin dönəmdə Osmanlı dövlətinin qəbul etdiyi deportasiya qərarı heç bir millətə qarşı mənfi münasibətdən qaynaqlanmayıb, bu, dövlətin təhlükəsizliyi baxımından atılan addım olub. Osmanlı dövləti öz təhlükəsizliyini qorumaq istiqamətində hərəkət edib, ancaq deportasiyanın da təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün bir mexanizm yaratmağa çalışıb. Hətta deportasiya zamanı baş verən neqativ hadisələr zamanı bu neqativ hallara laqeyd qalanlar xəbərdarlıq alıb və dövlət tərəfindən cəzalandırılanlar da olub. Bundan başqa, o dövrdə bütün ermənilər deportasiya edilməyib, dövlətin yüksək mənsəbli qurumlarında xeyli erməni mənşəli vəzifəlilərin olma faktları mövcuddur.
Qısaca bunu deyə bilərəm ki, Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur, bu ittihamlar yalnız anti-Türkiyə siyasəti üçün istifadə olunan mexanizm halına gəlib. Ona görə də biz istəyirik ki, tarixi məsələlərdən siyasi parlamentlərdə və lobbilər vasitəsilə istifadə edilməsin, mənbələr əsasında elmi metodlarla müzakirələr aparmaqla həqiqətlər ortaya çıxarılsın.
- Ümumiyyətlə, bu mövzu ilə bağlı yeni nə fəaliyyətləriniz var?
- Türk Tarix Qurumu türk və Türkiyə tarixini hərtərəfli araşdırmaq və bu araşdırma nəticələrini dərc etmək səlahiyyətini daşıyır. Bu baxımdan bir çox aidiyyəti mövzular kimi, 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar da tədqiqatlarımız davam edir. Bu istiqamətdə yeni araşdırmalar da nəşr olunub, daha əvvəl çap edilmiş əsərlərin yenidən nəşrinə ehtiyac olunanlar da dərc edilir və ya tərcümələr də çap olunmağa davam edir.
Pandemiya şərtlərində elmi konfranslarımız onlayn olaraq keçirilir. 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar tarixçi alimlərimizin, tədqiqatçı mütəxəssislərimizin “YouTube” və digər sosial media üzərindən ictimai rəyləri təqdim olunur, bu da çox ictimai marağa səbəb olduğu üçün belə fəaliyyətlərimizin daha da intensivləşməsi nəzərdə tutulub.
- Sözügedən konfransda rusiyalı politoloq Oleq Kuznetsov dedi ki, 1915-ci il hadisələri məsələsində Rusiya erməniləri dəstəklədiyinə görə itirdikləri olub. Bu baxımdan Rusiya və Türkiyənin elm adamlarının böyük elmi əməkdaşlığına ehtiyac var. Belə bir əməkdaşlığın baş tutması mümkündürmü?
- 1915-ci il hadisələrini müqayisəli və iştirakçı ölkələrin arxivlərini araşdıraraq öyrənmək, tutuşdurmaq, əlbəttə ki, faydalı olar. Oleq Kuznetsov 1915-ci ildəki erməni hadisələrinin bu günə qədər türk və rus alimləri tərəfindən akademik səviyyədə birgə fəaliyyətinin olmadığını dedi. Bunun nə səbəbə indiyədək olmadığını da düşünməliyik. Amma sözün doğrusu, rusiyalı həmkarlarımızın, elm adamlarının bu haqda fikirlərini bilmək istrədik.
- Antalya Elm Universitetinin professoru, hərb tarixçisi Mesut Uyar 1915-ci ilin müharibə və hərb tarixi baxımından kifayət qədər araşdırılmadığını bildirib. Sizin bununla bağlı düşüncəniz nədir?
- Birinci Dünya Müharibəsinə aid bir çox alt mövzular hərbi tarix və müharibə tarixi kontekstindən araşdırılsa da, 1915-ci il hadisələrinin Birinci Dünya Müharibəsinin daxilindəki yeri, mövqeyi qəsdən nəzərə alınmır.
Müharibə zamanı müəyyən bölgələrdə ermənilərə qarşı görülən bir tədbir sanki Osmanlı imperiyası tərəfindən müharibə mühitindən kənar tədbir olaraq xarakterizə olunur və müəyyən bölgələrdəki erməni əhalisini əhatə edən bu tədbirlər beynəlxalq aləmə elə şəkildə çatdırılır ki, guya bu, Osmanlı dövlətinin bütün coğrafiyasında baş verib.
Ona görə də Birinci Dünya Müharibəsinin tarixi gedişatında Anadolunun yeri, Osmanlı dövlətinin sərhədlərini qorumaq üçün savaşdığı cəbhələr və bu cəbhələrlə əlaqəli 1915-ci il hadisələrinə səbəb olan proses, Osmanlı imperiyasında yaşayan əhalinin tərkibi və yaşadıqları bölgələr nəzərə alınmaqla, o dövrdə bu müharibə əsasında savaşan digər dövlətlərin sərhədləri daxilində oxşar hadisələrin baş verib-verməməsi öyrənilmədən 1915-ci il hadisələri yaşanan dövrü və o dövrün şərtlərini anlamaq mümkün görünmür.
Baxış sayı: 746
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-04-2021 04:09 | Bölmə: Müsahibə
Türkiyə Respublikasının Türk Tarix Qurumunun (TTK) sədri, professor Birol Çətinin APA-ya müsahibəsi:
- Türkiyə Respublikası Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsi tərəfindən təşkil edilən “1915-ci il hadisələri” beynəlxalq konfransında TTK-nın mövzu ilə bağlı 117 nəşri olduğunu bildirdiniz. Bu fəaliyyətlərinizin nəticəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Həm qurumumuz tərəfindən hazırlanan bu nəşrlərdə, həm də digər qurumlar, təşkilatlar və şəxslər tərəfindən aparılan araşdırmalarda, əlbəttə ki, mövzuya müxtəlif aspektlərdən yanaşmalar var. Çünki bu məsələ əsas tarixi, siyasi və sosial tərəflər olmaqla bir çox sahəni əhatə edir. Buna baxmayaraq, qısaca vurğulanması lazım olan nəticə budur: mövzu ilə bağlı ölkəmizə və tariximizə qarşı ittihamlar tarixin elmi əsaslarına söykənməyən siyasi əsaslı yanaşmalardan irəli gəlir.
Tarixi mənbələrin elmi və qərəzsiz bir şəkildə araşdırılması nəticəsində açıq şəkildə görünən budur ki, həmin dönəmdə Osmanlı dövlətinin qəbul etdiyi deportasiya qərarı heç bir millətə qarşı mənfi münasibətdən qaynaqlanmayıb, bu, dövlətin təhlükəsizliyi baxımından atılan addım olub. Osmanlı dövləti öz təhlükəsizliyini qorumaq istiqamətində hərəkət edib, ancaq deportasiyanın da təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün bir mexanizm yaratmağa çalışıb. Hətta deportasiya zamanı baş verən neqativ hadisələr zamanı bu neqativ hallara laqeyd qalanlar xəbərdarlıq alıb və dövlət tərəfindən cəzalandırılanlar da olub. Bundan başqa, o dövrdə bütün ermənilər deportasiya edilməyib, dövlətin yüksək mənsəbli qurumlarında xeyli erməni mənşəli vəzifəlilərin olma faktları mövcuddur.
Qısaca bunu deyə bilərəm ki, Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur, bu ittihamlar yalnız anti-Türkiyə siyasəti üçün istifadə olunan mexanizm halına gəlib. Ona görə də biz istəyirik ki, tarixi məsələlərdən siyasi parlamentlərdə və lobbilər vasitəsilə istifadə edilməsin, mənbələr əsasında elmi metodlarla müzakirələr aparmaqla həqiqətlər ortaya çıxarılsın.
- Ümumiyyətlə, bu mövzu ilə bağlı yeni nə fəaliyyətləriniz var?
- Türk Tarix Qurumu türk və Türkiyə tarixini hərtərəfli araşdırmaq və bu araşdırma nəticələrini dərc etmək səlahiyyətini daşıyır. Bu baxımdan bir çox aidiyyəti mövzular kimi, 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar da tədqiqatlarımız davam edir. Bu istiqamətdə yeni araşdırmalar da nəşr olunub, daha əvvəl çap edilmiş əsərlərin yenidən nəşrinə ehtiyac olunanlar da dərc edilir və ya tərcümələr də çap olunmağa davam edir.
Pandemiya şərtlərində elmi konfranslarımız onlayn olaraq keçirilir. 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar tarixçi alimlərimizin, tədqiqatçı mütəxəssislərimizin “YouTube” və digər sosial media üzərindən ictimai rəyləri təqdim olunur, bu da çox ictimai marağa səbəb olduğu üçün belə fəaliyyətlərimizin daha da intensivləşməsi nəzərdə tutulub.
- Sözügedən konfransda rusiyalı politoloq Oleq Kuznetsov dedi ki, 1915-ci il hadisələri məsələsində Rusiya erməniləri dəstəklədiyinə görə itirdikləri olub. Bu baxımdan Rusiya və Türkiyənin elm adamlarının böyük elmi əməkdaşlığına ehtiyac var. Belə bir əməkdaşlığın baş tutması mümkündürmü?
- 1915-ci il hadisələrini müqayisəli və iştirakçı ölkələrin arxivlərini araşdıraraq öyrənmək, tutuşdurmaq, əlbəttə ki, faydalı olar. Oleq Kuznetsov 1915-ci ildəki erməni hadisələrinin bu günə qədər türk və rus alimləri tərəfindən akademik səviyyədə birgə fəaliyyətinin olmadığını dedi. Bunun nə səbəbə indiyədək olmadığını da düşünməliyik. Amma sözün doğrusu, rusiyalı həmkarlarımızın, elm adamlarının bu haqda fikirlərini bilmək istrədik.
- Antalya Elm Universitetinin professoru, hərb tarixçisi Mesut Uyar 1915-ci ilin müharibə və hərb tarixi baxımından kifayət qədər araşdırılmadığını bildirib. Sizin bununla bağlı düşüncəniz nədir?
- Birinci Dünya Müharibəsinə aid bir çox alt mövzular hərbi tarix və müharibə tarixi kontekstindən araşdırılsa da, 1915-ci il hadisələrinin Birinci Dünya Müharibəsinin daxilindəki yeri, mövqeyi qəsdən nəzərə alınmır.
Müharibə zamanı müəyyən bölgələrdə ermənilərə qarşı görülən bir tədbir sanki Osmanlı imperiyası tərəfindən müharibə mühitindən kənar tədbir olaraq xarakterizə olunur və müəyyən bölgələrdəki erməni əhalisini əhatə edən bu tədbirlər beynəlxalq aləmə elə şəkildə çatdırılır ki, guya bu, Osmanlı dövlətinin bütün coğrafiyasında baş verib.
Ona görə də Birinci Dünya Müharibəsinin tarixi gedişatında Anadolunun yeri, Osmanlı dövlətinin sərhədlərini qorumaq üçün savaşdığı cəbhələr və bu cəbhələrlə əlaqəli 1915-ci il hadisələrinə səbəb olan proses, Osmanlı imperiyasında yaşayan əhalinin tərkibi və yaşadıqları bölgələr nəzərə alınmaqla, o dövrdə bu müharibə əsasında savaşan digər dövlətlərin sərhədləri daxilində oxşar hadisələrin baş verib-verməməsi öyrənilmədən 1915-ci il hadisələri yaşanan dövrü və o dövrün şərtlərini anlamaq mümkün görünmür.
Baxış sayı: 746
Bölməyə aid digər xəbərlər
2-12-2025, 19:16
“Telefonumda nömrəsi olan ən məşhur adam Ərdoğandır”
10-11-2025, 10:27
Zelenski "The Guardian" qəzetinə verdiyi müsahibədə Trampdan qorxmadığını bildirib
30-10-2025, 18:30
Gimnast Melnikova: "İkiqat dünya çempionu olduğuma inana bilmirəm"
24-10-2025, 17:52
“Bu dəfə əzrayılın əlindən qaçdım...” - Abid Şərifov
22-10-2025, 09:43
“Mehdiyev əsl sifətini ona rəhbərlik edən şəxslərə bildirmirdi”
19-10-2025, 23:00
“Kimin qarın ağrısı varsa, adımı hallandırır” - Elmar Məmmədyarov
28-05-2025, 00:24
“Sən mütləq general olacaqsan!..”
17-04-2025, 13:03
Gələn il Ağdama 10 min əhali köçürüləcək - Emin Hüseynov
5-03-2025, 20:07
Könül Nurullayeva: “İdmanın gücü və universallığı əvəzedilməzdir”
1-03-2025, 01:13
Rafael Ağayev: "Zədəli olarkən dünya və Avropa çempionatlarını televiziyadan göz yaşları ilə izləyirdim"
26-02-2025, 19:27
“Gəl anamın pasportunu sənə göstərim, gör ermənidir?”
12-02-2025, 10:45
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
21-01-2025, 00:27
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
17-01-2025, 16:11
İlham Əliyev və Baş nazir İrakli Kobaxidze mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər-VİDEO
18-12-2024, 09:28
Əliyev: "Türkiyənin Azərbaycan ərazisində hərbi bazasına ehtiyac yoxdur"
30-11-2024, 15:47
Rəşad Məcid: "Mediada təhsillə bağlı ucuz sensasiya yaratmaq meyilləri var" - MÜSAHİBƏ
19-08-2024, 10:21
“Mən dahi siyasətçi Heydər Əliyevin ideologiyası üzərində böyümüşəm”
15-08-2024, 10:12
Kelin: "Britaniya rus diplomatlarını işə götürməyə çalışdı"
4-08-2024, 11:39
“Şagirdlərimiz son 5 ilin ən yüksək nəticələrini əldə ediblər”
17-04-2024, 23:29
Hikmət Hacıyev: Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycan ərazisindən vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi tərəfindən qərar qəbul edilib
3-03-2024, 20:10
Kamilə Vəliyeva: "Mən şüurlu şəkildə dopinq qəbul etməmişəm"
16-02-2024, 21:58
Əfsanəvi cüdoçu:"Hər dəfə Bakıya gələndə fərqli hisslər keçirirəm"
15-02-2024, 23:33
“Bu gümüşü qızılla əvəzləmək üçün əlimdən gələni edəcəyəm”
4-01-2024, 19:46
“Bu gün sülh sazişinin mətni üzərində iş birbaşa Bakı ilə İrəvan arasında aparılır”
26-12-2023, 08:48
Prezident Ceyhun Bayramova hansı tapşırığı verib? - Video
13-12-2023, 12:43
"Biz məğlub olmağa layiq deyildik"- "Mançester Yunayted"in baş məşqçisi Ten Haq "Bavariya" ilə oyun haqda danışıb
12-12-2023, 13:20
“Xalqımızın haqqı var ki, bu istintaqın nəticəsi barədə məlumatlı olsun”
3-12-2023, 18:18
Zəngin tərcümeyi halı olan qəhrəman polis polkovniki
19-11-2023, 18:48
Polkovnik Sadir Məmmədov: "İlham Əliyev artıq tarixə düşmüş böyük sərkərdədir"-VİDEO
25-09-2023, 17:10
İlham Əliyev və Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
17-08-2023, 00:53
“Nicat güclü şahmatçıdır” - Maqnus Karlsen
2-08-2023, 10:05
“Müharibədə qalib gəlmək siyasi həyatımın missiyası idi” - Prezident
23-06-2023, 21:05
Kamran Əliyev: "Qonşularımız öz təxribatçı fəaliyyətini dayandırmırlar"
17-05-2023, 21:02
Nazirlə jurnalist arasında maraqlı dialoq - Video
16-05-2023, 21:48
Nazirdən “Son zəng”lə bağlı - Açıqlama
13-05-2023, 23:44
“Bakıya qələbə üçün gəlməmişdik” - Şenol Günəş
11-05-2023, 15:28
“Övladlarımın təhsilindən tam razı deyiləm” - Nazir
18-04-2023, 02:13
“Boş vaxtında domino oynayan ən faydalı işçidir” - Yeni nazir+Video
18-04-2023, 01:46
Voleybol Federasiyasının vitse-prezidenti: “İşimiz asan olmayacaq, amma öhdəsindən gələcəyik” - MÜSAHİBƏ
14-03-2023, 08:50
“Prezident dedi ki, çox ürəklə qapıdan kənara çıxıram” - Şahruddinlə videomüsahibə
1-03-2023, 13:59
"Media ilə işgüzar əlaqələr qurmalıyıq” - Kamran Əliyev
5-02-2023, 12:16
“Bığ saxlamaq istəyirdim, yoldaşım icazə vermədi” - Video
3-02-2023, 11:54
Artur Beterbiev: "Nokautlar hakimlərin işini asanlaşdırır"