16:09 / 12-06-2025
Qurtuluşdan Quruculuğa-Nəbi Ağayev
10:13 / 12-06-2025
"Scarface" filminin ulduzu Harris Yulin ABŞ-da vəfat edib
10:06 / 12-06-2025
Duman səbəbindən dörd reys gecikib
10:02 / 12-06-2025
Mədəndə bir nəfər dağıntılar altından çıxarılıb, bir nəfər ölüb
10:00 / 12-06-2025
“Volkswagen” aşıb ağaca çırpılıb, nəticədə 3 nəfər ölüb
09:56 / 12-06-2025
Qazaxıstan Prezidenti Tokayev Putini Rusiya Günü münasibətilə təbrik edib
09:53 / 12-06-2025
ABŞ-dakı səfir Darçiyev: "Putin və Trampın şəxsi kimyası yaxşıdır"
09:50 / 12-06-2025
Rusiyalı turistlər tayfun səbəbindən Haynanda ilişib qalıblar
09:47 / 12-06-2025
"İzvestiya": Rusiya şirkətləri generativ neyron şəbəkələrinə investisiya qoymağa başlayıblar
09:43 / 12-06-2025
Los-Anceles polisi etirazçılara rezin güllələr atmağa başlayıb
23:31 / 11-06-2025
Vuçiç Ukrayna-Cənub-Şərqi Avropa sammitinin bəyannaməsini imzalamaqdan imtina etdi
23:28 / 11-06-2025
İki turist dağ çayında boğulub
22:35 / 11-06-2025
İt dişləyən körpə Moskvada müalicə olunacaq
22:31 / 11-06-2025
URA.ru-nun redaktoru Allayarov xəbər yazmaq üçün operativ reportaj almaqda ittiham olunur
22:26 / 11-06-2025
ISNA: İranın böyük şəhərlərində it gəzdirmək qadağan edilib
22:09 / 11-06-2025
Rusiyanın Aşqabaddakı səfiri: "Lavrovun Türkmənistana səfəri iyunun sonunda gözlənilir"
22:06 / 11-06-2025
Çayların çirklənməsinə görə zavodu 43 milyon rubl ödəməyə məcbur edib
22:03 / 11-06-2025
Vuçiç: "Serbiya Ukraynanın bir və ya iki şəhərini bərpa etməyə hazırdır"
21:54 / 11-06-2025
Üç əsr əvvəl batmış İspan qalyonunun xəzinələri tapılıb
21:48 / 11-06-2025
“The Beach Boys” qrupunun üzvü Brayan Uilson 82 yaşında vəfat edib
21:44 / 11-06-2025
Lüdviq Nobel mükafatı laureatları mükafatlandırılıb
21:34 / 11-06-2025
Vens və Ağ Evin Baş Qərargah rəisi Maskı Trampla münaqişəyə görə çağırıblar
21:29 / 11-06-2025
Ural Döyüş Klubunun təsisçisi nasist döymələrinə görə həbs edilib
21:27 / 11-06-2025
Rusiyanın Türkiyədəki səfiri Yerxov diplomatik missiyasını başa vurduğunu elan edib
21:21 / 11-06-2025
Efirdə ərini başqa qadınla göstərdilər, Şura “pozuntu yoxdur” dedi - Video
21:13 / 11-06-2025
Kəmalə Günəşli mikrofonla toy sahibini təhqir edib - Ona bakal atdı
21:03 / 11-06-2025
Anar Cəbrayıllıya yeni vəzifə verildi
20:55 / 11-06-2025
“Narkoman deyiləm, gül kimi qızam” - Foto
12:38 / 11-06-2025
"Maş": On rus turist Balidəki Sanqlah xəstəxanasını yaralı tərk etdi
12:36 / 11-06-2025
İlon Mask Tramp haqqında yazdığı X yazılarına görə təəssüfləndiyini bildirib
11:43 / 11-06-2025
Uşaq sağlamlıq düşərgəsində 18 nəfər zəhərlənib
11:07 / 11-06-2025
“Lokobol-2025-RZD” Ümumrusiya futbol turniri keçirilib
11:03 / 11-06-2025
38 yaşlı şairə vəfat edib
11:00 / 11-06-2025
Ryabkov: "Rusiya İran və ABŞ-ın razılığa gəlməsi üçün yardım göstərməyə hazırdır"
10:57 / 11-06-2025
Yeniyetmə bir kişini saxta bomba haqqında məlumat verməyə inandırdı
23:55 / 10-06-2025
Miqrantlar üçün imtahan kompüter texnologiyaları vasitəsilə aparılacaq
23:49 / 10-06-2025
Mediada ədəbi dil normalarının pozulması: mövcud vəziyyət və müdafiə mexanizmləri-Əlisafa Mehdi
23:42 / 10-06-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Ölkədə siyasi həmrəylik mühiti siyasi gündəliyin əsas tərkib hissəsinə çevrilib"
Türkiyəli tarixçi: "Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur"
Tarix: 25-04-2021 04:09 | Bölmə: Müsahibə
Türkiyə Respublikasının Türk Tarix Qurumunun (TTK) sədri, professor Birol Çətinin APA-ya müsahibəsi:
- Türkiyə Respublikası Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsi tərəfindən təşkil edilən “1915-ci il hadisələri” beynəlxalq konfransında TTK-nın mövzu ilə bağlı 117 nəşri olduğunu bildirdiniz. Bu fəaliyyətlərinizin nəticəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Həm qurumumuz tərəfindən hazırlanan bu nəşrlərdə, həm də digər qurumlar, təşkilatlar və şəxslər tərəfindən aparılan araşdırmalarda, əlbəttə ki, mövzuya müxtəlif aspektlərdən yanaşmalar var. Çünki bu məsələ əsas tarixi, siyasi və sosial tərəflər olmaqla bir çox sahəni əhatə edir. Buna baxmayaraq, qısaca vurğulanması lazım olan nəticə budur: mövzu ilə bağlı ölkəmizə və tariximizə qarşı ittihamlar tarixin elmi əsaslarına söykənməyən siyasi əsaslı yanaşmalardan irəli gəlir.
Tarixi mənbələrin elmi və qərəzsiz bir şəkildə araşdırılması nəticəsində açıq şəkildə görünən budur ki, həmin dönəmdə Osmanlı dövlətinin qəbul etdiyi deportasiya qərarı heç bir millətə qarşı mənfi münasibətdən qaynaqlanmayıb, bu, dövlətin təhlükəsizliyi baxımından atılan addım olub. Osmanlı dövləti öz təhlükəsizliyini qorumaq istiqamətində hərəkət edib, ancaq deportasiyanın da təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün bir mexanizm yaratmağa çalışıb. Hətta deportasiya zamanı baş verən neqativ hadisələr zamanı bu neqativ hallara laqeyd qalanlar xəbərdarlıq alıb və dövlət tərəfindən cəzalandırılanlar da olub. Bundan başqa, o dövrdə bütün ermənilər deportasiya edilməyib, dövlətin yüksək mənsəbli qurumlarında xeyli erməni mənşəli vəzifəlilərin olma faktları mövcuddur.
Qısaca bunu deyə bilərəm ki, Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur, bu ittihamlar yalnız anti-Türkiyə siyasəti üçün istifadə olunan mexanizm halına gəlib. Ona görə də biz istəyirik ki, tarixi məsələlərdən siyasi parlamentlərdə və lobbilər vasitəsilə istifadə edilməsin, mənbələr əsasında elmi metodlarla müzakirələr aparmaqla həqiqətlər ortaya çıxarılsın.
- Ümumiyyətlə, bu mövzu ilə bağlı yeni nə fəaliyyətləriniz var?
- Türk Tarix Qurumu türk və Türkiyə tarixini hərtərəfli araşdırmaq və bu araşdırma nəticələrini dərc etmək səlahiyyətini daşıyır. Bu baxımdan bir çox aidiyyəti mövzular kimi, 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar da tədqiqatlarımız davam edir. Bu istiqamətdə yeni araşdırmalar da nəşr olunub, daha əvvəl çap edilmiş əsərlərin yenidən nəşrinə ehtiyac olunanlar da dərc edilir və ya tərcümələr də çap olunmağa davam edir.
Pandemiya şərtlərində elmi konfranslarımız onlayn olaraq keçirilir. 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar tarixçi alimlərimizin, tədqiqatçı mütəxəssislərimizin “YouTube” və digər sosial media üzərindən ictimai rəyləri təqdim olunur, bu da çox ictimai marağa səbəb olduğu üçün belə fəaliyyətlərimizin daha da intensivləşməsi nəzərdə tutulub.
- Sözügedən konfransda rusiyalı politoloq Oleq Kuznetsov dedi ki, 1915-ci il hadisələri məsələsində Rusiya erməniləri dəstəklədiyinə görə itirdikləri olub. Bu baxımdan Rusiya və Türkiyənin elm adamlarının böyük elmi əməkdaşlığına ehtiyac var. Belə bir əməkdaşlığın baş tutması mümkündürmü?
- 1915-ci il hadisələrini müqayisəli və iştirakçı ölkələrin arxivlərini araşdıraraq öyrənmək, tutuşdurmaq, əlbəttə ki, faydalı olar. Oleq Kuznetsov 1915-ci ildəki erməni hadisələrinin bu günə qədər türk və rus alimləri tərəfindən akademik səviyyədə birgə fəaliyyətinin olmadığını dedi. Bunun nə səbəbə indiyədək olmadığını da düşünməliyik. Amma sözün doğrusu, rusiyalı həmkarlarımızın, elm adamlarının bu haqda fikirlərini bilmək istrədik.
- Antalya Elm Universitetinin professoru, hərb tarixçisi Mesut Uyar 1915-ci ilin müharibə və hərb tarixi baxımından kifayət qədər araşdırılmadığını bildirib. Sizin bununla bağlı düşüncəniz nədir?
- Birinci Dünya Müharibəsinə aid bir çox alt mövzular hərbi tarix və müharibə tarixi kontekstindən araşdırılsa da, 1915-ci il hadisələrinin Birinci Dünya Müharibəsinin daxilindəki yeri, mövqeyi qəsdən nəzərə alınmır.
Müharibə zamanı müəyyən bölgələrdə ermənilərə qarşı görülən bir tədbir sanki Osmanlı imperiyası tərəfindən müharibə mühitindən kənar tədbir olaraq xarakterizə olunur və müəyyən bölgələrdəki erməni əhalisini əhatə edən bu tədbirlər beynəlxalq aləmə elə şəkildə çatdırılır ki, guya bu, Osmanlı dövlətinin bütün coğrafiyasında baş verib.
Ona görə də Birinci Dünya Müharibəsinin tarixi gedişatında Anadolunun yeri, Osmanlı dövlətinin sərhədlərini qorumaq üçün savaşdığı cəbhələr və bu cəbhələrlə əlaqəli 1915-ci il hadisələrinə səbəb olan proses, Osmanlı imperiyasında yaşayan əhalinin tərkibi və yaşadıqları bölgələr nəzərə alınmaqla, o dövrdə bu müharibə əsasında savaşan digər dövlətlərin sərhədləri daxilində oxşar hadisələrin baş verib-verməməsi öyrənilmədən 1915-ci il hadisələri yaşanan dövrü və o dövrün şərtlərini anlamaq mümkün görünmür.
Baxış sayı: 655
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-04-2021 04:09 | Bölmə: Müsahibə
Türkiyə Respublikasının Türk Tarix Qurumunun (TTK) sədri, professor Birol Çətinin APA-ya müsahibəsi:
- Türkiyə Respublikası Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsi tərəfindən təşkil edilən “1915-ci il hadisələri” beynəlxalq konfransında TTK-nın mövzu ilə bağlı 117 nəşri olduğunu bildirdiniz. Bu fəaliyyətlərinizin nəticəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Həm qurumumuz tərəfindən hazırlanan bu nəşrlərdə, həm də digər qurumlar, təşkilatlar və şəxslər tərəfindən aparılan araşdırmalarda, əlbəttə ki, mövzuya müxtəlif aspektlərdən yanaşmalar var. Çünki bu məsələ əsas tarixi, siyasi və sosial tərəflər olmaqla bir çox sahəni əhatə edir. Buna baxmayaraq, qısaca vurğulanması lazım olan nəticə budur: mövzu ilə bağlı ölkəmizə və tariximizə qarşı ittihamlar tarixin elmi əsaslarına söykənməyən siyasi əsaslı yanaşmalardan irəli gəlir.
Tarixi mənbələrin elmi və qərəzsiz bir şəkildə araşdırılması nəticəsində açıq şəkildə görünən budur ki, həmin dönəmdə Osmanlı dövlətinin qəbul etdiyi deportasiya qərarı heç bir millətə qarşı mənfi münasibətdən qaynaqlanmayıb, bu, dövlətin təhlükəsizliyi baxımından atılan addım olub. Osmanlı dövləti öz təhlükəsizliyini qorumaq istiqamətində hərəkət edib, ancaq deportasiyanın da təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün bir mexanizm yaratmağa çalışıb. Hətta deportasiya zamanı baş verən neqativ hadisələr zamanı bu neqativ hallara laqeyd qalanlar xəbərdarlıq alıb və dövlət tərəfindən cəzalandırılanlar da olub. Bundan başqa, o dövrdə bütün ermənilər deportasiya edilməyib, dövlətin yüksək mənsəbli qurumlarında xeyli erməni mənşəli vəzifəlilərin olma faktları mövcuddur.
Qısaca bunu deyə bilərəm ki, Osmanlı dövlətini soyqırımı ilə ittiham etmənin heç bir tarixi faktlara söykənən əsası yoxdur, bu ittihamlar yalnız anti-Türkiyə siyasəti üçün istifadə olunan mexanizm halına gəlib. Ona görə də biz istəyirik ki, tarixi məsələlərdən siyasi parlamentlərdə və lobbilər vasitəsilə istifadə edilməsin, mənbələr əsasında elmi metodlarla müzakirələr aparmaqla həqiqətlər ortaya çıxarılsın.
- Ümumiyyətlə, bu mövzu ilə bağlı yeni nə fəaliyyətləriniz var?
- Türk Tarix Qurumu türk və Türkiyə tarixini hərtərəfli araşdırmaq və bu araşdırma nəticələrini dərc etmək səlahiyyətini daşıyır. Bu baxımdan bir çox aidiyyəti mövzular kimi, 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar da tədqiqatlarımız davam edir. Bu istiqamətdə yeni araşdırmalar da nəşr olunub, daha əvvəl çap edilmiş əsərlərin yenidən nəşrinə ehtiyac olunanlar da dərc edilir və ya tərcümələr də çap olunmağa davam edir.
Pandemiya şərtlərində elmi konfranslarımız onlayn olaraq keçirilir. 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar tarixçi alimlərimizin, tədqiqatçı mütəxəssislərimizin “YouTube” və digər sosial media üzərindən ictimai rəyləri təqdim olunur, bu da çox ictimai marağa səbəb olduğu üçün belə fəaliyyətlərimizin daha da intensivləşməsi nəzərdə tutulub.
- Sözügedən konfransda rusiyalı politoloq Oleq Kuznetsov dedi ki, 1915-ci il hadisələri məsələsində Rusiya erməniləri dəstəklədiyinə görə itirdikləri olub. Bu baxımdan Rusiya və Türkiyənin elm adamlarının böyük elmi əməkdaşlığına ehtiyac var. Belə bir əməkdaşlığın baş tutması mümkündürmü?
- 1915-ci il hadisələrini müqayisəli və iştirakçı ölkələrin arxivlərini araşdıraraq öyrənmək, tutuşdurmaq, əlbəttə ki, faydalı olar. Oleq Kuznetsov 1915-ci ildəki erməni hadisələrinin bu günə qədər türk və rus alimləri tərəfindən akademik səviyyədə birgə fəaliyyətinin olmadığını dedi. Bunun nə səbəbə indiyədək olmadığını da düşünməliyik. Amma sözün doğrusu, rusiyalı həmkarlarımızın, elm adamlarının bu haqda fikirlərini bilmək istrədik.
- Antalya Elm Universitetinin professoru, hərb tarixçisi Mesut Uyar 1915-ci ilin müharibə və hərb tarixi baxımından kifayət qədər araşdırılmadığını bildirib. Sizin bununla bağlı düşüncəniz nədir?
- Birinci Dünya Müharibəsinə aid bir çox alt mövzular hərbi tarix və müharibə tarixi kontekstindən araşdırılsa da, 1915-ci il hadisələrinin Birinci Dünya Müharibəsinin daxilindəki yeri, mövqeyi qəsdən nəzərə alınmır.
Müharibə zamanı müəyyən bölgələrdə ermənilərə qarşı görülən bir tədbir sanki Osmanlı imperiyası tərəfindən müharibə mühitindən kənar tədbir olaraq xarakterizə olunur və müəyyən bölgələrdəki erməni əhalisini əhatə edən bu tədbirlər beynəlxalq aləmə elə şəkildə çatdırılır ki, guya bu, Osmanlı dövlətinin bütün coğrafiyasında baş verib.
Ona görə də Birinci Dünya Müharibəsinin tarixi gedişatında Anadolunun yeri, Osmanlı dövlətinin sərhədlərini qorumaq üçün savaşdığı cəbhələr və bu cəbhələrlə əlaqəli 1915-ci il hadisələrinə səbəb olan proses, Osmanlı imperiyasında yaşayan əhalinin tərkibi və yaşadıqları bölgələr nəzərə alınmaqla, o dövrdə bu müharibə əsasında savaşan digər dövlətlərin sərhədləri daxilində oxşar hadisələrin baş verib-verməməsi öyrənilmədən 1915-ci il hadisələri yaşanan dövrü və o dövrün şərtlərini anlamaq mümkün görünmür.
Baxış sayı: 655
Bölməyə aid digər xəbərlər
28-05-2025, 00:24
“Sən mütləq general olacaqsan!..”
17-04-2025, 13:03
Gələn il Ağdama 10 min əhali köçürüləcək - Emin Hüseynov
5-03-2025, 20:07
Könül Nurullayeva: “İdmanın gücü və universallığı əvəzedilməzdir”
1-03-2025, 01:13
Rafael Ağayev: "Zədəli olarkən dünya və Avropa çempionatlarını televiziyadan göz yaşları ilə izləyirdim"
26-02-2025, 19:27
“Gəl anamın pasportunu sənə göstərim, gör ermənidir?”
12-02-2025, 10:45
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
21-01-2025, 00:27
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
17-01-2025, 16:11
İlham Əliyev və Baş nazir İrakli Kobaxidze mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər-VİDEO
18-12-2024, 09:28
Əliyev: "Türkiyənin Azərbaycan ərazisində hərbi bazasına ehtiyac yoxdur"
30-11-2024, 15:47
Rəşad Məcid: "Mediada təhsillə bağlı ucuz sensasiya yaratmaq meyilləri var" - MÜSAHİBƏ
19-08-2024, 10:21
“Mən dahi siyasətçi Heydər Əliyevin ideologiyası üzərində böyümüşəm”
15-08-2024, 10:12
Kelin: "Britaniya rus diplomatlarını işə götürməyə çalışdı"
4-08-2024, 11:39
“Şagirdlərimiz son 5 ilin ən yüksək nəticələrini əldə ediblər”
17-04-2024, 23:29
Hikmət Hacıyev: Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycan ərazisindən vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi tərəfindən qərar qəbul edilib
3-03-2024, 20:10
Kamilə Vəliyeva: "Mən şüurlu şəkildə dopinq qəbul etməmişəm"
16-02-2024, 21:58
Əfsanəvi cüdoçu:"Hər dəfə Bakıya gələndə fərqli hisslər keçirirəm"
15-02-2024, 23:33
“Bu gümüşü qızılla əvəzləmək üçün əlimdən gələni edəcəyəm”
4-01-2024, 19:46
“Bu gün sülh sazişinin mətni üzərində iş birbaşa Bakı ilə İrəvan arasında aparılır”
26-12-2023, 08:48
Prezident Ceyhun Bayramova hansı tapşırığı verib? - Video
13-12-2023, 12:43
"Biz məğlub olmağa layiq deyildik"- "Mançester Yunayted"in baş məşqçisi Ten Haq "Bavariya" ilə oyun haqda danışıb
12-12-2023, 13:20
“Xalqımızın haqqı var ki, bu istintaqın nəticəsi barədə məlumatlı olsun”
3-12-2023, 18:18
Zəngin tərcümeyi halı olan qəhrəman polis polkovniki
19-11-2023, 18:48
Polkovnik Sadir Məmmədov: "İlham Əliyev artıq tarixə düşmüş böyük sərkərdədir"-VİDEO
25-09-2023, 17:10
İlham Əliyev və Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
17-08-2023, 00:53
“Nicat güclü şahmatçıdır” - Maqnus Karlsen
2-08-2023, 10:05
“Müharibədə qalib gəlmək siyasi həyatımın missiyası idi” - Prezident
23-06-2023, 21:05
Kamran Əliyev: "Qonşularımız öz təxribatçı fəaliyyətini dayandırmırlar"
17-05-2023, 21:02
Nazirlə jurnalist arasında maraqlı dialoq - Video
16-05-2023, 21:48
Nazirdən “Son zəng”lə bağlı - Açıqlama
13-05-2023, 23:44
“Bakıya qələbə üçün gəlməmişdik” - Şenol Günəş
11-05-2023, 15:28
“Övladlarımın təhsilindən tam razı deyiləm” - Nazir
18-04-2023, 02:13
“Boş vaxtında domino oynayan ən faydalı işçidir” - Yeni nazir+Video
18-04-2023, 01:46
Voleybol Federasiyasının vitse-prezidenti: “İşimiz asan olmayacaq, amma öhdəsindən gələcəyik” - MÜSAHİBƏ
14-03-2023, 08:50
“Prezident dedi ki, çox ürəklə qapıdan kənara çıxıram” - Şahruddinlə videomüsahibə
1-03-2023, 13:59
"Media ilə işgüzar əlaqələr qurmalıyıq” - Kamran Əliyev
5-02-2023, 12:16
“Bığ saxlamaq istəyirdim, yoldaşım icazə vermədi” - Video
3-02-2023, 11:54
Artur Beterbiev: "Nokautlar hakimlərin işini asanlaşdırır"
19-01-2023, 19:51
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN televiziya kanalına müsahibə verib
24-12-2022, 13:32
Fiqurlu konkisürən Medvedeva: Xəyallarınızın adamı etibarlı, dürüst və yaxşı yumor hissi ilə olmalıdır
21-12-2022, 13:00
Psixoloq Ronaldonun Messini 2022 Dünya Kubokunu qazanması münasibətilə niyə təbrik etmədiyini izah etdi
7-12-2022, 22:33
Nyu-Yorkda polis işləyən azərbaycanlı qadın: “Ölkəm üçün hər zaman faydalı olmağa hazıram” - MÜSAHİBƏ + FOTO
4-12-2022, 22:36
Əsgərləri şəhid komandirlərinə ehsan veriblər-VİDEO+FOTOLAR
4-12-2022, 13:30
ABŞ İranla nüvə sazişini müzakirə etmək fikrində deyil