23:34 / 27-12-2025
Leyla və Alena Əliyevalar DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzində - Fotolar
23:26 / 27-12-2025
"Baza": Dron hücumu səbəbindən Moskva hava limanlarında yüzdən çox uçuş təxirə salınıb
23:21 / 27-12-2025
Putin Qazaxıstanın keçmiş prezidenti Nursultan Nazarbayevlə görüşüb
20:25 / 27-12-2025
Məktəbli qız kanalizasiya quyusuna düşdü
20:22 / 27-12-2025
Şahmatçı Karlsen Artemyevə uduzmasına emosional reaksiya verdi
20:17 / 27-12-2025
Stüardessanın qatili olduğu iddia edilən şəxs qızı hədələyib
20:07 / 27-12-2025
Tusk Ukraynadakı münaqişənin həllini Avropa liderləri ilə müzakirə edəcək
20:02 / 27-12-2025
3700 metr yüksəklikdə üç nəfərin cəsədi aşkar edilib
19:10 / 27-12-2025
BAMF: 2025-ci ilin avqust ayından bəri Almaniyaya 18-22 yaş arası təxminən 20.000 ukraynalı gəlib
18:59 / 27-12-2025
Rusiyaya köçən bir alman Almaniyadan məyus olduğunu bildirib
18:56 / 27-12-2025
Məktəbin Yeni il şənliyində keçmiş sinif yoldaşını öldürüb
12:47 / 27-12-2025
Dalğıclar -45°C (-45°F) temperaturda çayda içərisində insanlar olan batmış avtomobili tapdılar
12:15 / 27-12-2025
DE: Tramp Zelenskiyə xəbərdarlıq etdi ki, o, Kiyevin bütün ideyalarını dərhal qəbul etməyə hazır deyil
12:12 / 27-12-2025
Çayda batmış avtomobildən uşağın cəsədi çıxarılıb
12:08 / 27-12-2025
Kliçko: "Kiyevin təxminən üçdə biri istiliksiz qalıb"
12:05 / 27-12-2025
Batmış avtomobildə xəsarət alan dörd nəfər reanimasiyadadır
11:04 / 27-12-2025
"Reuters": Von der Leyen Tramp və Zelenski arasında onlayn görüşdə iştirak edəcək
11:01 / 27-12-2025
Kosaçev: ABŞ və Avropada hər kəs Rusiya ilə əməkdaşlıq etməyə meylli deyil
10:58 / 27-12-2025
Səfir Erxov: "Xarici təzyiq Özbəkistanda nüvə elektrik stansiyasının tikintisinə mane olmayacaq"
10:55 / 27-12-2025
Polşada iki hava limanı fəaliyyətini dayandırıb
10:31 / 27-12-2025
Prezidentin idman ictimaiyyəti ilə görüşü uzunmüddətli strategiyaların reallaşmasını sürətləndirir-Könül Nurullayeva
23:56 / 26-12-2025
Paris metrosunda bir kişi üç qadını bıçaqlayıb
23:44 / 26-12-2025
Kursantın intiharına görə məsuliyyət daşıyanlar Yeni il tətilinə çıxıblar
19:05 / 26-12-2025
Norveçli biatlonçulara Bakkenin ölümündən sonra hipoksik maska taxmaq qadağan edildi
18:59 / 26-12-2025
"Axios": Trampın Zelenski ilə qarşıdan gələn görüşü danışıqlarda irəliləyişin göstəricisidir
18:49 / 26-12-2025
Zelenski Ukraynada qoşunların yerləşdirilməsi üçün atəşkəsin zəruri olduğunu etiraf etdi
18:46 / 26-12-2025
Zelenski Trampla Donbas və Zaporojye Atom Elektrik Stansiyası məsələlərini müzakirə etməyi planlaşdırır
16:09 / 26-12-2025
TWZ: Çinin "raket konteyner gəmisi" "Arli Berk" sinifli esminetslərlə müqayisə olundu
16:01 / 26-12-2025
Peskov Ukraynada seçkilərin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı suala cavab verməkdə çətinlik çəkib
15:57 / 26-12-2025
Kreml Dmitriyevin ABŞ-a səfərindən sonra onun məlumatlarını təhlil edib
15:10 / 26-12-2025
Kosaçev: "Rusiya parlamentariləri yapon həmkarları ilə dialoqu bərpa etməyə hazırdırlar"
15:06 / 26-12-2025
"Axios" jurnalisti Ravid: "Tramp Zelenski ilə 28 dekabrda Mar-a-Laqoda görüşəcək"
15:03 / 26-12-2025
Bir mənzildə ana və altı yaşlı oğlunun mumiyalanmış cəsədləri tapılıb
15:00 / 26-12-2025
Qaz borusunun təzyiqinin aşağı salınması nəticəsində iki nəfər xəsarət alıb
14:54 / 26-12-2025
Telegram messenceri böyük bir kəsinti ilə üzləşib
13:15 / 26-12-2025
Ukrayna kəşfiyyatı ilə əməkdaşlıq etdiyinə görə LPR-də futbol azarkeşi saxlanılıb
“Hər sentyabrda o kasanı da özümlə dərslərə aparırdım” - Məmməd İsmayıl
Tarix: 29-05-2021 15:29 | Bölmə: Mədəniyyət
Əşyaların da insanlar kimi taleyi var: Bəziləri hansısa anın, unudulmaz zamanın xatirələri ilə bağlıdır. “Əşyaların taleyi” layihəsində tanınmış, dəyərli söz və fikir adamları, incəsənət xadimlərində olan maraqlı əşyalardan, onların tarixçələrindən danışırıq.
"Qafqazinfo"nun budəfəki qonağı Türkiyədə yaşayan, Çanaqqala On Səkkiz Mart Universitetinin professoru, Azərbaycanın görkəmli şairi Məmməd İsmayıldır.
– Məmməd müəllim, sizin üçün əşyaların mahiyyəti, həyatınızdakı önəmi, vaciblik dərəcəsi nədən ibarətdir?
– Əşyaların da qohum kimi yaxını-uzağı var. Və belə görünür ki, əşyaların da özünəməxsus bioenerjiləri mövcuddur, ona görə də biz əşyalara görünməz tellərlə bağlanırıq, zamanla, elə bil, hardasa bu əşyalar bədənimizin bir parçasına çevrilir. Onları itirdiyimiz zaman sanki yaxınlarımızdan birini itirmiş kimi özümüzə yer tapa bilmirik. Təəssüf ki, mən də az şey itirməmişəm. İtirilənlərsə itirən üçün itmiş olur. Amma yadımıza düşmədiyi yerdə, hardasa itirildiyi yerdə qalır.
– Hədiyyə edilən əşyalar arasında hansı sizin üçün daha çox önəm və məna kəsb edir?
– Hədiyyə əşyalarla tanışlığım hardasa 5-6 yaşlarımdan başlayır. Bir payız günü evimizin doqqazı önündəki otluqda çox şumal dördkünc bir taxta parçası tapmışdım və elə bilmişdim o şumal taxta ilə dünyanı mənə bağışladılar. Doqqazımızın önündə yenə elə şumal taxta parçası taparam deyə, səhəri gün eyni vaxtda ora getmişdim, zənnim məni yanıltmamışdı, yenə həmin yerdə bənzər şumal taxta məni gözləyirdi, üçüncü gün də eyni hadisə təkrarlanacaqdı. Amma... dördüncü gün əliboş dönəcəkdim. Bu yaşa gəlsəm də, hələ o hadisənin sirrini aça bilmiş deyiləm. O şumal taxta parçalarını dalbadal üç gün eyni yerə qoyan kim idi? Qohumlardan birimi, ya taleyin əllərimi?! O şumal taxta parçaları ünvansız hədiyyələrdi. Bəlkə, ünvansız və minnətsiz olduğuna görə də o taxta parçaları dəyərbiçilməz idi. Ötən illər ərzində mənəvi baxımdan belə tale hədiyyələri az olmayıb. Maddi hədiyyələrə gəldikdə isə… Bu uzun ömrümdə istər Azərbaycanda, istərsə də dünyanın müxtəlif yerlərində mənim üçün mənəvi dəyəri olan hədiyyələr az olmayıb.
– Bildiyim qədər, Hindistanda sizə mistik bir qab veriblər. O əşyanın mahiyyəti, funksiyası nədən ibarətdir?
.jpg)
– Aldığım hədiyyələr arasında Hindistanda mənə verilən o misqarışımı kasanın ayrı bir yeri var. Gözəgörünməzlərin gözəgörünənlədən daha güclü və təsirli olduğunu sübut etmək üçün uzağa gətmək lazım deyil. Bu kasa bir növü yoxdan varolmanın gözəgörünən sübutudur. Hindistanın turistik bölgələrində böyüklü-kiçikli belə kasalar minlərlədir, amma turistlərin böyük çoxluğunu dolub-daşan dükan və bazarlarda başqa şeylər maraqlandırdığından belə kasalara əhəmiyyət verilmir. Hindistan qədim dünyamızdan günümüzə qalan və hələ də sehri pozulmayan, bəlkə də, yeganə torpaq parçasıdır. Şəklini paylaşacağım bu kasa da dediklərimin bir başqa sübutudur. Hindistanda olanda tərcüməçimiz Raç adlı biri idi. Yeri gəlmişkən, Hindistana səfərə Moskva üzərindən rus elm adamları dəstəsiylə getmişdim. Rac Türkiyədən gəldiyimi bilib mənə xüsusi diqqət göstərir və səbəbini də gizlətmirdi və deyirdi ki: “Türklər bizim qardaşlarımızdır, yeddi əsr bizi idarə etdilər nə dilimizə, nə dinimizə toxundular, Hardasa, iki əsr bizi işğal edib əsarətləri altında saxlayan ingilislər isə nəyimiz var əlimizdən aldılar, bu azmış kimi dilimizi də dəyişdirməyə çalışdılar”.
Bəlkə də, türklüyə sevgisindən idi ki, Raç mənə bir mis kasa alıb hədiyyə etdi. Kasanın içindəki sarımsaqdöyəni də görəndə çaşıb qaldım: İndi durub Hindistandan sarımsaqdöyənmi aparacam? Amma axşam hoteldə mis kasanı ovcunun içinə alacaq, o biri əli ilə sarımsaqdöyən dediyim bir ucu dəri ilə örtülü taxtanı kasaya çevirəndə dairəvi şəkildə sürtməyə başlayacaq və yavaş-yavaş kasanın içindən elə bir musiqi səsi yüksələcəkdi ki, tüklərim biz-biz olacaq və heyrətdən çaşıb qalacaqdım, gözümün önündə yoxdan varolma hadisəsi baş verməkdə idi. Hindistan dünyada ilk dinin yarandığı ölkədir və o dinlə bərabər bu kasa da yoxdan varolmanın simvolu kimi meydana çıxıb. Hindlillər ona “lts singing bowl”, yəni “nəğməoxuyan kasa” adını veriblər.
Və 2006-cı ildən bu yana hər sentyabrda dərslər başlayanda nəğmə söyləyən kasanı da özümlə dərs otağına aparırdım və hər dəfə “bu əşya nədir?” sualıma tələbələr sarımsaqdöyən deyə cavab verirdilər. Və elə ki, həvəngdəstəni kasanın ətrafında çevirməyə başlayırdım, incə musiqi səsi yoxdan var olmağa başlayırdı, onda hamı həyrət içində qalırdı...
– Sovetlər dönəmində Vyetnama gedib çıxmısınız. Oradan sizdə yadigar qalan hansısa əşya varmı?
– Səksəninci illərin əvvəllərində SSRİ Yazıçılar İttifaqının xətti ilə Vyetnama yaradıcılıq ezamiyyətinə getmişdim. Yol yoldaşım o zamanların çox usta yumorist yazıçısı Arkadi Arkanov idi. Təkrarsız görüşlərimiz olacaqdı. İnşallah, o görüşlər haqqında mütləq yol qeydlərimi gələcəkdə oxucularımla bölüşəcəyəm. Amma o görüşlərdən əlimdə, ovcumda qalan çox incə naxışlı Vyetnam vazasıdır.
Mən o vazanı çox dəyərli bir hədiyyə kimi üstündə əsə-əsə Vyetnamdan Mkonq çayı sahillərindən Moskvaya, oradan da Bakıya gətirmişdim. Hər dəfə o vazaya baxanda Vyetnam, Mkonq çayı sahilləri dünənin silinməz xatirələri kimi gözlərimdə canlanır. Axşamlar qayıqlarının ucunu sahil hotellərinin taxta söykənəcəklərinə dirəyib primuslarını yandırıb xörəklərini isidən hotel restoranının sahilə açılan açıq salonlarında çalınan həzin musiqini dinləyən hardasa dənizdə doğulub, dənizdə yaşayıb, dənizdə də dünyasını dəyişən dəniz qaraçıları gözümün qabağına gəlir... Və belə axşamların birində, daha doğrusu, vida yeməyi zamanı Vyetnam Yazıçılar Birliyinin əməkdaşları bizə o vazanı hədiyyə etmişdi. Həmin vaza, elə bil, hardasa Vyetnam səfərinə həsr ədilmiş sənədli filmi özündə yaşadır. Və bilirsən ki, o vazaya baxmaqla o sənədli film qismətin əli ilə yenidən canlanmağa başlayacaq.
– Sizə bağışlanan sazlar barədə bəhs etməniz yerinə düşərdi...
– Oğlum, mən sazlı-sözlü bir ailənin övladıydım. Əmim Şəmşəd çox gözəl saz çalır, şeir deyirdi. Və əmioğlanlarımın demək olar ki, hamısı saz çalırdı, məndən başqa. Bunun iki səbəbi vardı, birincisi, solaxaydım, sazı tərs tutduğuma görə çalmağı öyrənə bilmirdim, həm də əmioğlanlarım yaşda məndən böyükdülər, solaxaylığımı bəhanə gətirib məni öyrətmək istəmirdilər, amma içimdə elə böyük öyrənmək həvəsi vardı ki! Saz havaları mənim hər şeyimdir. Həm də İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı illərdə kəndin aşağı-yuxarı bütün daxmalarından qaya dibindəki tənha bulaqtək saz səsi gəlirdi, çıxılmaz vəziyyətdə, yas içində olan kənd adamları dərdini sazla bölüşüb azaltmağa çalışırdılar. Sonra Şəmşəd əmim öləcək və sazı arada qalacaqdı, əmimoğlu o sazı mənə yox, Aran kəndlərinin birində yaşayan başqa bir əmioğluma vərəcəkdi və mənim saz çalmaq arzum beləcə gözümdə qalacaqdı, anamın da maddi imkanı yox idi ki, mənə yeni saz alsın. Həyatın amansız ironiyası idi bu, əmi yadigarı qara saz onun yolunu davam etdirən qardaşoğluna yox, sürücülükdən qeyri bir arzusu olmayan əmioğluna peşkəş edilmişdi. Və beləcə saza veriləcək sevgimin ünvanı şeirlərim olacaqdı.
Evimdəki sazlara gəldikdə isə onların mənim üçün dəyəri çox böyükdür. Belə bir misram var: “Qara köynəyində saz əsir düşüb”. Həqiqətən də, belədir. Bir zaman həsrətiylə yanıb tutuşduğum sazdan indi evimdə üçü var, hamısı da qara köynəyinə əsir düşüb, halbuki onlar bir vətən oğlunun barmaqlarında dil-dil ötə bilərdi, amma birisinə də verə bilmirəm, hədiyyəni necə vərəsən axı? Onların üçü də mənimçün dəyərlidir, amma birinin yeri başqadır.
O qara sazı mənə saz-söz dünyamızın böyük sənətkarı Aşıq Hüseyn Saraclı bağışlamışdı. 1970-ci illərin sonlarında mən "Azərbaycanfilm" kinostudyasının elmi-kütləvi, sənədli filmlər birliyinin baş redaktoru idim. Borçalının Saraclı kəndinə Aşıq Hüseyn Saraclının haqqında kino-jurnal üçün süjet çəkməyə getmişdik. İşimiz bitib geri qayıdanda rəhmətlik mənə çox dəyərli bir saz bağışladı, nə qədər almaq istəməsəm də inad etdi...
Vaqif Səmədoğlu bir dəfə mənə bir mövzu vermişdi. Rəhmətlik danışırdı ki, atamın sazını hər axşam kökləyib divardan asırdım, sabah gəlib görürdüm ki, sazın simləri sınıb. Məəttəl qalırdım ki, gecə o sazı kim çala bilərdi ki? Atamın ruhumu, yoxsa illər boyu çalınmadığından xiffət çəkən sazın öz ruhu... Vaqif “bu mövzunu ancaq sən yazarsan” dediyinə görə də təbii ki, o zaman mən “Vurğunun sazı” deyə uzun bir şeir yazdım. Bu hadisəni ona görə xatırlayıram ki, qürbətdən vətənə döndüyüm zamanlarda o sazı aradabir qara köynəyindən çıxarmağım var. Və hər dəfə də ya simlərinin qırıldığını, ya da çanağının calaq yerlərinin aralandığını görürəm. Saz çalınması üçün düzəldilir, qara köynəyində əsir düşməsi üçün yox.
– Qürbətdə yaşayan bir şair üçün elə bir əşya varmı ki, ona əl atırsınız, amma əlinizin altında yoxdur deyə heyfislənir və onda qürbətin çətinliyini daha dərindən duyursunuz?
– İnan, qürbətdə olduğum bu 25 il ərzində kənddə anamdan qalan köhnəli-təzəli, irili-xırdalı bütün əşyalar mənim üçün dəyərbiçilməzidir. Bəlkə əlim çatmadığına görə, yox, yəqin ki, onlara bir zamanlar qabarları barmağına üzük olan əllər dəydiyinə, anamdan yadigar qaldıqlarına görə belədir. Bakıya getdimmi, ilk işim fürsət tapıb kəndə qaçıram, qaçıram ki, dünyanın ən mübarək qadınlarından biri olan anamın yadigarları ilə üz-üzə gələm, onlarla canlı varlıqlar kimi danışam:
Yetim bir haray var gəzər dünyanı:
Görən harda qaldı anası ölmüş...
– İtirdiyiniz insanları daha çox hansı əşyalara baxanda xatırlayırsınız? Məsələn, valideynlərinizi, yaxınlarınızı, yaxud hansısa dostlarınızı?
– Qapısını Allahın ağacdələnlərdən başqa kimsə döyməyən kənd evimdəki bütün əşyalar mənə anamı, analı günlərimi xatırladır.
– Əgər əşya kimi mövcud olmağınız mümkün olsaydı, hansı əşya olmaq istərdiniz və niyə görə?
– Mən bir yönü ilə reinkarnasiyaya inanıram. Bu isə o deməkdir ki, insan dünyaya yenidən doğulacaqsa, elə insan kimi dünyaya gələcək. Bu mənada, əşya olmaq istəyi bir az yersiz deyilmi?!
Baxış sayı: 497
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-05-2021 15:29 | Bölmə: Mədəniyyət
Əşyaların da insanlar kimi taleyi var: Bəziləri hansısa anın, unudulmaz zamanın xatirələri ilə bağlıdır. “Əşyaların taleyi” layihəsində tanınmış, dəyərli söz və fikir adamları, incəsənət xadimlərində olan maraqlı əşyalardan, onların tarixçələrindən danışırıq.
"Qafqazinfo"nun budəfəki qonağı Türkiyədə yaşayan, Çanaqqala On Səkkiz Mart Universitetinin professoru, Azərbaycanın görkəmli şairi Məmməd İsmayıldır.
– Məmməd müəllim, sizin üçün əşyaların mahiyyəti, həyatınızdakı önəmi, vaciblik dərəcəsi nədən ibarətdir?
– Əşyaların da qohum kimi yaxını-uzağı var. Və belə görünür ki, əşyaların da özünəməxsus bioenerjiləri mövcuddur, ona görə də biz əşyalara görünməz tellərlə bağlanırıq, zamanla, elə bil, hardasa bu əşyalar bədənimizin bir parçasına çevrilir. Onları itirdiyimiz zaman sanki yaxınlarımızdan birini itirmiş kimi özümüzə yer tapa bilmirik. Təəssüf ki, mən də az şey itirməmişəm. İtirilənlərsə itirən üçün itmiş olur. Amma yadımıza düşmədiyi yerdə, hardasa itirildiyi yerdə qalır.
– Hədiyyə edilən əşyalar arasında hansı sizin üçün daha çox önəm və məna kəsb edir?
– Hədiyyə əşyalarla tanışlığım hardasa 5-6 yaşlarımdan başlayır. Bir payız günü evimizin doqqazı önündəki otluqda çox şumal dördkünc bir taxta parçası tapmışdım və elə bilmişdim o şumal taxta ilə dünyanı mənə bağışladılar. Doqqazımızın önündə yenə elə şumal taxta parçası taparam deyə, səhəri gün eyni vaxtda ora getmişdim, zənnim məni yanıltmamışdı, yenə həmin yerdə bənzər şumal taxta məni gözləyirdi, üçüncü gün də eyni hadisə təkrarlanacaqdı. Amma... dördüncü gün əliboş dönəcəkdim. Bu yaşa gəlsəm də, hələ o hadisənin sirrini aça bilmiş deyiləm. O şumal taxta parçalarını dalbadal üç gün eyni yerə qoyan kim idi? Qohumlardan birimi, ya taleyin əllərimi?! O şumal taxta parçaları ünvansız hədiyyələrdi. Bəlkə, ünvansız və minnətsiz olduğuna görə də o taxta parçaları dəyərbiçilməz idi. Ötən illər ərzində mənəvi baxımdan belə tale hədiyyələri az olmayıb. Maddi hədiyyələrə gəldikdə isə… Bu uzun ömrümdə istər Azərbaycanda, istərsə də dünyanın müxtəlif yerlərində mənim üçün mənəvi dəyəri olan hədiyyələr az olmayıb.
– Bildiyim qədər, Hindistanda sizə mistik bir qab veriblər. O əşyanın mahiyyəti, funksiyası nədən ibarətdir?
– Aldığım hədiyyələr arasında Hindistanda mənə verilən o misqarışımı kasanın ayrı bir yeri var. Gözəgörünməzlərin gözəgörünənlədən daha güclü və təsirli olduğunu sübut etmək üçün uzağa gətmək lazım deyil. Bu kasa bir növü yoxdan varolmanın gözəgörünən sübutudur. Hindistanın turistik bölgələrində böyüklü-kiçikli belə kasalar minlərlədir, amma turistlərin böyük çoxluğunu dolub-daşan dükan və bazarlarda başqa şeylər maraqlandırdığından belə kasalara əhəmiyyət verilmir. Hindistan qədim dünyamızdan günümüzə qalan və hələ də sehri pozulmayan, bəlkə də, yeganə torpaq parçasıdır. Şəklini paylaşacağım bu kasa da dediklərimin bir başqa sübutudur. Hindistanda olanda tərcüməçimiz Raç adlı biri idi. Yeri gəlmişkən, Hindistana səfərə Moskva üzərindən rus elm adamları dəstəsiylə getmişdim. Rac Türkiyədən gəldiyimi bilib mənə xüsusi diqqət göstərir və səbəbini də gizlətmirdi və deyirdi ki: “Türklər bizim qardaşlarımızdır, yeddi əsr bizi idarə etdilər nə dilimizə, nə dinimizə toxundular, Hardasa, iki əsr bizi işğal edib əsarətləri altında saxlayan ingilislər isə nəyimiz var əlimizdən aldılar, bu azmış kimi dilimizi də dəyişdirməyə çalışdılar”.
Bəlkə də, türklüyə sevgisindən idi ki, Raç mənə bir mis kasa alıb hədiyyə etdi. Kasanın içindəki sarımsaqdöyəni də görəndə çaşıb qaldım: İndi durub Hindistandan sarımsaqdöyənmi aparacam? Amma axşam hoteldə mis kasanı ovcunun içinə alacaq, o biri əli ilə sarımsaqdöyən dediyim bir ucu dəri ilə örtülü taxtanı kasaya çevirəndə dairəvi şəkildə sürtməyə başlayacaq və yavaş-yavaş kasanın içindən elə bir musiqi səsi yüksələcəkdi ki, tüklərim biz-biz olacaq və heyrətdən çaşıb qalacaqdım, gözümün önündə yoxdan varolma hadisəsi baş verməkdə idi. Hindistan dünyada ilk dinin yarandığı ölkədir və o dinlə bərabər bu kasa da yoxdan varolmanın simvolu kimi meydana çıxıb. Hindlillər ona “lts singing bowl”, yəni “nəğməoxuyan kasa” adını veriblər.
Və 2006-cı ildən bu yana hər sentyabrda dərslər başlayanda nəğmə söyləyən kasanı da özümlə dərs otağına aparırdım və hər dəfə “bu əşya nədir?” sualıma tələbələr sarımsaqdöyən deyə cavab verirdilər. Və elə ki, həvəngdəstəni kasanın ətrafında çevirməyə başlayırdım, incə musiqi səsi yoxdan var olmağa başlayırdı, onda hamı həyrət içində qalırdı...
– Sovetlər dönəmində Vyetnama gedib çıxmısınız. Oradan sizdə yadigar qalan hansısa əşya varmı?
– Səksəninci illərin əvvəllərində SSRİ Yazıçılar İttifaqının xətti ilə Vyetnama yaradıcılıq ezamiyyətinə getmişdim. Yol yoldaşım o zamanların çox usta yumorist yazıçısı Arkadi Arkanov idi. Təkrarsız görüşlərimiz olacaqdı. İnşallah, o görüşlər haqqında mütləq yol qeydlərimi gələcəkdə oxucularımla bölüşəcəyəm. Amma o görüşlərdən əlimdə, ovcumda qalan çox incə naxışlı Vyetnam vazasıdır.
Mən o vazanı çox dəyərli bir hədiyyə kimi üstündə əsə-əsə Vyetnamdan Mkonq çayı sahillərindən Moskvaya, oradan da Bakıya gətirmişdim. Hər dəfə o vazaya baxanda Vyetnam, Mkonq çayı sahilləri dünənin silinməz xatirələri kimi gözlərimdə canlanır. Axşamlar qayıqlarının ucunu sahil hotellərinin taxta söykənəcəklərinə dirəyib primuslarını yandırıb xörəklərini isidən hotel restoranının sahilə açılan açıq salonlarında çalınan həzin musiqini dinləyən hardasa dənizdə doğulub, dənizdə yaşayıb, dənizdə də dünyasını dəyişən dəniz qaraçıları gözümün qabağına gəlir... Və belə axşamların birində, daha doğrusu, vida yeməyi zamanı Vyetnam Yazıçılar Birliyinin əməkdaşları bizə o vazanı hədiyyə etmişdi. Həmin vaza, elə bil, hardasa Vyetnam səfərinə həsr ədilmiş sənədli filmi özündə yaşadır. Və bilirsən ki, o vazaya baxmaqla o sənədli film qismətin əli ilə yenidən canlanmağa başlayacaq.
– Sizə bağışlanan sazlar barədə bəhs etməniz yerinə düşərdi...
– Oğlum, mən sazlı-sözlü bir ailənin övladıydım. Əmim Şəmşəd çox gözəl saz çalır, şeir deyirdi. Və əmioğlanlarımın demək olar ki, hamısı saz çalırdı, məndən başqa. Bunun iki səbəbi vardı, birincisi, solaxaydım, sazı tərs tutduğuma görə çalmağı öyrənə bilmirdim, həm də əmioğlanlarım yaşda məndən böyükdülər, solaxaylığımı bəhanə gətirib məni öyrətmək istəmirdilər, amma içimdə elə böyük öyrənmək həvəsi vardı ki! Saz havaları mənim hər şeyimdir. Həm də İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı illərdə kəndin aşağı-yuxarı bütün daxmalarından qaya dibindəki tənha bulaqtək saz səsi gəlirdi, çıxılmaz vəziyyətdə, yas içində olan kənd adamları dərdini sazla bölüşüb azaltmağa çalışırdılar. Sonra Şəmşəd əmim öləcək və sazı arada qalacaqdı, əmimoğlu o sazı mənə yox, Aran kəndlərinin birində yaşayan başqa bir əmioğluma vərəcəkdi və mənim saz çalmaq arzum beləcə gözümdə qalacaqdı, anamın da maddi imkanı yox idi ki, mənə yeni saz alsın. Həyatın amansız ironiyası idi bu, əmi yadigarı qara saz onun yolunu davam etdirən qardaşoğluna yox, sürücülükdən qeyri bir arzusu olmayan əmioğluna peşkəş edilmişdi. Və beləcə saza veriləcək sevgimin ünvanı şeirlərim olacaqdı.
Evimdəki sazlara gəldikdə isə onların mənim üçün dəyəri çox böyükdür. Belə bir misram var: “Qara köynəyində saz əsir düşüb”. Həqiqətən də, belədir. Bir zaman həsrətiylə yanıb tutuşduğum sazdan indi evimdə üçü var, hamısı da qara köynəyinə əsir düşüb, halbuki onlar bir vətən oğlunun barmaqlarında dil-dil ötə bilərdi, amma birisinə də verə bilmirəm, hədiyyəni necə vərəsən axı? Onların üçü də mənimçün dəyərlidir, amma birinin yeri başqadır.
O qara sazı mənə saz-söz dünyamızın böyük sənətkarı Aşıq Hüseyn Saraclı bağışlamışdı. 1970-ci illərin sonlarında mən "Azərbaycanfilm" kinostudyasının elmi-kütləvi, sənədli filmlər birliyinin baş redaktoru idim. Borçalının Saraclı kəndinə Aşıq Hüseyn Saraclının haqqında kino-jurnal üçün süjet çəkməyə getmişdik. İşimiz bitib geri qayıdanda rəhmətlik mənə çox dəyərli bir saz bağışladı, nə qədər almaq istəməsəm də inad etdi...
Vaqif Səmədoğlu bir dəfə mənə bir mövzu vermişdi. Rəhmətlik danışırdı ki, atamın sazını hər axşam kökləyib divardan asırdım, sabah gəlib görürdüm ki, sazın simləri sınıb. Məəttəl qalırdım ki, gecə o sazı kim çala bilərdi ki? Atamın ruhumu, yoxsa illər boyu çalınmadığından xiffət çəkən sazın öz ruhu... Vaqif “bu mövzunu ancaq sən yazarsan” dediyinə görə də təbii ki, o zaman mən “Vurğunun sazı” deyə uzun bir şeir yazdım. Bu hadisəni ona görə xatırlayıram ki, qürbətdən vətənə döndüyüm zamanlarda o sazı aradabir qara köynəyindən çıxarmağım var. Və hər dəfə də ya simlərinin qırıldığını, ya da çanağının calaq yerlərinin aralandığını görürəm. Saz çalınması üçün düzəldilir, qara köynəyində əsir düşməsi üçün yox.
– Qürbətdə yaşayan bir şair üçün elə bir əşya varmı ki, ona əl atırsınız, amma əlinizin altında yoxdur deyə heyfislənir və onda qürbətin çətinliyini daha dərindən duyursunuz?
– İnan, qürbətdə olduğum bu 25 il ərzində kənddə anamdan qalan köhnəli-təzəli, irili-xırdalı bütün əşyalar mənim üçün dəyərbiçilməzidir. Bəlkə əlim çatmadığına görə, yox, yəqin ki, onlara bir zamanlar qabarları barmağına üzük olan əllər dəydiyinə, anamdan yadigar qaldıqlarına görə belədir. Bakıya getdimmi, ilk işim fürsət tapıb kəndə qaçıram, qaçıram ki, dünyanın ən mübarək qadınlarından biri olan anamın yadigarları ilə üz-üzə gələm, onlarla canlı varlıqlar kimi danışam:
Yetim bir haray var gəzər dünyanı:
Görən harda qaldı anası ölmüş...
– İtirdiyiniz insanları daha çox hansı əşyalara baxanda xatırlayırsınız? Məsələn, valideynlərinizi, yaxınlarınızı, yaxud hansısa dostlarınızı?
– Qapısını Allahın ağacdələnlərdən başqa kimsə döyməyən kənd evimdəki bütün əşyalar mənə anamı, analı günlərimi xatırladır.
– Əgər əşya kimi mövcud olmağınız mümkün olsaydı, hansı əşya olmaq istərdiniz və niyə görə?
– Mən bir yönü ilə reinkarnasiyaya inanıram. Bu isə o deməkdir ki, insan dünyaya yenidən doğulacaqsa, elə insan kimi dünyaya gələcək. Bu mənada, əşya olmaq istəyi bir az yersiz deyilmi?!
Baxış sayı: 497
Bölməyə aid digər xəbərlər
24-12-2025, 23:22
Ali Məhkəmənin qərarından sonra Dolinanın ilk solo konsertində təhlükəsizlik tədbirləri gücləndirilib
22-12-2025, 19:40
Britaniyalı müğənni Kris Ria vəfat edib
22-12-2025, 00:12
Leyla Əliyeva Nüsrət Kəsəmənlinin şeirini səsləndirdi - Video
21-12-2025, 23:53
“Qardaşlığımız əbədidir” sərgisi: İki qardaş ölkənin mədəniyyətinə sənətkar baxışı
21-12-2025, 20:29
Eysmont: "Lukaşenko Putinə hədiyyə olaraq rəsm gətirib"
16-12-2025, 16:58
Milli Qəhrəman haqqında sənədli film nümayiş etdirilib - VİDEO
16-12-2025, 16:27
Terror aktında həlak olan generalın abidəsi açılıb
13-12-2025, 14:11
Putin Mixaylovski Sarayını Sankt-Peterburqun memarlıq incisi adlandırdı
9-12-2025, 22:10
Aktyor Leonardo DiKaprio Time jurnalının "İlin sənətçisi" seçildi
30-11-2025, 19:22
Rubensin "Xaçdakı Məsih" əsəri 2,3 milyon avroya satılıb
27-11-2025, 16:45
SHOT: Meladze Moldovada xarici agent Qalkinlə eyni səhnədə çıxış etdi
26-11-2025, 20:32
Putin Qırğızıstanda milli alətdə çaldı
26-11-2025, 20:21
"Miss Estoniya" Brigitta Şabak titulundan imtina edib
26-11-2025, 19:50
Aktyor və rejissor Vsevolod Şilovski xərçəngdən vəfat etdi
25-11-2025, 18:09
TASS: "Laskovı May"ın prodüseri Andrey Razin ABŞ-da gizlənir
25-11-2025, 18:00
SHOT: Dima Bilanın musiqi leyblının prodüseri yuxusunda vəfat etdi
24-11-2025, 19:33
Teatrının ulduzu Liliya Yudina 96 yaşında vəfat etdi
24-11-2025, 13:06
Satira Teatrının aktrisası vəfat edib
23-11-2025, 17:51
Helikon Operasının skripkaçısı Nikolay Jerenkov 72 yaşında vəfat edib
20-11-2025, 23:37
Parisdə Puşkinin abidəsi açılıb
20-11-2025, 18:18
“Aysun anasının borcundan 100 min ödəyib” - Video
20-11-2025, 17:45
Aktyor uşaq pornoqrafiyası işi üzrə həbs edilib
20-11-2025, 15:06
Nonna Mordyukovanın 100 illik yubileyində: Yulian böyük aktrisanı xilas edən dostluqdan danışdı
19-11-2025, 12:33
Bəstəkar xırda xuliqanlıq etdiyinə görə 13 gün müddətinə həbs edilib
19-11-2025, 12:26
Roza Cəlilova 96 yaşında vəfat etdi
18-11-2025, 23:34
“Adi bir vətəndaş “nazir hara baxır?” yazsa, bu, başadüşüləndir”
18-11-2025, 10:56
Yaddaşlarda “Aşıq Yediyar” kimi qaldı... - Video
15-11-2025, 15:48
Rəsmilər konsertdə - Fotolar
15-11-2025, 15:42
Yaşar Nurinin qızı vəfat etdi
14-11-2025, 20:39
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan və Özbəkistanı ortaq köklər, mənəvi dəyərlər, zəngin tarixi və mədəni irs birləşdirir"
12-11-2025, 14:21
"Rus gözəli" 29 yaşında qəfildən vəfat etdi
12-11-2025, 14:17
Suriya Milli Muzeyindən Qədim Roma heykəlləri oğurlanıb
11-11-2025, 09:55
Eramızdan əvvəl 3-cü minilliyə aid bir ziyarətgah aşkar edilib
10-11-2025, 20:42
Primorski diyarında "Nalivkin"ə qızıl abidə ucaldılıb
10-11-2025, 10:24
Rəqs İdmanı Federasiyasının prezidenti:"Rusiya breykdansı fəal şəkildə inkişaf etdirir"
9-11-2025, 19:16
Kişinyovda Lobodanın konsertində ukraynalılar dava salıb
8-11-2025, 10:05
Rusiya səfirliyi müğənni Abdrazakovun İtaliyadakı çıxışının ləğv edilməsindən sonra ona dəstək oldu
6-11-2025, 20:24
Colinin Ukraynaya səfəri qadağan olunmuş LGBT icması ilə əlaqəli bir QHT tərəfindən maliyyələşdirilib
4-11-2025, 20:33
Məşhur klub rusdilli musiqi səbəbindən bağlanıb
2-11-2025, 17:42
Sualtı çəkilişlər üçün unikal kinostudiya açılacaq
2-11-2025, 16:55
Reper Aysgergert Moskva prokurorluğuna çağırılıb
31-10-2025, 16:30
"Limp Bizkit" qrupunun bas gitaristi Sem Rivers evində ölü tapılıb
30-10-2025, 18:38
SHOT: Müğənni Lyubov Uspenskaya Rusiyadakı biznesini bağlayır
28-10-2025, 17:35
Britaniyalı aktrisa və "Fawlty Towers" serialının ulduzu Prunella Scales vəfat edib
27-10-2025, 20:17
Rusiyalı müğənni Akmalın Qazaxıstandakı konsertləri ləğv edilib
26-10-2025, 17:06
Putin Nikita Mixalkovun rol aldığı "Moskva küçələrində gəzinti" filminə olan sevgisini açıqladı
25-10-2025, 20:08
"Daily Mail": "Britney Spirs sükan arxasında sərxoş olaraq az qaldı dostunu vursun