23:33 / 25-04-2024
NYT: ABŞ Kiyevin Krımı ATACMS ilə vura biləcəyini etiraf etdi
23:28 / 25-04-2024
ABŞ Rusiya Federasiyasına hərbi tədarükün asanlaşdırılmasına görə Çin banklarına qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə hazırdır
22:41 / 25-04-2024
Peskov: "Rusiya Federasiyasının hökuməti və biznesi arasında dialoq davam edəcək, may-iyun üçün iş planları var"
22:35 / 25-04-2024
Kreml: Putin aprelin 26-da Sankt-Peterburqda Qanunvericilər Şurasında çıxış edəcək
22:27 / 25-04-2024
Stoltenberq: "ABŞ və Aİ Ukraynaya lazımi dəstəyi vermədi"
22:24 / 25-04-2024
Şoyqu Astanaya ŞƏT-ə üzv ölkələrin Müdafiə Nazirliyi rəhbərlərinin görüşü üçün gəlib
22:05 / 25-04-2024
"Soçi" futbolçuları "Axmat"la oyundan əvvəl zəhərlənib
21:56 / 25-04-2024
Kirbi: "Ukrayna üçün bəzi silahlar bir neçə günə Polşadan gətiriləcək"
21:45 / 25-04-2024
Polşa prokurorluğu: ekspertizalar Kaçinskinin təyyarəsində partlayış faktını təsdiqləməyib
21:37 / 25-04-2024
Yamayka Britaniya hökmranlığından ayrılmağı planlaşdırır
21:30 / 25-04-2024
WADA çinli üzgüçülərin işində iştirak etmək üçün müstəqil prokurora müraciət edib
21:09 / 25-04-2024
VDNKh-da “Rusiya” sərgi-forumunu 11 milyondan çox insan ziyarət edib
21:03 / 25-04-2024
"BI": Britaniya "Paveway" idarə olunan bombalarını Ukraynaya təhvil verəcək
20:39 / 25-04-2024
Rusiya diplomatlarının "Mauthauzen" həbs düşərgəsində anım mərasimində iştirakdan imtina edilib
20:33 / 25-04-2024
Putin may ayında Çinə səfər etməyi planlaşdırdığını bildirib
20:11 / 25-04-2024
Nalçikdə iki İD üzvü həbs edilib
20:07 / 25-04-2024
Patruşev: "Qeyri-qanuni miqrasiya terror təhlükələri ilə sıx bağlıdır"
20:01 / 25-04-2024
“Şençjou-18”kosmik gəmisi orbital stansiyaya yaxınlaşır
19:55 / 25-04-2024
Rusiya səfiri: "İsveçrədə Ukrayna sammiti səs-küylü və boş piar kampaniyasına çevriləcək
19:50 / 25-04-2024
“Rostov” Ronaldonun qolu sayəsində “Ural”ı məğlub edib
19:47 / 25-04-2024
Ukrayna mərmisi çoxmərtəbəli yaşayış binasına düşüb
01:51 / 25-04-2024
Şəhid Elvin Həsənovun mövludu olub-VİDEO+FOTOLAR
23:52 / 24-04-2024
Fransada Olimpiadada terror aktı planlaşdıran yeniyetmə saxlanılıb
22:59 / 24-04-2024
Moskva vilayəti hökumətinin keçmiş sədr müavini rüşvət almaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
22:31 / 24-04-2024
İlon Mask əmindir ki, gec-tez Qərbdə vətəndaş müharibəsi başlayacaq
22:24 / 24-04-2024
Bayden: "ABŞ bir neçə saat ərzində Ukraynaya silah tədarükünü bərpa edəcək"
22:20 / 24-04-2024
Dudayev: "Kadırov həddindən artıq güc, sağlamlıq və enerji ilə xəstədir"
22:15 / 24-04-2024
Üç rusiyalı boksçu Avro-2024-də medallara zəmanət verib
22:11 / 24-04-2024
Komi məhkəməsi Kasparov və Qudkovu qiyabi həbs edib
22:07 / 24-04-2024
FSB Tambovda terror aktı hazırlayan diversantı saxlayıb
21:55 / 24-04-2024
Azərbaycan-Rusiya iqtisadi əlaqələrinin uğurları-Aybəniz Rüstəmova
21:45 / 24-04-2024
Lukaşenko bildirib ki, o, heç vaxt oğru olmayıb və övladlarına buna imkan verməyəcək
21:41 / 24-04-2024
Podnosova: "2023-cü ildə 39 milyon məhkəmə işinə baxılıb"
21:35 / 24-04-2024
Rusiyanın məhkəmə sistemində ciddi dəyişikliklər olmayacaq
21:32 / 24-04-2024
Pentaqon ATACMS raketlərinin Ukraynaya verildiyini təsdiqləyib
16:00 / 24-04-2024
Ukrayna Avropa Komissiyasından 1,5 milyard avro alıb
15:52 / 24-04-2024
"Spartak"ın sabiq baş məşqçisi Tedesko "Milan"ın qısa siyahısına daxil olub
15:46 / 24-04-2024
Qonşusunun qarajında qumbaranı partladıb
“1 ilə Azərbaycanda 50 film çəkilib, tarixdə belə şey olmayıb” - Video
Tarix: 18-09-2020 13:05 | Bölmə: Mədəniyyət
Kinoprodüser-rejissor, Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalının direktoru Fehruz Şamıyevin “Qafqazinfo”ya müsahibəsi:
- Milli Televiziya və Radio Şurasının qərarı ilə əcnəbi serialların yayımı bərpa edilib. Qərara münasibətiniz necədir?
- Bu qərar kino və televiziya sahəsində çalışan şəxslərin işinin artmasına səbəb ola bilər. Qərarda göstərilir ki, əcnəbi seriallar axşam saatlarında yayımlanacaq. 23:00-dan sonra onsuz da bizdə yerli seriallar nümayiş olunmur. Çox vaxt xarici filmlər verilirdi ki, dublyajında aktyorlar çalışırdı. Onlar səsləndirmədən pul qazanırdılar.
- Bu qərar müzakirə mövzusuna çevrildi. Yerli serial qəhrəmanları sosial mediada etirazlarını bildirdilər ki, sahə inkişaf edirdi, aktyorlar yeni pul qazanırdı, bu qərar mane olacaq.
- Seriallar bir neçə bölümlü olduğu üçün ora səsləndirməyə aktyor təsdiq olunacaq və davamlı dublyajla məşğul olacaq. Beləliklə, aktyorlar uzunmüddətli gəlir əldə edəcək. Məsələn, eyni aktyor başqa filmdə dəyişə bilər və dublyaj başqasına həvalə olunar. Ancaq serialda bir aktyor daimi olaraq sifarişçiyə çevriləcək. Bir qrup aktyor daimi iş yeri əldə edəcək. Düşünürəm ki, bu qərar Azərbaycan efir məkanına xələl gətirəcək, aktyorların işini əlindən alacaq bir addım deyil. Həmçinin televiziya şirkətlərinin öz dublyaj studiyalarının inkişafı üçün bir proqram var.
- Maraqlıdır, Azərbaycan serialları niyə məişət mövzusundan kənara çıxa bilmir? Həmidə Ömərova, Qurban İsmayılov kimi aktyorlar bitib-tükənməyən “Ata ocağı”nda yer alır və tamaşaçı belə aktyorlara belə ağız büzür. Bəzi seriallar çəkisi olan aktyorları belə gözdən salır.
- Bu, ölkədə olan psixoloji durumla bağlıdır. Təkcə hansısa audiovizal məhsula yanaşmadan asılı deyil. Son dövrlər bizim xarakteristikamızda narazılıq daha çox artıb. Mən onları müdafiə etmək üçün bunu demirəm. Hansısa aktyor səhv edə bilər. Serial kinodan fərqli bir istehsal sahəsidir. Seriallarda aktyorların müəyyən qədər ucuzluğa getməsi anlaşılandır. Sadəcə olaraq istehsalçı hər zaman tempi, damarı tutmalıdır ki, aktyor ucuzlaşmasın. Aktyor oynayan zaman “xaltura”ya can atmasın.
- Ölkədə bu qədər proses baş verir, amma filmlərin mövzusuna çevrilmir. Misal üçün, Vaqif Mustafayev 90-cı illərə aid bir çox prosesi lentə alıb. İndiki dövrdən çəkən yoxdur. Çəkinirlər, ya necə?
- Serial televiziya məhsulu olduğu üçün orada yaradıcı azadlıq sözü çox da istifadə olunmur. Niyə? Çünki televiziyanın özü efirə nəyin gedib-getmədiyini bilir və MTRŞ-nin müəyyən qaydaları var. Müəyyən qədər senzura var. Bəlkə də buna “kölgə senzurası”, “gözəgörünməz senzura” da deyə bilərik.
Film sahəsində isə bu, problemli bir məsələdir. Çünki filmin özünün ölkədən kənara çıxmaq məsələsi var. Kinoteatrlarda yayımlana, beynəlxalq festivallara çıxa bilər. Bu səbəbdən də Azərbaycan haqqında xarici festivallarda mənfi informasiyanın verilməsi müəyyən qədər uğurlu sayılmır. Buna görə də yaradıcı azadlıq məsələsi müəyyən qədər boğulur. Azərbaycan görüntü olaraq Avropanın bir çox ölkələrindən yaxşıdır. Əsasən də paytaxtımız... Bunların hamısı vizual olaraq gözəldir. Amma bu vizual gözəlliyin arxasında baş verən hadisələr var ki, onların kənara çıxması ölkə haqqında müsbət fikrin, imicin formalaşmasına mane ola bilər.
Rusiyanın son 10 ildə aparıcı rejissorlarından sayılan Andrey Zvyagintsevin bütün işləri həm xarici donorlar, həm də Rusiya Milli Kinematoqrafiya Fondu tərəfindən maliyyələşdirilir. Eyni zamanda Konçalovskinin filmlərinə Rusiya hökuməti dəstək olur. İnsan təəccüblənir ki, Rusiya haqqında belə bir neqativ filmi hökumət maliyyələşdirir? Maliyyələşdirən institutda oturan şəxslər demokratik ab-havada, öz kino zövqü olan insanlardır ki, problemdən xəbərdardırlar. Bilirlər ki, həmin filmin hansısa bir festivalda mükafat alması ölkənin imicinə xeyir gətirən bir amildir. Bu proses eynilə İranda da var. Əsgər Fərhadi bir film çəkir, “Oscar” alır, daha sonra yenə çəkir, yenə də mükafata sahib olur. Dünyanın heç yerində belə bir şey yoxdur. İki il dalbadal “xarici dildə ən yaxşı film” mükafatını qazanıb. Orada da İran dəyərlərini dağıdacaq müəyyən amillər var. Buna baxmayaraq, İran hökumətinin maliyyə dəstəyi ilə çəkilib.
Bizdə festivala gedən filmlərin əksəriyyəti dövlət tərəfindən maliyyələşməyib, sərbəstdirlər. Bu layihələri komissiyada oturan insanlara sübut etmək lazımdır ki, ölkədən kənara çıxacaq, maliyyələşdirin. Lakin elə layihələrimiz var ki, dövlət dəstəkləyib. Məsələn Venesiya Film festivalına dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən “Nabat” filmi ikinci proqrama düşdü. Film ağır proseslərin nəticəsində ərsəyə gəlib. Həmçinin, bu yaxınlarda Amerika və Azərbaycanın müştərək filmi, Hilal Baydarovun rejissorluq etdiyi “Səpələnmiş ölümlər arasında” Venesiyanın əsas proqramına düşüb.
- Kino çəkmək üçün təhsil şərtdirmi?
- Azərbaycanda rəssamlığın özü inkişaf edib. Bu da Bakı rəssamlıq məktəbi ilə bağlıdır. Biz musiqili xalqıq, hər musiqini dinləyə bilirik. Misal üçün saytları hər səhər açırıq, hansısa bir mahnımızın oğurlanması barədə informasiyalar oxuyuruq. Deyən yoxdur ki, niyə filmimizi oğurlamırlar? Çünki bizim istehsal etdiyimiz əsas məhsul musiqidir. Ancaq kino spesifik məsələdir. Bu, sənaye sahəsidir. Bir filmin ərsəyə gəlməsi çətin məsələdir. Çünki orada olan 50 nəfər bir-birini başa düşməlidir. Rejissor işıqçı, operator, bəstəkardan asılıdır. Yəni onlardan nəsə tələb etməlidir.
Film çəkmək üçün savadlı olmaq lazımdır. Amma savad işin 30 faizinə aiddir. Təcrübə əsasdır. Söhbət orta və kütləvi film istehsalından gedir. Ancaq müəllif filmlərində məsələ sırf rejissorların üzərinə gəlir. Rejissorun demək istədiyi, baxış bucağı önəmlidir. Azərbaycanda da təhsil məsələsi bəlkə indi-indi düzəlməyə başlayar. Müstəqillik əldə etdikdən sonra AMİU-da təhsil alanlar universiteti bitirdikdən sonra ixtisası öyrənir. 2000-ci illərdən bəri təhsil alanlar özü-özünü inkişaf etdirir, ora tələbəyə nəyisə öyrətmir.
Düşünürəm ki, dünyada texnikanın ucuzlaşması və kiçik texnika ilə yaxşı filmlərin çəkilməsi artıb. Və bu artım Azərbaycanda cavan uşaqlara təsir edəcək. Fikir vermişəm ki, Azərbaycanda istehsal olan filmlərin sayı artıb. Amma kəmiyyət artıb, keyfiyyət yox. Məsələn, bu il 11-ci Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalı keçiriləcək. Ora yetərincə filmlər göndərilib. Demək olar ki, çoxu aşağı səviyyədədir. Bu da onların savadsızlığından irəli gəlir. Sadəcə olaraq əlinə texnika keçib, məhəllə uşaqları ilə nələrsə çəkib film adı qoyublar. Halbuki öyrənmək üçün internet yaxşı imkanlar verir.
- Bir az da filmlərdə, seriallarda prodüserlik anlayışından danışaq. Film prodüseri bizdə ancaq sponsor kimi başa düşülür.
- Azərbaycanda prodüser institutut anlayışı çox aşağı səviyyədədir, indi formalaşır. Bu problemin kökündə dövlət tərəfindən maliyyələşdirmə dayanır.
Dövlət pul verir deyə filmin prodüseri də dövlətdir. Məsələn, Azərbaycan Film Kinostudiyası dövlət sifarişi yerinə yetirir. Və orada hər filmin sonunda baş prodüser kimi kinostudiyanın direktorunun adı yazılır və bu, normaldır. Dövlətin verdiyi bütün pula film çəkilir, niyə direktorun adı yazılmasın? İstehsal sahibi odur.
- Bəzən 1 serial və 1 filmdə 4 ssenaristin adı birdən qeyd olunur. Maraqlıdır, 4 nəfər bir hadisəni, hekayəni necə yaşayıb yaza bilər?
- “Yuxu” filminin ssenaristi bizə dərs deyirdi. Bildirmişdi ki, rejissor ona yaxınlaşıb deyib ki, filan sujetim var, onu yaz. Rejissordur, ssenarist deyil. Onun dediklərini bir neçə ssenarist yazmışdı. Müəyyən qədər bir neçə vərəqdən ibarət təxmini istiqamət yazılır, məkan, çəkiliş meydançası, qəhrəmanların xarakteristikası əks olunur.
Onu da deyim ki, Azərbaycanda elə filmlər var ki, 100-200 min manat dəyərində gəlir gətirib. Bu, o deməkdir ki, bizdə tamaşaçı zümrəsi var. Lakin keyfiyyətli filmlər ortaya çıxdıqca hamının bir nəfsi olur ki, 50-60 min pul qoyub daha artığını qazansın. Bununla da dəllallar ortaya çıxdı. Onlar maliyyədarlara yaxınlaşaraq 100 min qazanan filmləri nümunə gətirərək pul götürdülər. Bununla da, Azərbaycanda onlarla film batırıldı. Təsəvvür edin, bir ildə Azərbaycanda 50 film çəkilib. Hələ heç vaxt Azərbaycan tarixində belə bir şey olmayıb. 12 ayın hər ayında iki film bazara çıxsa 24 edir. Azərbaycan bazarı üçün 50 necə ola bilər? 50 filmi çəkənlərin əksəriyyəti şirkətlərdən pul qoparmaq niyyətində idilər. İndi isə ciddi layihələrə pul yatırmırlar, onların sayəsində inanmırlar.
- Maraqlıdır, Mədəniyyət Nazirliyində əməliyyat keçirildi və vəzifəli şəxslər saxlanıldı. Bu sahədə vəzifədən sui-istifadə halları, rüşvət və s. məsələlər haqda əməliyyatdan öncə xəbəriniz var idi? Adətən bizim mədəniyyət üzvləri, adi insanlar belə problemləri bildiyi halda hökumət müdaxilə etdikdən sonra şərhlərini verirlər. Bu nədən qaynaqlanır?
- Xalqı qınamaq olmaz. Cəsarət, etiraz mədəniyyətini formalaşdırılması bizdə çox aşağı səviyyədədir. Həmişə kənardan bir qəhrəman gözləyirik ki, gəlib məsələləri həll etsin. Sözsüz ki, bu, hamıya aid deyil. Bəzi şəxslər var ki, bu problemləri qaldırmaqla məşğuldur. Amma həmin şəxs tək kənarda qalıb. Böyük çarxa qarşı tək mübarizə mümkün olmayan məsələdir, nəticə verməyəcək. Düşünürəm ki, mədəniyyət sahəsində sürətlə yeniliklər olacaq. Yeni komandaların gəlməsi çox önəmlidir. İndi bütün dünyada təkbaşına iş görmək çətin məsələdir. Kinoda da belədir, komanda işidir. Ortaya çıxan məhsul, yaxşı komanda mədəniyyət siyasətimizi irəli gətirə bilər. Kinoda istehsal komandasının heç nə vecinə deyil. O, sadəcə olaraq texniki bir işçidir. Amma kino siyasətini həyata keçirən komanda bilməlidir ki, hədəfi nədir, hara getməlidir. Geniş mövzudur. İdeoloji bir komanda olmalıdır. Azərbaycan kinosunun müasir dövrdə dünyaya çıxması üçün nələr lazımdır? Azərbaycanda kinonun inkişafı üçün hansı addımlar atılmalıdır? Bunlar müzakirə edilməlidir. Çox təəssüf ki, bizdə işlərin bir hissəsi görülüb, komanda olmayıb. Ortaya suallar qoyulsa da, həlli yolları olmayıb. İndi ideoloji komanda mütləq olmalıdır.
Baxış sayı: 403
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-09-2020 13:05 | Bölmə: Mədəniyyət
Kinoprodüser-rejissor, Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalının direktoru Fehruz Şamıyevin “Qafqazinfo”ya müsahibəsi:
- Milli Televiziya və Radio Şurasının qərarı ilə əcnəbi serialların yayımı bərpa edilib. Qərara münasibətiniz necədir?
- Bu qərar kino və televiziya sahəsində çalışan şəxslərin işinin artmasına səbəb ola bilər. Qərarda göstərilir ki, əcnəbi seriallar axşam saatlarında yayımlanacaq. 23:00-dan sonra onsuz da bizdə yerli seriallar nümayiş olunmur. Çox vaxt xarici filmlər verilirdi ki, dublyajında aktyorlar çalışırdı. Onlar səsləndirmədən pul qazanırdılar.
- Bu qərar müzakirə mövzusuna çevrildi. Yerli serial qəhrəmanları sosial mediada etirazlarını bildirdilər ki, sahə inkişaf edirdi, aktyorlar yeni pul qazanırdı, bu qərar mane olacaq.
- Seriallar bir neçə bölümlü olduğu üçün ora səsləndirməyə aktyor təsdiq olunacaq və davamlı dublyajla məşğul olacaq. Beləliklə, aktyorlar uzunmüddətli gəlir əldə edəcək. Məsələn, eyni aktyor başqa filmdə dəyişə bilər və dublyaj başqasına həvalə olunar. Ancaq serialda bir aktyor daimi olaraq sifarişçiyə çevriləcək. Bir qrup aktyor daimi iş yeri əldə edəcək. Düşünürəm ki, bu qərar Azərbaycan efir məkanına xələl gətirəcək, aktyorların işini əlindən alacaq bir addım deyil. Həmçinin televiziya şirkətlərinin öz dublyaj studiyalarının inkişafı üçün bir proqram var.
- Maraqlıdır, Azərbaycan serialları niyə məişət mövzusundan kənara çıxa bilmir? Həmidə Ömərova, Qurban İsmayılov kimi aktyorlar bitib-tükənməyən “Ata ocağı”nda yer alır və tamaşaçı belə aktyorlara belə ağız büzür. Bəzi seriallar çəkisi olan aktyorları belə gözdən salır.
- Bu, ölkədə olan psixoloji durumla bağlıdır. Təkcə hansısa audiovizal məhsula yanaşmadan asılı deyil. Son dövrlər bizim xarakteristikamızda narazılıq daha çox artıb. Mən onları müdafiə etmək üçün bunu demirəm. Hansısa aktyor səhv edə bilər. Serial kinodan fərqli bir istehsal sahəsidir. Seriallarda aktyorların müəyyən qədər ucuzluğa getməsi anlaşılandır. Sadəcə olaraq istehsalçı hər zaman tempi, damarı tutmalıdır ki, aktyor ucuzlaşmasın. Aktyor oynayan zaman “xaltura”ya can atmasın.
- Ölkədə bu qədər proses baş verir, amma filmlərin mövzusuna çevrilmir. Misal üçün, Vaqif Mustafayev 90-cı illərə aid bir çox prosesi lentə alıb. İndiki dövrdən çəkən yoxdur. Çəkinirlər, ya necə?
- Serial televiziya məhsulu olduğu üçün orada yaradıcı azadlıq sözü çox da istifadə olunmur. Niyə? Çünki televiziyanın özü efirə nəyin gedib-getmədiyini bilir və MTRŞ-nin müəyyən qaydaları var. Müəyyən qədər senzura var. Bəlkə də buna “kölgə senzurası”, “gözəgörünməz senzura” da deyə bilərik.
Film sahəsində isə bu, problemli bir məsələdir. Çünki filmin özünün ölkədən kənara çıxmaq məsələsi var. Kinoteatrlarda yayımlana, beynəlxalq festivallara çıxa bilər. Bu səbəbdən də Azərbaycan haqqında xarici festivallarda mənfi informasiyanın verilməsi müəyyən qədər uğurlu sayılmır. Buna görə də yaradıcı azadlıq məsələsi müəyyən qədər boğulur. Azərbaycan görüntü olaraq Avropanın bir çox ölkələrindən yaxşıdır. Əsasən də paytaxtımız... Bunların hamısı vizual olaraq gözəldir. Amma bu vizual gözəlliyin arxasında baş verən hadisələr var ki, onların kənara çıxması ölkə haqqında müsbət fikrin, imicin formalaşmasına mane ola bilər.
Rusiyanın son 10 ildə aparıcı rejissorlarından sayılan Andrey Zvyagintsevin bütün işləri həm xarici donorlar, həm də Rusiya Milli Kinematoqrafiya Fondu tərəfindən maliyyələşdirilir. Eyni zamanda Konçalovskinin filmlərinə Rusiya hökuməti dəstək olur. İnsan təəccüblənir ki, Rusiya haqqında belə bir neqativ filmi hökumət maliyyələşdirir? Maliyyələşdirən institutda oturan şəxslər demokratik ab-havada, öz kino zövqü olan insanlardır ki, problemdən xəbərdardırlar. Bilirlər ki, həmin filmin hansısa bir festivalda mükafat alması ölkənin imicinə xeyir gətirən bir amildir. Bu proses eynilə İranda da var. Əsgər Fərhadi bir film çəkir, “Oscar” alır, daha sonra yenə çəkir, yenə də mükafata sahib olur. Dünyanın heç yerində belə bir şey yoxdur. İki il dalbadal “xarici dildə ən yaxşı film” mükafatını qazanıb. Orada da İran dəyərlərini dağıdacaq müəyyən amillər var. Buna baxmayaraq, İran hökumətinin maliyyə dəstəyi ilə çəkilib.
Bizdə festivala gedən filmlərin əksəriyyəti dövlət tərəfindən maliyyələşməyib, sərbəstdirlər. Bu layihələri komissiyada oturan insanlara sübut etmək lazımdır ki, ölkədən kənara çıxacaq, maliyyələşdirin. Lakin elə layihələrimiz var ki, dövlət dəstəkləyib. Məsələn Venesiya Film festivalına dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən “Nabat” filmi ikinci proqrama düşdü. Film ağır proseslərin nəticəsində ərsəyə gəlib. Həmçinin, bu yaxınlarda Amerika və Azərbaycanın müştərək filmi, Hilal Baydarovun rejissorluq etdiyi “Səpələnmiş ölümlər arasında” Venesiyanın əsas proqramına düşüb.
- Kino çəkmək üçün təhsil şərtdirmi?
- Azərbaycanda rəssamlığın özü inkişaf edib. Bu da Bakı rəssamlıq məktəbi ilə bağlıdır. Biz musiqili xalqıq, hər musiqini dinləyə bilirik. Misal üçün saytları hər səhər açırıq, hansısa bir mahnımızın oğurlanması barədə informasiyalar oxuyuruq. Deyən yoxdur ki, niyə filmimizi oğurlamırlar? Çünki bizim istehsal etdiyimiz əsas məhsul musiqidir. Ancaq kino spesifik məsələdir. Bu, sənaye sahəsidir. Bir filmin ərsəyə gəlməsi çətin məsələdir. Çünki orada olan 50 nəfər bir-birini başa düşməlidir. Rejissor işıqçı, operator, bəstəkardan asılıdır. Yəni onlardan nəsə tələb etməlidir.
Film çəkmək üçün savadlı olmaq lazımdır. Amma savad işin 30 faizinə aiddir. Təcrübə əsasdır. Söhbət orta və kütləvi film istehsalından gedir. Ancaq müəllif filmlərində məsələ sırf rejissorların üzərinə gəlir. Rejissorun demək istədiyi, baxış bucağı önəmlidir. Azərbaycanda da təhsil məsələsi bəlkə indi-indi düzəlməyə başlayar. Müstəqillik əldə etdikdən sonra AMİU-da təhsil alanlar universiteti bitirdikdən sonra ixtisası öyrənir. 2000-ci illərdən bəri təhsil alanlar özü-özünü inkişaf etdirir, ora tələbəyə nəyisə öyrətmir.
Düşünürəm ki, dünyada texnikanın ucuzlaşması və kiçik texnika ilə yaxşı filmlərin çəkilməsi artıb. Və bu artım Azərbaycanda cavan uşaqlara təsir edəcək. Fikir vermişəm ki, Azərbaycanda istehsal olan filmlərin sayı artıb. Amma kəmiyyət artıb, keyfiyyət yox. Məsələn, bu il 11-ci Bakı Beynəlxalq Qısa Filmlər Festivalı keçiriləcək. Ora yetərincə filmlər göndərilib. Demək olar ki, çoxu aşağı səviyyədədir. Bu da onların savadsızlığından irəli gəlir. Sadəcə olaraq əlinə texnika keçib, məhəllə uşaqları ilə nələrsə çəkib film adı qoyublar. Halbuki öyrənmək üçün internet yaxşı imkanlar verir.
- Bir az da filmlərdə, seriallarda prodüserlik anlayışından danışaq. Film prodüseri bizdə ancaq sponsor kimi başa düşülür.
- Azərbaycanda prodüser institutut anlayışı çox aşağı səviyyədədir, indi formalaşır. Bu problemin kökündə dövlət tərəfindən maliyyələşdirmə dayanır.
Dövlət pul verir deyə filmin prodüseri də dövlətdir. Məsələn, Azərbaycan Film Kinostudiyası dövlət sifarişi yerinə yetirir. Və orada hər filmin sonunda baş prodüser kimi kinostudiyanın direktorunun adı yazılır və bu, normaldır. Dövlətin verdiyi bütün pula film çəkilir, niyə direktorun adı yazılmasın? İstehsal sahibi odur.
- Bəzən 1 serial və 1 filmdə 4 ssenaristin adı birdən qeyd olunur. Maraqlıdır, 4 nəfər bir hadisəni, hekayəni necə yaşayıb yaza bilər?
- “Yuxu” filminin ssenaristi bizə dərs deyirdi. Bildirmişdi ki, rejissor ona yaxınlaşıb deyib ki, filan sujetim var, onu yaz. Rejissordur, ssenarist deyil. Onun dediklərini bir neçə ssenarist yazmışdı. Müəyyən qədər bir neçə vərəqdən ibarət təxmini istiqamət yazılır, məkan, çəkiliş meydançası, qəhrəmanların xarakteristikası əks olunur.
Onu da deyim ki, Azərbaycanda elə filmlər var ki, 100-200 min manat dəyərində gəlir gətirib. Bu, o deməkdir ki, bizdə tamaşaçı zümrəsi var. Lakin keyfiyyətli filmlər ortaya çıxdıqca hamının bir nəfsi olur ki, 50-60 min pul qoyub daha artığını qazansın. Bununla da dəllallar ortaya çıxdı. Onlar maliyyədarlara yaxınlaşaraq 100 min qazanan filmləri nümunə gətirərək pul götürdülər. Bununla da, Azərbaycanda onlarla film batırıldı. Təsəvvür edin, bir ildə Azərbaycanda 50 film çəkilib. Hələ heç vaxt Azərbaycan tarixində belə bir şey olmayıb. 12 ayın hər ayında iki film bazara çıxsa 24 edir. Azərbaycan bazarı üçün 50 necə ola bilər? 50 filmi çəkənlərin əksəriyyəti şirkətlərdən pul qoparmaq niyyətində idilər. İndi isə ciddi layihələrə pul yatırmırlar, onların sayəsində inanmırlar.
- Maraqlıdır, Mədəniyyət Nazirliyində əməliyyat keçirildi və vəzifəli şəxslər saxlanıldı. Bu sahədə vəzifədən sui-istifadə halları, rüşvət və s. məsələlər haqda əməliyyatdan öncə xəbəriniz var idi? Adətən bizim mədəniyyət üzvləri, adi insanlar belə problemləri bildiyi halda hökumət müdaxilə etdikdən sonra şərhlərini verirlər. Bu nədən qaynaqlanır?
- Xalqı qınamaq olmaz. Cəsarət, etiraz mədəniyyətini formalaşdırılması bizdə çox aşağı səviyyədədir. Həmişə kənardan bir qəhrəman gözləyirik ki, gəlib məsələləri həll etsin. Sözsüz ki, bu, hamıya aid deyil. Bəzi şəxslər var ki, bu problemləri qaldırmaqla məşğuldur. Amma həmin şəxs tək kənarda qalıb. Böyük çarxa qarşı tək mübarizə mümkün olmayan məsələdir, nəticə verməyəcək. Düşünürəm ki, mədəniyyət sahəsində sürətlə yeniliklər olacaq. Yeni komandaların gəlməsi çox önəmlidir. İndi bütün dünyada təkbaşına iş görmək çətin məsələdir. Kinoda da belədir, komanda işidir. Ortaya çıxan məhsul, yaxşı komanda mədəniyyət siyasətimizi irəli gətirə bilər. Kinoda istehsal komandasının heç nə vecinə deyil. O, sadəcə olaraq texniki bir işçidir. Amma kino siyasətini həyata keçirən komanda bilməlidir ki, hədəfi nədir, hara getməlidir. Geniş mövzudur. İdeoloji bir komanda olmalıdır. Azərbaycan kinosunun müasir dövrdə dünyaya çıxması üçün nələr lazımdır? Azərbaycanda kinonun inkişafı üçün hansı addımlar atılmalıdır? Bunlar müzakirə edilməlidir. Çox təəssüf ki, bizdə işlərin bir hissəsi görülüb, komanda olmayıb. Ortaya suallar qoyulsa da, həlli yolları olmayıb. İndi ideoloji komanda mütləq olmalıdır.
Baxış sayı: 403
Bölməyə aid digər xəbərlər
20-04-2024, 18:43
Aktyor Yuri Omelçenko 49 yaşında vəfat edib
20-04-2024, 13:33
Cavanşir Məmmədov vəfat etdi
19-04-2024, 23:25
Uspenskayanın direktoru müğənninin səhhətinin pisləşməsi ilə bağlı yayılan xəbərləri təkzib edib
14-04-2024, 20:00
Leps konsertdə bir tamaşaçının əlindən telefonu çıxarıb
13-04-2024, 08:41
Rejissor və operator Elinor Koppola vəfat edib
12-04-2024, 21:29
Kianu Rivz "Uğur" filminin çəkilişləri zamanı dizini sındırıb
11-04-2024, 19:29
Alman aktyor Til Şvaygerin ayağı amputasiya oluna bilər
8-04-2024, 22:08
Olqa Budina Harri Potter haqqında kitabların təhlükələrindən danışıb
4-04-2024, 13:56
Polis "Pornofilmlər"in müğənnisinin ifadələrində Rusiya Silahlı Qüvvələrini gözdən salan izlər aşkar edib
2-04-2024, 20:47
RSFSR-in xalq artisti Tatyana Konyuxova vəfat edib
29-03-2024, 23:31
Aktyor Aleksandr Tereşko dünyasını dəyişib
29-03-2024, 21:45
Şvartsenegger ürək əməliyyatından sonra çəkilişlərə qayıtmağa hazır olduğunu bildirib
28-03-2024, 21:08
Burunov etiraf edib ki, konsertə gecikməsi onu “Krokus”da terror aktından xilas edib
27-03-2024, 21:33
Aktrisa Svetlana Svetliçnaya xəstəxanaya yerləşdirilib
26-03-2024, 21:48
200 rol oynayan hindistanlı aktyor Partxa Sarati Deb vəfat edib
25-03-2024, 15:31
Sankt-Peterburqda “Piknik” qrupunun konserti terror aktı qurbanlarının xatirəsinə həsr olunacaq
23-03-2024, 13:08
Emindən ilk - Reaksiya
22-03-2024, 23:21
Lev Leşçenko tezliklə səhnəni tərk edə biləcəyini söylədi
19-03-2024, 13:59
Valeri Leontyev səhnəni tərk etmək qərarına gəlib
17-03-2024, 13:37
Lyubov Uspenskaya Rusiya pasportu alıb: “Arzum gerçəkləşdi”
15-03-2024, 23:10
Müğənni MakSim karyerasının dayandırılması ilə bağlı iddiaları rədd edir
13-03-2024, 21:35
Bred Pitt məhkəmədə Ancelina Coli üzərində növbəti qələbəsini qazanıb
13-03-2024, 20:58
"Bi-2" qrupu Kəmərdə beş günlük festivalın ləğvini təsdiqləyib
10-03-2024, 23:24
Morqunovanın ölümünə səbəb qan laxtalanması olub
9-03-2024, 20:37
Kristina Orbakaitenin Kremldəki çıxışı ləğv edilib
9-03-2024, 20:31
Aktyor Anatoli Vasilyev aldığı xəsarətlə xəstəxanaya yerləşdirilib
9-03-2024, 18:09
"Vəhşi mələk"in ulduzu Estrela Novais vəfat edib
6-03-2024, 15:36
Müğənni Stas Mixaylov heç vaxt borc götürmədiyini etiraf edib
5-03-2024, 21:34
“Gizli yarmarka” və “Moskva uğrunda döyüş” filmlərinin aktyoru Valeri Yurçenko vəfat edib
3-03-2024, 20:46
“Titanik” filmindən qapı və sükan fraqmentləri hərraca çıxarılıb
3-03-2024, 20:05
Kirkorov sosial şəbəkələrdə Puqaçovanın yeni mahnısını yayımlayıb
1-03-2024, 22:36
"Zoopark" qrupunun sonuncu üzvü Valeri Kirilov dünyasını dəyişib
1-03-2024, 17:22
Alla Puqaçova 16 ildən sonra ilk dəfə yeni albom çıxarıb
28-02-2024, 12:17
Dziuba kino debütünü yüksək qiymətləndirdi
27-02-2024, 09:59
ABŞ-ın ilk "Miss" titulunun sahibi Ceki Lokeri vəfat edib
26-02-2024, 16:43
"Captain Marvel" filminin aktyoru Kennet Marvel vəfat edib
25-02-2024, 10:43
Kristofer Nolanın Oppenheimer filmi üç Ekran Aktyorları Gildiyası Mükafatını qazandı
22-02-2024, 22:48
Britaniyalılar qiymətlərin artması səbəbindən musiqi festivallarını ləğv etmək məcburiyyətində qalıblar
22-02-2024, 21:25
Müğənni Zivert ağır xəstəliyə görə konsertlərini yarımçıq qoyub
19-02-2024, 20:07
Türkiyədə "Bi-2" konsertləri ləğv edilib
18-02-2024, 21:39
Fransa kinosunda ən yaxşı Dartanyanı hesab edilən Jerar Barre vəfat edib
18-02-2024, 15:17
Naxçıvanda Heydər Əliyev Muzeyinin yaradılmasından 25 il ötür
18-02-2024, 15:01
Həmvətənimiz ilin ən yaxşı bəstəkarı seçilib