14:26 / 23-11-2024
Şeyx Portuqaliyaya gedir
12:58 / 23-11-2024
Azərbaycanda zəlzələ oldu
Bütün xəbərlər
Antibiotiklərin faydası və ziyanları - Mütəxəssis rəyi
Tarix: 09-02-2019 04:49 | Bölmə: Gündəm
      
 Məleykə Kərimova: "Milli Məclisdə də bu məsələyə diqqətin cəlb edilməsi, fikrimcə, təqdirəlayiq haldır"


Sabaha-inamla.az Azərbaycan Tibb Universitetinin 2-ci Uşaq xəstəlikləri kafedrasının əməkdaşı, tibb elmləri doktoru Məleykə Kərimovanın müsahibəsini təqdim edir.
-Məleykə xanım, son vaxtlar antibiotiklərin insan orqanizminə zərərli təsirləri barədə mətbuatda, hətta Milli Məclisdə müzakirələr diqqəti cəlb edir. Bu barədə bir mütəxəssis kimi Sizin də  fikrinizi bilmək istərdik.
-Antibiotiklərin kəşfi tibb aləmində böyük bir inqilab idi və bu dərmanların tətbiqi bir çox ağır halların qarşısının alınmasına səbəb olmuşdur. Lakin qeyd eləmək istəyirəm ki, bütün dərmanların əlavə, xoşagəlməz təsirləri olduğu kimi, antibiotiklərin də faydası ilə yanaşı arzuolunmaz təsirləri vardır. Siz qeyd etdiyiniz kimi, bu mövzu o qədər aktual olub ki, hətta Milli Məclisdə də çox hörmətli millət vəkilimiz Qənirə xanım Paşayeva bunu səsləndirib.
-Həkim, antibiotiklərin istifadəsindən insan orqanizminə hansı ziyanlar ola bilər?
- Antibiotiklərin insan  orqanizminə bir çox arzuolunmaz təsirləri vardır. Mən çalışacağam ki, onların haqqında qısa da olsa məlumat verim.
1.Antibiotiklərin qəbulu zamanı ən çox müşahidə edilən həzm sistemi tərəfindən olan dəyişikliklərdir. Bu özünü ürəkbulanma, qusma, qarında ağrı, ishal, köp, qəbizlik və s. kimi büruzə verə bilər.
2.Antibiotiklər kandidoz (göbələk)  yarada bilər. Bu özünü ağızda, dəridə, dırnaqlarda və s. yerlərdə göstərə bilər. Buna səbəb antibiotikərin qəbulundan Candida  göbələklərinin miqdarının normadan arıq olmasıdır.
 3.Antibiotikər (xüsusilə, sefalosporinlər, aminoqlükozidlər) qaraciyərə, böyrəklərə, mərkəzi sinir sisteminə, qulağa, gözə və s.orqanlara  mənfi təsir gösərə bilər. Aminoqlükozidlər hətta eşitmə qabiliyyətinin zəifləməsinə, karlığa səbəb ola bilir.
4.Bəzi antibiotiklər (tetrasiklin qrupu) sümükləşməyə mənfi təsir göstərir. Ona görə hamilə qadınlara və 8 yaşa qədər uşaqlara bu antibiotikin təyini məsləhət deyil, çünki uşaqlarda dişlərin rənginin və keyfiyyətinin pozulması baş verə bilər.
5.Allergik reaksiyaların yaranması hallarına da az təsadüf edilmir.Qeyd etmək istəyirəm ki, antibiotiklərin istifadəsindən allergik reaksiyalar özünü bir neçə cür göstərə bilər.Bunların ən təhlükəlisianafilaksiyadır , hansı ki, özünü çox tez (5-30 dəqiqə ərzində) büruzə verir, xəstədə bronxozpam, qırtlağın ödemi, boğulma, ürək fəaliyyətinin pozulması baş verir və vaxtında yardım göstərilməzsə, ölümlə nəticələnir. Digər allergik reaksiyalar özünü güclü qaşınma ilə müşayiət olunan  səpgilər (övrə), dodaqların, göz qapaqların və s. nahiyələrin şişməsi (Kvinke ödemi) , zərdab xəstəliyinə bənzər hallar(hərarətin qalxması, halsızlıq, sümük və oynaq ağrıları, səpgi, limfa düyünlərinin böyüməsi), dəri və selikli qişaların zədələnməsi ilə müşayiət olunan ağır allergik reaksiyalar ( Stivens- Conson sindromu, Layell sindromu) , tərkibində antibiotiklər olan məlhəmlərin dəriyə sürtülməsi zamanı kontakt dermatiti  və s.kimi büruzə verə bilər.
6.Bəzi adamlarda antibiotik qəbulundan sonra günəşə qarşı həssaslıq yüksəlir, bu da özünü dərinin açıq yerlərinin qızarması, kəpəklənməsi, qaşınması kimi göstərir.
7.Antibiotikər qan və qanyaradıcı orqanlara mənfi təsir göstərə bilər, hemolizə , qanın laxtalanma qabiliyyətinin pozulması və s. hallra gətirib çıxara bilər.
8. Antibiotikər ürəyə  mənfi təsir göstərə bilər, nəticədə aritmiya, hipotoniya baş verə bilər.
9. Antibiotikər immunitetə mənfi təsir göstərə bilər, orqanizmin infeksiyalara həssaslığını artıra bilər.
10. Uzun müddət antibiotik qəbulu depressiya, həyəcan, təşviş  kimi hallara səbəb ola bilər.
- Məleykə xanım, bəzən xəstələr özləri bu dərmanları alıb istifadə edirlər. Buna münasibətiniz necədir?
  - Çox düzgün söyləyirsiniz. Həyəcan yaradan səbəblərdən biri də bir çox başqa dərmanlar kimi, bəzən antibiotiklərin də aptekdən, heç bir həkim təyinatı olmadan, özbaşına  alınması hallarıdır. Mən şəxsən özüm dəfəflərlə bunun şahidi olmuşam. Bu, yolverilməz bir haldır.
       Yeri gəlmişkən onu da qeyd edim ki, antibiotiklərin qeyri-düzgün istifadəsindən ona qarşı rezistentlik yarana bilər (“ antimikrob rezistentlik fenomeni”). Bu nə deməkdir? Göstəriş olmayan yerdə antibiotik istifaədəsi və ya xəstənin çox da ağır olmayan vəziyyətində ağır antibiotiklərdən istifadə ( məsələn, 2-3 nəsil sefalosporinlərin və ya aminoqlükozidlərin təyini), yaxud dozanın, istifadə müddətinin düzgün təyin edilməməsi kimi hallar oqranizmdə antibiotikə qarşı davamlılıq, rezistentlik yaradır və gələcəkdə həmin antibiotiki təyin etdikə artıq ondan heş bir fayda almaq olmur. Qeyd edim ki, bununla əlaqədar məsələn, qonşu RusiyadaPediatrik Respirator Cəmiyyəttərəfindən “ 2030-cu ilə qədər Rusiya Federasiyasında antimikrob rezistentliyin yayılmasının qarşısının alınması strategiyası” nın realizasiyası üçün uşaqlarda tənəffüs yollarının infeksiyaları zamanı antibakterial terapiyanın Konsepsiyası qəbul edilmişdir (18-21 yanvar 2018). 12 punktdan ibarət olan bu Konsepsiyada antibiotiklərdən əsaslandırılmış şəkildə , yalnız göstəriş olduqda, həssaslıq nəzərə alınmaqla, doza və müddət düzgün seçilməklə və s. kimi hallara ciddi əməl edilməsi qəti şəkildə öz əksini tapıb. Ona görə də bizim Milli Məclisdə də bu məsələyə diqqətin cəlb edilməsi, fikrimcə , təqdirəlayiq haldır .
Sabaha-inamla.Az



Baxış sayı: 1 056


Bölməyə aid digər xəbərlər