Bütün xəbərlər
Naxçıvanda abidələrin tədqiqinə həsr olunan tədbir
Tarix: 16-04-2021 22:08 | Bölmə: Sosial

      AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində 18 aprel Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü münasibətilə “Naxçıvan Muxtar Respublikasında abidələrin tədqiqi tarixi” mövzusunda tədbir olub.
      AMEA Naxçıvan Bölməsinin mətbuat xidmətindən Sabaha-inamla.az-a verilən məlumata görə tədbiri giriş sözü ilə açan AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev bu əlamətdar günün təsis edilmə tarixinə nəzər salıb. Alim çıxışında bu tarixi günün ölkəmizdə hər il qeyd olunmasından, Azərbaycanın zəngin tarix və mədəniyyət abidələrindən bəhs edib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında” 2005-ci il 6 dekabr tarixli Sərəncamını xatırladan bölmə sədri ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikada tarix və mədəniyyət abidələrinə göstərilən dövlət qayğısından danışıb. Qeyd olunub ki, bugünə qədər Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yerləşən 1216 abidə pasportlaşdırılıb, çoxlu sayda körpü, məscid, türbə, hamam və başqa tipli tikililər yenidən bərpa olunub.
     Akademik çıxışı əsnasında erməni vandallarının Qarabağ ərazisində həyata keçirdikləri dağıntılar, tarix və mədəniyyət abidələrinin qəsdən məhv edilməsi faktına da toxunub. Bildirib ki, Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bir sıra abidə və məbədlərin yenidən qurulması Azərbaycanda mövcud olan tolerantlıq ənənəsinə ən bariz nümunədir.
       Tədbirdə AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun şöbə müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Vəli Baxşəliyev “Naxçıvan tarixi abidələr diyarıdır” mövzusunda məruzə edib.
Məruzəçi bildirib ki, Аzərbаycаnın ən qədim bölgələrindən biri olan Nахçıvаndа tаriх və mədəniyyət аbidələrinin qоrunmаsı həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Ulu öndər Heydər Əliyevin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıtması ilə elmin və mədəniyyətin inkişafı istiqamətində аrdıcıl islаhаtlаr həyаtа kеçirilmiş, nəticədə Аzərbаycаn, о cümlədən Nахçıvаn аbidələrinin öyrənilməsində yеni mərhələ bаşlаnmışdır.                  Ümummilli lidеrin tövsiyəsi ilə Аzərbаycаn tаriхi milli kоnsеpsiyа əsаsındа yеnidən işlənmişdir. 2002-ci ildə dahi rəhbər Heydər Əliyevin AMEA Naxçıvan Bölməsinin yaradılması ilə bağlı Sərəncam imzalaması, Bölmənin tərkibində Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun yaradılması tarix və mədəniyyət abidələrimizin tədqiqində mühüm rol oynamışdır.
     Bu uzaqgörən siyasətin davamı kimi ölkə başçısı cənаb İlhаm Əliyеvin və Nахçıvаn Muхtаr Rеspublikаsı Аli Məclisinin Sədri cənab Vаsif Tаlıbоvun аrхеоlоji аbidələrin öyrənilməsinə göstərdiyi qayğı öz bəhrəsini vermişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Naxçıvanda yerləşən tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və bərpası ilə bağlı imzaladığı Sərəncamlar mədəni irsimizin və tariximizin qorunmasında müstəsna rol oynamışdır. Naxçıvan çoxsaylı tarixi abidələri ilə Azərbaycanda turizmin əsas məkanlarından birinə çevrilmişdir.
       Bölgədə mövcud olan arxeoloji abidələrdən söz açan professor vurğulayıb ki, muxtar respublika ərazisindəki Qazma mağarası, Xaraba-Gilan, Ovçulartəpəsi, Şahtaxtı, Kilit, Naxçıvantəpə, Xələc, Uçan Ağıl, I Kültəpə, II Kültəpə, Şortəpə, Qızqala və onlarla digər yaşayış yerlərində aparılan arxeoloji tədqiqatlar tariximizin qədim dövrlərinə dair mühüm elmi fikirlər irəli sürməyə imkan vermişdir.
      Arxeoloji araşdırmalara əsasən demək olar ki, bu bölgədə formalaşan qədim mədəniyyətlər xüsusilə Şərqi Anadolu, İrəvan, Urmiya hövzəsi və Qarabağla sıx bağlı olmuşdur. İndiyədək Cənubi Qafqazda Neolit, Eneolit və Erkən Tunc dövrünə aid ən qədim abidələr Naxçıvanda aşkar olunmuşdur. Naxçıvan qədim mədəniyyətlərin kəsişmə nöqtəsində yerləşdiyi üçün burada mövcud olan abidələrin tədqiqi Cənubi Qafqaz və Yaxın Şərq tarixinin öyrənilməsi üçün də əhəmiyyətlidir. Buna görə də Naxçıvan abidələri nəinki Azərbaycanlı araşdırmaçıların, həmçinin xarici tədqiqatçıların da diqqətini cəlb etmişdir. Xarici ölkə alimləri ilə yaradılan əlaqələr nəticəsində 2006-cı ildən başlayaraq Naxçıvanda iki beynəlxalq ekspedisiya fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycan və Fransa arxeoloqları arasında bağlanan müqaviləyə əsasən Beynəlxalq Azərbaycan-Fransa arxeoloji ekspedisiyası yaradılmış və bu ekspedisiyanın işinə Almaniya, Macarıstan, Türkiyə, Avstraliya, İspaniya, İtaliya və digər ölkələrin də mütəxəssisləri cəlb edilmişdir.
      Amerika Birləşmiş Ştatlarının Corciya, Pensilvaniya, Utah, Emori Universitetləri ilə yaradılan əlaqələr nəticəsində Beynəlxalq Azərbaycan-ABŞ arxeoloji ekspedisiyası yaradılmış, bu ekspedisiyanın işində Böyük Britaniyanın Oksford və Avstraliyanın Monaş Universitetinin əməkdaşları da iştirak etmişdir.
      Alim müstəqillik illərində Naxçıvanda arxeologiya elminin əldə etdiyi nailiyyətlərə diqqət çəkərək qeyd edib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında tarix və mədəniyyət abidələrinə göstərilən dövlət qayğısının günü-gündən artması tariximizin müxtəlif səhifələrinin öyrənilməsinə münbit şərait yaradır.
       Daha sonra AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Hacıfəxrəddin Səfərli, bölmənin Əlyazmalar Fondunun direktoru, filologiya elmləri doktoru, dosent Fərman Xəlilov və Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun şöbə müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Toğrul Xəlilov mövzu ilə bağlı çıxış ediblər.

Sabaha-inamla.az




Baxış sayı: 417


Bölməyə aid digər xəbərlər
24-11-2024, 22:26 Bu da xatirə - Fotosu