23:47 / 09-04-2025
Güləşçimiz Avropa çempionu oldu
23:42 / 09-04-2025
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi - Fotolar
23:38 / 09-04-2025
"The Times": İran İraq şiə qruplarına uzaqmənzilli raketlər verib
23:31 / 09-04-2025
Zelenski 150-yə yaxın Çin vətəndaşının Ukraynadakı hərbi əməliyyatlarda iştirak etdiyini açıqlayıb
20:49 / 09-04-2025
Məktəblini bıçaqlayaraq öldürən yeniyetmə özünə qəsdə cəhd edib
20:38 / 09-04-2025
Zaxaryan zədə səbəbindən bu mövsüm oynamayacaq
20:31 / 09-04-2025
TASS: Brüssel Vuçiçdən Vulini yeni hökumətdən kənarlaşdırmağı tələb edir
20:27 / 09-04-2025
Kislovodsk Texniki Məktəbinin keçmiş direktoru 5 milyon rubldan çox pul mənimsəməkdə ittiham olunur
20:17 / 09-04-2025
Leyla və Arzu Əliyevalar Qəbələdə - Fotolar
20:12 / 09-04-2025
“Mən əsgərəm, ölkə başçısı nə məsləhət görəcəksə, hazıram”
20:05 / 09-04-2025
“Dedilər ki, üzr istəməyəcəklər, elə deyil, Hikmət?” - Prezident
19:58 / 09-04-2025
Kəmaləddin Heydərov BƏƏ-də sammitdə iştirak etdi - Video - Fotolar
19:45 / 09-04-2025
Prezident onu rektor təyin etdi - Sərəncam
19:41 / 09-04-2025
Nazir onu direktor təyin etdi
16:02 / 09-04-2025
Jurova: "Trampın Oveçkinlə bağlı sözləri Ukraynanı nokaut etdi
15:56 / 09-04-2025
Şmıqal: "Ukrayna Rusiyanın aktivləri hesabına Aİ-dən daha 1 milyard avro tranş alıb"
15:52 / 09-04-2025
Federal Penitensiar Xidmətinin rəhbəri Vladislav Dzyuba saxlanılıb
15:48 / 09-04-2025
Ded Xasanın qətli zamanı yaralanan ofisiant 50 milyon rubl tələb edir
15:44 / 09-04-2025
Klubun damının uçması nəticəsində ölənlərin sayı 113-ə çatıb
11:14 / 09-04-2025
Pnevmatik tapança ilə avtobusun şüşələrinə atəş açdığı üçün saxlanılıb
11:10 / 09-04-2025
Yaşayış binasının uçması nəticəsində 2 uşaq ölüb
11:06 / 09-04-2025
Fermada köləlikdən xilas edilənlərdən birinin vəziyyəti ağır olaraq qalır
10:35 / 09-04-2025
Doğum evində yanğın zamanı mühafizəçi yaralanıb
10:31 / 09-04-2025
Terrorizmi maliyyələşdirməyə görə 11 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
10:28 / 09-04-2025
6 yaşayış məntəqəsində baş verən yanğınların qarşısı 24 saat ərzində alınıb
10:25 / 09-04-2025
ABŞ İnterpol fırıldaqçını Rusiyaya ekstradisiya edib
10:22 / 09-04-2025
Qerkus hesab edir ki, rusiyalı futbolçular Asiya turnirlərində iştirak etməlidirlər
10:18 / 09-04-2025
Mixail Efremov koloniyanı tərk edərək Moskvaya getdi
09:37 / 09-04-2025
Prezident ADA-da çıxış edir - Canlı
09:27 / 09-04-2025
“Əlil Qadınlar Cəmiyyəti” İctimai Birliyi uğurlu layihəsinin dəstəyi ilə növbəti seminarını Bakıda təşkil etdi
09:10 / 09-04-2025
Qahirədə seminar: Azərbaycan alimləri ərəb dilinin inkişafına böyük töhfələr veriblər
08:50 / 09-04-2025
Millət vəkili Könül Nurullayeva vətəndaşlarla görüş keçirib
21:07 / 08-04-2025
Görkəmli dövlət xadimi İlyas Vəkilovun məzarı ziyarət edildi - FOTOLAR
20:55 / 08-04-2025
Abxaziya prezidenti administrasiyasının yeni rəhbərini təyin edib
20:51 / 08-04-2025
Qadın və uşaq asma körpüdən yıxılıb
20:41 / 08-04-2025
Universitetinin rektoru 10 milyon rublu mənimsəməkdə şübhəli bilinir
20:37 / 08-04-2025
"Mash": Çuvaşiyanın başçısı Çeboksarıda qəzaya düşüb
20:34 / 08-04-2025
"Mash": Federal Vergi Xidməti Həbib Nurməhəmmədovun bank hesabını yenidən bloklayıb
“Bunu ölkədə ilk edən mən olmuşam” - Nefroloq Rəşid Mahmudov
Tarix: 19-08-2021 09:47 | Bölmə: Müsahibə
Dünyada ən çox rast gəlinən xəstəliklər sırasında böyrəklə bağlı problemlər heç şübhəsiz ön sıralarda yer alır. Azərbaycanda da vəziyyət fərqli deyil. Yaxınlarımız arasında böyrək xəstəliklərindən əziyyət çəkən xeyli insan var. Mövzunun aktuallığını nəzərə alıb həkim-nefroloq Rəşid Mahmudovla söhbət apardıq.
-Rəşid bəy, öncə sizi yaxından tanıyaq. Təhsiliniz və peşə fəaliyyətinizlə bağlı məlumat verərdiniz.
-Mən Azərbaycan Tibb Universitetini bitirmişəm. Türkiyənin Ankara şəhərində, Qazi universitetində kurs keçmişəm. 12 ildir həkim nefroloq kimi böyrək xəstəlikləri, böyrək-sidik problemlərinin müayinə və müalicəsi ilə məşğul oluram.
-Azərbaycanda kimdəsə böyrək problemi olanda niyə nefroloqa deyil, adətən uroloqa müraciət olunur? Onların əsas fərqi nədədir?
-Azərbaycanda böyrək deyiləndə uroloq yada düşür, nəinki nefroloq. Çünki nefrologiya urologiya qədər tanınmayıb, inkişaf etməyib. Amma yüngülündən ən ağırına qədər hər hansı bir böyrək xəstəliyi zamanı ilk növbədə nefroloqa müraciət olunmalıdır. Nefroloqun müayinəsindən sonra əgər təcili əməliyyata göstəriş olarsa, uroloqa müraciət etmək olar. Qısa olaraq belə də ifadə etmək olar. Nefrologiya terapiyanın qoludur. Yəni müalicə prosesini özündə ehtiva edir. Urologiya isə cərrahiyyənin qoludur.
-Həkim, bir orqan kimi böyrəyi necə xarakterizə edərdiniz?
-Ümumiyyətlə böyrək onurğa sütununun yanında yerləşən retroperitoneal orqandır və piyliyin içindədir. Paranefral blokadada olan bir orqandır ki, bu blokada onu müəyyən xarici təsirlərdən qoruyur. Böyrəyin bədəndə bir çox həyati vacib funksiyaları var. Onlardan ən birincisi sidik əmələ gətirmədir. Qanın 30 %-ni böyrək verir. Bədəndə immuniteti gücləndirir. Su, duz, elektrolit, mineral balansını tamamilə normada saxlayır. Ümumiyyətlə isə çox rahat, sakit orqandır. Digər orqanların xəstəlikləri zamanı böyrək heç vaxt ağrı vermir və şübhələndirmir. Əgər böyrəyin özündə daş, kristal olmursa, ağrı verən orqan deyil.
-Necə edək ki, böyrəyimiz sağlam qalsın? Bunun üçün əsas etməli olduğumuz nələrdir?
-Böyrəyin sağlam qalması üçün ilk növbədə ayaqları soyuqdan qorumaq lazımdır və gün ərzində 2 litr, 2 litr yarım, minimum 1 litr yarım maye qəbul etmək lazımdır.
-Dünyanın bəlasına çevrilən Covid 19-u böyrəyində problem olanlar üçün xüsusilə ağır keçirir. Bu nə ilə bağlıdır?
-Ümumiyyətlə virusun böyrəyə təsiri hədsiz problemli olur. Hər hansısa bir virus (qrip, suçiçəyi, qızılca, koronavirus və s.) böyrək fəaliyyətində iltihabi proseslər yaradır, böyrəkdə zülal, leykosit çıxışı yaradır. Bunların müalicə prosesində də böyrək yüklənir. Ona görə də hətta bu xəstəliklər sağalsa belə, böyrəkdə bəzən geridönməz problemlər yarana bilir.
-Bizdə insanlar xalq təbabətini çox sevir. Xalq təbabəti ilə xəstəlik sağaltmaq doğrudurmu və hansısa təhlükəsi varmı?
-Böyrəyin iltihabi xəstəliklərində və böyrək daşlarının müalicəsində xalq təbabəti üsullarından istifadə etmək məsləhətdir. Zülal çıxışı və böyrək çatışmazlığında isə məsləhət deyil, hətta problemi dərinləşdirə bilər. Çünki təbii vasitələr, təbii otlar həm zülalın çıxışını artırır, həm qıcıqlanma verərək kreatinin, kaliumun miqdarını çoxaldır, Əslində isə bizə bunların göstəricilərinin aşağı olması lazımdır. Üstəlik təbii otlar kalsiumu, Vitamin D-ni sidiklə çıxarır. Beləcə xəstədə yaxşılığa doğru heç bir dəyişiklik olmur. Əksinə problem daha da dərinləşir.
-Deviziniz “dializsiz həyat”dır. Amma elə xəstələr olur ki, onlar üçün dializdən başqa çıxış yolu olmur. Bəs dializə başlamış hansısa xəstəni o vəziyyətdən xilas etmək mümkündürmü?
-Əslində mümkündür. Bunu bacarmış ilk və tək həkim olmaq da ayrıca qürurvericidir. Belə ki, keçən il Lənkərandan 65 yaşında bir pasiyentimiz vardı. Deməli bu qadını 220kreatinlə dializə salmışdılar, boğazında da katetr vardı. Biz onu müayinə etdik və məndən xahiş elədi ki, onu dializdən çıxarım. Ölkədə indiyə qədər heç bir həkim xəstəni dializdən çıxarda bilməyib. Biz müalicəyə başladıq və nəticəsini də tezliklə gördük. Artıq bir ildən çoxdur ki, pasiyent dializdən azad olub. Əvvəl kreatini 500-800 arası dəyişirdisə, hazırda kreatin 160-220 arasında dəyişir, heç bir şikayəti yoxdur, çox normal sidiyə gedir, ilk gündən boğazındakı katetr də çıxarılıb. Bir sözlə, böyrək çatışmazlığı, dializ xəstəsi olduğunu tamamilə unudub. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da bildirməliyəm ki, bunu ölkədə ilk edən mən olmuşam. Şüarımız və məqsədimiz də elə budur: insanlara “dializsiz həyat” bəxş etmək!
-Yeri gəlmişkən, böyrəyin düşməni və dostu olan qida məhsullarının siyahısını sizdən alaq. Nələr böyrəyə faydalıdır, nələr ziyan verir?
-Böyrəyin əsas dostu mayedir. İlıq maye. Meyvələrdən qarpız, şaftalı, ərik, kök, qara gavalı, qızıl əhmədi alması, çuğundur və digərlərinin faydası böyükdür. Maksimum dərəcədə acılı-duzlu qidalardan uzaq durmaq lazımdır. İstiot, soğan, sarımsaq kimi vasitələrin aşırı dərəcədə qəbulu böyrəyə ziyandır.
-Sonda pasiyentlərə müraciətinizi alaq. Bir həkim kimi nə demək istəyirsiniz?
-Çalışın böyrəklərinizi qoruyun. Böyrəyi qorumaq üçün iki şeydən uzaq olun: biri virus xəstəlikləridir, digəri soyuqdur. Bir də ən əsası ayağınızı isti saxlayın.
Baxış sayı: 752
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-08-2021 09:47 | Bölmə: Müsahibə
Dünyada ən çox rast gəlinən xəstəliklər sırasında böyrəklə bağlı problemlər heç şübhəsiz ön sıralarda yer alır. Azərbaycanda da vəziyyət fərqli deyil. Yaxınlarımız arasında böyrək xəstəliklərindən əziyyət çəkən xeyli insan var. Mövzunun aktuallığını nəzərə alıb həkim-nefroloq Rəşid Mahmudovla söhbət apardıq.
-Rəşid bəy, öncə sizi yaxından tanıyaq. Təhsiliniz və peşə fəaliyyətinizlə bağlı məlumat verərdiniz.
-Mən Azərbaycan Tibb Universitetini bitirmişəm. Türkiyənin Ankara şəhərində, Qazi universitetində kurs keçmişəm. 12 ildir həkim nefroloq kimi böyrək xəstəlikləri, böyrək-sidik problemlərinin müayinə və müalicəsi ilə məşğul oluram.
-Azərbaycanda kimdəsə böyrək problemi olanda niyə nefroloqa deyil, adətən uroloqa müraciət olunur? Onların əsas fərqi nədədir?
-Azərbaycanda böyrək deyiləndə uroloq yada düşür, nəinki nefroloq. Çünki nefrologiya urologiya qədər tanınmayıb, inkişaf etməyib. Amma yüngülündən ən ağırına qədər hər hansı bir böyrək xəstəliyi zamanı ilk növbədə nefroloqa müraciət olunmalıdır. Nefroloqun müayinəsindən sonra əgər təcili əməliyyata göstəriş olarsa, uroloqa müraciət etmək olar. Qısa olaraq belə də ifadə etmək olar. Nefrologiya terapiyanın qoludur. Yəni müalicə prosesini özündə ehtiva edir. Urologiya isə cərrahiyyənin qoludur.
-Həkim, bir orqan kimi böyrəyi necə xarakterizə edərdiniz?
-Ümumiyyətlə böyrək onurğa sütununun yanında yerləşən retroperitoneal orqandır və piyliyin içindədir. Paranefral blokadada olan bir orqandır ki, bu blokada onu müəyyən xarici təsirlərdən qoruyur. Böyrəyin bədəndə bir çox həyati vacib funksiyaları var. Onlardan ən birincisi sidik əmələ gətirmədir. Qanın 30 %-ni böyrək verir. Bədəndə immuniteti gücləndirir. Su, duz, elektrolit, mineral balansını tamamilə normada saxlayır. Ümumiyyətlə isə çox rahat, sakit orqandır. Digər orqanların xəstəlikləri zamanı böyrək heç vaxt ağrı vermir və şübhələndirmir. Əgər böyrəyin özündə daş, kristal olmursa, ağrı verən orqan deyil.
-Necə edək ki, böyrəyimiz sağlam qalsın? Bunun üçün əsas etməli olduğumuz nələrdir?
-Böyrəyin sağlam qalması üçün ilk növbədə ayaqları soyuqdan qorumaq lazımdır və gün ərzində 2 litr, 2 litr yarım, minimum 1 litr yarım maye qəbul etmək lazımdır.
-Dünyanın bəlasına çevrilən Covid 19-u böyrəyində problem olanlar üçün xüsusilə ağır keçirir. Bu nə ilə bağlıdır?
-Ümumiyyətlə virusun böyrəyə təsiri hədsiz problemli olur. Hər hansısa bir virus (qrip, suçiçəyi, qızılca, koronavirus və s.) böyrək fəaliyyətində iltihabi proseslər yaradır, böyrəkdə zülal, leykosit çıxışı yaradır. Bunların müalicə prosesində də böyrək yüklənir. Ona görə də hətta bu xəstəliklər sağalsa belə, böyrəkdə bəzən geridönməz problemlər yarana bilir.
-Bizdə insanlar xalq təbabətini çox sevir. Xalq təbabəti ilə xəstəlik sağaltmaq doğrudurmu və hansısa təhlükəsi varmı?
-Böyrəyin iltihabi xəstəliklərində və böyrək daşlarının müalicəsində xalq təbabəti üsullarından istifadə etmək məsləhətdir. Zülal çıxışı və böyrək çatışmazlığında isə məsləhət deyil, hətta problemi dərinləşdirə bilər. Çünki təbii vasitələr, təbii otlar həm zülalın çıxışını artırır, həm qıcıqlanma verərək kreatinin, kaliumun miqdarını çoxaldır, Əslində isə bizə bunların göstəricilərinin aşağı olması lazımdır. Üstəlik təbii otlar kalsiumu, Vitamin D-ni sidiklə çıxarır. Beləcə xəstədə yaxşılığa doğru heç bir dəyişiklik olmur. Əksinə problem daha da dərinləşir.
-Deviziniz “dializsiz həyat”dır. Amma elə xəstələr olur ki, onlar üçün dializdən başqa çıxış yolu olmur. Bəs dializə başlamış hansısa xəstəni o vəziyyətdən xilas etmək mümkündürmü?
-Əslində mümkündür. Bunu bacarmış ilk və tək həkim olmaq da ayrıca qürurvericidir. Belə ki, keçən il Lənkərandan 65 yaşında bir pasiyentimiz vardı. Deməli bu qadını 220kreatinlə dializə salmışdılar, boğazında da katetr vardı. Biz onu müayinə etdik və məndən xahiş elədi ki, onu dializdən çıxarım. Ölkədə indiyə qədər heç bir həkim xəstəni dializdən çıxarda bilməyib. Biz müalicəyə başladıq və nəticəsini də tezliklə gördük. Artıq bir ildən çoxdur ki, pasiyent dializdən azad olub. Əvvəl kreatini 500-800 arası dəyişirdisə, hazırda kreatin 160-220 arasında dəyişir, heç bir şikayəti yoxdur, çox normal sidiyə gedir, ilk gündən boğazındakı katetr də çıxarılıb. Bir sözlə, böyrək çatışmazlığı, dializ xəstəsi olduğunu tamamilə unudub. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da bildirməliyəm ki, bunu ölkədə ilk edən mən olmuşam. Şüarımız və məqsədimiz də elə budur: insanlara “dializsiz həyat” bəxş etmək!
-Yeri gəlmişkən, böyrəyin düşməni və dostu olan qida məhsullarının siyahısını sizdən alaq. Nələr böyrəyə faydalıdır, nələr ziyan verir?
-Böyrəyin əsas dostu mayedir. İlıq maye. Meyvələrdən qarpız, şaftalı, ərik, kök, qara gavalı, qızıl əhmədi alması, çuğundur və digərlərinin faydası böyükdür. Maksimum dərəcədə acılı-duzlu qidalardan uzaq durmaq lazımdır. İstiot, soğan, sarımsaq kimi vasitələrin aşırı dərəcədə qəbulu böyrəyə ziyandır.
-Sonda pasiyentlərə müraciətinizi alaq. Bir həkim kimi nə demək istəyirsiniz?
-Çalışın böyrəklərinizi qoruyun. Böyrəyi qorumaq üçün iki şeydən uzaq olun: biri virus xəstəlikləridir, digəri soyuqdur. Bir də ən əsası ayağınızı isti saxlayın.
Baxış sayı: 752
Bölməyə aid digər xəbərlər
5-03-2025, 20:07
Könül Nurullayeva: “İdmanın gücü və universallığı əvəzedilməzdir”
1-03-2025, 01:13
Rafael Ağayev: "Zədəli olarkən dünya və Avropa çempionatlarını televiziyadan göz yaşları ilə izləyirdim"
26-02-2025, 19:27
“Gəl anamın pasportunu sənə göstərim, gör ermənidir?”
12-02-2025, 10:45
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
21-01-2025, 00:27
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
17-01-2025, 16:11
İlham Əliyev və Baş nazir İrakli Kobaxidze mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər-VİDEO
18-12-2024, 09:28
Əliyev: "Türkiyənin Azərbaycan ərazisində hərbi bazasına ehtiyac yoxdur"
30-11-2024, 15:47
Rəşad Məcid: "Mediada təhsillə bağlı ucuz sensasiya yaratmaq meyilləri var" - MÜSAHİBƏ
19-08-2024, 10:21
“Mən dahi siyasətçi Heydər Əliyevin ideologiyası üzərində böyümüşəm”
15-08-2024, 10:12
Kelin: "Britaniya rus diplomatlarını işə götürməyə çalışdı"
4-08-2024, 11:39
“Şagirdlərimiz son 5 ilin ən yüksək nəticələrini əldə ediblər”
17-04-2024, 23:29
Hikmət Hacıyev: Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycan ərazisindən vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi tərəfindən qərar qəbul edilib
3-03-2024, 20:10
Kamilə Vəliyeva: "Mən şüurlu şəkildə dopinq qəbul etməmişəm"
16-02-2024, 21:58
Əfsanəvi cüdoçu:"Hər dəfə Bakıya gələndə fərqli hisslər keçirirəm"
15-02-2024, 23:33
“Bu gümüşü qızılla əvəzləmək üçün əlimdən gələni edəcəyəm”
4-01-2024, 19:46
“Bu gün sülh sazişinin mətni üzərində iş birbaşa Bakı ilə İrəvan arasında aparılır”
26-12-2023, 08:48
Prezident Ceyhun Bayramova hansı tapşırığı verib? - Video
13-12-2023, 12:43
"Biz məğlub olmağa layiq deyildik"- "Mançester Yunayted"in baş məşqçisi Ten Haq "Bavariya" ilə oyun haqda danışıb
12-12-2023, 13:20
“Xalqımızın haqqı var ki, bu istintaqın nəticəsi barədə məlumatlı olsun”
3-12-2023, 18:18
Zəngin tərcümeyi halı olan qəhrəman polis polkovniki
19-11-2023, 18:48
Polkovnik Sadir Məmmədov: "İlham Əliyev artıq tarixə düşmüş böyük sərkərdədir"-VİDEO
25-09-2023, 17:10
İlham Əliyev və Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər
17-08-2023, 00:53
“Nicat güclü şahmatçıdır” - Maqnus Karlsen
2-08-2023, 10:05
“Müharibədə qalib gəlmək siyasi həyatımın missiyası idi” - Prezident
23-06-2023, 21:05
Kamran Əliyev: "Qonşularımız öz təxribatçı fəaliyyətini dayandırmırlar"
17-05-2023, 21:02
Nazirlə jurnalist arasında maraqlı dialoq - Video
16-05-2023, 21:48
Nazirdən “Son zəng”lə bağlı - Açıqlama
13-05-2023, 23:44
“Bakıya qələbə üçün gəlməmişdik” - Şenol Günəş
11-05-2023, 15:28
“Övladlarımın təhsilindən tam razı deyiləm” - Nazir
18-04-2023, 02:13
“Boş vaxtında domino oynayan ən faydalı işçidir” - Yeni nazir+Video
18-04-2023, 01:46
Voleybol Federasiyasının vitse-prezidenti: “İşimiz asan olmayacaq, amma öhdəsindən gələcəyik” - MÜSAHİBƏ
14-03-2023, 08:50
“Prezident dedi ki, çox ürəklə qapıdan kənara çıxıram” - Şahruddinlə videomüsahibə
1-03-2023, 13:59
"Media ilə işgüzar əlaqələr qurmalıyıq” - Kamran Əliyev
5-02-2023, 12:16
“Bığ saxlamaq istəyirdim, yoldaşım icazə vermədi” - Video
3-02-2023, 11:54
Artur Beterbiev: "Nokautlar hakimlərin işini asanlaşdırır"
19-01-2023, 19:51
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN televiziya kanalına müsahibə verib
24-12-2022, 13:32
Fiqurlu konkisürən Medvedeva: Xəyallarınızın adamı etibarlı, dürüst və yaxşı yumor hissi ilə olmalıdır
21-12-2022, 13:00
Psixoloq Ronaldonun Messini 2022 Dünya Kubokunu qazanması münasibətilə niyə təbrik etmədiyini izah etdi
7-12-2022, 22:33
Nyu-Yorkda polis işləyən azərbaycanlı qadın: “Ölkəm üçün hər zaman faydalı olmağa hazıram” - MÜSAHİBƏ + FOTO
4-12-2022, 22:36
Əsgərləri şəhid komandirlərinə ehsan veriblər-VİDEO+FOTOLAR
4-12-2022, 13:30
ABŞ İranla nüvə sazişini müzakirə etmək fikrində deyil
4-12-2022, 13:19
Sankt-Peterburq zavodu plandan artıq gülləkeçirməz jiletlər verir