02:45 / 25-11-2024
Çiolaku və Georgesku Rumıniyada keçirilən prezident seçkilərinin ikinci turuna yüksəliblər
02:40 / 25-11-2024
Fiko: "Ukraynada münaqişənin uzanması onun zəifləməsinə gətirib çıxarır"
01:33 / 25-11-2024
Aktyor Vladimir Samoylov 80 yaşında vəfat edib
01:24 / 25-11-2024
Paytaxtın ticarət mərkəzindəki yeməkxanada kütləvi dava olub
01:20 / 25-11-2024
"Azimut": Sukhoi Superjet 100 küləyin kəsilməsi səbəbindən Antalyaya kobud eniş etdi
01:16 / 25-11-2024
"Economist": Ukrayna kəşfiyyatı Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Zaporojyeyə hücumunu gözləyir
01:10 / 25-11-2024
Müstəntiqlər Antalyada "Azimut" təyyarəsinin yanması ilə bağlı araşdırmalara başlayıb
01:07 / 25-11-2024
Zelenski: "Ukrayna və Qərb mütəxəssisləri "Oreşnik"in qalıqlarını öyrənirlər
00:49 / 25-11-2024
Amerikanın "Möcüzələr sahəsi"nin ilk aparıcısı dünyasını dəyişib
00:42 / 25-11-2024
Uolts: "Tramp xarici siyasətdə ABŞ-ın enerji resurslarından istifadə edəcək"
00:34 / 25-11-2024
Avtobusda qəbuledicinin partlaması nəticəsində sərnişin xəsarət alıb
00:29 / 25-11-2024
Tbilisi polisi müxalifətin karvanını şəhər mərkəzinə buraxmayıb
00:25 / 25-11-2024
Melnik: "Trampın andiçmə mərasimindən əvvəlki dövr Ukrayna tarixində ən çətin dövr olacaq"
22:30 / 24-11-2024
Soçi sakinləri şəhər yaxınlığında zəlzələnin baş verdiyini bildiriblər
22:26 / 24-11-2024
Bu da xatirə - Fotosu
22:17 / 24-11-2024
İlham Əliyevdən COP29-un yekunları ilə bağlı - Paylaşım
22:13 / 24-11-2024
Leyla Əliyeva Altıağacda - Fotolar
22:06 / 24-11-2024
“Sumqayıt”dan əzmkar qələbə
21:52 / 24-11-2024
Ərdoğan Putinə deyib ki, Türkiyə Rusiya ilə ticarəti artırmağı hədəfləyir
21:46 / 24-11-2024
Litva silah və elektrik generatorlarını Kiyevə köçürüb
21:28 / 24-11-2024
İranın ali dini liderinin müşaviri: "Kiyevə yardım azalacaq və Rusiya qalib gələcək"
21:24 / 24-11-2024
Bir qadın Analar Günündə metro stansiyasında uşaq dünyaya gətirib
21:19 / 24-11-2024
Bir gündə 84 nəfər İsrailin Livana endirdiyi zərbələrin qurbanı olub
21:14 / 24-11-2024
"Hizbullah" İsrailin Hayfadakı hərbi dəniz bazasına zərbələr endirib
14:32 / 24-11-2024
Bakı aeroportu COP29-da - Video
14:25 / 24-11-2024
48 ton surroqat spirti müsadirə edilib
14:22 / 24-11-2024
Peskov: "ABŞ Putinin siqnallarına məhəl qoymadı və qəti addımlar atmaq lazım idi"
13:38 / 24-11-2024
Hikmət Hacıyev Berbokun ittihamlarına cavab verdi
13:24 / 24-11-2024
"Sky News": ABŞ-ın Böyük Britaniyadakı hava bazaları üzərində naməlum İHA-lar aşkarlanıb
13:20 / 24-11-2024
Primorski sakini ilə zəngə cavab verməyə gələn polis arasında baş verən dava videoya çəkilib
13:16 / 24-11-2024
Yanar materialların olduğu anbar yanır
13:13 / 24-11-2024
Rep konsertindən sonra üç yeniyetmə reanimasiyaya yerləşdirilib
13:11 / 24-11-2024
Kşilərin səfərbər olması səbəbindən minə yaxın ev istiliksiz qalıb
13:04 / 24-11-2024
"Bloomberg": Malidəki silahlılar "Wagner PMC"nin altı üzvünü öldürdülər
11:21 / 24-11-2024
Bir xəstənin reanimasiyası zamanı mənzildə yanğın başlayıb
11:18 / 24-11-2024
Rudenko: "Qərb Seulu Ukraynada şərik etmək və Pxenyana təzyiq etmək istəyir"
11:13 / 24-11-2024
Merkel: "Qərb və Ukrayna Rusiya ilə dialoqa getməlidir"
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASI: MAKROİQTİSADİ İNKİŞAF VƏ ETİBARLI POTENSİAL
Tarix: 30-04-2020 23:46 | Bölmə: Sosial
Naxçıvan Muxtar Respubikası ölkənin makroiqtisadi proseslərinin səmərəli təşkili və idarə olunmasında mühüm təsiri ilə daha da böyük uğurlar qazanmaqdadır. Müasir müstəqillik illərinin çox mühüm sosial-iqtisadi inkişaf göstəricilərinə malik potensialla qarşıya qoyduğu hədəflərinə çevik şəkildə nail olan muxtar respublika güclü müqavimətə, etibarlı təminatqabiliyyətinə malik iqtisadiyyat qurmuşdur.
Təbii ki, bu, mövcud iqtisadi inkişafa və sosial dayanıqlığa etibarlılıq gətirməklə, onun uzunmüddətli perspektivlərinə olan ümidləri də artırmaqdadır. Bunu cari ilin ilk rübü üzrə makroiqtisadi göstəricilərin artım dinamikası da göstərir.
Şəkil 1
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında istehsal olunan ÜDM-nin həcmi (min manat)
Təhlillər göstərir ki, ÜDM-nin göstərilən illər üzrə artım dinamikası muxtar respublikada mövcud sosial-iqtisadi inkişaf mühitinin hazırkı mərhələdə də qətiyyətli davamlılığını ifadə etməkdədir. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin ilk rübü ərzində ÜDM-nin həcmi 2011-ci ilin ilk rübünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,7 dəfə artmışdır. Təkcə 2020-ci ilin yanvar - mart aylarındakı artım 2019-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,3 faizdən çox olmuşdur.
Statistik göstəricilərin artan dinamikada təşəkkülü əlbəttə ki, muxtar respublikada ayrı-ayrılıqda iqtisadi inkişafın və sosial dayanıqlılığın, ümumi halda isə makroiqtisadi müqavimətliliyin bariz göstəricisinə çevrilməkdədir.Bu isə, iqtisadiyyatın aparıcı sahələri olaraq sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin davamlı inkişafına dayaq olmaqdadır.
Cədvəl 1
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları haqqında məlumat
min manat
Cədvəlin məlumatlarından görünür ki,2020-ci ilin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasının sənaye məhsullarının istehsalı üzrə artım 2011-ci ilin müvafiq dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,6 dəfədən çox olmuşdur. Bu, bəhs olunan dövrdə kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə 1,5 dəfədən çox təşkil etmişdir. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin ilk rübündə muxtar respublikada istehsal olunan sənaye məhsulunun həcmi 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 2,1 faizdən çox olmuşdur. Bu, kənd təsərrüfatı məhsullarının həcmində 4 faizə yaxın təşkil etmişdir.
Makroiqtisadi sabitliyin etibarlılığı, sosial sahədəki islahatların effektivliyi, məşğulluq siyasətinin artan dinamikasının təminatı sahəsindəki tədbirlərin davamlılığı və digər çoxşaxəli tədbirlər Naxçıvan Muxtar Respublikanın milli iqtisadi quruculuq proseslərindəki rolunu daha da sürətləndirmişdir. Bu isə təbii ki, modern infrastruktur quruculuğu fonunda təmin olunmaqla, muxtar respublika iqtisadiyyatının sosiallaşma göstəricilərinin yüksələn xətt üzrə davamlılığını təmin etmişdir ki, bu da əhalinin firəvanlığına hesablanmışdır.ÜDM-nin strukturunda yer alan müvafiq göstəricilərin artan dinamikası bunu ifadə etməkdədir.
Şəkil 2
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında nəqliyyat sektorunda yük daşınması haqqında məlumat (min ton)
Statistik məlumatların təhlili göstərir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2020-ci ilin ilk rübü üzrə nəqliyyat sektorunda yük daşınması 2011-ci ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,4 dəfə artmışdır. Digər tərəfdən, 2020-ci ilin yanvar-mart ayları üzrə nəqliyyat sektorunda yük daşınmasının həcmi 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisindən 0,8 faizdən artıq olmuşdur.
Təbii ki, iqtisadiyyatın göstərilən dinamika üzrə inkişafı öz növbəsində sosiallaşma dəyərlərinin üstün tutulduğunu və əhalinin dövlət qayğısı ilə əhatə olunmasını göstərməkdədir.Bunlar milli iqtisadiyyatın uzunmüddətli perspektivləri üzrə ölkədə davam etdirilən islahatlarla çevik şəkildə səsləşən muxtar respublikada iqtisadiyyatın müqavimətliliyini və dayaqlarını daha da gücləndirməkdədir. Nəticədə isə təbii ki, pandemiya dövründə iqtisadi potensialın və sosial vəziyyətin səmərəliliyinin qorunması sahəsində münbit zəmin özünü göstərmiş oldu. Aşağıdakı şəklin məlumatlarında muxtar respublikada əhalinin etibarlı rabitə xidmətlərindən istifadəsini əks etdirən göstəricilər yer almaqdadır. Təbii ki, bu, həm də sosial və iqtisadi sahələr üzrə təminat mexanizminin artan səviyyədə təşkilini ifadə etməkdədir.
Şəkil 3
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında informasiya və rabitə xidmətləri, o cümlədən, mobil rabitə haqqında məlumat (min manat)
Göründüyü kimi, informasiya və rabitə xidmətləri üzrə 2020-ci ilin ilk rübündə muxtar respublikada 2011-ci ilin müvafiq dövrünün eyni göstəricisi ilə müqayisədə 1,4 dəfə artım qeydə alınmışdır. Bu, mobil rabitə üzrə 1,3 dəfə təşkil etmişdir. Bununla yanaşı, cari ilin yanvar-mart aylarında birincilər üzrə artım 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 2,1 faizdən, ikincilər üzrə isə 2,8 faizdən çox olmuşdur.
Makroiqtisadi inkişafın mühüm gösəricilərindən birini də pərakəndə əmtəə dövriyyəsi təşkil etməkdədir. Mülkiyyətə münasibət və bu əsasda təşəkkül tapan mülkiyyət münasibətlərinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyması istehsal münasibətlərinin də davamlı inkişafına stimul vermişdir. Ötən dövrlər üzrə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində yerli məhsul istehsalı şəbəkəsi daha da genişlənmiş və artıq muxtar respublikada 383 növdə məhsul istehsal olunur. Qeyd edək ki, bu göstəricinin 126 növünü ərzaq, 257 növünü isə qeyri-ərzaq məhsulları təşkil edir. Hazırda əhalinin 108-i ərzaq (və ya ümumi ərzaq məhsulları növünün 85,7 faizdən artığı), 242-si qeyri-ərzaq (və ya ümumi qeyri-ərzaq məhsulları növünün 94,2 faizini) olmaqla350 növdə məhsula olan tələbat (və ya ümumi məhsul növünün 91,4 faizi) tamamilə yerli imkanlar hesabına ödənilməkdədir. Bununla yanaşı, geridə qalan 2019-cu ilin muxtar respublikada “Ailə təsərrüfatları” ili elan olunması bu sahədəki proseslərin səmərəli təşkili və idarə olunmasında əhəmiyyətli rola malik olmuşdur. Təbii ki, bütün bunların məhsuldarlığının artırılmasında regional inkişafın təmin olunması sahəsindəki tənzimləmələrin, əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramının, eyni zamanda, digər hüquqi, sosial və iqtisadi mexanizmlərin mühüm əhəmiyyətini qeyd etmək lazımdır.Əlbəttə ki, bunlar muxtar respublikada yerli istehsal imkanlarının artırılması ilə yanaşı, həm də əmtəə dövriyyəsinin səmərəliliyini və nəticə etibarı ilə əhalinin artan təlabatlarının qarşılanması sahəsindəki əlçatanlığı ifadə etməkdədir.
Şəkil 4
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında pərakəndə əmtəə dövriyyəsi haqqında məlumat (min manat)
Statistik göstəricilərəsasında tərtib etdiyimiz şəklin məlumatlarından aydın olur ki, cari ilin ilk rübü də daxil olmaqla, muxtar respublikada pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi artan miqyasda davam etmiş və 2011-ci ilin ilk rübünün göstəricisi ilə müqayisdə 2,4 dəfə artmışdır. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin yanvar-mart aylarında müvafiq göstəricinin həcmi bir il əvvəlin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,7 faiz çoxdur.
Bütün bunlarla yanaşı, Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafında müstəsna əhəmiyyətə malik olacaq və pandemiya dövründə müqavimətliliyi daha da artırmaqla, qarşıdakı dövrlər üzrə perspektivliliyi gücləndirəcək mühüm tənzimləmə kimi ölkə başçısının 23 aprel 2020-ci il tarixli Naxçıvan Muxtar Respublikasında əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılmasına və əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında Sərəncamını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Həmin Sərəncama əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində əkin sahələrinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması, habelə əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsi üçün subartezian quyularının layihələndirilməsi və qazılması məqsədilə “Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsində dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu (investisiya xərcləri) üçün nəzərdə tutulmuş vəsaitin bölgüsü”nün 1.46.5-ci yarımbəndində göstərilmiş 1,0 (bir) milyon manat Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabinetinə ayrılması nəzərdə tutulmuşdur. Bu, bütün tərəfləri ilə, muxtar respublikanın makroiqtisadi potensialında aqrar sektorun çəkisinin artmasına, regionlarda təsərrüfatların fəaliyyətindəsəmərəliliyə və kəndlərin iqtisadi inişafına, məskunlaşmanın və məşğulluğun stimullaşmasına, eyni zamanda, istehsalın məhsuldarlıq göstəricilərinin daha da yüksəlməsinə daha münbit zəmin yaradacaq.
Beləliklə, təhlillər göstərir ki, muxtar respublikada reallaşan sosial-iqtisadi tədbirlər milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə, qeyri – neft sektorunun perspektivlərinin gücləndirilməsinə və uzunmüddətli hədəflərin reallaşmasına birbaşa xidmət etməkdədir.
Cavadxan Qasımov
İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 831
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-04-2020 23:46 | Bölmə: Sosial
Naxçıvan Muxtar Respubikası ölkənin makroiqtisadi proseslərinin səmərəli təşkili və idarə olunmasında mühüm təsiri ilə daha da böyük uğurlar qazanmaqdadır. Müasir müstəqillik illərinin çox mühüm sosial-iqtisadi inkişaf göstəricilərinə malik potensialla qarşıya qoyduğu hədəflərinə çevik şəkildə nail olan muxtar respublika güclü müqavimətə, etibarlı təminatqabiliyyətinə malik iqtisadiyyat qurmuşdur. Təbii ki, bu, mövcud iqtisadi inkişafa və sosial dayanıqlığa etibarlılıq gətirməklə, onun uzunmüddətli perspektivlərinə olan ümidləri də artırmaqdadır. Bunu cari ilin ilk rübü üzrə makroiqtisadi göstəricilərin artım dinamikası da göstərir.
Şəkil 1
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında istehsal olunan ÜDM-nin həcmi (min manat)
Təhlillər göstərir ki, ÜDM-nin göstərilən illər üzrə artım dinamikası muxtar respublikada mövcud sosial-iqtisadi inkişaf mühitinin hazırkı mərhələdə də qətiyyətli davamlılığını ifadə etməkdədir. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin ilk rübü ərzində ÜDM-nin həcmi 2011-ci ilin ilk rübünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,7 dəfə artmışdır. Təkcə 2020-ci ilin yanvar - mart aylarındakı artım 2019-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,3 faizdən çox olmuşdur.
Statistik göstəricilərin artan dinamikada təşəkkülü əlbəttə ki, muxtar respublikada ayrı-ayrılıqda iqtisadi inkişafın və sosial dayanıqlılığın, ümumi halda isə makroiqtisadi müqavimətliliyin bariz göstəricisinə çevrilməkdədir.Bu isə, iqtisadiyyatın aparıcı sahələri olaraq sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin davamlı inkişafına dayaq olmaqdadır.
Cədvəl 1
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları haqqında məlumat
min manat
| İlər | Makroiqtisadi göstəricilər | |
| Sənaye məhsulu | Kənd təsərrüfatı məhsulu | |
| 2011 | 152890,3 | 19323,9 |
| 2012 | 181350,6 | 20471,6 |
| 2013 | 207184,2 | 21153,3 |
| 2014 | 215778,6 | 22421,3 |
| 2015 | 222727,9 | 23741,1 |
| 2016 | 229269,5 | 25218,5 |
| 2017 | 234860,6 | 26400,4 |
| 2018 | 241042,0 | 27510,2 |
| 2019 | 246510,0 | 28530,1 |
| 2020 | 251769,6 | 29652,8 |
Cədvəlin məlumatlarından görünür ki,2020-ci ilin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasının sənaye məhsullarının istehsalı üzrə artım 2011-ci ilin müvafiq dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,6 dəfədən çox olmuşdur. Bu, bəhs olunan dövrdə kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə 1,5 dəfədən çox təşkil etmişdir. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin ilk rübündə muxtar respublikada istehsal olunan sənaye məhsulunun həcmi 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 2,1 faizdən çox olmuşdur. Bu, kənd təsərrüfatı məhsullarının həcmində 4 faizə yaxın təşkil etmişdir.
Makroiqtisadi sabitliyin etibarlılığı, sosial sahədəki islahatların effektivliyi, məşğulluq siyasətinin artan dinamikasının təminatı sahəsindəki tədbirlərin davamlılığı və digər çoxşaxəli tədbirlər Naxçıvan Muxtar Respublikanın milli iqtisadi quruculuq proseslərindəki rolunu daha da sürətləndirmişdir. Bu isə təbii ki, modern infrastruktur quruculuğu fonunda təmin olunmaqla, muxtar respublika iqtisadiyyatının sosiallaşma göstəricilərinin yüksələn xətt üzrə davamlılığını təmin etmişdir ki, bu da əhalinin firəvanlığına hesablanmışdır.ÜDM-nin strukturunda yer alan müvafiq göstəricilərin artan dinamikası bunu ifadə etməkdədir.
Şəkil 2
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında nəqliyyat sektorunda yük daşınması haqqında məlumat (min ton)
Statistik məlumatların təhlili göstərir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2020-ci ilin ilk rübü üzrə nəqliyyat sektorunda yük daşınması 2011-ci ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,4 dəfə artmışdır. Digər tərəfdən, 2020-ci ilin yanvar-mart ayları üzrə nəqliyyat sektorunda yük daşınmasının həcmi 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisindən 0,8 faizdən artıq olmuşdur.
Təbii ki, iqtisadiyyatın göstərilən dinamika üzrə inkişafı öz növbəsində sosiallaşma dəyərlərinin üstün tutulduğunu və əhalinin dövlət qayğısı ilə əhatə olunmasını göstərməkdədir.Bunlar milli iqtisadiyyatın uzunmüddətli perspektivləri üzrə ölkədə davam etdirilən islahatlarla çevik şəkildə səsləşən muxtar respublikada iqtisadiyyatın müqavimətliliyini və dayaqlarını daha da gücləndirməkdədir. Nəticədə isə təbii ki, pandemiya dövründə iqtisadi potensialın və sosial vəziyyətin səmərəliliyinin qorunması sahəsində münbit zəmin özünü göstərmiş oldu. Aşağıdakı şəklin məlumatlarında muxtar respublikada əhalinin etibarlı rabitə xidmətlərindən istifadəsini əks etdirən göstəricilər yer almaqdadır. Təbii ki, bu, həm də sosial və iqtisadi sahələr üzrə təminat mexanizminin artan səviyyədə təşkilini ifadə etməkdədir.
Şəkil 3
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında informasiya və rabitə xidmətləri, o cümlədən, mobil rabitə haqqında məlumat (min manat)
Göründüyü kimi, informasiya və rabitə xidmətləri üzrə 2020-ci ilin ilk rübündə muxtar respublikada 2011-ci ilin müvafiq dövrünün eyni göstəricisi ilə müqayisədə 1,4 dəfə artım qeydə alınmışdır. Bu, mobil rabitə üzrə 1,3 dəfə təşkil etmişdir. Bununla yanaşı, cari ilin yanvar-mart aylarında birincilər üzrə artım 2019-cu ilin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 2,1 faizdən, ikincilər üzrə isə 2,8 faizdən çox olmuşdur. Makroiqtisadi inkişafın mühüm gösəricilərindən birini də pərakəndə əmtəə dövriyyəsi təşkil etməkdədir. Mülkiyyətə münasibət və bu əsasda təşəkkül tapan mülkiyyət münasibətlərinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyması istehsal münasibətlərinin də davamlı inkişafına stimul vermişdir. Ötən dövrlər üzrə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində yerli məhsul istehsalı şəbəkəsi daha da genişlənmiş və artıq muxtar respublikada 383 növdə məhsul istehsal olunur. Qeyd edək ki, bu göstəricinin 126 növünü ərzaq, 257 növünü isə qeyri-ərzaq məhsulları təşkil edir. Hazırda əhalinin 108-i ərzaq (və ya ümumi ərzaq məhsulları növünün 85,7 faizdən artığı), 242-si qeyri-ərzaq (və ya ümumi qeyri-ərzaq məhsulları növünün 94,2 faizini) olmaqla350 növdə məhsula olan tələbat (və ya ümumi məhsul növünün 91,4 faizi) tamamilə yerli imkanlar hesabına ödənilməkdədir. Bununla yanaşı, geridə qalan 2019-cu ilin muxtar respublikada “Ailə təsərrüfatları” ili elan olunması bu sahədəki proseslərin səmərəli təşkili və idarə olunmasında əhəmiyyətli rola malik olmuşdur. Təbii ki, bütün bunların məhsuldarlığının artırılmasında regional inkişafın təmin olunması sahəsindəki tənzimləmələrin, əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramının, eyni zamanda, digər hüquqi, sosial və iqtisadi mexanizmlərin mühüm əhəmiyyətini qeyd etmək lazımdır.Əlbəttə ki, bunlar muxtar respublikada yerli istehsal imkanlarının artırılması ilə yanaşı, həm də əmtəə dövriyyəsinin səmərəliliyini və nəticə etibarı ilə əhalinin artan təlabatlarının qarşılanması sahəsindəki əlçatanlığı ifadə etməkdədir.
Şəkil 4
Müxtəlif illərin ilk rübündə Naxçıvan Muxtar Respublikasında pərakəndə əmtəə dövriyyəsi haqqında məlumat (min manat)
Statistik göstəricilərəsasında tərtib etdiyimiz şəklin məlumatlarından aydın olur ki, cari ilin ilk rübü də daxil olmaqla, muxtar respublikada pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi artan miqyasda davam etmiş və 2011-ci ilin ilk rübünün göstəricisi ilə müqayisdə 2,4 dəfə artmışdır. Qeyd edək ki, 2020-ci ilin yanvar-mart aylarında müvafiq göstəricinin həcmi bir il əvvəlin eyni dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 1,7 faiz çoxdur.
Bütün bunlarla yanaşı, Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafında müstəsna əhəmiyyətə malik olacaq və pandemiya dövründə müqavimətliliyi daha da artırmaqla, qarşıdakı dövrlər üzrə perspektivliliyi gücləndirəcək mühüm tənzimləmə kimi ölkə başçısının 23 aprel 2020-ci il tarixli Naxçıvan Muxtar Respublikasında əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılmasına və əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında Sərəncamını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Həmin Sərəncama əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində əkin sahələrinin və əkin üçün istifadə olunan həyətyanı torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının yaxşılaşdırılması, habelə əhalinin içməli suya tələbatının ödənilməsi üçün subartezian quyularının layihələndirilməsi və qazılması məqsədilə “Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsində dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu (investisiya xərcləri) üçün nəzərdə tutulmuş vəsaitin bölgüsü”nün 1.46.5-ci yarımbəndində göstərilmiş 1,0 (bir) milyon manat Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabinetinə ayrılması nəzərdə tutulmuşdur. Bu, bütün tərəfləri ilə, muxtar respublikanın makroiqtisadi potensialında aqrar sektorun çəkisinin artmasına, regionlarda təsərrüfatların fəaliyyətindəsəmərəliliyə və kəndlərin iqtisadi inişafına, məskunlaşmanın və məşğulluğun stimullaşmasına, eyni zamanda, istehsalın məhsuldarlıq göstəricilərinin daha da yüksəlməsinə daha münbit zəmin yaradacaq.
Beləliklə, təhlillər göstərir ki, muxtar respublikada reallaşan sosial-iqtisadi tədbirlər milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə, qeyri – neft sektorunun perspektivlərinin gücləndirilməsinə və uzunmüddətli hədəflərin reallaşmasına birbaşa xidmət etməkdədir.
Cavadxan Qasımov
İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 831
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:26
Bu da xatirə - Fotosu
Dünən, 14:32
Bakı aeroportu COP29-da - Video
23-11-2024, 20:20
Bir nəfər yaşıl metro xəttinin üzərinə yıxılıb
23-11-2024, 20:17
Zelenski: Ukraynada 300-dən çox liman infrastrukturu obyekti zədələnib
23-11-2024, 20:07
Prezidentdən elektrik enerjisi və su təchizatı ilə bağlı - Fərman
23-11-2024, 13:57
Həkimlər bir yeniyetmənin sidik kisəsindən 46 maqnit top çıxarıblar
23-11-2024, 13:52
"Qazprombank" UnionPay kartlarının Türkiyədə qəbulu dayandırılıb
23-11-2024, 13:40
Qırğızıstan-Rusiya Slavyan Universiteti 15 min nəfərlik kampus tikəcək
23-11-2024, 12:58
Azərbaycanda zəlzələ oldu
22-11-2024, 20:13
Bir şagirdin telefonu dərs zamanı yanıb
22-11-2024, 18:56
Qırğızıstanda elektron siqaretlərin çəkilməsi qadağan edilib
22-11-2024, 17:42
Zenden ayaqqabılar şəbəkəsinin təsisçisi istintaqla əməkdaşlıq edəcək
22-11-2024, 10:26
Xabarovsk diyarının qubernatoru Demeşin: "Regionda 576 həkim çatışmır"
21-11-2024, 22:14
SHOT: Qasırğa nəticəsində dörd nəfər xəsarət alıb
21-11-2024, 20:49
Rusiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsi 65 yaşına çatmayanlara görə demobilizasiyadan imtinanı təsdiqləyib
21-11-2024, 19:46
Yuri Lukyançenko özünə köhnə butulkalardan ev tikib
21-11-2024, 15:33
“Yaşıl dünya naminə inklüzivlik” adlı tədbir keçirilib
21-11-2024, 12:46
Millət vəkili vətəndaşlarla növbəti dəfə görüş keçirib
20-11-2024, 23:16
Papa Fransisk gələcək dəfn mərasimini sadələşdirib
20-11-2024, 19:40
“Vətəndaş A” serialına görə İTV-yə - Rəsmi xəbərdarlıq
20-11-2024, 19:12
Putin Patriarx Kirili ad günü münasibətilə təbrik edib
20-11-2024, 12:24
Kamçatkadan baqajda 10 kq-dan çox kürü ixracı qadağan ediləcək
19-11-2024, 20:10
Yaroslavlda əcnəbi sözlərlə küçə lövhələrinin asılması qadağan edilib
19-11-2024, 16:16
İtkin düşən hicablı məktəbli qız tapılıb
19-11-2024, 13:59
Nazir deputatın qaldırdığı məsələyə cavab verdi
19-11-2024, 13:28
Sərhəddə Almaniya vətəndaşından 23 milyon rubl dəyərində markalı çantalar götürülüb
18-11-2024, 22:42
COP29 – “El bir olsa”- Yaşıl dünya naminə ağac əkmə aksiyası keçirildi
18-11-2024, 21:28
Iki dişli oğlan uşağı dünyaya gəlib
17-11-2024, 13:34
Türkiyədən Rusiyaya geyim idxalı demək olar ki, iki dəfə azalıb
16-11-2024, 12:51
Pravoslav universitetinin rektoru məktəbə kilsə slavyan dilinin daxil edilməsini zəruri hesab edir
15-11-2024, 19:19
Deputatla görüşə narkotik gətirib
15-11-2024, 19:14
İki məktəbli qız beş yaşlı uşağı xilas edib
15-11-2024, 17:46
Çuvaşiyada 129 uşaq plov və balıq şorbasından zəhərlənib
15-11-2024, 11:28
Rusiyanın ilk hərtərəfli İnsult Monitorinq Mərkəzi Başqırdıstanda açılıb
14-11-2024, 19:37
Beş Tümen sakini bu il lotereyada udmaq sayəsində milyonçu olub
14-11-2024, 16:36
Səməd Vəkilovun kitabının təqdimatı keçirilib
12-11-2024, 19:43
İlham Əliyev deyib ki, AK Azərbaycan qazının Avropaya nəqlini xahiş edib
12-11-2024, 18:59
Əməkdar müəllimi TƏBRİK EDİRİK!
11-11-2024, 17:00
12 bankı qarət etdiyinə görə 8 ilə yaxın həbs cəzası alıb