Bütün xəbərlər
“Araz-Türk Cümhuriyyətinin yaranmasının tarixi əhəmiyyəti” mövzusunda açıq dərs keçirilib
Tarix: 19-11-2022 00:59 | Bölmə: Siyasət
     
     Cəmşid Naxçıvanski Muzeyinin ekspozisiya zalında Naxçıvan

Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin təşkilatçılığı və Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun müvafiq ixtisas üzrə bir qrup tələbəsinin iştirakı ilə “Araz-Türk Cümhuriyyətinin yaranmasının tarixi əhəmiyyəti” mövzusunda açıq dərs keçirilmişdir. Diqqətə çatdırılmışdır ki, bu respublika 1918-1919-cu illərdə hal-hazırda muzeyin yerləşdiyi binada fəliyyət göstərmişdir.
       Dərsi giriş sözü ilə Mərkəzin elmi katibi Nihad Tarverdiyev açaraqAzərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi, qədim mədəniyyətlərin mərkəzində dayanan Naxçıvan Muxtar Respublikasının çətin, mürəkkəb və eyni zamanda şərəfli  inkişaf və tərəqqi yolu keçməsindən bəhs etmişdir. Diqqətə çatdırılmışdır ki, zəngin dövlətçilik ənənələrinə malik olan Naxçıvan milli istiqlaliyyət tariximizdə xüsusi yer tutur. XX əsrin əvvəllərində Naxçıvan ağır tarixi-siyasi şəraitdə erməni təcavüzü və soyqırım siyasəti ilə üz-üzə qalmışdı. Çox mürəkkəb ictimai-siyasi şəraitdə Naxçıvan əhalisinin təşəbbüsü ilə1918-ci ilin noyabr ayındaAraz-Türk Respublikasının yaradılması Naxçıvanın muxtariyyət statusuna atılmış tarixi adım idi. Bu respublikanın yaradılması erməni iddialarını dəf etməyə, bir tərəfdən isə həm din, həm dil cəhətdən Azərbaycanla birləşməyə cəhd göstərirdi. Araz-Türk Respublikasında bir sıra dövlət və idarəçilik orqanları yaradılmış, hökümətin tərkibi sədrdən və 6 nazirdən ibarət olmuşdur. Hökumətin sədri Əmir bəy Nərimanbəyov idi. Araz-Türk Respublikasının hüdudları Naxçıvan, Şərur-Dərələyəz qəzalarını, Ordubad mahalını, habelə Sərdarabad, Uluxanlı, Vedibasar, Qəmərli, Mehri və s. əraziləri əhatə edirdi. Araz-Türk Respublikası silahlı qüvvələrinin köməyi ilə Ermənistan daşnak hökumətinin Naxçıvanı özünə birləşdirmək istəklərinin qarşısı alınmışdır. Naxçıvanın erməni daşnaklarının əlinə keçməməsi və onun müdafiəsində Cəfərqulu xan, Rəhim xan,  Kamran xan, Kəlbalı xan Naxçıvanskilər, Cabbarağa Vəzirov və digər görkəmli yerli ziyalılar çox böyük xidmətlər göstərmişlər. Araz-Türk Respublikası qısa müddətdə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq bölgənin taleyində mühüm rol oynamış və respublikanın mövcudluğu dövründə əldə olunmuş nailiyyətlər təkcə o dövr üçün yox, bütövlükdə bölgənin gələcəyi üçün böyük əhəmiyyətə malik olmuşdur.Araz-Türk Cümhuriyyətinin Naxçıvan bölgəsindəki qısamüddətli siyasi-dövlət qurumunun fəaliyyətinin nəticələri və tarixi əhəmiyyətinə gəldikdə isə qeyd etmək olarki, Şimali Azərbaycan üçün çox gərgin bir dövrdə bölgənin ermənilərin əlinə keçməsinə imkan verməməklə onun toxunulmazlığını və bununla da Azərbaycan Xalq Cümhuriy­yətinin ərazi bütövlüyünü təmin etdi.
        Qeyd olunmuşdur ki, Araz-Türk Cümhuriyyətinin müstəqillik tariximizdəki müstəsna xidmətlərini və siyasi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, fəaliyyətinin elmi əsaslarla tədqiq edilməsi və öyrənilməsi məqsədilə Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri cənab Vasif Talıbov 24 sentyabr 2019-cu il tarixdə Araz-Türk Cümhuriyyətinin fəaliyyətinin tədqiq edilməsi haqqında Sərəncam imzalamışdır.
      Araz-Türk Cümhuriyyətinin yaranması zərurətindən bəhs edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri demişdir: “Böyük dövlətlərin təsiri ilə qədim Azərbay­can torpaqları olan Zəngəzurun və İrəvanın Ermənistana veril­məsindən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının indiki ərazi­si təcrid olunmuş vəziyyətə düşmüş, Azərbaycanın əsas ərazisi ilə əlaqə kəsilmişdir. Belə bir vəziyyətdə - 1918-ci ilin noyabrın­da Naxçıvanda yaradılmış Araz-Türk Cümhuriyyəti Naxçıvanın Ermənistan daşnak hökuməti tərəfindən ilhaq edilməsinin qar­şısını aldı və tarixi Azərbaycan torpaqlarını qoruyub saxladı”.
      Sonda muzeyin bələdçisi Əfsanə Camalova tədbir iştirakçılarına muzey ekpozisiyası haqqında  məlumat vermişdir.
Sabaha-inamla.az
    










Baxış sayı: 161


Bölməyə aid digər xəbərlər