Bütün xəbərlər
Böyrək və digər xəstəliklərdə istifadə olunan meyvə-tərəvəz bitkiləri
Tarix: 10-01-2022 21:34 | Bölmə: Sosial


Böyrəklər cüt üzvlər olub, orta hesabla uzunluğu 10-12 sm, eni 6 sm, qalınlığı 3-4 sm, çəkisi isə120 qramdır. Böyrəyin mikroskopik quruluşu böyrək borucuqlarından və böyrək cisimciklərindən ibarətdir. Böyrəklər 2 qatdan - xariciqabıq,daxili isə beyin qatından ibarətdir. Xarici qatda böyrək cisimciklərində qədəhəbənzər kapsullar yerləşir. Kapsulların divarı 2 qat epitel hüceyrələrindən ibarətdir. Bu qatlar arasında dar bir sahə vardır ki, buradan da qıvrım sidik borucuğu başlayır. Sidik borucuğu bir neçə dəfə qıvrılıb ilgək əmələ gətirir. Başqa sözlə birincili və ikincili sidik borucuğu adlanır. Xırda piramidaların içərisindən keçən toplayıcı borucuqların birinə açılır. Sutka ərzində böyəklərdən 1500 litr miqdarında qan keçir. Bunun nəticəsində təxminən 1,5 litr sidik əmələ gəlir. Orqanizimin başqa üzvləri ilə müqayisədə böyrəklər qanla daha zəngin təchiz olunur. İnsanın boyrəklərindən 1 dəqiqədə 1-1,2 litr qan keçir, belə ki, böyrəklərin qanla zəngin təchiz olunması və böyrək qan-damar kaplyarlarnın xüsusi quruluşda olması, sidik ifrazat sistemi üzvlərinin normal funksiyalanması baxımından orqanizim üçün müstəsna əhəmiyyət daşıyır. Böyrəklərin funksiyalarından biri də qanda olan zəhərli maddələrin - kreatin, indekan, kreatinin və digər azotlu maddələrin orqanizmdən kənar edilməsidir. Uzun müddət böyrəyin ləyən, kasa, sidik axarı yolunda daşların olması uzunmüddətli iltihabın (pielonefrit, sistit) olması sonda böyrək çatmamazlığının əmələ gəlməsinə səbəb olur. Şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etmək, alkoqollu içkilərdən imtina etmək, normal qidalanmaq, yeməklərə çoxlu kəskin ədviyyatlar qatmamaq, antibiotiklərdən bütün hallarda həkim məsləhəti olmadan istifadə etməmək və yolxucu xəstəliklərdən qorunmaqla böyrək çatışmamazlığının qarşısını almaq mümkündür. Böyrəyin normal, sağlam olması üçün birbaşa böyrəyə müsbət təsir edən meyvə və tərəvəzlərdən istifadə etmək lazımdır. Bunlar böyrəklərdən başqa bir çox orqanların xəstəliklərinə də müsbət təsir edir. Bunlar aşağıdakılardan ibarətdir:
Kələm: Azərbaycanda kələmdən və onun suyundan çox istifadə olunur. Baş kələm böyrəklər üçün çox faydalıdır. Bəs bundan başqa  hansı orqanlar üçün faydalıdır?
1. Kələm orqanizmi xərçəng xəstəliyinə səbəb olan hüceyrələrdən qoruyur.
2. C vitamini ilə zəngin olduğuna görə  immunitet sisteminin güclənməsinə kömək edir.
3. Orqanizmi infeksion xəstəliklərdən qoruyur.
4. Tərkibindəki maddələr gözün zəifləməsinin qarşısını alır.
5. Zehni gücləndirir, zehni xəstəliklərin yaranmasına əngəl olur.
6. Çəki atmağı asanlaşdırır. Kələmdən faydalanmaqla arıqlamaq mümkündür.
7. Qəbizliyi aradan qaldırır.
8. Tərkibindəki turşular qan dövranını yaxşılaşdırır.
9. Sümükləri gücləndirir. Kalsium, maqnezium kimi mineralların qaynağıdır. Bu 3 önəmli mineral sümük əriməsi, sümüklərin zəifləməsinin qarşısını alır.
10. Yüksək təzyiqdən qoruyur. Kələmin tərkibindəki maddələr infarkt və insult riskini artıran təzyiqdən qoruyur. Damarları açır və qan axınını asanlaşdırır.
11. Körpə uşaqlı anaların südünü artırır.
12. Həzm sistemini asanlaşdırır, mədəyə müsbət təsir göstərir.
13. B1, B2, B6vitaminiiləzəngindir.
14. Tərkibindəfolturşusuvardır.
15. Tərkibində omeqa-3 olur.
17. A vitaminiiləzəngindir.
18. Tərkibindəkidəmir, dəmirçatışmazlığındanəziyyətçəkənlərəmüsbəttəsirgöstərir.
19. Tərkibindəaminturşusuvardır.
20.Böyrəkxəstəliklərinin (pielit, sistit, pielonefritnefrolitiaz) müalicəsindəistifadəedilir.
Qırmızı bibər:Yaşıl bibərdən daha şirin və yetkin olan qırmızı bibər yalnız yeməkləri dadlandırmaz, eyni zamanda bədəniniz üçün möhtəşəm faydalar da təmin edər. Araşdırmalara görə, qırmızı bibər yaşıldan daha çox faydalıdır və tərkibində çoxlu qida maddəsi vardır. Harvard tibb məktəbindən olan amerikalı alimlər sübut etdilər ki, acı Çili istiotunun tərkibinə bir çox ağrıkəsici maddələr daxildir. Qırmızı bibərin sağlamlığınıza faydaları: Qırmızı bibər xərçənglə mübarizədə ən böyük köməkçilərinizdən biridir. İçərisində olan likopen xərçəngə qarşı olduqca təsirlidir.Qırmızı bibər antioksidantlar baxımından olduqca zəngindir və ürək narahatlığı riskini azaldır.Asanlıqla kilo verməyi təmin edir. Bu tərəvəzlər bədən istiliyini artırır və oksigen ehtiyacı yaradır. Buna görə də arıqlamaq daha asan olur. Qırmızı bibərin içərisində olan A vitamini gözlərə, dəriyə və immun sistemə müsbət təsir edir.B qrup vitaminlər beynin inkişafı üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Bədənin maddələr mübadiləsinə təsir edir və zülalın enerjiyə çevrilməsinə köməkçi olur. Tərkibindəki E vitamini sayəsində xərçəng potensialını azaldır və qocalmanı ləngidir. Qırmızı bibərdə C vitamini və kalium bol miqdarda vardır. C vitamini immun sistemi gücləndirir, kalium isə ürək əzələsinə müsbət təsir edir. Başqa sözlə qırmızı bibər ürək və böyrək xəstəliklərinin qarşısını alır və onların sağalmasına çox kömək edir.
Gül kələm: Təəssüf ki, bu faydalı tərəvəz bizdə geniş istifadə olunmur. Adi baş kələmlə müqayisədə gül kələmi orqanizm tərəfindən daha asan mənimsənilir və köp və digər pozulmalara səbəb olmur.Gül kələmin tərkibində çoxlu miqdarda C vitamini olur. Alimlərin araşdırmalarına görə, C vitaminin miqdarı gül kələmində limonla müqayisədə daha çoxdur. Bu səbəbdən gül kələmi insanın immun sisteminə çox müsbət təsir edir, orqanizmin müxtəlif infeksiyalara davamlılığını artırır, orqanizmdə gedən qocalma proseslərini ləngidir. Bundan əlavə gül kələmin tərkibində B qrupu, A, E, D, K, U kimi çox lazımlı vitaminlər və dəmir, kalsium, kalium, sink, fosfor, mis kimi mikroelementlər vardır. Belə zəngin tərkibinə görə dietoloqlar gül kələmini “tərəvəzlərin çempionu” adlandırırlar. Gül kələmi mədə-bağırsaq sistemində müxtəlif pozulmalar olan insanlar üçün olduqca faydalıdır. Belə ki, qastroenteroloqlar bu faydalı tərəvəzi qastritdən əziyyət çəkən insanlara qəbul etmək tövsiyə edirlər. Gül kələmi qəbizliklə də mübarizə etməyə kömək edir, ödünifrazını artırır və böyrək xəstəliklərində diurezi asanlaşdırır və həzm proseslərini stimullaşdırır. Gül kələminin tərkibində nadir U vitamini vardır ki, bu vitamin mədə və 12 barmaq bağırsağı selikli hissəsinin bərpasına, xora və eroziyaların sağalmasına kömək edir. Məhz bu səbəbdən xora xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlara bu tərəvəzi yemək və onun şirəsini içmək tövsiyə edirlər. Gül kələmi şirəsi böyrək xəstəliklərinin sağalmasına, xoranın sağalması üçün uzun müddət qalmasına kömək edən heliobakteriyaların zəifəməsinə və məhv edilməsinə səbəb olur, sağalma prosesini çox effektli şəkildə tezləşdirir. Bundan əlavə U vitamini immun sisteminə zərərli birləşmələrin tapılmasında və zərərsizləşdirməsinə kömək edir. Həzm sisteminin selikli qişalarını qıcıqlandırmır və bu səbəbdən 1 yaşına qədər olan körpə uşaqların ilk əlavə qidalanmasında müxtəlif suplar və pürelərin hazırlanmasında geniş istifadə olunur.

Dendrologiya İnstitutunun “Efiryağlı bitkilər”
laboratoriyasının aparıcı elmi işçisi:b.ü.f.d., dos. R.Ə.Ələkbərov

“Ağac - kolların introduksiyası və iqlimləşdirilməsi”
lаbоrаtоriyаsının əməkdaşı:V.R.Əhmədova



Baxış sayı: 988


Bölməyə aid digər xəbərlər
24-11-2024, 22:26 Bu da xatirə - Fotosu