11:21 / 17-05-2025
Corablarında 40 min dollarla tutulmuşdu - Azadlığa buraxıldı
11:16 / 17-05-2025
“Bununla heç bir alim ailə dolandıra bilməz” - Maaşını açıqladı
10:16 / 17-05-2025
"Reuters": ABŞ Türkiyə danışıqlarından sonra Rusiyaya qarşı sanksiyaları sərtləşdirməyə çağırıb
10:10 / 17-05-2025
İstintaq Komitəsi iki yeniyetmənin elektrik cərəyanı vurması nəticəsində ölməsi ilə bağlı iş açıb
10:05 / 17-05-2025
Şeremetyevoda SVO döyüşçülərindən pul oğurlanması işi üzrə yeni müttəhimlər peyda ola bilər
10:02 / 17-05-2025
Moskvaya uçan təyyarə Novosibirskdə məcburi eniş edib
20:31 / 16-05-2025
Məhkəmə rüşvət almaqda şübhəli bilinən şəhər yol polisinin keçmiş rəisini həbs edib
20:28 / 16-05-2025
Ukrayna Timoşçuka qarşı Rusiya Silahlı Qüvvələrini maliyyələşdirməyə görə cinayət işi açıb
20:22 / 16-05-2025
Rumıniyada NATO-nun yük maşını aşıb, iki fransız əsgəri yaralanıb
20:16 / 16-05-2025
BCM-nin Baş Prokuroru təcavüz iddialarına görə işdən çıxarılıb
20:12 / 16-05-2025
Zavodda baş verən partlayışdan sonra dağıntılar altından kişi meyiti tapılıb
20:05 / 16-05-2025
Rusiya Federasiyası Nəqliyyat Nazirliyinin departamentinin direktor müavini həbs edilib
20:01 / 16-05-2025
Kosinyak-Kamış: "Qərb Rusiya ilə Ukrayna arasında münasibətlərin yaxşılaşacağından qorxur"
19:58 / 16-05-2025
Strijenova: "Motosiklet qəzasında dünyasını dəyişən aktrisa Zemlyanikina tələbələrin yanına tələsirdi"
19:53 / 16-05-2025
Zəhərlənmiş məktəblilərdə norovirus aşkar edilib
19:40 / 16-05-2025
"Arzu" mərasim evi-VİDEO+FOTOLAR
17:27 / 16-05-2025
Stavropol Duması heyvanların lisenziyasız kortəbii saxlanmasını qadağan etməyi təklif edib
17:23 / 16-05-2025
Dmitriyev: "İstanbulda Moskva-Kiyev danışıqlarında ABŞ əsas rol oynayıb"
17:21 / 16-05-2025
Umerov İstanbul danışıqlarından əvvəl köhnə atəşkəs şərtini irəli sürüb
17:17 / 16-05-2025
Ərdoğan: "Ukrayna və Rusiya İstanbul danışıqlarında həll yollarını razılaşdırmağa məcbur edilməməlidir"
17:13 / 16-05-2025
"La Stampa": Vatikan Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlar üçün öz platformasını təklif etdi
08:54 / 16-05-2025
Malayziyanın baş naziri İbrahim Putinlə görüşündə zarafatdan sonra arvadının reaksiyasından qorxub
08:48 / 16-05-2025
Onunla birgə yaşadığını sərxoş edib və bıçaqlayaraq öldürüb
08:32 / 16-05-2025
Sibirli qadın “Əbədi məşəl”də siqaret çəkdiyinə görə mühakimə olunacaq
08:23 / 16-05-2025
Dil imtahanından keçə bilməyən miqrantların uşaqlarının evə göndərilməsini təklif edib
08:16 / 16-05-2025
FT: Ukrayna silah alışından yüz milyonlarla dollar itirdi
23:40 / 15-05-2025
Zelenski İstanbulda keçiriləcək danışıqlar üçün Ukrayna nümayəndə heyətinin tərkibini rəsmən təsdiqləyib
23:36 / 15-05-2025
Türkiyə dördtərəfli danışıqlarla bağlı hələ qərarın olmadığını bildirib
22:44 / 15-05-2025
Fridrix Merz: "Yeni sanksiyalar Rusiyanın dondurulmuş aktivlərinə təsir göstərə bilər"
22:40 / 15-05-2025
Zəhərlənənlərin sayı 44-ə çatıb
22:37 / 15-05-2025
Mahaçqala hava limanında iğtişaşların 5 iştirakçısı 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
22:31 / 15-05-2025
Jurnalist Popov: "Rusiya nümayəndə heyətinin korteji Dolmabaxça sarayının yaxınlığında görünüb"
22:28 / 15-05-2025
Fidanın Rusiya nümayəndə heyəti ilə görüşü İstanbulda başlayıb
22:25 / 15-05-2025
Tramp mayın 16-da hara uçacağını dəqiq bilmir
22:21 / 15-05-2025
Rusiya nümayəndə heyəti İstanbulda danışıqların başlaması üçün təxminən 14 saatdır gözləyir
22:14 / 15-05-2025
Rubio: "Putin-Tramp mümkün görüşünün tarixi hələ müəyyən edilməyib"
“Ərəb baharı” nəyə görə demokratik dəyişikliklərə yol aça bilmədi? - TƏHLİL
Tarix: 19-06-2019 10:35 | Bölmə: Siyasət
Şimali Afrika və Yaxın Şərq(ŞAYŞ) regionunda demokratiya perspektivləri varmı? Yoxsa region avtoritarizm və müharibələr burulğanında yaşamağa məhkumdur?
Ərəb dünyası və ya ayrıca götürülmüş hər hansı bir ərəb ölkəsi mükəmməl demokratiyaya doğru ciddi addım ata bilərmi? Bu sual illərdir ki, tədqiqatçıları, siyasətçiləri və sıravi adamları düşündürməkdədir. İndiyədək görünən tərəf odur ki, heç bir ərəb ölkəsi demokratiyaya doğru addım ata bilməmişdir, halbuki hökumət dəyişiklikləri, monarxiyaların devrilməsi və kütləvi üsyanlar region üçün nadir sayıla biləcək hadisələr deyil.
Florensiyadakı Avropa Universiteti İnstitutunun (European University İnstitute) professoru Filip Şmitter və Qahirədəki Amerika Universitetinin professoru Nədin Sika “ŞAYŞ regionunda demokratikləşmə” adlı yazıda 1970-ci illərin ortalarından başlayaraq ərəb dünyası və digər ölkələr arasında demokratik transformasiya fərqləri və bənzərliklərini tədqiq etmişlər. (Araşdırmalara əsasən dünyada, ötən əsrdə demokratikləşmənin üç dalğası bir sıra ölkələri əhatə etmiş və yaşam tərzini əsaslı dəyişmişdir. İlk dalğa, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1945-46-cı illəri əhatə edir ki, bu dövr faşizmin çökməsi və yeni sistemin yaranması ilə əlamətdardır. 1970-ci illərdə başlayan, İkinci dalğada Yaxın Şərqdəki milli azadlıq hərəkatları son müstəmləkələri çökdürdü və daha sonra bu dalğa Latın Amerikasınadək uzandı. Demokratiyanın üçüncü dalğası isə 1990-cı illərin əvvəllərində Berlin divarının və Sovet İttifaqının dağılması və yeni müstəqil ölkələrin yaranması ilə nəticələnmişdir). Qeyd olunan qlobal dəyişikliklər fonunda ŞAYŞ regionunda gedən prosesləri izləyən müəlliflər fərqlərin bənzərliklərdən daha çox olması qənaətinə gəlmişlər.
2010-2011-ci illər Tunis, Misir, Liviya, Yəmən və Suriyada kütləvi etirazlar yaşandı, ərəb dünyasında böyük transformasiya prosesləri baş verdi. Amma, bu transformasiya demokratiyaya deyil, xaosa, anarxiyaya və qeyri-müəyyənliyə yol açdı. Şmitter və Sika öz tədqiqatlarında nəinki demokratik, hətta liberal dəyişikliklərin baş verə bilməməsinin əsas səbəblərini göstərmişlər.
Birinci səbəb
Müəlliflərə görə demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin əsas səbəbi müxalifətin zəifliyidir. Avtoritar rejimlərin seçkiləri daimi manipulyasiya etdiyi, vətəndaş cəmiyyətinin zəif olduğu ərəb ölkələrində müxalifətin əsas rolu hakimiyyətlə sövdələşərək, yeni mümkün fiqurların və ideyaların meydana çıxa bilməsinin qarşısını almaq və hakim elitanın uzun müddət rəhbərlikdə qalmasını təmin etməkdir. Belə mövqe illərlə davam edir və nəticədə müxalifət passiv, fəaliyyətsiz müşahidəçiyə çevrilir. Ərəb ölkələrində müxalifətin digər problemi ədalətli siyasi rəqabət mühitinin olmamasıdır. Praktiki olaraq “ərəb baharı” hadisələri zamanı insanlar kütləvi aksiyalarda müxalifəti dəstəkləmir, daha yaxşı və daha layiqli həyat şəraiti tələb edirdilər. Adətən belə aksiyalardan sonra siyasi rəqabət təcrübəsi olmayan müxalifətin hakimiyyəti ələ keçirməsi ağır nəticələrlə sonuclanır. Hakimiyyətə gəlmiş müxalifət yeni siyasi düşüncə tərzi ilə deyil, dövlət əmlakı və vəsaitinin yeni simalar tərəfindən daha da çox talanması ilə yadda qalır. Digər çətinlik “demokratiya” məfhumuna ehtiyatlı yanaşma ilə bağlıdır. Böyük əksəriyyətlə ərəb düşüncə tərzində demokratiya Qərblə, Qərb isə müstəmləkəçi siyasətlə assosiasiya olunur.
Bunun nəticəsidir ki, “ərəb baharı” Suriya, Liviya və Yəməndə olduğu kimi dövlətin iflasına, ya da Tunis və Misirdəki kimi keçid dövrü yaşayan hibrid rejimlərin hakimiyyətə gəlməsinə yol açdı.
İkinci səbəb
ŞAYŞ regionunda demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin digər səbəbi RED(Real Existing Democracies), yəni RMD (Real Mövcud Demokratiyalar) adlanan ölkərdədir. RMD ölkələri ərəb dünyasını həqiqətən azad və demokratik görmək istəyirmi? RMD və ŞAYŞ arasındakı münasibətlər azadlıq və demokratiya deyil, daha çox Qərbin mənafeyinə xidmət edən qarşılıqlı iqtisadi maraqlar üzərində qurulub. Ona görə də Qərb dünyası demokratiyadan daha çox, onun iqtisadi maraqlarını təmin edə biləcək sabitliyin tərəfindədirlər. Ərəb millətinin mövcud milli-siyasi savad səviyyəsinin olduğu kimi qalması da Qərbin marağındadır, əks halda, savadlı və siyasi yetkin cəmiyyət fərqli iddialı tələblərlə çıxış edə bilər.
Dünya şəxsi qızıl ehtiyatlarının 60%-dən çoxu zəngin neft istehsalçılarının əlində cəmlənmişdir. RMD-ın əsas məqsədi regionda qarşıdurma və münaqişə ocaqları yaratmaq, sonra istehsal etdikləri silahları münaqişə tərəflərinə satmaq, daha sonra “ədalətli” vasitəçi qismində həmin regiona daxil olmaq və istənilən yollarla qızıl ehtiyatlarının regiondan çıxarılmasına nail olmaqdır. Ərəb dünyasında baş verən daxili və xarici toqquşmaların əsasında müxtəlif səbəblər ola bilər, lakin bu çəkişmələrin hər birinin arxasında RMD ölkələrinin maraqlarının olması danılmaz faktdır. Ərəblərin hətta belə bir atalar sözü də vardır ki, “dənizdə iki köpək balığı savaşırsa, əmin ola bilərsiniz ki, yaxınlıqda ingilis gəmisi lövbər salmışdır”. Regionda Qərb dövlətlərini ən çox düşündürən neft faktorudur, nefti əldə etmək üçün isə ən asan və ən sadə yol əhalini Qərbin şərtləri ilə razılaşan rəhbərin nəzarəti altında saxlamaqdır. Bundan əlavə RMD-lar rejim dəyişikliyi ehtiyacı yarandığı zaman özlərinə sərf edən loyal namizədin hakimiyyətə gəlməsini dəstəkləyir ki, bu da demokratik transformasiya prosesini ləngidir.
Üçüncü səbəb
Ərəb dünyasında demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin daha bir səbəbi regionun coğrafi ərazisi və burada baş verən daxili və regional münaqişələrdir. Ərəb ölkələrində demokratik dəyişiklikləri araşdıran İbrahim Elbadavi və Samir Makdisi göstərirlər ki, dünyanın digər yerlərində vətəndaş müharibələri və xaricdən müdaxilə demokratik proseslərin güclənməsinə təkan versə də, ərəb dünyasında bunun əksi müşahidə olunmaqdadır. Qonşu ölkələrdə də demokratiya təcrübəsinin olmaması regional və beynəlxalq münaqişələri yumşaq müstəviyə keçirməyə imkan vermir, əksinə, həmin münaqişələrin şiddətini artırır. 1990-cı illərdə Qərb yarımkürəsində baş verən hadisələr kommunist blokuna daxil olan ölkələrin demokratik transformasiyası ilə yekunlaşdı. Avropa strukturlarına inteqrasiya olunmaq perspektivi də bu ölkələrdə sürətli demokratikləşmə prosesinə rəvac verən mühüm amillərdən idi. ŞAYŞ regionunda belə bir perspektiv yoxdur. Bundan əlavə regionda demokratik model rolunu oynayacaq ölkə də mövcud deyil.
Bu səbəblərdən ərəblər rejim dəyişiklərinə baxmayaraq, daha azad, daha sərbəst, daha demokratik və daha zəngin ola bilmirlər. Son zamanlar ərəblərin RMD ölkələrinə böyük köçü müşahidə olunur. İnsanlar Avropa və Amerikaya demokratik azadlıqlar ümidilə köçürlər və bu o deməkdir ki, demokratiya ərəb xalqına yad məfhum deyil.
Uzun illər Türkiyə, tam demokratiya hesab olunmasa da, regionda uğurla inkişaf edən dünyəvi dövlət kimi qəbul edilir. Türkiyənin sonrakı demokratik inkişafı bəzi ərəb ölkələrini də prosesə cəlb edə bilər. Qüdsün İsrail dövlətinin paytaxtı kimi tanınması, Rusiyadan silah alınacağı təqdirdə Ərdoğan hökuməti qarşısına qoyulan şərtlər, iyun ayında İstanbulda gözlənilən təkrar seçkilər Türkiyəni çətin seçim qarşısında qoymuşdur. ABŞ-la qarşıdurma yaxşı perspektiv vəd etmir. Hadisələrin bu cür inkişafı anti-Amerika ritorikasının radikallaşmasına gətirib çıxara bilər. Belə olan halda, ABŞ bunu anti-demokratik siyasət kimi dəyərləndirəcək və Türkiyəyə qarşı təzyiq vasitələrini artıracaqdır, ki, bu da ümumən regionda demokratik inkişaf prosesinin qarşısının alınması deməkdir.
Tahir Kərimov
Diplomat, Harvard Universitetinin məzunu,
Mərhum Prezident Heydər Əliyevin şəxsi tərcüməçisi
Modern.az
Baxış sayı: 655
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-06-2019 10:35 | Bölmə: Siyasət
Şimali Afrika və Yaxın Şərq(ŞAYŞ) regionunda demokratiya perspektivləri varmı? Yoxsa region avtoritarizm və müharibələr burulğanında yaşamağa məhkumdur?
Ərəb dünyası və ya ayrıca götürülmüş hər hansı bir ərəb ölkəsi mükəmməl demokratiyaya doğru ciddi addım ata bilərmi? Bu sual illərdir ki, tədqiqatçıları, siyasətçiləri və sıravi adamları düşündürməkdədir. İndiyədək görünən tərəf odur ki, heç bir ərəb ölkəsi demokratiyaya doğru addım ata bilməmişdir, halbuki hökumət dəyişiklikləri, monarxiyaların devrilməsi və kütləvi üsyanlar region üçün nadir sayıla biləcək hadisələr deyil.
Florensiyadakı Avropa Universiteti İnstitutunun (European University İnstitute) professoru Filip Şmitter və Qahirədəki Amerika Universitetinin professoru Nədin Sika “ŞAYŞ regionunda demokratikləşmə” adlı yazıda 1970-ci illərin ortalarından başlayaraq ərəb dünyası və digər ölkələr arasında demokratik transformasiya fərqləri və bənzərliklərini tədqiq etmişlər. (Araşdırmalara əsasən dünyada, ötən əsrdə demokratikləşmənin üç dalğası bir sıra ölkələri əhatə etmiş və yaşam tərzini əsaslı dəyişmişdir. İlk dalğa, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1945-46-cı illəri əhatə edir ki, bu dövr faşizmin çökməsi və yeni sistemin yaranması ilə əlamətdardır. 1970-ci illərdə başlayan, İkinci dalğada Yaxın Şərqdəki milli azadlıq hərəkatları son müstəmləkələri çökdürdü və daha sonra bu dalğa Latın Amerikasınadək uzandı. Demokratiyanın üçüncü dalğası isə 1990-cı illərin əvvəllərində Berlin divarının və Sovet İttifaqının dağılması və yeni müstəqil ölkələrin yaranması ilə nəticələnmişdir). Qeyd olunan qlobal dəyişikliklər fonunda ŞAYŞ regionunda gedən prosesləri izləyən müəlliflər fərqlərin bənzərliklərdən daha çox olması qənaətinə gəlmişlər.
2010-2011-ci illər Tunis, Misir, Liviya, Yəmən və Suriyada kütləvi etirazlar yaşandı, ərəb dünyasında böyük transformasiya prosesləri baş verdi. Amma, bu transformasiya demokratiyaya deyil, xaosa, anarxiyaya və qeyri-müəyyənliyə yol açdı. Şmitter və Sika öz tədqiqatlarında nəinki demokratik, hətta liberal dəyişikliklərin baş verə bilməməsinin əsas səbəblərini göstərmişlər.
Birinci səbəb
Müəlliflərə görə demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin əsas səbəbi müxalifətin zəifliyidir. Avtoritar rejimlərin seçkiləri daimi manipulyasiya etdiyi, vətəndaş cəmiyyətinin zəif olduğu ərəb ölkələrində müxalifətin əsas rolu hakimiyyətlə sövdələşərək, yeni mümkün fiqurların və ideyaların meydana çıxa bilməsinin qarşısını almaq və hakim elitanın uzun müddət rəhbərlikdə qalmasını təmin etməkdir. Belə mövqe illərlə davam edir və nəticədə müxalifət passiv, fəaliyyətsiz müşahidəçiyə çevrilir. Ərəb ölkələrində müxalifətin digər problemi ədalətli siyasi rəqabət mühitinin olmamasıdır. Praktiki olaraq “ərəb baharı” hadisələri zamanı insanlar kütləvi aksiyalarda müxalifəti dəstəkləmir, daha yaxşı və daha layiqli həyat şəraiti tələb edirdilər. Adətən belə aksiyalardan sonra siyasi rəqabət təcrübəsi olmayan müxalifətin hakimiyyəti ələ keçirməsi ağır nəticələrlə sonuclanır. Hakimiyyətə gəlmiş müxalifət yeni siyasi düşüncə tərzi ilə deyil, dövlət əmlakı və vəsaitinin yeni simalar tərəfindən daha da çox talanması ilə yadda qalır. Digər çətinlik “demokratiya” məfhumuna ehtiyatlı yanaşma ilə bağlıdır. Böyük əksəriyyətlə ərəb düşüncə tərzində demokratiya Qərblə, Qərb isə müstəmləkəçi siyasətlə assosiasiya olunur.
Bunun nəticəsidir ki, “ərəb baharı” Suriya, Liviya və Yəməndə olduğu kimi dövlətin iflasına, ya da Tunis və Misirdəki kimi keçid dövrü yaşayan hibrid rejimlərin hakimiyyətə gəlməsinə yol açdı.
İkinci səbəb
ŞAYŞ regionunda demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin digər səbəbi RED(Real Existing Democracies), yəni RMD (Real Mövcud Demokratiyalar) adlanan ölkərdədir. RMD ölkələri ərəb dünyasını həqiqətən azad və demokratik görmək istəyirmi? RMD və ŞAYŞ arasındakı münasibətlər azadlıq və demokratiya deyil, daha çox Qərbin mənafeyinə xidmət edən qarşılıqlı iqtisadi maraqlar üzərində qurulub. Ona görə də Qərb dünyası demokratiyadan daha çox, onun iqtisadi maraqlarını təmin edə biləcək sabitliyin tərəfindədirlər. Ərəb millətinin mövcud milli-siyasi savad səviyyəsinin olduğu kimi qalması da Qərbin marağındadır, əks halda, savadlı və siyasi yetkin cəmiyyət fərqli iddialı tələblərlə çıxış edə bilər.
Dünya şəxsi qızıl ehtiyatlarının 60%-dən çoxu zəngin neft istehsalçılarının əlində cəmlənmişdir. RMD-ın əsas məqsədi regionda qarşıdurma və münaqişə ocaqları yaratmaq, sonra istehsal etdikləri silahları münaqişə tərəflərinə satmaq, daha sonra “ədalətli” vasitəçi qismində həmin regiona daxil olmaq və istənilən yollarla qızıl ehtiyatlarının regiondan çıxarılmasına nail olmaqdır. Ərəb dünyasında baş verən daxili və xarici toqquşmaların əsasında müxtəlif səbəblər ola bilər, lakin bu çəkişmələrin hər birinin arxasında RMD ölkələrinin maraqlarının olması danılmaz faktdır. Ərəblərin hətta belə bir atalar sözü də vardır ki, “dənizdə iki köpək balığı savaşırsa, əmin ola bilərsiniz ki, yaxınlıqda ingilis gəmisi lövbər salmışdır”. Regionda Qərb dövlətlərini ən çox düşündürən neft faktorudur, nefti əldə etmək üçün isə ən asan və ən sadə yol əhalini Qərbin şərtləri ilə razılaşan rəhbərin nəzarəti altında saxlamaqdır. Bundan əlavə RMD-lar rejim dəyişikliyi ehtiyacı yarandığı zaman özlərinə sərf edən loyal namizədin hakimiyyətə gəlməsini dəstəkləyir ki, bu da demokratik transformasiya prosesini ləngidir.
Üçüncü səbəb
Ərəb dünyasında demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin daha bir səbəbi regionun coğrafi ərazisi və burada baş verən daxili və regional münaqişələrdir. Ərəb ölkələrində demokratik dəyişiklikləri araşdıran İbrahim Elbadavi və Samir Makdisi göstərirlər ki, dünyanın digər yerlərində vətəndaş müharibələri və xaricdən müdaxilə demokratik proseslərin güclənməsinə təkan versə də, ərəb dünyasında bunun əksi müşahidə olunmaqdadır. Qonşu ölkələrdə də demokratiya təcrübəsinin olmaması regional və beynəlxalq münaqişələri yumşaq müstəviyə keçirməyə imkan vermir, əksinə, həmin münaqişələrin şiddətini artırır. 1990-cı illərdə Qərb yarımkürəsində baş verən hadisələr kommunist blokuna daxil olan ölkələrin demokratik transformasiyası ilə yekunlaşdı. Avropa strukturlarına inteqrasiya olunmaq perspektivi də bu ölkələrdə sürətli demokratikləşmə prosesinə rəvac verən mühüm amillərdən idi. ŞAYŞ regionunda belə bir perspektiv yoxdur. Bundan əlavə regionda demokratik model rolunu oynayacaq ölkə də mövcud deyil.
Bu səbəblərdən ərəblər rejim dəyişiklərinə baxmayaraq, daha azad, daha sərbəst, daha demokratik və daha zəngin ola bilmirlər. Son zamanlar ərəblərin RMD ölkələrinə böyük köçü müşahidə olunur. İnsanlar Avropa və Amerikaya demokratik azadlıqlar ümidilə köçürlər və bu o deməkdir ki, demokratiya ərəb xalqına yad məfhum deyil.
Uzun illər Türkiyə, tam demokratiya hesab olunmasa da, regionda uğurla inkişaf edən dünyəvi dövlət kimi qəbul edilir. Türkiyənin sonrakı demokratik inkişafı bəzi ərəb ölkələrini də prosesə cəlb edə bilər. Qüdsün İsrail dövlətinin paytaxtı kimi tanınması, Rusiyadan silah alınacağı təqdirdə Ərdoğan hökuməti qarşısına qoyulan şərtlər, iyun ayında İstanbulda gözlənilən təkrar seçkilər Türkiyəni çətin seçim qarşısında qoymuşdur. ABŞ-la qarşıdurma yaxşı perspektiv vəd etmir. Hadisələrin bu cür inkişafı anti-Amerika ritorikasının radikallaşmasına gətirib çıxara bilər. Belə olan halda, ABŞ bunu anti-demokratik siyasət kimi dəyərləndirəcək və Türkiyəyə qarşı təzyiq vasitələrini artıracaqdır, ki, bu da ümumən regionda demokratik inkişaf prosesinin qarşısının alınması deməkdir.
Tahir Kərimov
Diplomat, Harvard Universitetinin məzunu,
Mərhum Prezident Heydər Əliyevin şəxsi tərcüməçisi
Modern.az
Baxış sayı: 655
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 08:54
Malayziyanın baş naziri İbrahim Putinlə görüşündə zarafatdan sonra arvadının reaksiyasından qorxub
15-05-2025, 23:40
Zelenski İstanbulda keçiriləcək danışıqlar üçün Ukrayna nümayəndə heyətinin tərkibini rəsmən təsdiqləyib
15-05-2025, 23:36
Türkiyə dördtərəfli danışıqlarla bağlı hələ qərarın olmadığını bildirib
15-05-2025, 22:28
Fidanın Rusiya nümayəndə heyəti ilə görüşü İstanbulda başlayıb
15-05-2025, 22:21
Rusiya nümayəndə heyəti İstanbulda danışıqların başlaması üçün təxminən 14 saatdır gözləyir
15-05-2025, 09:29
FT: ABŞ əlverişsiz şərtlərlə atəşkəsi təmin edə bilmir
13-05-2025, 17:43
Vucic deyir ki, Aİ onun mayın 9-da Moskvaya səfərindən narazıdır
13-05-2025, 00:28
Vüqar Rəhimzadə: "Bu gün Kəngərlinin timsalında yeniləşən Azərbaycanı, bərpa olunan Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru görürük"
12-05-2025, 10:48
Azərbaycan-Vyetnam münasibətlərinin gələcək inkişaf perspektivləri-Zenfira Nurullayeva
11-05-2025, 17:56
Maduro deyir ki, o, Putinin Ukrayna ilə İstanbulda danışıqlar aparmaq ideyasını dəstəkləyir
10-05-2025, 23:46
WSJ: Von der Leyen Merz ilə "Nord Stream 2"yə qarşı yeni sanksiyaları müzakirə edib
10-05-2025, 22:19
Səfir Lubinski: "Diplomatik missiya Vyanada Qələbə Günü tədbirlərini ləyaqətlə keçirir"
9-05-2025, 20:42
Merz yaxın günlərdə Ukraynada atəşkəsə nail olacağına ümid edir
9-05-2025, 12:15
Gürcüstan parlamenti Qələbə günü ilə bağlı mübahisəni tarixin yenidən yazılması cəhdi adlandırıb
8-05-2025, 16:56
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-Vyetnam əlaqələrinin inkişafı üçün böyük potensial var"
7-05-2025, 19:21
Orban Ukraynaya yeni yardım planını qalmaqal adlandırıb
6-05-2025, 21:48
Litva Vuçiçə Rusiyaya uçmağı qadağan etdi
5-05-2025, 21:39
Orban Kiyev rejiminin başçısının təhdidləri səbəbindən Zelenski ilə münaqişəyə girib
4-05-2025, 15:51
Putin alman dilində layiqli insanlar üçün Avropaya mesaj verib
4-05-2025, 15:41
Müxalifət partiyasının lideri silahlı hücuma məruz qalıb
3-05-2025, 17:15
Zaxarova Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Londondakı parada dəvəti ilə: "Yazda kimin qarışdığını bildik
2-05-2025, 22:14
Yaş senzi mintinqinin iştirakçısı olan 8-12 yaşlı uşaqlar kim idi?
1-05-2025, 22:47
Polşa prezidentliyinə namizədin köməkçisi Biala Podlaska meriyasından Ukrayna bayrağını götürüb
1-05-2025, 21:16
Prezidentin Mətbuat Xidmətinin sektor müdiri işdən çıxarıldı
1-05-2025, 20:58
”Ər-Riyad 2025"ə hazırlıq davam edir-VİDEO
30-04-2025, 21:40
Milli Məclisə Kamran Əliyevlə bağlı təqdimat daxil oldu
30-04-2025, 14:42
Estoniya Ukraynaya “istəklilər koalisiyası”nın bir hissəsi kimi əsgərlər göndərməyə hazırdır
30-04-2025, 09:13
Zaxarova Zelenskinin hərəkətlərini canlı televiziyada terror hücumu planlaşdırması ilə müqayisə edib
29-04-2025, 17:10
İcra başçısının müavini işdən çıxarıldı - Foto
29-04-2025, 17:04
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-İran əlaqələri ölkələrimizin və bölgənin inkişafı baxımından böyük önəm kəsb edir"
28-04-2025, 21:30
Litva prezidenti rusları Rusiyaya səyahət etmək üçün yaşayış icazələrindən məhrum edən qanunu imzalayıb
28-04-2025, 21:25
Paşinyan: "Ermənistan Rusiya ilə münasibətləri kəsmək niyyətində deyil"
28-04-2025, 12:37
Miroşnik: "ABŞ Demokratlar tərəfindən Rusiyaya qarşı irəli sürülən ittihamların klişelərindən əl çəkdi"
26-04-2025, 08:13
Azərbaycan-Çin: münasibətlərdə birgəlik və yüksək inkişaf
26-04-2025, 08:06
Səudiyyə Ərəbistanının “Əş-Şarq əl-Avsət” qəzeti Azərbaycan Prezidentinin Çinə səfərindən yazıb
25-04-2025, 10:55
Müqəddəs vəzifə- Səyavuş Qasımov
24-04-2025, 16:35
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan-Çin münasibətlərinin hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlməsi mühüm siyasi hadisədir"
24-04-2025, 16:01
Deputat Afonin: "Ukraynada sülhlə Tramp ABŞ-ın gələcək liderinin təməlini qoyacaq"