16:30 / 09-09-2025
500 kq narkotik vasitə daşıyan “Qazel” saxlanılıb
16:27 / 09-09-2025
Nepalda etirazçılar Baş Prokurorluğun ofisinə və Katmandu Rayon Məhkəməsinə hücum ediblər
16:25 / 09-09-2025
Bessent bildirib ki, ABŞ Aİ-nin dəstəyi ilə Rusiyaya qarşı sərt tədbirlər görməyə hazırdır
16:22 / 09-09-2025
Lavrov Rusiyanın Ursula fon der Leyenin təyyarəsinə hücumu ilə bağlı xəbərləri cəfəngiyyat adlandırıb
16:14 / 09-09-2025
Tusk: "Polşa "Zapad-2025" təlimlərinə görə Belarusla sərhədini tamamilə bağlayacaq"
15:05 / 09-09-2025
Parisdə məscidlərin qarşısında donuz başları tapılıb
14:59 / 09-09-2025
Suriya Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Dəməşqdə Rusiya nümayəndə heyəti ilə görüşüb
14:57 / 09-09-2025
Festivalda insanların kütləvi zəhərlənməsi ilə bağlı xəbərləri təkzib edib
14:53 / 09-09-2025
Məhkəmə miqrantın qondarma nikahını pozub
12:26 / 09-09-2025
Soçi meri: "İHA hücumunda zədələnmiş pilot abidəsi bərpa olunacaq"
12:24 / 09-09-2025
"Spartak"ı Qana millisinin və "Fənərbağça"nın müdafiəçisi Ciku gücləndirib
12:21 / 09-09-2025
"An-2" təyyarəsinin qəzaya uğramasından sonra araşdırmalara başlanılıb
12:18 / 09-09-2025
Volodin: "Makron nəhayət vətəndaşların etibarını itirdi və Fransanı böhrana saldı"
12:15 / 09-09-2025
Ticarət mərkəzinin şüşələrini yuyan iki işçi 4-cü mərtəbədən yıxılıb
12:11 / 09-09-2025
RS: Tramp Ukraynadakı münaqişənin həlli üçün səylərini ikiqat artırmalıdır
12:08 / 09-09-2025
Taxta xaça od vurduğuna görə saxlanılıb
12:05 / 09-09-2025
Naməlum şəxslər “Əbədi məşəl”də yumurta bişiriblər
12:02 / 09-09-2025
Azarov “istəklilər koalisiyasının” Ukraynaya qoşun yeritmək vədini qeyri-ciddi hesab edir
12:00 / 09-09-2025
IDF: Qəzza sakinləri şəhərin bütün bölgələrindən təxliyə edilməlidir
11:50 / 09-09-2025
Daha bir boksçumuz dünya çempionatının 1/4 finalında
11:47 / 09-09-2025
“İlham Əliyevin Vaşinqton səfəri tarixi əhəmiyyətə malikdir”
19:44 / 08-09-2025
Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki Yevgeni Fedosov 96 yaşında vəfat edib
19:36 / 08-09-2025
Polis əməkdaşlarını vuran şəxs saxlanılıb
19:29 / 08-09-2025
Yüngül təyyarə təcili eniş edib
19:21 / 08-09-2025
Ukrayna XİN-in keçmiş rəhbəri Kulebanın mətbuat xidməti onun ölkədən qaçmasını inkar edib
19:18 / 08-09-2025
Girov götürülməsi barədə yalan məlumat yaydığına görə 3 il şərti cəza alıb
17:20 / 08-09-2025
Hava limanının terminalının direktoru külli miqdarda rüşvət almaqda ittiham olunub
17:17 / 08-09-2025
Le Pen işi üzrə apellyasiya dinləmələrinin yanvarın 13-də başlaması planlaşdırılır
17:09 / 08-09-2025
Sosioloq gənclərin yaşının 60-a çatdırılmasını istisna etmir
17:04 / 08-09-2025
Tişkovets: "Moskva vilayətinin şimalında radiasiya dumanı yaranıb"
17:01 / 08-09-2025
Putin BRİKS-in növbədənkənar onlayn sammitində iştirak edib
16:58 / 08-09-2025
İstirahət mərkəzinin direktorunu döyən iki nəfər məhkum edilib
16:52 / 08-09-2025
Yeraltı işçilərin tətili Londonu iflic edib
16:47 / 08-09-2025
Maşında yuxuya gedən keçmiş arvadını boğub
16:40 / 08-09-2025
Batmış qayıqdan neft məhsulları çaya tökülüb
16:37 / 08-09-2025
Aktyor və rejissor Boris Martınov vəfat edib
16:34 / 08-09-2025
9 yaşlı bloqer avtomobilin sükanı arxasına keçib
16:30 / 08-09-2025
Hakimlərin Yüksək İxtisaslı Kollegiyası (HQCJ) sentyabrın 15-də Krasnovun Ali Məhkəmənin sədri vəzifəsinə namizədliyinə baxacaq
“Ərəb baharı” nəyə görə demokratik dəyişikliklərə yol aça bilmədi? - TƏHLİL
Tarix: 19-06-2019 10:35 | Bölmə: Siyasət
Şimali Afrika və Yaxın Şərq(ŞAYŞ) regionunda demokratiya perspektivləri varmı? Yoxsa region avtoritarizm və müharibələr burulğanında yaşamağa məhkumdur?
Ərəb dünyası və ya ayrıca götürülmüş hər hansı bir ərəb ölkəsi mükəmməl demokratiyaya doğru ciddi addım ata bilərmi? Bu sual illərdir ki, tədqiqatçıları, siyasətçiləri və sıravi adamları düşündürməkdədir. İndiyədək görünən tərəf odur ki, heç bir ərəb ölkəsi demokratiyaya doğru addım ata bilməmişdir, halbuki hökumət dəyişiklikləri, monarxiyaların devrilməsi və kütləvi üsyanlar region üçün nadir sayıla biləcək hadisələr deyil.
Florensiyadakı Avropa Universiteti İnstitutunun (European University İnstitute) professoru Filip Şmitter və Qahirədəki Amerika Universitetinin professoru Nədin Sika “ŞAYŞ regionunda demokratikləşmə” adlı yazıda 1970-ci illərin ortalarından başlayaraq ərəb dünyası və digər ölkələr arasında demokratik transformasiya fərqləri və bənzərliklərini tədqiq etmişlər. (Araşdırmalara əsasən dünyada, ötən əsrdə demokratikləşmənin üç dalğası bir sıra ölkələri əhatə etmiş və yaşam tərzini əsaslı dəyişmişdir. İlk dalğa, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1945-46-cı illəri əhatə edir ki, bu dövr faşizmin çökməsi və yeni sistemin yaranması ilə əlamətdardır. 1970-ci illərdə başlayan, İkinci dalğada Yaxın Şərqdəki milli azadlıq hərəkatları son müstəmləkələri çökdürdü və daha sonra bu dalğa Latın Amerikasınadək uzandı. Demokratiyanın üçüncü dalğası isə 1990-cı illərin əvvəllərində Berlin divarının və Sovet İttifaqının dağılması və yeni müstəqil ölkələrin yaranması ilə nəticələnmişdir). Qeyd olunan qlobal dəyişikliklər fonunda ŞAYŞ regionunda gedən prosesləri izləyən müəlliflər fərqlərin bənzərliklərdən daha çox olması qənaətinə gəlmişlər.
2010-2011-ci illər Tunis, Misir, Liviya, Yəmən və Suriyada kütləvi etirazlar yaşandı, ərəb dünyasında böyük transformasiya prosesləri baş verdi. Amma, bu transformasiya demokratiyaya deyil, xaosa, anarxiyaya və qeyri-müəyyənliyə yol açdı. Şmitter və Sika öz tədqiqatlarında nəinki demokratik, hətta liberal dəyişikliklərin baş verə bilməməsinin əsas səbəblərini göstərmişlər.
Birinci səbəb
Müəlliflərə görə demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin əsas səbəbi müxalifətin zəifliyidir. Avtoritar rejimlərin seçkiləri daimi manipulyasiya etdiyi, vətəndaş cəmiyyətinin zəif olduğu ərəb ölkələrində müxalifətin əsas rolu hakimiyyətlə sövdələşərək, yeni mümkün fiqurların və ideyaların meydana çıxa bilməsinin qarşısını almaq və hakim elitanın uzun müddət rəhbərlikdə qalmasını təmin etməkdir. Belə mövqe illərlə davam edir və nəticədə müxalifət passiv, fəaliyyətsiz müşahidəçiyə çevrilir. Ərəb ölkələrində müxalifətin digər problemi ədalətli siyasi rəqabət mühitinin olmamasıdır. Praktiki olaraq “ərəb baharı” hadisələri zamanı insanlar kütləvi aksiyalarda müxalifəti dəstəkləmir, daha yaxşı və daha layiqli həyat şəraiti tələb edirdilər. Adətən belə aksiyalardan sonra siyasi rəqabət təcrübəsi olmayan müxalifətin hakimiyyəti ələ keçirməsi ağır nəticələrlə sonuclanır. Hakimiyyətə gəlmiş müxalifət yeni siyasi düşüncə tərzi ilə deyil, dövlət əmlakı və vəsaitinin yeni simalar tərəfindən daha da çox talanması ilə yadda qalır. Digər çətinlik “demokratiya” məfhumuna ehtiyatlı yanaşma ilə bağlıdır. Böyük əksəriyyətlə ərəb düşüncə tərzində demokratiya Qərblə, Qərb isə müstəmləkəçi siyasətlə assosiasiya olunur.
Bunun nəticəsidir ki, “ərəb baharı” Suriya, Liviya və Yəməndə olduğu kimi dövlətin iflasına, ya da Tunis və Misirdəki kimi keçid dövrü yaşayan hibrid rejimlərin hakimiyyətə gəlməsinə yol açdı.
İkinci səbəb
ŞAYŞ regionunda demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin digər səbəbi RED(Real Existing Democracies), yəni RMD (Real Mövcud Demokratiyalar) adlanan ölkərdədir. RMD ölkələri ərəb dünyasını həqiqətən azad və demokratik görmək istəyirmi? RMD və ŞAYŞ arasındakı münasibətlər azadlıq və demokratiya deyil, daha çox Qərbin mənafeyinə xidmət edən qarşılıqlı iqtisadi maraqlar üzərində qurulub. Ona görə də Qərb dünyası demokratiyadan daha çox, onun iqtisadi maraqlarını təmin edə biləcək sabitliyin tərəfindədirlər. Ərəb millətinin mövcud milli-siyasi savad səviyyəsinin olduğu kimi qalması da Qərbin marağındadır, əks halda, savadlı və siyasi yetkin cəmiyyət fərqli iddialı tələblərlə çıxış edə bilər.
Dünya şəxsi qızıl ehtiyatlarının 60%-dən çoxu zəngin neft istehsalçılarının əlində cəmlənmişdir. RMD-ın əsas məqsədi regionda qarşıdurma və münaqişə ocaqları yaratmaq, sonra istehsal etdikləri silahları münaqişə tərəflərinə satmaq, daha sonra “ədalətli” vasitəçi qismində həmin regiona daxil olmaq və istənilən yollarla qızıl ehtiyatlarının regiondan çıxarılmasına nail olmaqdır. Ərəb dünyasında baş verən daxili və xarici toqquşmaların əsasında müxtəlif səbəblər ola bilər, lakin bu çəkişmələrin hər birinin arxasında RMD ölkələrinin maraqlarının olması danılmaz faktdır. Ərəblərin hətta belə bir atalar sözü də vardır ki, “dənizdə iki köpək balığı savaşırsa, əmin ola bilərsiniz ki, yaxınlıqda ingilis gəmisi lövbər salmışdır”. Regionda Qərb dövlətlərini ən çox düşündürən neft faktorudur, nefti əldə etmək üçün isə ən asan və ən sadə yol əhalini Qərbin şərtləri ilə razılaşan rəhbərin nəzarəti altında saxlamaqdır. Bundan əlavə RMD-lar rejim dəyişikliyi ehtiyacı yarandığı zaman özlərinə sərf edən loyal namizədin hakimiyyətə gəlməsini dəstəkləyir ki, bu da demokratik transformasiya prosesini ləngidir.
Üçüncü səbəb
Ərəb dünyasında demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin daha bir səbəbi regionun coğrafi ərazisi və burada baş verən daxili və regional münaqişələrdir. Ərəb ölkələrində demokratik dəyişiklikləri araşdıran İbrahim Elbadavi və Samir Makdisi göstərirlər ki, dünyanın digər yerlərində vətəndaş müharibələri və xaricdən müdaxilə demokratik proseslərin güclənməsinə təkan versə də, ərəb dünyasında bunun əksi müşahidə olunmaqdadır. Qonşu ölkələrdə də demokratiya təcrübəsinin olmaması regional və beynəlxalq münaqişələri yumşaq müstəviyə keçirməyə imkan vermir, əksinə, həmin münaqişələrin şiddətini artırır. 1990-cı illərdə Qərb yarımkürəsində baş verən hadisələr kommunist blokuna daxil olan ölkələrin demokratik transformasiyası ilə yekunlaşdı. Avropa strukturlarına inteqrasiya olunmaq perspektivi də bu ölkələrdə sürətli demokratikləşmə prosesinə rəvac verən mühüm amillərdən idi. ŞAYŞ regionunda belə bir perspektiv yoxdur. Bundan əlavə regionda demokratik model rolunu oynayacaq ölkə də mövcud deyil.
Bu səbəblərdən ərəblər rejim dəyişiklərinə baxmayaraq, daha azad, daha sərbəst, daha demokratik və daha zəngin ola bilmirlər. Son zamanlar ərəblərin RMD ölkələrinə böyük köçü müşahidə olunur. İnsanlar Avropa və Amerikaya demokratik azadlıqlar ümidilə köçürlər və bu o deməkdir ki, demokratiya ərəb xalqına yad məfhum deyil.
Uzun illər Türkiyə, tam demokratiya hesab olunmasa da, regionda uğurla inkişaf edən dünyəvi dövlət kimi qəbul edilir. Türkiyənin sonrakı demokratik inkişafı bəzi ərəb ölkələrini də prosesə cəlb edə bilər. Qüdsün İsrail dövlətinin paytaxtı kimi tanınması, Rusiyadan silah alınacağı təqdirdə Ərdoğan hökuməti qarşısına qoyulan şərtlər, iyun ayında İstanbulda gözlənilən təkrar seçkilər Türkiyəni çətin seçim qarşısında qoymuşdur. ABŞ-la qarşıdurma yaxşı perspektiv vəd etmir. Hadisələrin bu cür inkişafı anti-Amerika ritorikasının radikallaşmasına gətirib çıxara bilər. Belə olan halda, ABŞ bunu anti-demokratik siyasət kimi dəyərləndirəcək və Türkiyəyə qarşı təzyiq vasitələrini artıracaqdır, ki, bu da ümumən regionda demokratik inkişaf prosesinin qarşısının alınması deməkdir.
Tahir Kərimov
Diplomat, Harvard Universitetinin məzunu,
Mərhum Prezident Heydər Əliyevin şəxsi tərcüməçisi
Modern.az
Baxış sayı: 678
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-06-2019 10:35 | Bölmə: Siyasət
Şimali Afrika və Yaxın Şərq(ŞAYŞ) regionunda demokratiya perspektivləri varmı? Yoxsa region avtoritarizm və müharibələr burulğanında yaşamağa məhkumdur?
Ərəb dünyası və ya ayrıca götürülmüş hər hansı bir ərəb ölkəsi mükəmməl demokratiyaya doğru ciddi addım ata bilərmi? Bu sual illərdir ki, tədqiqatçıları, siyasətçiləri və sıravi adamları düşündürməkdədir. İndiyədək görünən tərəf odur ki, heç bir ərəb ölkəsi demokratiyaya doğru addım ata bilməmişdir, halbuki hökumət dəyişiklikləri, monarxiyaların devrilməsi və kütləvi üsyanlar region üçün nadir sayıla biləcək hadisələr deyil.
Florensiyadakı Avropa Universiteti İnstitutunun (European University İnstitute) professoru Filip Şmitter və Qahirədəki Amerika Universitetinin professoru Nədin Sika “ŞAYŞ regionunda demokratikləşmə” adlı yazıda 1970-ci illərin ortalarından başlayaraq ərəb dünyası və digər ölkələr arasında demokratik transformasiya fərqləri və bənzərliklərini tədqiq etmişlər. (Araşdırmalara əsasən dünyada, ötən əsrdə demokratikləşmənin üç dalğası bir sıra ölkələri əhatə etmiş və yaşam tərzini əsaslı dəyişmişdir. İlk dalğa, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1945-46-cı illəri əhatə edir ki, bu dövr faşizmin çökməsi və yeni sistemin yaranması ilə əlamətdardır. 1970-ci illərdə başlayan, İkinci dalğada Yaxın Şərqdəki milli azadlıq hərəkatları son müstəmləkələri çökdürdü və daha sonra bu dalğa Latın Amerikasınadək uzandı. Demokratiyanın üçüncü dalğası isə 1990-cı illərin əvvəllərində Berlin divarının və Sovet İttifaqının dağılması və yeni müstəqil ölkələrin yaranması ilə nəticələnmişdir). Qeyd olunan qlobal dəyişikliklər fonunda ŞAYŞ regionunda gedən prosesləri izləyən müəlliflər fərqlərin bənzərliklərdən daha çox olması qənaətinə gəlmişlər.
2010-2011-ci illər Tunis, Misir, Liviya, Yəmən və Suriyada kütləvi etirazlar yaşandı, ərəb dünyasında böyük transformasiya prosesləri baş verdi. Amma, bu transformasiya demokratiyaya deyil, xaosa, anarxiyaya və qeyri-müəyyənliyə yol açdı. Şmitter və Sika öz tədqiqatlarında nəinki demokratik, hətta liberal dəyişikliklərin baş verə bilməməsinin əsas səbəblərini göstərmişlər.
Birinci səbəb
Müəlliflərə görə demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin əsas səbəbi müxalifətin zəifliyidir. Avtoritar rejimlərin seçkiləri daimi manipulyasiya etdiyi, vətəndaş cəmiyyətinin zəif olduğu ərəb ölkələrində müxalifətin əsas rolu hakimiyyətlə sövdələşərək, yeni mümkün fiqurların və ideyaların meydana çıxa bilməsinin qarşısını almaq və hakim elitanın uzun müddət rəhbərlikdə qalmasını təmin etməkdir. Belə mövqe illərlə davam edir və nəticədə müxalifət passiv, fəaliyyətsiz müşahidəçiyə çevrilir. Ərəb ölkələrində müxalifətin digər problemi ədalətli siyasi rəqabət mühitinin olmamasıdır. Praktiki olaraq “ərəb baharı” hadisələri zamanı insanlar kütləvi aksiyalarda müxalifəti dəstəkləmir, daha yaxşı və daha layiqli həyat şəraiti tələb edirdilər. Adətən belə aksiyalardan sonra siyasi rəqabət təcrübəsi olmayan müxalifətin hakimiyyəti ələ keçirməsi ağır nəticələrlə sonuclanır. Hakimiyyətə gəlmiş müxalifət yeni siyasi düşüncə tərzi ilə deyil, dövlət əmlakı və vəsaitinin yeni simalar tərəfindən daha da çox talanması ilə yadda qalır. Digər çətinlik “demokratiya” məfhumuna ehtiyatlı yanaşma ilə bağlıdır. Böyük əksəriyyətlə ərəb düşüncə tərzində demokratiya Qərblə, Qərb isə müstəmləkəçi siyasətlə assosiasiya olunur.
Bunun nəticəsidir ki, “ərəb baharı” Suriya, Liviya və Yəməndə olduğu kimi dövlətin iflasına, ya da Tunis və Misirdəki kimi keçid dövrü yaşayan hibrid rejimlərin hakimiyyətə gəlməsinə yol açdı.
İkinci səbəb
ŞAYŞ regionunda demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin digər səbəbi RED(Real Existing Democracies), yəni RMD (Real Mövcud Demokratiyalar) adlanan ölkərdədir. RMD ölkələri ərəb dünyasını həqiqətən azad və demokratik görmək istəyirmi? RMD və ŞAYŞ arasındakı münasibətlər azadlıq və demokratiya deyil, daha çox Qərbin mənafeyinə xidmət edən qarşılıqlı iqtisadi maraqlar üzərində qurulub. Ona görə də Qərb dünyası demokratiyadan daha çox, onun iqtisadi maraqlarını təmin edə biləcək sabitliyin tərəfindədirlər. Ərəb millətinin mövcud milli-siyasi savad səviyyəsinin olduğu kimi qalması da Qərbin marağındadır, əks halda, savadlı və siyasi yetkin cəmiyyət fərqli iddialı tələblərlə çıxış edə bilər.
Dünya şəxsi qızıl ehtiyatlarının 60%-dən çoxu zəngin neft istehsalçılarının əlində cəmlənmişdir. RMD-ın əsas məqsədi regionda qarşıdurma və münaqişə ocaqları yaratmaq, sonra istehsal etdikləri silahları münaqişə tərəflərinə satmaq, daha sonra “ədalətli” vasitəçi qismində həmin regiona daxil olmaq və istənilən yollarla qızıl ehtiyatlarının regiondan çıxarılmasına nail olmaqdır. Ərəb dünyasında baş verən daxili və xarici toqquşmaların əsasında müxtəlif səbəblər ola bilər, lakin bu çəkişmələrin hər birinin arxasında RMD ölkələrinin maraqlarının olması danılmaz faktdır. Ərəblərin hətta belə bir atalar sözü də vardır ki, “dənizdə iki köpək balığı savaşırsa, əmin ola bilərsiniz ki, yaxınlıqda ingilis gəmisi lövbər salmışdır”. Regionda Qərb dövlətlərini ən çox düşündürən neft faktorudur, nefti əldə etmək üçün isə ən asan və ən sadə yol əhalini Qərbin şərtləri ilə razılaşan rəhbərin nəzarəti altında saxlamaqdır. Bundan əlavə RMD-lar rejim dəyişikliyi ehtiyacı yarandığı zaman özlərinə sərf edən loyal namizədin hakimiyyətə gəlməsini dəstəkləyir ki, bu da demokratik transformasiya prosesini ləngidir.
Üçüncü səbəb
Ərəb dünyasında demokratik dəyişikliklərin baş verməməsinin daha bir səbəbi regionun coğrafi ərazisi və burada baş verən daxili və regional münaqişələrdir. Ərəb ölkələrində demokratik dəyişiklikləri araşdıran İbrahim Elbadavi və Samir Makdisi göstərirlər ki, dünyanın digər yerlərində vətəndaş müharibələri və xaricdən müdaxilə demokratik proseslərin güclənməsinə təkan versə də, ərəb dünyasında bunun əksi müşahidə olunmaqdadır. Qonşu ölkələrdə də demokratiya təcrübəsinin olmaması regional və beynəlxalq münaqişələri yumşaq müstəviyə keçirməyə imkan vermir, əksinə, həmin münaqişələrin şiddətini artırır. 1990-cı illərdə Qərb yarımkürəsində baş verən hadisələr kommunist blokuna daxil olan ölkələrin demokratik transformasiyası ilə yekunlaşdı. Avropa strukturlarına inteqrasiya olunmaq perspektivi də bu ölkələrdə sürətli demokratikləşmə prosesinə rəvac verən mühüm amillərdən idi. ŞAYŞ regionunda belə bir perspektiv yoxdur. Bundan əlavə regionda demokratik model rolunu oynayacaq ölkə də mövcud deyil.
Bu səbəblərdən ərəblər rejim dəyişiklərinə baxmayaraq, daha azad, daha sərbəst, daha demokratik və daha zəngin ola bilmirlər. Son zamanlar ərəblərin RMD ölkələrinə böyük köçü müşahidə olunur. İnsanlar Avropa və Amerikaya demokratik azadlıqlar ümidilə köçürlər və bu o deməkdir ki, demokratiya ərəb xalqına yad məfhum deyil.
Uzun illər Türkiyə, tam demokratiya hesab olunmasa da, regionda uğurla inkişaf edən dünyəvi dövlət kimi qəbul edilir. Türkiyənin sonrakı demokratik inkişafı bəzi ərəb ölkələrini də prosesə cəlb edə bilər. Qüdsün İsrail dövlətinin paytaxtı kimi tanınması, Rusiyadan silah alınacağı təqdirdə Ərdoğan hökuməti qarşısına qoyulan şərtlər, iyun ayında İstanbulda gözlənilən təkrar seçkilər Türkiyəni çətin seçim qarşısında qoymuşdur. ABŞ-la qarşıdurma yaxşı perspektiv vəd etmir. Hadisələrin bu cür inkişafı anti-Amerika ritorikasının radikallaşmasına gətirib çıxara bilər. Belə olan halda, ABŞ bunu anti-demokratik siyasət kimi dəyərləndirəcək və Türkiyəyə qarşı təzyiq vasitələrini artıracaqdır, ki, bu da ümumən regionda demokratik inkişaf prosesinin qarşısının alınması deməkdir.
Tahir Kərimov
Diplomat, Harvard Universitetinin məzunu,
Mərhum Prezident Heydər Əliyevin şəxsi tərcüməçisi
Modern.az
Baxış sayı: 678
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:02
Azarov “istəklilər koalisiyasının” Ukraynaya qoşun yeritmək vədini qeyri-ciddi hesab edir
7-09-2025, 17:56
Zaxarova Kallası rus texnologiyaları haqqında dediyi sözlərə görə savadsız adlandırıb
7-09-2025, 16:18
Lavrov "Labubu"nu Putinin Çin iqamətgahında tapmayıb
6-09-2025, 16:20
Bloqer Lebedev ölkəni tərk edən rusların hüquqlarının məhdudlaşdırılmasına qarşı çıxış edib
5-09-2025, 12:32
Zaxarova Putinin Kiyevin şişirdilmiş tələblərini qiymətləndirərkən nəzakətli olması barədə zarafat edib
5-09-2025, 12:24
Stiven Siqal Putinin Şərq İqtisadi Forumunun plenar sessiyasındakı çıxışını yüksək qiymətləndirib
4-09-2025, 13:37
"National Interest": ABŞ Rusiya və Çinin Antarktika resurslarına çıxışının qarşısını almalıdır
4-09-2025, 13:33
Medvedev Rusiyanın Kiyevə verdiyi aktivləri Ukrayna torpaqları ilə kompensasiya etməyi təklif edib
4-09-2025, 12:25
FSB Xerson vilayətində SBU agentinin saxlanması və dindirilməsinin görüntülərini nümayiş etdirir
3-09-2025, 16:39
Vüqar Rəhimzadə: "3 sentyabr 1991-ci il Azərbaycanın dövlətçilik tarixinin şanlı səhifəsidir"
3-09-2025, 11:15
Uşakov ümid edir ki, Trampın Rusiya Federasiyası, Çin və KXDR-in “sui-qəsdi” ilə bağlı sözləri ironikdir
2-09-2025, 12:30
Estoniyanın müdafiə naziri Pevkur etiraf edib ki, Avropa Ukraynadakı münaqişədən yorulub
2-09-2025, 10:11
Polis "Moldovanın ürəyi" partiyasının fəallarında axtarış aparır
2-09-2025, 09:22
Azərbaycan Prezidentinin “ŞƏT plyus”da iştirakı ölkəmizin nüfuzundan xəbər verir-Könül Nurullayeva
1-09-2025, 18:46
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi nüfuzlu qurum üçün vacib tərəfdaşa çevrilib"
1-09-2025, 18:24
Putin Rusiya və İran arasında daimi təmasların olduğunu açıqlayıb
31-08-2025, 19:17
Medvedev "nadir qəribələr Merz və Makron" üçün bəd xəbər verdi
31-08-2025, 18:48
Simonyan: "Trampın sui-qəsd cəhdinə reaksiyası ona seçkidə qalib gəlməyə kömək etdi"
31-08-2025, 10:51
Konstantinov: "Zelenskinin təklif etdiyi təhlükəsizlik zəmanətləri eskalasiyaya gətirib çıxarır"
31-08-2025, 10:31
Kreml Putinin Çinə gəlişini əks etdirən kadrlar nümayiş etdirib
30-08-2025, 12:13
Belçika Xarici İşlər Nazirliyi: Brüssel Rusiyanın hər hansı əmlakının müsadirə edilməsinin əleyhinədir
30-08-2025, 09:52
Diplomat Qordon ABŞ Konqresinə Ukraynada Tayvan ssenarisindən istifadə etməyə icazə verdi
30-08-2025, 09:48
ABŞ hakimiyyəti Vaşinqtondan rus Postovoyun girov müqabilində azadlığa buraxılmamasını xahiş edib
30-08-2025, 09:21
Şiddətli töhmət alan icra başçısı danışdı - “Prezident həmişə haqlıdır”
29-08-2025, 18:24
Uşakov: "ŞƏT sammitində 20 sənədin imzalanması gözlənilir"
29-08-2025, 18:02
İsveç Xarici İşlər Nazirliyi Rusiya səfirini Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hərbi obyektlərinə endirilən zərbələrdən sonra çağırıb
29-08-2025, 14:22
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: Ukrayna üçün təhlükəsizlik təminatları sülh yolu ilə həllin yekun nəticəsi olmalıdır
28-08-2025, 16:29
Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələrinin mətbuat katibi İqnat Kiyevə gecə hücumunu xüsusi adlandırıb
27-08-2025, 14:23
Peskov: "Rusiya Ukrayna münaqişəsinin həlli üçün Trampın davamlı səylərinə ümid edir"
27-08-2025, 13:49
Vüqar Rəhimzadə: "Yalanların həqiqəti inkar etməsi mümkünsüzdür"
27-08-2025, 13:36
”Hazırlıq işləri göstərir ki, “Ər-Riyad 2025” ən yaddaqalan idman tədbirlərindən biri olacaq”
26-08-2025, 18:15
Aİ Kiyevə 230 milyard avro yardım ayırdığını bildirib
26-08-2025, 16:28
Prezident ailəsinin yeni - Fotoları
26-08-2025, 15:44
Zalujnı: "Bütün hərbi elmin Rusiyada cəmləşdiyini inkar etmək olmaz"
26-08-2025, 14:26
Laçın Şəhəri Günü: Tarixi ədalətin bərpası və yeni inkişaf mərhələsi-Şəfa Qurbanova
25-08-2025, 20:47
Tramp deyib ki, o, Kim Çen In və onun bacısı Kim Yo Conqu yaxşı tanıyır