23:20 / 08-06-2025
İsrail ordusu HƏMAS-ın hərbi qanadının rəhbəri Sinvarın cəsədinin tapıldığını açıqlayıb
17:14 / 08-06-2025
İstirahət mərkəzində yanğın söndürülüb
17:12 / 08-06-2025
EMERCOM aviasiyası Transbaykalda meşə yanğınlarını söndürür
17:07 / 08-06-2025
ÇSKA Nikoliçin vəziyyəti ilə bağlı bəyanat yayıb
17:01 / 08-06-2025
Puşkov: "Navroçkinin Polşa seçkilərində qələbəsi Tuskun istefası ilə nəticələnə bilər"
16:57 / 08-06-2025
Avarçəkən gəmiyə minən qızı qayıq ölümcül vurub
16:54 / 08-06-2025
İt digər itə və sahibinə hücum edib, heyvanlar ölüb
16:51 / 08-06-2025
İsrail Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Tunberqlə gəminin Qəzzaya çatmasının qarşısını istənilən vasitə ilə alacaq
16:48 / 08-06-2025
İldırım çaxması Ostankino Teleqülləsinin işinə təsir göstərə bilməyib
15:29 / 08-06-2025
Gənc qadın üç saat təcili yardım gözlədikdən sonra ölüb
15:24 / 08-06-2025
Dini ayin meşə yanğınına səbəb olub
15:19 / 08-06-2025
Fiko bildirib ki, o, anti-Rusiya sanksiyalarına qarşı parlamentin qətnaməsini təsdiqləyib
13:21 / 08-06-2025
Tramp Los-Ancelesdəki miqrant iğtişaşlarını yatırmaq üçün Milli Qvardiya göndərib
11:53 / 08-06-2025
Sumqayıt şəhərində şəhid Səmid Əliyevin mövludu keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
11:08 / 08-06-2025
"Hegseth": Dəniz piyadaları etirazları yatırmaq üçün Los-Ancelesə göndərilə bilər
11:04 / 08-06-2025
Dolu ilə müşayiət olunan tufanla bağlı xəbərdarlıq ediblər
10:56 / 08-06-2025
Orenburq "Ermitaj"ını 50.000-dən çox insan ziyarət edib
10:49 / 08-06-2025
Misirli deputat Zelenskinin ölülərin cəsədlərini toplamaqdan imtina etməsini tənqid edib
10:27 / 08-06-2025
Dvalişvili UFC 316-da ağır çəki dərəcəsində UFC çempionluğunu müdafiə edib
10:23 / 08-06-2025
Jurnalistlərə hücumla bağlı işi nəzarətə götürüb
10:19 / 08-06-2025
Putin tərəfindən mükafatlandırılan “Alyoşa” tankının ekipajı “Mirotvorets” saytının məlumat bazasına daxil edilib
20:00 / 07-06-2025
Vens Tramp və Mask arasında münasibətlərin bərpa olunacağına ümid edir
19:56 / 07-06-2025
Keçmiş prezident Atambayev deyir ki, o, Haaqada mühakimə olunmağa hazırdır
19:53 / 07-06-2025
Mikroavtobus xəndəyə aşıb, iki nəfər ölüb
19:50 / 07-06-2025
Daxili İşlər Nazirliyi: PUA-nın aerodromlara hücumunda iştirak etdiyi iddia edilən şəxsin həyat yoldaşı axtarışa verilib
19:46 / 07-06-2025
Kansler Merz Donald Trampla görüşdən sonra reytinqini artırıb
19:39 / 07-06-2025
Kanadanın Müdafiə Nazirliyi Kiyevə 25 milyon dollardan çox hərbi yardım göndərəcəyini bildirib
19:32 / 07-06-2025
Uşaq düşərgəsi yanğın təhlükəsizliyinin pozulması səbəbindən bağlanıb
18:13 / 07-06-2025
Medinski: "Kiyev öz əsgərlərinin cəsədlərini valideyn şənbə günü qəbul edə bilərdi"
18:06 / 07-06-2025
REN TV jurnalistlərinə hücumla bağlı iş açılıb
18:03 / 07-06-2025
Məktəbli terror aktı ilə bağlı həbs edilib
17:58 / 07-06-2025
İsrailli "Dinamo"nun futbolçusu Rusiya ilə bağlı söylədiyi fikirlərə görə Estoniyada dindirilib
17:54 / 07-06-2025
Zaxarova: "Kiyevin diri və ya ölü öz vətəndaşlarına ehtiyacı yoxdur"
14:19 / 07-06-2025
Polimer məhsulları olan anbar yanıb
14:17 / 07-06-2025
Senator Novikov: "Biz ailə idmanını inkişaf etdirməyə çalışacağıq"
14:13 / 07-06-2025
Putin uşaqlara enerji içkilərinin satışına görə 500 min rubla qədər cərimələr haqqında qanun imzalayıb
14:10 / 07-06-2025
Putin Tailandla cinayətkarların ekstradisiyası haqqında müqaviləni ratifikasiya edib
14:07 / 07-06-2025
"Baza": Bir yeniyetmə dəmiryolunda təxribat etməyə cəhd edib
ƏZİZ ANA-Akademik Zərifə ƏLİYEVA - 100-Qənirə Paşayeva
Tarix: 27-04-2023 00:45 | Bölmə: Gündəm
(MM-in Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın yazısını təqdim edirik)
O, böyük və şərəfli bir ömür yolu keçmiş, həyatı, əməlləri ilə başqalarının da ömrünü işıqlandırmışdır. Bu dünyaya insanlara nur paylamaq, xeyirxahlıq etmək üçün gələn görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın 62 illik şərəfli ömür yolu nəsillərə örnəkdir. Zərifə xanım çağdaş, güclü Azərbaycan dövlətçiliyinin memarı, bütün mənalı ömrünü Vətəninin və xalqının tərəqqisinə həsr etmiş dahi şəxsiyyət – Ümummilli lider Heydər Əliyevin vəfalı ömür-gün yoldaşı, sədaqətli dostu idi. O, hər zaman Ulu öndərimizin yaxın sirdaşı, həyat dostu, ən böyük mənəvi dayağı olub.
Zərifə xanım Əliyeva 1923-cü il aprelin 28-də, təravətli bir yaz günündə qədim Naxçıvanın Şərur elinin Şahtaxtı kəndində, görkəmli dövlət və elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor Əziz Əliyevin ailəsində dünyaya göz açmışdı. Atasının xarakteri, davranışları və yaşam tərzi onun üçün əsl örnək olmuş, zəngin və mənalı ömür yaşamağın sirlərini ondan öyrənmişdi. Ailədə böyüyən dörd övladın üçü – Zərifə Əliyeva, Tamerlan Əliyev, Cəmil Əliyev atalarının yolunu davam etdirərək həkimlik ixtisasını seçmiş, bu sahənin görkəmli mütəxəssiləri kimi tanınmış, Gülarə Əliyeva isə şöhrətli musiqiçi olmuşdur.
Zərifə xanım orta məktəbdə 1932-1942-ci illərdə təhsil almışdır. 1942-ci ildə orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Tibb İnstitutunun (indiki ATU) Müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olmuş və 1947-ci ildə təhsilini uğurla başa vurub məzun olmuşdur. İnsanlara həyat işığı bəxş etmək arzusu onu 1948-ci ildə Moskva Mərkəzi Həkimləri Təkmilləşdirmə İstitutuna gətirib çıxarmış, burada oftalmologiya ixtisası üzrə kurs keçərək, göz xəstəliklərinin profilaktikası və müalicəsinin incəliklərini mənimsəmişdir.
Zərifə xanım Əliyeva aspirantura təhsilini 1950-1953-cü illərdə almış, 1957-ci ilədək Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunda elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildə uğurla dissertasiya müdafiə edib tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsi aldığı vaxtdan 1967-ci ilədək bu institutun böyük elmi işçisi, 1967-ci ildən isə Əziz Əliyev adına Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Göz xəstəlikləri kafedrasının dosenti vəzifəsində çalışmışdır.
İllər boyu apardığı müşahidələrin, klinik tədqiqat və təcrübələrin nəticələri Zərifə xanım Əliyevanın dünyada ən ünlü oftalmologiya mərkəzlərinin birində – H.Helmqolts adına Moskva Göz Xəstəlikləri Elmi-Tədqiqat İnstitutunda müdafiə etdiyi “Azərbaycanın bir sıra kimya müəssisələri işçilərinin görmə orqanının vəziyyəti” mövzusunda doktorluq dissertasiyasının əsasını təşkil etmişdir. O, 1977-ci ildə tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi alaraq, Əziz Əliyev adına Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun professoru, Görmə orqanının peşə patologiyası laboratoriyasının müdiri, Oftalmologiya kafedrasının müdiri (1982-1985) vəzifələrində çalışmışdır. Zərifə xanım Azərbaycan tibb elminə və səhiyyəsinə önəmli töhfələr vermişdir.
Akademik Zərifə Əliyevanın alim kimi qazandığı böyük uğurlar Azərbaycan tibb elminin tarixində ayrıca bir mərhələni təşkil edir. Onun elmi fəaliyyəti zəngin və əhatəli olmuş, oftalmologiyanın ən aktual mövzularına həsr edilmiş çoxşaxəli, konseptual tədqiqatları tibb elmimizi zənginləşdirmişdir. Bir-birindən dəyərli 150-dən çox elmi əsər, 10 monoqrafiya, 12 səmərələşdirici təklif və dərs vəsaitinin müəllifi olan, Azərbaycan oftalmologiya elmini bütün dünyada tanıdan Zərifə Əliyevanın açdığı elm yolu bu gün də yeni nəsilləri elmin zirvəsinə doğru aparmaqdadır. Alimin zəngin elmi irsi ilə yanaşı, pedaqoji fəaliyyəti də çoxsaylı araşdırmaların mövzusu olaraq tədqiq edilir, yeni tədqiqatlara stimul və material verir.
O, bir çox fəxri adlar, elmi titullar və mükafatlara layiq görülmüşdü. Qürur qaynağı olan bu adların hər biri uzun illərin fədakar alim zəhmətinin bəhrəsi idi. Zərifə xanımın həyatda qazandığı ən mötəbər, şərəfli ad isə Ana adıdır – Əziz Ana! Zərifə xanım Əliyeva Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin siyasi xəttinin layiqli davamçısı, Azərbaycan Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin anasıdır.
***
Onun adı Azərbaycan Oftolmologiya elmi tarixində misilsiz xidmətləri ilə yadda qalmışdır. Zərifə Əliyeva vaxtilə Azərbaycanda geniş yayılmış traxomanın, dünya təcrübəsində birincilər sırasında olan peşə fəaliyyəti ilə (özəlliklə kimya və elektron sənayelərində çalışanlarla) bağlı göz xəstəliklərinin öyrənilməsi, profilaktikası və müalicəsinə həsr etdiyi tədqiqatları ilə elmə ciddi yeniliklər gətirmişdir. Oftalmologiyanın müasir problemlərinə dair bir çox sanballı tədqiqatlar ərsəyə gətirən alim, həmçinin “Terapevtik oftalmologiya”, “İridodiaqnostikanın əsasları” kimi nadir elmi əsərlərin müəlliflərindən biridir.
Zərifə Əliyeva səhiyyəmiz üçün yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanmasına böyük əmək sərf etmiş, eyni zamanda örnək alim və pedaqoq ömrü ilə yetirmələri üçün bir məktəb olmuşdur. Onun elmi-pedaqoji fəaliyyətinin ən önəmli istiqamətlərindən biri məhz gənc alim kadrların yetişdirilməsi idi. Zərifə xanım oftalmoloq-həkimlərin ixtisaslarının artırılması işinə də xüsusi önəm vermiş, həkimləri daim öz üzərində işləməyə, çağdaş tibbin inkişafı ilə ayaqlaşmağa səsləmişdir.
Alimin tədqiqatlarının nəticələri yalnız Azərbaycan və ya keçmiş SSRİ səhiyyəsində deyil, bütövlükdə dünya oftalmologiyasında yeni cığırlar açmışdır. O, dünyada ilk dəfə görmə orqanının peşə patologiyasını araşdıran elmi-tədqiqat laboratoriyası yaratmış və praktiki olaraq elm aləmində yeni bir istiqamətin – “peşə oftalmologiyası”nın əsasını qoymuşdur. Oftalmologiyada peşə xəstəlikləri probleminin öyrənilməsi məhz Zərifə xanım Əliyevanın adı ilə bağlıdır. Oftalmologiyanın sənaye ilə bağlı problemlərinin öyrənilməsinə həsr etdiyi fundamental tədqiqatları alimə böyük şöhrət gətirmiş və onu dünya miqyasında məşhurlaşdırmışdır.
O, elm tarixində ilk dəfə olaraq yod və şin sənayesi işçilərinin görmə orqanında yaranan peşə xəstəliklərini öyrənmiş, bu xəstəliklərin profilaktikası tədbirlərini işləyib hazırlamışdır. Böyük alimin uzun illər respublikanın 10-dan artıq iri sənaye müəssisəsində apardığı genişmiqyaslı elmi-tədqiqat işləri nadir araşdırmalar sırasındadır. Həmin tədqiqatların nəticələri onun “Şin istehsalatında gözün peşə patologiyası”, “Xronik yod intoksikasiyası zamanı oftalmologiya”, “Yod sənayesində gözün peşə xəstəliyinin profilaktikası” adlı qiymətli monoqrafiyalarında öz əksini tapmışdır.
Akademik Zərifə Əliyeva elm təşkilatçısı və ictimai xadim kimi də Azərbaycanımıza böyük xidmətlər göstərirdi. O, Ümumittifaq Oftalmoloqlar Cəmiyyəti Rəyasət heyətinin, Azərbaycan Oftalmologiya Cəmiyyəti İdarə Heyətinin, “Vestnik oftalmoloqii” (“Вестник офтальмологии”; Moskva) jurnalı Redaksiya heyətinin üzvü idi. Yüksək elmi uğurlarına görə keçmiş SSRİ-nin Tibb Elmlər Akademiyasının M.İ.Averbax adına mükafatına, respublikamızın Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdü.
Vəfalı ömür-gün yoldaşı, gözəl ana, yüksək intellektual səviyyəsi ilə hələ gənclik illərindən sayılıb-seçilən xanım aydın, dünya tibb elminə töhfələr vermiş oftalmoloq alim Zərifə xanım Əliyevanın həyatı, elmi uğurları və həkimlik fəaliyyəti təsəvvürümüzdə mükəmməl bir şəxsiyyətin əzəmətli portretini canlandırır. Atası – görkəmli dövlət və elm xadimi, bütün bilik və bacarığını xalqa xidmətə sərf etmiş Əziz Əliyevdən əxz etdiyi ali mənəvi keyfiyyətlər onu xalqcanlı, vətəncanlı bir aydın kimi yetişdirmişdi.
Zərifə xanım tələbkar və yüksək erudisiyalı alim, tanınmış həkim, sədaqətli həyat yoldaşı və çox qayğıkeş ana idi.
Zərifə xanım Əliyevanın zəngin mənəvi aləmi, özünəxas fəlsəfəsi, həyata müdrik münasibəti, geniş dünyagörüşü vardı. İşığına toplaşanları yalnız elmi, biliyi ilə deyil, aydın xarakter cizgiləri ilə də heyran edən Zəirfə Əliyeva, öz fitri istedadı ilə seçilir, yenilikçiliyi təbliğ və təşviq edirdi. Yetirdiyi kadrlar Zərifə xanımdan təkcə tədqiqat metodlarını öyrənməklə qalmır, həm də bir kübarlıq məktəbi keçirdilər. Pak mənəviyyatlı, bütün ruhu ilə öz işini sevən, ailəsinə bağlı, böyük ürəyi vətən sevgisiylə döyünən Zərifə Əliyevanın mənalı ömrü, keçdiyi şərəfli həyat yolu Azərbaycan xanımları, hər bir alim və həkim üçün örnəkdir.
Bəli, o, həyatını hamıya işıq bəxş etmək üçün yaşadı. Üzündəki nurlu təbəssümü də əsl həkim şəfqəti qədər xəstələrinə şəfa oldu. Zərifə xanım zəngin elmi irs, fundamental tədqiqatlar və onu tanıyanların yaddaşında gözəl xatirələri yadigar qoyaraq əbədiyyətə qovuşdu. Akademik Zərifə Əliyeva dünyasını vaxtsız dəyişərək 1985-ci il aprel ayının 15-də Moskva şəhərində vəfat etdi. Məzarı Bakıda, I Fəxri Xiyabandadır. Görkəmli heykəltəraş Ömər Eldarovun yaratdığı, Zərifə xanımın məzarı üstündə ucaldılan əzəmətli tunc heykəli onun kübarlığını, xarakter cizgilərini incəliklərinə qədər əks etdirir.
Qədirbilən xalqımız və dövlətimiz Zərifə xanım Əliyevanın xidmətlərini yüksək qiymətləndirmiş, görkəmli alimin adını əbədiləşdirmişdir. Hazırda Bakıda Göz xəstəlikləri İnstitutu, Binəqədi rayonu ərazisində istirahət parkı, Naxçıvan şəhər poliklinikası onun adını daşıyır. Bakıda və Naxçıvanda Zərifə Əliyeva adına küçə var. Bakıda akademik Zərifə Əliyeva adına lisey, Bərdədə texniki fənlər təmayüllü məktəb-lisey fəaliyyət göstərir. 2008-ci ildə Zərifə xanım Əliyevanın 80 illiyinə həsr edilmiş poçt markası buraxılıb.
Zərifə xanım Əliyevanın həyat və fəaliyyət yolu bir çox görkəmli alim, dövlət xadimi tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Dünya oftalmologiya elminin tanınmış simalarından olan akademik A.Nesterov Zərifə Əliyevanı böyük professional, öz sahəsinin ünlü alimi hesab edirdi. Moskva Elmi-Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunun direktoru K.Trutneva Zərifə xanımın elmi-tədqiqatlarının həm də sosial-iqtisadi baxımdan əvəzsiz olduğunu vurğulayırdı: “Bu nadir tədqiqatlar nəticəsində zərərli istehsal sahələrində çalışanların iş ortamını yaxşılaşdırmaq üçün metodiki tövsiyələr işlənib-hazırlanmış, istehsalata tətbiq edilmişdir. Zərifə xanımın apardığı tədqiqatların əsas mahiyyəti də məhz bundan ibarətdir”. Tibb elmləri doktoru, professor Z.Skripniçenko Azərbaycanlı alim haqqında yazırdı: “Zərifə xanımın elmi maraq dairəsi çox geniş idi. O, bir ümumi dəftərə yeni kitab üçün nəzərdə tutduğumuz fikirləri qeyd etmişdi. Bunlar əsasən toksik kataraktalara və toksik qlaukomalara həsr olunmuş elmi işlərdən, tələbələr və oftalmoloq həkimlər üçün nəzərdə tutulan məruzələrdən ibarət idi”.
Zərifə xanımın işıqlı obrazı yüksək vətənpərvərlik və humanizm rəmzi kimi hər zaman sevgi ilə anılacaq. O, “Həkim insanlara Günəş qədər lazımdır” deyirdi. Özü də Günəş kimi istisini, işığını səxavətlə ətrafa yayır, insanları qəlbinin nuruna qərq edirdi. O nur bu gün də Zərifə Əliyevanın yaratdığı ofalmologiya məktəbinin yetirmələrinin yolunu aydınladır, onları parlaq sabahlara səsləyir.
Ruhu şad olsun!
Baxış sayı: 676
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-04-2023 00:45 | Bölmə: Gündəm
(MM-in Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın yazısını təqdim edirik)
O, böyük və şərəfli bir ömür yolu keçmiş, həyatı, əməlləri ilə başqalarının da ömrünü işıqlandırmışdır. Bu dünyaya insanlara nur paylamaq, xeyirxahlıq etmək üçün gələn görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın 62 illik şərəfli ömür yolu nəsillərə örnəkdir. Zərifə xanım çağdaş, güclü Azərbaycan dövlətçiliyinin memarı, bütün mənalı ömrünü Vətəninin və xalqının tərəqqisinə həsr etmiş dahi şəxsiyyət – Ümummilli lider Heydər Əliyevin vəfalı ömür-gün yoldaşı, sədaqətli dostu idi. O, hər zaman Ulu öndərimizin yaxın sirdaşı, həyat dostu, ən böyük mənəvi dayağı olub.
Zərifə xanım Əliyeva 1923-cü il aprelin 28-də, təravətli bir yaz günündə qədim Naxçıvanın Şərur elinin Şahtaxtı kəndində, görkəmli dövlət və elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor Əziz Əliyevin ailəsində dünyaya göz açmışdı. Atasının xarakteri, davranışları və yaşam tərzi onun üçün əsl örnək olmuş, zəngin və mənalı ömür yaşamağın sirlərini ondan öyrənmişdi. Ailədə böyüyən dörd övladın üçü – Zərifə Əliyeva, Tamerlan Əliyev, Cəmil Əliyev atalarının yolunu davam etdirərək həkimlik ixtisasını seçmiş, bu sahənin görkəmli mütəxəssiləri kimi tanınmış, Gülarə Əliyeva isə şöhrətli musiqiçi olmuşdur.
Zərifə xanım orta məktəbdə 1932-1942-ci illərdə təhsil almışdır. 1942-ci ildə orta məktəbi bitirərək Azərbaycan Tibb İnstitutunun (indiki ATU) Müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olmuş və 1947-ci ildə təhsilini uğurla başa vurub məzun olmuşdur. İnsanlara həyat işığı bəxş etmək arzusu onu 1948-ci ildə Moskva Mərkəzi Həkimləri Təkmilləşdirmə İstitutuna gətirib çıxarmış, burada oftalmologiya ixtisası üzrə kurs keçərək, göz xəstəliklərinin profilaktikası və müalicəsinin incəliklərini mənimsəmişdir.
Zərifə xanım Əliyeva aspirantura təhsilini 1950-1953-cü illərdə almış, 1957-ci ilədək Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunda elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildə uğurla dissertasiya müdafiə edib tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsi aldığı vaxtdan 1967-ci ilədək bu institutun böyük elmi işçisi, 1967-ci ildən isə Əziz Əliyev adına Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Göz xəstəlikləri kafedrasının dosenti vəzifəsində çalışmışdır.
İllər boyu apardığı müşahidələrin, klinik tədqiqat və təcrübələrin nəticələri Zərifə xanım Əliyevanın dünyada ən ünlü oftalmologiya mərkəzlərinin birində – H.Helmqolts adına Moskva Göz Xəstəlikləri Elmi-Tədqiqat İnstitutunda müdafiə etdiyi “Azərbaycanın bir sıra kimya müəssisələri işçilərinin görmə orqanının vəziyyəti” mövzusunda doktorluq dissertasiyasının əsasını təşkil etmişdir. O, 1977-ci ildə tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi alaraq, Əziz Əliyev adına Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun professoru, Görmə orqanının peşə patologiyası laboratoriyasının müdiri, Oftalmologiya kafedrasının müdiri (1982-1985) vəzifələrində çalışmışdır. Zərifə xanım Azərbaycan tibb elminə və səhiyyəsinə önəmli töhfələr vermişdir.
Akademik Zərifə Əliyevanın alim kimi qazandığı böyük uğurlar Azərbaycan tibb elminin tarixində ayrıca bir mərhələni təşkil edir. Onun elmi fəaliyyəti zəngin və əhatəli olmuş, oftalmologiyanın ən aktual mövzularına həsr edilmiş çoxşaxəli, konseptual tədqiqatları tibb elmimizi zənginləşdirmişdir. Bir-birindən dəyərli 150-dən çox elmi əsər, 10 monoqrafiya, 12 səmərələşdirici təklif və dərs vəsaitinin müəllifi olan, Azərbaycan oftalmologiya elmini bütün dünyada tanıdan Zərifə Əliyevanın açdığı elm yolu bu gün də yeni nəsilləri elmin zirvəsinə doğru aparmaqdadır. Alimin zəngin elmi irsi ilə yanaşı, pedaqoji fəaliyyəti də çoxsaylı araşdırmaların mövzusu olaraq tədqiq edilir, yeni tədqiqatlara stimul və material verir.
O, bir çox fəxri adlar, elmi titullar və mükafatlara layiq görülmüşdü. Qürur qaynağı olan bu adların hər biri uzun illərin fədakar alim zəhmətinin bəhrəsi idi. Zərifə xanımın həyatda qazandığı ən mötəbər, şərəfli ad isə Ana adıdır – Əziz Ana! Zərifə xanım Əliyeva Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin siyasi xəttinin layiqli davamçısı, Azərbaycan Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin anasıdır.
***
Onun adı Azərbaycan Oftolmologiya elmi tarixində misilsiz xidmətləri ilə yadda qalmışdır. Zərifə Əliyeva vaxtilə Azərbaycanda geniş yayılmış traxomanın, dünya təcrübəsində birincilər sırasında olan peşə fəaliyyəti ilə (özəlliklə kimya və elektron sənayelərində çalışanlarla) bağlı göz xəstəliklərinin öyrənilməsi, profilaktikası və müalicəsinə həsr etdiyi tədqiqatları ilə elmə ciddi yeniliklər gətirmişdir. Oftalmologiyanın müasir problemlərinə dair bir çox sanballı tədqiqatlar ərsəyə gətirən alim, həmçinin “Terapevtik oftalmologiya”, “İridodiaqnostikanın əsasları” kimi nadir elmi əsərlərin müəlliflərindən biridir.
Zərifə Əliyeva səhiyyəmiz üçün yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanmasına böyük əmək sərf etmiş, eyni zamanda örnək alim və pedaqoq ömrü ilə yetirmələri üçün bir məktəb olmuşdur. Onun elmi-pedaqoji fəaliyyətinin ən önəmli istiqamətlərindən biri məhz gənc alim kadrların yetişdirilməsi idi. Zərifə xanım oftalmoloq-həkimlərin ixtisaslarının artırılması işinə də xüsusi önəm vermiş, həkimləri daim öz üzərində işləməyə, çağdaş tibbin inkişafı ilə ayaqlaşmağa səsləmişdir.
Alimin tədqiqatlarının nəticələri yalnız Azərbaycan və ya keçmiş SSRİ səhiyyəsində deyil, bütövlükdə dünya oftalmologiyasında yeni cığırlar açmışdır. O, dünyada ilk dəfə görmə orqanının peşə patologiyasını araşdıran elmi-tədqiqat laboratoriyası yaratmış və praktiki olaraq elm aləmində yeni bir istiqamətin – “peşə oftalmologiyası”nın əsasını qoymuşdur. Oftalmologiyada peşə xəstəlikləri probleminin öyrənilməsi məhz Zərifə xanım Əliyevanın adı ilə bağlıdır. Oftalmologiyanın sənaye ilə bağlı problemlərinin öyrənilməsinə həsr etdiyi fundamental tədqiqatları alimə böyük şöhrət gətirmiş və onu dünya miqyasında məşhurlaşdırmışdır.
O, elm tarixində ilk dəfə olaraq yod və şin sənayesi işçilərinin görmə orqanında yaranan peşə xəstəliklərini öyrənmiş, bu xəstəliklərin profilaktikası tədbirlərini işləyib hazırlamışdır. Böyük alimin uzun illər respublikanın 10-dan artıq iri sənaye müəssisəsində apardığı genişmiqyaslı elmi-tədqiqat işləri nadir araşdırmalar sırasındadır. Həmin tədqiqatların nəticələri onun “Şin istehsalatında gözün peşə patologiyası”, “Xronik yod intoksikasiyası zamanı oftalmologiya”, “Yod sənayesində gözün peşə xəstəliyinin profilaktikası” adlı qiymətli monoqrafiyalarında öz əksini tapmışdır.
Akademik Zərifə Əliyeva elm təşkilatçısı və ictimai xadim kimi də Azərbaycanımıza böyük xidmətlər göstərirdi. O, Ümumittifaq Oftalmoloqlar Cəmiyyəti Rəyasət heyətinin, Azərbaycan Oftalmologiya Cəmiyyəti İdarə Heyətinin, “Vestnik oftalmoloqii” (“Вестник офтальмологии”; Moskva) jurnalı Redaksiya heyətinin üzvü idi. Yüksək elmi uğurlarına görə keçmiş SSRİ-nin Tibb Elmlər Akademiyasının M.İ.Averbax adına mükafatına, respublikamızın Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdü.
Vəfalı ömür-gün yoldaşı, gözəl ana, yüksək intellektual səviyyəsi ilə hələ gənclik illərindən sayılıb-seçilən xanım aydın, dünya tibb elminə töhfələr vermiş oftalmoloq alim Zərifə xanım Əliyevanın həyatı, elmi uğurları və həkimlik fəaliyyəti təsəvvürümüzdə mükəmməl bir şəxsiyyətin əzəmətli portretini canlandırır. Atası – görkəmli dövlət və elm xadimi, bütün bilik və bacarığını xalqa xidmətə sərf etmiş Əziz Əliyevdən əxz etdiyi ali mənəvi keyfiyyətlər onu xalqcanlı, vətəncanlı bir aydın kimi yetişdirmişdi.
Zərifə xanım tələbkar və yüksək erudisiyalı alim, tanınmış həkim, sədaqətli həyat yoldaşı və çox qayğıkeş ana idi.
Zərifə xanım Əliyevanın zəngin mənəvi aləmi, özünəxas fəlsəfəsi, həyata müdrik münasibəti, geniş dünyagörüşü vardı. İşığına toplaşanları yalnız elmi, biliyi ilə deyil, aydın xarakter cizgiləri ilə də heyran edən Zəirfə Əliyeva, öz fitri istedadı ilə seçilir, yenilikçiliyi təbliğ və təşviq edirdi. Yetirdiyi kadrlar Zərifə xanımdan təkcə tədqiqat metodlarını öyrənməklə qalmır, həm də bir kübarlıq məktəbi keçirdilər. Pak mənəviyyatlı, bütün ruhu ilə öz işini sevən, ailəsinə bağlı, böyük ürəyi vətən sevgisiylə döyünən Zərifə Əliyevanın mənalı ömrü, keçdiyi şərəfli həyat yolu Azərbaycan xanımları, hər bir alim və həkim üçün örnəkdir.
Bəli, o, həyatını hamıya işıq bəxş etmək üçün yaşadı. Üzündəki nurlu təbəssümü də əsl həkim şəfqəti qədər xəstələrinə şəfa oldu. Zərifə xanım zəngin elmi irs, fundamental tədqiqatlar və onu tanıyanların yaddaşında gözəl xatirələri yadigar qoyaraq əbədiyyətə qovuşdu. Akademik Zərifə Əliyeva dünyasını vaxtsız dəyişərək 1985-ci il aprel ayının 15-də Moskva şəhərində vəfat etdi. Məzarı Bakıda, I Fəxri Xiyabandadır. Görkəmli heykəltəraş Ömər Eldarovun yaratdığı, Zərifə xanımın məzarı üstündə ucaldılan əzəmətli tunc heykəli onun kübarlığını, xarakter cizgilərini incəliklərinə qədər əks etdirir.
Qədirbilən xalqımız və dövlətimiz Zərifə xanım Əliyevanın xidmətlərini yüksək qiymətləndirmiş, görkəmli alimin adını əbədiləşdirmişdir. Hazırda Bakıda Göz xəstəlikləri İnstitutu, Binəqədi rayonu ərazisində istirahət parkı, Naxçıvan şəhər poliklinikası onun adını daşıyır. Bakıda və Naxçıvanda Zərifə Əliyeva adına küçə var. Bakıda akademik Zərifə Əliyeva adına lisey, Bərdədə texniki fənlər təmayüllü məktəb-lisey fəaliyyət göstərir. 2008-ci ildə Zərifə xanım Əliyevanın 80 illiyinə həsr edilmiş poçt markası buraxılıb.
Zərifə xanım Əliyevanın həyat və fəaliyyət yolu bir çox görkəmli alim, dövlət xadimi tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Dünya oftalmologiya elminin tanınmış simalarından olan akademik A.Nesterov Zərifə Əliyevanı böyük professional, öz sahəsinin ünlü alimi hesab edirdi. Moskva Elmi-Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunun direktoru K.Trutneva Zərifə xanımın elmi-tədqiqatlarının həm də sosial-iqtisadi baxımdan əvəzsiz olduğunu vurğulayırdı: “Bu nadir tədqiqatlar nəticəsində zərərli istehsal sahələrində çalışanların iş ortamını yaxşılaşdırmaq üçün metodiki tövsiyələr işlənib-hazırlanmış, istehsalata tətbiq edilmişdir. Zərifə xanımın apardığı tədqiqatların əsas mahiyyəti də məhz bundan ibarətdir”. Tibb elmləri doktoru, professor Z.Skripniçenko Azərbaycanlı alim haqqında yazırdı: “Zərifə xanımın elmi maraq dairəsi çox geniş idi. O, bir ümumi dəftərə yeni kitab üçün nəzərdə tutduğumuz fikirləri qeyd etmişdi. Bunlar əsasən toksik kataraktalara və toksik qlaukomalara həsr olunmuş elmi işlərdən, tələbələr və oftalmoloq həkimlər üçün nəzərdə tutulan məruzələrdən ibarət idi”.
Zərifə xanımın işıqlı obrazı yüksək vətənpərvərlik və humanizm rəmzi kimi hər zaman sevgi ilə anılacaq. O, “Həkim insanlara Günəş qədər lazımdır” deyirdi. Özü də Günəş kimi istisini, işığını səxavətlə ətrafa yayır, insanları qəlbinin nuruna qərq edirdi. O nur bu gün də Zərifə Əliyevanın yaratdığı ofalmologiya məktəbinin yetirmələrinin yolunu aydınladır, onları parlaq sabahlara səsləyir.
Ruhu şad olsun!
Baxış sayı: 676
Bölməyə aid digər xəbərlər
22-05-2025, 20:36
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin Qazılar Şurasının iclası keçirilib
16-05-2025, 19:40
"Arzu" mərasim evi-VİDEO+FOTOLAR
15-05-2025, 09:35
Baş prokuror Kamran Əliyev Bəhruz Əhmədovu Hərbi Prokurorluğun kollektivinə təqdim edib
11-05-2025, 13:49
İlham Əliyev Ağdamın Kəngərli kəndinə köçən sakinlərlə görüşüb, onlara evlərin açarlarını təqdim edib
11-05-2025, 12:15
Prokurorluq əməkdaşları Fəxri Xiyabanı ziyarət edib
9-05-2025, 10:42
Misirdə Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş tədbir keçirilib
9-05-2025, 10:35
Professor: "Ulu Öndər Azərbaycan milli mətbuatını həmişə diqqət mərkəzində saxlayırdı"
9-05-2025, 10:29
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətçiliyi və konstitusiya quruculuğunun banisi kimi rolu əvəzsizdir
8-05-2025, 19:28
Mirzə Ələkbər Sabir Fondu media və reklamlarda dili pozuntularını monitorinq edəcək
4-05-2025, 21:40
Prokurorluq əməkdaşları "Bakı Marafonu 2025"də iştirak edib
4-05-2025, 15:16
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyevanın Naxçıvan səfəri Ordubad rayonunda davam edib - FOTOLENT
1-05-2025, 21:21
Kamran Əliyev yenidən baş prokuror təyin olundu
30-04-2025, 15:33
İlham Əliyev Qusar rayonunda bağçılıq və soyuducu anbar kompleksinin fəaliyyəti ilə tanış olub
29-04-2025, 17:19
Prezidentdən Naxçıvanla bağlı - Sərəncam
29-04-2025, 17:14
Pezeşkianın qızı da Bakıya gəlibmiş - Foto
26-04-2025, 11:26
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Culfada seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib - FOTO
26-04-2025, 08:00
Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
19-04-2025, 23:44
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Ordubadda seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib FOTO
14-04-2025, 22:00
Vüqar Rəhimzadə: "Zərifə xanım Əliyeva adını tarixdə əbədiləşdirən unudulmaz şəxsiyyətdir"
13-04-2025, 22:00
Leyla Əliyeva Bakıdakı yaşıllıqlarla bağlı layihənin növbəti mərhələsini başlatdı - Fotolar
12-04-2025, 10:15
Prezidentin nəvələri Ərdoğanla - Foto
11-04-2025, 23:03
Prezident ailə üzvləri ilə Antalyada - Fotolar
10-04-2025, 10:45
“Biz bu məhkəmənin qərarlarını tanımırıq” - Prezident
4-04-2025, 22:56
Bakıda Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclasları keçirilib
3-04-2025, 23:43
Hikmət Hacıyevə ağır itki üz verdi
1-04-2025, 18:55
Əziz insan, doğum günün mübarək!
1-04-2025, 18:32
Baş prokuror Kamran Əliyevin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Vyetnama səfər edib-VİDEO
27-03-2025, 16:36
İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak edib və aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar
27-03-2025, 16:30
İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdamın Sarıcalı kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak ediblər
20-03-2025, 17:36
Sumqayıt Şəhəri üzrə Maliyyə İdarəsinin kollektivi şəhid və qazi ailəsini ziyarət ediblər
18-03-2025, 20:21
İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdərənin Həsənriz kəndində sakinlərlə birlikdə Novruz tonqalını alovlandırıblar
18-03-2025, 15:09
Mehriban Əliyeva Ağdərədən paylaşım etdi - Video
10-03-2025, 21:58
Azərbaycana rəsmi səfərə gəldi - Foto
7-03-2025, 17:10
Vüqar Rəhimzadə: "Qadınlarımız ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında böyük nüfuza malikdirlər"
6-03-2025, 22:58
Millət vəkili Elnarə Akimova növbəti dəfə vətəndşları qəbul edib
5-03-2025, 14:34
İlham Əliyev Türkiyəyə işgüzar səfərə gəlib
1-03-2025, 00:18
Faiq Qəniyev: "Azərbaycanda cəza siyasətinin humanistləşdirilməsi diqqət mərkəzindədir" - VİDEO
26-02-2025, 15:25
Rəsmilər “Ana harayı”nı ziyarət etdi - Fotolar
26-02-2025, 15:12
İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Xocalı soyqırımı abidəsini ziyarət ediblər
26-02-2025, 08:55
Prezident Xocalı soyqırımı ilə bağlı paylaşım etdi
19-02-2025, 23:41
İlham Əliyev Xocalının Ballıca kəndində fərdi evlərin və infrastrukturun bərpası sahəsində görülən işlərlə tanış olub, kəndə köçən bir qrup sakinlə görüşüb-VIDEO