22:26 / 24-11-2024
Bu da xatirə - Fotosu
Bütün xəbərlər
BİR İNSAN ÖMRÜNDƏN SÖZ AÇIRAM MƏN-Ramiz QASIMOV
Tarix: 10-05-2021 02:27 | Bölmə: Gündəm

Bir sıra poemalarda ulu öndər Heydər Əliyevin möhtəşəm obrazı yaradılıb                               
                                II yazı

Naxçıvan ədəbi mühitində poema janrının inkişafı və zənginləşməsində şair İbrahim Yusifoğlunun da əsərləri mühüm rol oynayıb. Akademik İ.Həbibbəyli şairin yaradıcılığı haqqında yazırdı: “İbrahim Yusifoğlu milli şeirimizin istedadlı və məhsuldar nümayəndələrindən biridir. O, şeiri vərdiş, yaxud mütaliədən çox istedadla təbii ilhamın axarında yazan şairlərdəndir”. İbrahim Yusifoğlu həm də özünün çoxsaylı və məzmunlu poemaları ilə tanınıb: “O, günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir”, “Mənim inamımı güllələdilər”, “Analı, anasız dünyam”, “Sulara danışdım yuxularımı”, “Armud ağacıyla yarımçıq dərdləşmələrim”, “İydəli dərənin uşaqları”. Bu tanınmış şairin “O, günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” poeması məzmun etibarilə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevə həsr edilib. Bir neçə hissədən ibarət olan poemada Heydər Əliyevin şəxsiyyət etibarilə öz ölkəsinə göstərdiyi misilsiz xidmətlər, gətirdiyi əvəzsiz nailiyyətlər və onun Azərbaycanın dövlətçilik tarixində oynadığı rol diqqət mərkəzinə gətirilir. Poemanın “Ön söz” adlanan hissəsində şair bəhs açdığı şəxsiyyət haqqında oxucusuna məlumat verməyə, onun haqqında anlatmaya çalışır. Qeyri-adi şəxsiyyət, nadir insan haqqındakı məlumata uyğun olaraq bu hissədəki üslub, bədii vasitə də məhz o cür tərtib edilib. Mücərrəd bir məlumat tipi olan üslubdan istifadə edən şair “bir insan” kimi ifadəsi ilə bu mücərrəd şəxsiyyəti qeyri-adi əlamət və keyfiyyətlərindən bəhs etməklə təqdim etməyə başlayır. Şair bu nadir, görkəmli şəxsiyətin əlamətlərindənn bəhs etdikcə oxucu bu nadir şəxsiyyətin məhz müdrik lider Heydər Əliyev olduğunu qətiyyətlə sezir. Burada deyilir: Bir insan ömründən söz açıram mən, O, günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir. Səadət verdiyi milyonlar qəlbən Onun haqq yolundan dönməyəcəkdir. ...Bir insan ömründən söz açıram mən, O, Heydər ömrüdür, sönməyəcəkdir. Canıtək sevdiyi milyonlar qəlbən, Onun haqq yolundan dönməyəcəkdir. Əsəri sənədli poema da adlandırmaq olar. Müəyyən məqamlarda tarixi-xronoloji məsələlərlə bağlı müdaxilə edərək izahat verən və müəyyən sənərlər təqdim edən müəllif tarixi gedişatla ədəbi məzmunu əlaqələndirir. Şair Azərbaycana rəhbərlik etmiş Mircəfər Bağırov kimi rəhbərlərin cəlladlığı və xalqına vurduğu ağır zərbələri də dilə gətirir. Bununla müqayisədə ulu öndər Heydər Əliyevin hələ DTK-də işləyərkən xalqı üçün göstərdiyi misilsiz rəşadətlər oxuculara bəhs edilir. Onun Azərbaycanda rəhbərliyə gətirilməsi xalq üçün böyük bir tale payı olaraq qiymətləndirilir. Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonra ölkədə başlanan inkişaf, dirçəliş, xalqın ona olan rəğbəti minnətdarlıqla qeyd edilir. Düşmənin Heydər Əliyevin rəhbərliyə gəlməsindən sarsılmaı, gizli niyyətlərinin gerçəkləşməməsi müəllif tərəfindən birbəbir oxuucuya təqdim olunur. Poemada qanlı 20 Yanvar hadisələrinin törədilmsəi, Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqının böyük oğlu kimi bu dəhşətli hadisələri törədənlərə qarşı həyata keçirdiyi misilsiz işlər və s. təfərrüatla verilir. Şair bu hadisələrin dəhşətini, kədərini hiss etdirmək üçün janr dəyişdirərək bayatıdan da istifadə edir və özünün müəllifli bayatılar ilə poemanı həm forma, həm də məzmunca zənginləşdirmiş olur. Bu dahi şəxsiyyətin Naxçıvanda həyata keçirdiyi misilsiz dövlətçilik tədbirləri Azərbaycanın milli oyanışının nüvəsində dayanmaqla gələcək dövlət müstəqilliyinin əldə edilməsinə bilavasitə vəsilə olması poemada ümumiləşdirilir. Azərbaycanın o vaxtkı vəziyyəti, vətəndaş qarşıdurması, xaosun yaratdığı parçalanma təhlükəsi və s. xatırladılmaqla bütün Azərbaycan xalqının ulu öndər Heydər Əliyevə birmənalı çağırışı, onun Azərbaycana rəhbərliyə təkidlə dəvət olunması səslənişi əsərdə qeyd edilməklə, həm də yeni hadisələrə giriş rolunu oynayır. Poemanın sonrakı hissələrində lirik-epik şəkildə ulu öndərin rəhbərliyi altında Azərbaycanda – Naxçıvanda, Bakıda və bütün bölgələrdə həyata keçirilən misilsiz işlər ümumiləşdirilir. Şair Naxçıvan haqqında xüsusilə bəhs edir. Naxçıvanın sürətli inkişafı, yenidən qurulması və müasir görkəmə düşməsi poemanın bu hissəsində başlıcalıq təşkil edir. Bu mövzu və tendensiya şairin digər bir lirik-epik poeması olan “Bu nəğməm sənədi, doğma Naxçıvan” əsərində davam etdirilir. Əsər ideya və məzmunca “O, Günəş ömrüdür, sönməyəcəkdir” lirik-epik poemasının davamı təsirini bağışlayır. Əsər həm də publisistik ballada təsirini bağışlayır. Naxçıvan ədəbi mühitinin qocaman nümayəndələrindən olan Ələsgər Negrəmlinin “Heydərnamə”, “Epiloq”, “Od oğulları”, “Əhməd və Tahirə”, “Alın yazısı”, “Qum qalanın oğulları”, “İstedadın taleyi” kimi poemaları mövzu müxtəlifliyilə Naxçıvanda poema yaraıcılığının zənginləşməsinə xidmət etmişdir. Ələsgər Nehrəmlinin “Heydərnamə” poeması Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevə həsr olunub. Poemada Ulu Öndər Heydər Əliyevin misilsiz dövlətçilik xidmətləri və Azərbaycan xalqının bu görkəmli şəxsiyyətə böyük məhəbbəti başlıca yer alıb. “Proloq”, “Heydərin Vətən sevgisi”, “Heydər dühasıyla ucalır vətən”, “Xalqın sevgisinə layiqsiniz”, “Çünki öndə gedən o Heydər oldu”, “Səni çox axtardı gözü xalqımın”, “Səi qucaqladı belə Naxçıvan”, “Yaxşı ki qayıtdın Azərbaycana”, “Heydərin inamlı yüksəliş yolu”, “Heydərin İlhamlı yüksəliş yolu”, “Xalqın vuran gözüdür, Vuran ürəyi yoxdur” kimi bölmələrdən ibarətdir. Eyni mövzuda və yaxın məzmunda yazılmış ayrı-yrı şeir nümunələrini xatırladır əsər. Hətta şeirlərin yazılma tarixinə diqqət etdikdə bunu daha yaxından və aydın görmək də mümkündür. Lakin şeirlərin tarixi-xronoloji ardıcıllığa malik olması, məzmun əhatəsi və ideya inkişafı poema adlanmasına xələl gətirmir. Şair Ulu Öndərin misilsiz şəxsiyyəti və əzəmətli obrazını yaradır. Mənsub olduğu ölkəsini, millətini hər cür bəlalardan xilasedən böyük xilaskar kimi Heydər Əliyev fenomenini oxucusuna təqdim və təsvir edir. Onun misilsiz xidmətləri böyük bir xilaskarlıq missiyası və mücadiləsi kimi əzəmətli yerini tapır. “Heydər dühasıyla ucalır Vətən” hissəsində müəllif Heydər Əliyev-Azərbaycan qoşalığını poetik biçimdə məharətlə ifadə edir: Azərbaycan Vətənim, namusum, qeyrətimdir, Onu quran, yaradan öz xalqım, millətimdir. ...O Heydər dühasıdır, sənin görən gözlərin, Xoşbəxtliyə yol açır tükənməyən hünərin və s. Poemada Heydər Əliyev siyasətinə ləyaqətlə xidmət və davamçılıq edən İlham Əliyevin xidmətləri də təqdim edilib. Əsərin sonundakı “Xalqın görən gözüdür, vuran ürəyi Heydər” hissəsi epiloq təsirini bağışlayr və əsəri ümumiləşdirir. Müəllifin müdrik lider Heydər Əliyevin vəfatına həsr etdiyi və “ağı” təsirini bağışlayan “Epiloq” adlandırdığı əsər də öz mövzusunda layiqli poemalardan biridir. “Əbədi yaşayır Heydər”, “Sən oldun”, “Heydər ideyası, Heydər zəkası”, “Davam edir Heydər yolu” kimi bölmələr daxilində şair bir xalqın əvəzsiz və nəhəng övladı olan Heydər Əliyev kimi görkəmli bir simasının vəfatından doğan kədəri, ona olan hədsiz sevgi, sayğı və ehtiramı bədii biçimin qüdrətilə ifadə etməyə çalışıb: Bütün dünya tutdu acı xəbəri, Milyonları boğdu acı bir qəhər. Saldıq son mənzilə yola Heydəri, Dünyasını dəyişdi O Ulu Öndər!

Ramiz QASIMOV,

AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent




Baxış sayı: 438


Bölməyə aid digər xəbərlər