15:52 / 23-01-2025
Krımda mazutdan xilas edilən quşların bir çoxu Qırmızı Kitabda yer alıb
15:47 / 23-01-2025
İki çağırışçı 10 və 11 il müddətinə ciddi rejimli həbsxanada cəza çəkəcək
15:41 / 23-01-2025
İtin uşağa hücumuna görə 30 min rubl ödəyəcək
15:37 / 23-01-2025
Samarada 2 yaşlı qızı zorlamaq və öldürməkdə şübhəli bilinən şəxsin məhkəməsi keçiriləcək
15:17 / 23-01-2025
NATO-nun baş katibi: "Avropa ABŞ-ın Kiyevə yeni silah tədarükünün haqqını ödəməli olacaq"
15:10 / 23-01-2025
Peskov: "Ermənistan KTMT-dən çıxmaq niyyətini açıqlamayıb"
13:00 / 23-01-2025
Telefon fırıldaqçılarına işləyən kuryer saxlanılıb
12:53 / 23-01-2025
İlham Alışanov vəfat etdi
12:50 / 23-01-2025
Bakıda polisin tapdığı 10 min manat onun imiş... - Foto
12:46 / 23-01-2025
Şəmsi Səmədzadə azadlığa buraxıldı
12:41 / 23-01-2025
Anapadakı otellər və düşərgələr nikbindir və yay mövsümünə hazırlaşır
12:36 / 23-01-2025
Cərrahı bıçaqla hədələyən şəxs məhkum edilib
12:29 / 23-01-2025
Miqrant taksi sərnişinini zorlamağa cəhd edib
12:22 / 23-01-2025
NATO-nun baş katibi Rutte Ukraynadakı münaqişənin trayektoriyasını yanlış adlandırıb
12:19 / 23-01-2025
Rusiya məhkəməsi ukraynalı jurnalist Sokolovskayanı qiyabi 7,5 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib
12:14 / 23-01-2025
Çoxmərtəbəli binanın pəncərələrinin altından məktəblinin meyiti tapılıb
12:07 / 23-01-2025
Qara maskalı yaramazlar iki yeniyetməni qarət ediblər
11:58 / 23-01-2025
Böyük Britaniya Müdafiə Nazirliyi Rusiya "Yantar"ını izləmək üçün iki gəmi göndərirb
11:49 / 23-01-2025
Məktəbin şagirdi binanın girişində bıçaq və balta ilə saxlanılıb
11:45 / 23-01-2025
Kosaçev: "Trampın Ukrayna münaqişəsini başa düşməsi lövhənin altındadır"
22:13 / 22-01-2025
Dələduzluğa görə axtarışa verilən deputat saxlanılıb
21:25 / 22-01-2025
General Kartapolov: "Ukraynadakı münaqişəni Tramp yox, Rusiya ordusu həll edəcək"
21:18 / 22-01-2025
Avropa diplomatiyasının rəhbəri Kallas Rusiyanın 2028-ci ilə qədər Aİ-yə “hücum” edəcəyini proqnozlaşdırır
21:07 / 22-01-2025
1,2 milyarddan çox gəlir gətirən yeraltı kazinolar bağlanıb
21:04 / 22-01-2025
Prokuror keçmiş deputata 24,5 il həbs istəyib
21:00 / 22-01-2025
Yaponiyada naməlum şəxs insanlara bıçaqla hücum edib, bir nəfər ölüb
20:11 / 22-01-2025
AXIOS: Trampın qayıdışı istedadlı işçilərin xaricə axınına səbəb olacaq
20:04 / 22-01-2025
Pişik təsadüfən Avstraliya və Yeni Zelandiya arasında üç uçuş edib
19:59 / 22-01-2025
Zelenski deyib ki, ABŞ ordusu Ukraynadakı sülhməramlılara qoşulmalıdır
19:53 / 22-01-2025
Əlil uşaq anası onu yeməkxanaya qoyub iş axtarmağa gedib
19:49 / 22-01-2025
Fransanın xarici işlər naziri ABŞ-ın NATO-ya töhfəsini azaltmasını faciə hesab etməməyə çağırıb
19:34 / 22-01-2025
Stubb: "Baltik dənizində təxribat Rusiyanın maraqlarına uyğun deyil"
19:30 / 22-01-2025
Türkiyədə xizək kurortunda baş verən yanğınla bağlı 11 nəfər həbs edilib
19:25 / 22-01-2025
Voronej neft bazasında PUA-nın təsirindən alovlanan yanğının söndürülməsi başa çatıb
19:22 / 22-01-2025
Mironov: "Biz təcili yardım işçilərinə ədaləti bərpa etməliyik"
19:18 / 22-01-2025
"Bild": Bavariya parkında bıçaqlı hücum nəticəsində kişi və uşaq ölüb
16:13 / 22-01-2025
Könül Nurullayeva vətəndaşlarla növbəti görüşünü keçirib
16:08 / 22-01-2025
Əliyev və Zelenski Davosda keçirilən iqtisadi forumda görüşüblər
Edilli kütləvi məzarlığı soyqırım cinayətinin tərkib hissəsidir-Səməd Vəkilov
Tarix: 28-02-2022 22:12 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu ilin fevral ayının 23-də Xocavənd rayonu Edilli kəndi ərazisində azərbaycanlıların kütləvi məzarlığı aşkar edilib. Vaxtilə bu kənddə ermənilər tərəfindən girovluqda saxlanılan Füzuli rayon sakini Şəmsi Şıxəliyevin Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasına verdiyi ifadələr əsasında Edilli kəndi ərazisində kütləvi məzarlığın yerinin müəyyənləşdirilməsi mümkün olmuşdur. Bundan sonra Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin tapşırığı ilə işçi qrup yaradılıb. İşçi qrupuna Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası, Azərbaycan Milli Elmlər Akdemiyasının Arxeologiya İnstitutu, Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğu əməkdaşları daxil edilmişdir. Kütləvi məzarlıq aşkar edildikdən iki gün sonra 25 fevral tarixində Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökümət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin təşkilatçılığı ilə 10-a yaxın qeyri-hökümət təşkilatı Xocavəndin Edilli kəndinə səfər edib.
Xocavənd rayonu Edilli kəndi Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq ətəyindədir. Etnotoponim qırğızların edilli tayfa adını özündə əks etdirir. Xəzərlərin 3 paytaxt şəhərindən birinin adı İdil, Volqa çayının keçmış adlarından biri İtil olmuşdur. Hal-hazırda Türkiyənin Qars əyalətində Edilli adlanan kənd mövcuddur.
Edilli kəndi təcavüzkar Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən 2 oktyabr 1992-ci ildə işğal edilmişdir. 15 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Səfər zamanı Edilli kəndinə girdikdə bizim diqqətimizi iki məsələ cəlb etdi. Birincisi, kənd ərazisində işlək vəziyyətdə olan lakin sayğacları sökülmüş qaz xətləri, ikincisi isə kəndin yollarına döşənmiş daşlar idi. Ərazidə xidmət aparan hərbçilərimizin verdiyi məlumata görə, Azərbaycan Ordusu həmin əraziləri işğaldan azad edənə qədər İran İslam Respublikası tərəfindən bu əraziyə qaz verilirmiş. Küçələrin səliqəli formada İçərişəhərə bənzər daşlarla düzülməsinin isə daha acı hekayəsi var. Əldə edilən məlumatlara görə, Edilli kəndinin küçələrinə döşənilmiş daşlar Füzuli ərazisindən götürülən azərbaycanlı əsirlər tərəfindən daşıdılaraq gətirilmiş və küçələrə döşənilmişdir.
Kütləvi insan cəsədi olan məzarlıqda üst-üstə qalaqlanmış insan sümüklərinə həyacansız baxmaq mümkün deyildi. Hər biri bir ailənin ümidi, bir ocağın çırağı, bir nəslin davamçısı olan Azərbaycan türklərini məhz etnik milli mənsubiyyətinə görə ermənilər tərəfindən insanlığa sığmayan dəhşətli işgəncələrə məruz qoymaqla qeyri-insani şəraitdə də basdırıblar.
Şəmsi Şıxəliyev şahidlik edir.
1993-cü ilin avqust ayında Bakı şəhərində öz doğmalarını müharibə zonasından daha təhlükəsiz yerlərə köçürmək məqsədilə əraziyə gələn Şəmsi Şıxəliyev erməni hərbçilər tərəfindən girov götürülüb və 48 gün əsir saxlanılıb. O, Edilli kəndində saxlanılarkən qorxunc mənzərənin şahidi olub. Erməni hərbçilərinin döyüşlərdə şəhid olan azərbaycanlı əsgərlərin və digər kəndlərdə güllələdikləri mülki əhalinin meyitlərini bu əraziyə gətirərək quyulara töküldüyünü öz gözləri ilə görüb. Ş.Şıxəliyevin şahidliyi ilə aşkarlanan kütləvi məzarlıqda 15-20 nəfərin cəsədlərinin olması ehtimal edilir. Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının rəsmisi Zaur İsmayılov isə bildirib ki, Edillidə tapılan kütləvi məzarlıq barədə ilkin məlumatlara görə burada 3 metr dərinlikdə 15-20 cəsəd basdırılıb. Üst hissədə 4-5 nəfərin cəsədi görünsə də, torpağın altında da onların olması ehtimalı var. Cəsədlər eskumasiya olunduqdan sonra aidiyyəti qurumlara təhvil veriləcək.
Zaur İsmayılovun verdiyi məlumata görə, təkcə Xocavənd rayonunda deyil, o cümlədən, Ağdam, Füzuli, Şuşa rayonları ərazisində fərdi və kütləvi məzarlıqların olması barədə məlumatlar daxil olub. Bu məlumatlar toplanmış materiallara, şahid ifadələrinə əsasən ümumiləşdirilmişdir. Artıq Dövlət Komissiyası bu məlumatlar əsasında həmin məzarlıqların yerləşmə yerini müəyyən edib, orada dəfn olunan insanların təxmini sayı müəyyənləşdirilib. Ardıcıl olaraq ərazilər minalardan təmizləndikcə, məzarlıqlar da aşkara çıxarılacaq.
Zaur İsmayılov onu da bildirdi ki, Füzuli rayonunun Seyidəhmədli kəndində keçmiş “Kolxoz idarəsi” deyilən ərazidəki meydançada 10 nəfərdən çox azərbaycanlının basdırıldığı kütləvi məzarlıq barədə də məlumatlar əldə olunub. Həmin ərazi minalı olduğu üçün hələlik araşdırma aparmaq mümkün olmayıb.
Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının rəsmi məlumatına görə, Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə 3890 nəfər itkin qeydiyyata alınıb. Hazırda 3079 itkinin ailəsindən DNT nümunələri götürülüb və proses bu ilin avqustunda başa çatdırılacaq.
Edilli kütləvi məzarlığının aşkar edilməsi 3 aspektdən qiymətləndirilməlidir.
1) Əsir, girov götürülmüş, itgin düşmüş Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsiyyətinin müəyyən edilərək onların ailələrinə təhvil verilməsi.
2) Soyqırım cinayətlərinin tərkibi olan bu cinayətin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) səviyyəsində qiymətləndirilməsinə nail olmaq.
3) Hərbi əsirlərlə qeyri-insani davranış.
Beynəlxalq humanitar hüquqda mülki şəxslərə zəruri olan müdafiə və humanist rəftarın təmin edilməsi və müharibə qurbanlarının müdafiəsinə dair 1949-cu ilin avqustun 12-də dörd Cenevrə Konvensiyası qəbul edilib. Bu konvensiyalardan biri isə hərbi əsirlərlə rəftara dair III Cenevrə Konvensiyasıdır. Sözügedən Konvensiyadan başqa, hərbi əsirlərlə rəftar rejimini müəyyən edən əsas beynəlxalq hüquqi sənədlər sırasına quru əməliyyatlarının qanunları haqqında IV Haaqa Konvensiyası və 1949-cu il Cenevrə Konvensiyalarına 1977-ci ildə qəbul edilən I və II Əlavə Protokollar da aid edilir.
Cenevrə Konvensiyasına əsasən, hərbi əməliyyatda iştirak etməyən mülki əhalinin girov götürülməsi qadağan edilmişdir. Sənəddə eyni zamanda hərbi əsrlərlə davranış qaydaları müəyyən edilmişdir. Lakin göründüyü kimi, erməni tərəfi beynəlxalq hüquqla müəyyən edilmiş müharibə qanunlarına məhəl qoymadan insanlıq faciəsi törətmişdir.
Beynəlxalq hüquqa görə soyqırım etnik, irqi, dini və ya milli qrupun düşünülmüş və sistematik şəkildə tam və ya qismən məhv edilməsidir. "Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında" Konvensiyanın (SCQACK) 2-ci maddəsində "milli, etnik, irqi və ya dini qrupu tamamilə və ya qismən məhv etmək niyyəti ilə törədilmiş hərəkətlərdən biri" kimi nəzərdə tutulub.
1998-ci ildə Romada qəbul olunmuş Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) Statutunun 5-ci maddəsində aşağıdakı beynəlxalq cinayətlər sadalanır: soyqırım, insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri və təcavüz cinayəti. Lakin bunlardan təcavüzlə bağlı məsuliyyətə cəlbetmə, ümumiyyətlə, bu cinayətin tərifinin tam və qəti müəyyən olunmaması səbəbindən uzun müddət dayandırılmışdı. 2010-cu il tarixli Kampalada qəbul olunmuş razılaşmaya əsasən, 1 yanvar 2017-ci il tarixində BCM artıq bu cinayətə görə də yurisdiksiyaya malikdir. Qeyd edək ki, Statutun müddəalarına görə, Roma Statutu onun qüvvəyə minməsindən əvvəl törədilmiş cinayətlərə şamil edilmir (retroaktivlik prinsipi).
Lakin fikrimizcə, burada soyqırım və təcavüz cinayətlərinə münasibətdə fərqli münasibət olmalıdır. Belə ki, “Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında” Konvensiyanın tətbiqi üzrə Beynəlxalq Məhkəmənin 26 fevral 2007-ci il tarixli qərarında qeyd olunur ki, bu işdə Məhkəmənin səlahiyyəti yalnız Konvensiyanın 9-cu maddəsi ilə məhdudlaşır. Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, Məhkəmə Konvensiyada beynəlxalq hüquqla nəzərdə tutulmuş öhdəliklərin pozuntuları arasında xüsusilə soyqırım cinayəti ilə bağlı müstəsna qərar çıxarmaq səlahiyyətinə malikdir. Eyni zamanda Konvensiyanın 9-cu maddəsi istənilən dövlətə imkan verir ki, soyqırım cinayətinə görə beynəlxalq instansiyalarda mübahisə tərəflərindən hər hansı birinin sorğusu əsasında məsuliyyət məsələsini qaldırsın.
Səməd Vəkilov,
Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin sədri, hüquq müdafiəçisi
Baxış sayı: 600
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-02-2022 22:12 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu ilin fevral ayının 23-də Xocavənd rayonu Edilli kəndi ərazisində azərbaycanlıların kütləvi məzarlığı aşkar edilib. Vaxtilə bu kənddə ermənilər tərəfindən girovluqda saxlanılan Füzuli rayon sakini Şəmsi Şıxəliyevin Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasına verdiyi ifadələr əsasında Edilli kəndi ərazisində kütləvi məzarlığın yerinin müəyyənləşdirilməsi mümkün olmuşdur. Bundan sonra Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin tapşırığı ilə işçi qrup yaradılıb. İşçi qrupuna Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası, Azərbaycan Milli Elmlər Akdemiyasının Arxeologiya İnstitutu, Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğu əməkdaşları daxil edilmişdir. Kütləvi məzarlıq aşkar edildikdən iki gün sonra 25 fevral tarixində Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökümət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin təşkilatçılığı ilə 10-a yaxın qeyri-hökümət təşkilatı Xocavəndin Edilli kəndinə səfər edib.
Xocavənd rayonu Edilli kəndi Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq ətəyindədir. Etnotoponim qırğızların edilli tayfa adını özündə əks etdirir. Xəzərlərin 3 paytaxt şəhərindən birinin adı İdil, Volqa çayının keçmış adlarından biri İtil olmuşdur. Hal-hazırda Türkiyənin Qars əyalətində Edilli adlanan kənd mövcuddur.
Edilli kəndi təcavüzkar Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən 2 oktyabr 1992-ci ildə işğal edilmişdir. 15 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Səfər zamanı Edilli kəndinə girdikdə bizim diqqətimizi iki məsələ cəlb etdi. Birincisi, kənd ərazisində işlək vəziyyətdə olan lakin sayğacları sökülmüş qaz xətləri, ikincisi isə kəndin yollarına döşənmiş daşlar idi. Ərazidə xidmət aparan hərbçilərimizin verdiyi məlumata görə, Azərbaycan Ordusu həmin əraziləri işğaldan azad edənə qədər İran İslam Respublikası tərəfindən bu əraziyə qaz verilirmiş. Küçələrin səliqəli formada İçərişəhərə bənzər daşlarla düzülməsinin isə daha acı hekayəsi var. Əldə edilən məlumatlara görə, Edilli kəndinin küçələrinə döşənilmiş daşlar Füzuli ərazisindən götürülən azərbaycanlı əsirlər tərəfindən daşıdılaraq gətirilmiş və küçələrə döşənilmişdir.
Kütləvi insan cəsədi olan məzarlıqda üst-üstə qalaqlanmış insan sümüklərinə həyacansız baxmaq mümkün deyildi. Hər biri bir ailənin ümidi, bir ocağın çırağı, bir nəslin davamçısı olan Azərbaycan türklərini məhz etnik milli mənsubiyyətinə görə ermənilər tərəfindən insanlığa sığmayan dəhşətli işgəncələrə məruz qoymaqla qeyri-insani şəraitdə də basdırıblar.
Şəmsi Şıxəliyev şahidlik edir.
1993-cü ilin avqust ayında Bakı şəhərində öz doğmalarını müharibə zonasından daha təhlükəsiz yerlərə köçürmək məqsədilə əraziyə gələn Şəmsi Şıxəliyev erməni hərbçilər tərəfindən girov götürülüb və 48 gün əsir saxlanılıb. O, Edilli kəndində saxlanılarkən qorxunc mənzərənin şahidi olub. Erməni hərbçilərinin döyüşlərdə şəhid olan azərbaycanlı əsgərlərin və digər kəndlərdə güllələdikləri mülki əhalinin meyitlərini bu əraziyə gətirərək quyulara töküldüyünü öz gözləri ilə görüb. Ş.Şıxəliyevin şahidliyi ilə aşkarlanan kütləvi məzarlıqda 15-20 nəfərin cəsədlərinin olması ehtimal edilir. Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının rəsmisi Zaur İsmayılov isə bildirib ki, Edillidə tapılan kütləvi məzarlıq barədə ilkin məlumatlara görə burada 3 metr dərinlikdə 15-20 cəsəd basdırılıb. Üst hissədə 4-5 nəfərin cəsədi görünsə də, torpağın altında da onların olması ehtimalı var. Cəsədlər eskumasiya olunduqdan sonra aidiyyəti qurumlara təhvil veriləcək.
Zaur İsmayılovun verdiyi məlumata görə, təkcə Xocavənd rayonunda deyil, o cümlədən, Ağdam, Füzuli, Şuşa rayonları ərazisində fərdi və kütləvi məzarlıqların olması barədə məlumatlar daxil olub. Bu məlumatlar toplanmış materiallara, şahid ifadələrinə əsasən ümumiləşdirilmişdir. Artıq Dövlət Komissiyası bu məlumatlar əsasında həmin məzarlıqların yerləşmə yerini müəyyən edib, orada dəfn olunan insanların təxmini sayı müəyyənləşdirilib. Ardıcıl olaraq ərazilər minalardan təmizləndikcə, məzarlıqlar da aşkara çıxarılacaq.
Zaur İsmayılov onu da bildirdi ki, Füzuli rayonunun Seyidəhmədli kəndində keçmiş “Kolxoz idarəsi” deyilən ərazidəki meydançada 10 nəfərdən çox azərbaycanlının basdırıldığı kütləvi məzarlıq barədə də məlumatlar əldə olunub. Həmin ərazi minalı olduğu üçün hələlik araşdırma aparmaq mümkün olmayıb.
Azərbaycan Respublikasının Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının rəsmi məlumatına görə, Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə 3890 nəfər itkin qeydiyyata alınıb. Hazırda 3079 itkinin ailəsindən DNT nümunələri götürülüb və proses bu ilin avqustunda başa çatdırılacaq.
Edilli kütləvi məzarlığının aşkar edilməsi 3 aspektdən qiymətləndirilməlidir.
1) Əsir, girov götürülmüş, itgin düşmüş Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsiyyətinin müəyyən edilərək onların ailələrinə təhvil verilməsi.
2) Soyqırım cinayətlərinin tərkibi olan bu cinayətin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) səviyyəsində qiymətləndirilməsinə nail olmaq.
3) Hərbi əsirlərlə qeyri-insani davranış.
Beynəlxalq humanitar hüquqda mülki şəxslərə zəruri olan müdafiə və humanist rəftarın təmin edilməsi və müharibə qurbanlarının müdafiəsinə dair 1949-cu ilin avqustun 12-də dörd Cenevrə Konvensiyası qəbul edilib. Bu konvensiyalardan biri isə hərbi əsirlərlə rəftara dair III Cenevrə Konvensiyasıdır. Sözügedən Konvensiyadan başqa, hərbi əsirlərlə rəftar rejimini müəyyən edən əsas beynəlxalq hüquqi sənədlər sırasına quru əməliyyatlarının qanunları haqqında IV Haaqa Konvensiyası və 1949-cu il Cenevrə Konvensiyalarına 1977-ci ildə qəbul edilən I və II Əlavə Protokollar da aid edilir.
Cenevrə Konvensiyasına əsasən, hərbi əməliyyatda iştirak etməyən mülki əhalinin girov götürülməsi qadağan edilmişdir. Sənəddə eyni zamanda hərbi əsrlərlə davranış qaydaları müəyyən edilmişdir. Lakin göründüyü kimi, erməni tərəfi beynəlxalq hüquqla müəyyən edilmiş müharibə qanunlarına məhəl qoymadan insanlıq faciəsi törətmişdir.
Beynəlxalq hüquqa görə soyqırım etnik, irqi, dini və ya milli qrupun düşünülmüş və sistematik şəkildə tam və ya qismən məhv edilməsidir. "Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında" Konvensiyanın (SCQACK) 2-ci maddəsində "milli, etnik, irqi və ya dini qrupu tamamilə və ya qismən məhv etmək niyyəti ilə törədilmiş hərəkətlərdən biri" kimi nəzərdə tutulub.
1998-ci ildə Romada qəbul olunmuş Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) Statutunun 5-ci maddəsində aşağıdakı beynəlxalq cinayətlər sadalanır: soyqırım, insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri və təcavüz cinayəti. Lakin bunlardan təcavüzlə bağlı məsuliyyətə cəlbetmə, ümumiyyətlə, bu cinayətin tərifinin tam və qəti müəyyən olunmaması səbəbindən uzun müddət dayandırılmışdı. 2010-cu il tarixli Kampalada qəbul olunmuş razılaşmaya əsasən, 1 yanvar 2017-ci il tarixində BCM artıq bu cinayətə görə də yurisdiksiyaya malikdir. Qeyd edək ki, Statutun müddəalarına görə, Roma Statutu onun qüvvəyə minməsindən əvvəl törədilmiş cinayətlərə şamil edilmir (retroaktivlik prinsipi).
Lakin fikrimizcə, burada soyqırım və təcavüz cinayətlərinə münasibətdə fərqli münasibət olmalıdır. Belə ki, “Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında” Konvensiyanın tətbiqi üzrə Beynəlxalq Məhkəmənin 26 fevral 2007-ci il tarixli qərarında qeyd olunur ki, bu işdə Məhkəmənin səlahiyyəti yalnız Konvensiyanın 9-cu maddəsi ilə məhdudlaşır. Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, Məhkəmə Konvensiyada beynəlxalq hüquqla nəzərdə tutulmuş öhdəliklərin pozuntuları arasında xüsusilə soyqırım cinayəti ilə bağlı müstəsna qərar çıxarmaq səlahiyyətinə malikdir. Eyni zamanda Konvensiyanın 9-cu maddəsi istənilən dövlətə imkan verir ki, soyqırım cinayətinə görə beynəlxalq instansiyalarda mübahisə tərəflərindən hər hansı birinin sorğusu əsasında məsuliyyət məsələsini qaldırsın.
Səməd Vəkilov,
Müvəkkil Hüquq Mərkəzinin sədri, hüquq müdafiəçisi
Baxış sayı: 600
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:41
İtin uşağa hücumuna görə 30 min rubl ödəyəcək
Bu gün, 15:37
Samarada 2 yaşlı qızı zorlamaq və öldürməkdə şübhəli bilinən şəxsin məhkəməsi keçiriləcək
Bu gün, 13:00
Telefon fırıldaqçılarına işləyən kuryer saxlanılıb
Bu gün, 12:36
Cərrahı bıçaqla hədələyən şəxs məhkum edilib
Bu gün, 12:07
Qara maskalı yaramazlar iki yeniyetməni qarət ediblər
20-01-2025, 22:44
Həddindən artıq xurma yedikdən sonra əməliyyat masasına düşüb
20-01-2025, 19:27
Qadının cəsədini Qoşa Kutsenkonun "Zaporojets"ində gizlədən qatil günahını etiraf edib
19-01-2025, 23:14
İki nəfər bir nəfəri öldürərək cəsədini yandırmağa cəhd edib
19-01-2025, 19:29
Qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
18-01-2025, 20:40
Yaşlı cütlüyü öldürməkdə təqsirləndirilən şəxs həbs edilib
18-01-2025, 11:24
Avtomobil suya düşüb
17-01-2025, 11:16
Sərxoş vəziyyətdə təcili yardım briqadasını bıçaqla hədələyib
17-01-2025, 11:07
Avtomobilinə toxunan pensiyaçını döyən sürücü həbs edilib
16-01-2025, 14:20
Kriminal avtoritetləri müalicə edən şəfaçı öldürülüb
16-01-2025, 12:32
Qadın sürücünün diqqətsizliyi ucbatından avtobusdan düşüb
16-01-2025, 11:15
Məktəblilər 3 ildir ki, sinif yoldaşını döyürlər
15-01-2025, 21:18
Kişi şənlik zamanı məktəbli qızı bıçaqlayıb, tanışını isə yaralayıb
15-01-2025, 14:57
Taksi sürücüsünün qatili 23 ildən sonra tutulub
13-01-2025, 23:35
Özünü sehrbaz kimi göstərən qadına qarşı qabaqlayıcı tədbir seçilib
13-01-2025, 19:18
İstintaq Komitəsi bir nəfərin insanlara hücumunun motivlərini araşdırır
13-01-2025, 13:43
Kişi arvadını və uşağını öldürüb
13-01-2025, 13:33
Sərxoş şəxs bıçaqla mağaza işçilərinə və müştərilərinə hücum edib
13-01-2025, 13:13
Avtomobilə bərkidilmiş boruya minərkən ölüb
12-01-2025, 15:51
Taksi ilə elektrik qatarının toqquşması nəticəsində qadın ölüb
12-01-2025, 15:29
Yaşayış binalarının girişlərini yandıranlar həbs ediliblər
12-01-2025, 12:52
Ata və oğul kişini vəhşicəsinə döyməkdə şübhəli bilinir
12-01-2025, 12:33
Qonşular itlər, pnevmatik silahlar və qaz balonları ilə dava ediblər
11-01-2025, 09:11
Yakutiya rəhbəri əlbəyaxa döyüşdə ukraynalı əsgəri öldürən həmyerlisinə yeni bıçaq hədiyyə edib
10-01-2025, 13:18
Həkimlər 19-cu mərtəbədən yıxılan gəncin həyatı üçün mübarizə aparır
10-01-2025, 13:01
Evli cütlük bazarda 18 milyon rubl pul mənimsəyiblər
10-01-2025, 12:46
Yeniyetmə məktəbi yandırmağa cəhd edib, o, saxlanılıb
9-01-2025, 22:33
Keçmiş həyat yoldaşından 12 banka qara kürü oğurlayıb
9-01-2025, 19:48
Sahibsiz itlərin hücumuna məruz qalan pensiyaçı xəstəxanaya aparılıb
9-01-2025, 19:45
Bir miqrant yandırma və soyğunçuluğa görə beş il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
9-01-2025, 12:19
Dörd uşağını öldürməkdə təqsirləndirilən şəxs xəstəxanada ölüb
8-01-2025, 21:50
Buzun arasından yıxılan üç yaşlı qızı xilas edib
8-01-2025, 19:09
Kişi gəlininin başını kəsib
8-01-2025, 13:56
Kuryer 9 milyona görə özünü oğurlatmışdı
7-01-2025, 14:21
Bir nəfər bankda girov götürülüb
7-01-2025, 12:26
Yaşayış binasında baş verən yanğın iki nəfərin həyatına son qoyub
6-01-2025, 12:43
Sokolov dəhşətli yanğında həlak olanların vəziyyətindən danışıb