20:16 / 13-12-2025
Lukaşenko ABŞ-ın xüsusi elçisi Kolun həyat yoldaşına müsahibə verdi
19:51 / 13-12-2025
"L'AntiDiplomatico": Zelenski ərazi referendumundan danışaraq dialoqu pozur
19:46 / 13-12-2025
Ruslar Darya Nepryaeva və Saveliy Korostelev 2026-cı il Olimpiadasına vəsiqə qazanıblar
19:43 / 13-12-2025
Yük qatarının relsdən çıxması nəticəsində yaranan yanacaq mazutunun dağılması 750 kvadrat metr sahəni əhatə edir
19:27 / 13-12-2025
Sübhan erməni əsilli rəqibinə qalib gəlib dünya çempionu oldu
19:20 / 13-12-2025
General Müdafiə Nazirliyində yüksək vəzifəyə - Təyin olundu
19:15 / 13-12-2025
Leyla Əliyeva Lənkərandan paylaşım etdi - Video
14:57 / 13-12-2025
Lukaşenko ABŞ-ın xüsusi elçisi Kol ilə yenidən görüşüb
14:55 / 13-12-2025
Messinin qısa müddətli çıxışından sonra azarkeşlər Kolkata stadionunda xaos yaratdılar
14:47 / 13-12-2025
Ukrayna naziri Klimenko: "Bir milyondan çox ukraynalı elektriksiz qalıb"
14:45 / 13-12-2025
Uşaq İncəsənət Məktəbi müəllimləri güzəştli pensiyalarla bağlı Putinin Birbaşa Xəttinə müraciət edib
14:41 / 13-12-2025
Potok əməliyyatında iştirak edən Ulan-Ude paraşütçüləri dövlət mükafatlarına layiq görülüblər
14:39 / 13-12-2025
Tramp Latın Amerikasındakı hədəflərə qurudan zərbələr endirəcəyini açıqladı
14:34 / 13-12-2025
Zoopark-Botanika Bağında qarlı sürüşkəndən sürüşən fili Filimon göstərdi
14:30 / 13-12-2025
Qrossi: "Zaporojye Atom Elektrik Stansiyası münaqişə zamanı 12-ci dəfə bütün xarici enerji təchizatını müvəqqəti olaraq gecə ərzində kəsib"
14:26 / 13-12-2025
AB təlimatlarını şərh edən Zaxarova Brüssel üçün yeni bir şüar təklif etdi
14:19 / 13-12-2025
Moskva Zooparkı panda Katyuşanın qardan həzz aldığını göstərdi
14:16 / 13-12-2025
Yerli reperlərin iştirakı ilə yeniyetmələr üçün əyləncə məclislərinin təşkilatçıları araşdırılacaq
14:13 / 13-12-2025
Qar yağışı zamanı magistral yolda ən azı on avtomobil toqquşub
14:11 / 13-12-2025
Putin Mixaylovski Sarayını Sankt-Peterburqun memarlıq incisi adlandırdı
14:08 / 13-12-2025
Millət vəkili Qonçarenko: "Zelenskinin ofis rəhbərinin müavini Oleq Tatarov işdən çıxarılır"
14:05 / 13-12-2025
MAQATE Rusiyanın Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasına gedən mütəxəssislərinin təhlükəsizliyini təmin etmək səylərini yüksək qiymətləndirir
23:31 / 12-12-2025
Adam oğurluğu ilə bağlı istintaq başa çatıb
21:55 / 12-12-2025
Prokurorluq əməkdaşları anım günü ilə bağlı Fəxri Xiyabanı ziyarət edib
19:25 / 12-12-2025
İki vəhşi qətlə görə ömürlük həbs cəzası alıb
19:21 / 12-12-2025
Vladimir Putin Aşqabadda İraq Prezidenti ilə görüşüb
19:19 / 12-12-2025
Keçmiş məhkəmə icraçısına qarşı ofisində baş verən atışma ilə bağlı cinayət işi açılıb
19:12 / 12-12-2025
"Telegraph": Xerset paranoyaya görə Ordu Katibini Ukrayna dialoqundan uzaqlaşdırdı
19:06 / 12-12-2025
Kipr səfirliyi 15 dekabrda Rusiya Federasiyasında viza mərkəzlərinin açılacağını elan etdi
19:02 / 12-12-2025
Ermitaj Muzeyinin baş direktoru Polşada saxlanılan arxeoloqla bağlı vəziyyəti ciddi adlandırıb
18:48 / 12-12-2025
Analitik Koşkoviç NATO-nun baş katibi Rutteni müharibəyə başlamaq istəməkdə günahlandırdı
18:44 / 12-12-2025
Bloqçu Meri Maqdalenanın cəsədi Taylandda tapılıb
18:40 / 12-12-2025
Üç xarici avtomobili yandırdığına görə həbs edilib
18:35 / 12-12-2025
SHOT:Honkonq qripinin ağırlaşmalarından iki nəfər ölüb
18:32 / 12-12-2025
Moskva Diametrli T1 tramvayları bir ayda 1,8 milyondan çox sərnişin daşıyıb
18:27 / 12-12-2025
Merkel müasir Almaniya siyasətindəki kişi balanssızlığını tənqid etdi
NAXÇIVANIN DÜNYA ƏHƏMİYYƏTLİ ABİDƏLƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ SİLSİLƏSİNDƏN: I KÜLTƏPƏNİN 9 MİN İL ƏVVƏLKİ TARİXİ SABAHIN TƏDQİQATÇILARININ GÖZÜ İLƏ
Tarix: 04-06-2021 11:51 | Bölmə: Sosial
I Kültəpənin Neolit evlərinin maketi və layihənin hazırlanma prosesi
Tariximiz üçün müəyyən əhəmiyyət kəsb edən
və yer altından tapılmış hər bir əşya belə qızıldan qiymətlidir.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev
Azərbaycanın ən qədim guşələrindən olan Naxçıvan diyarı tarixin müxtəlif dövrlərinə işıq tutan yeraltı və yerüstü abidələri ilə dünya mədəniyyətinə qiymətli töhfələr vermişdir. Bu abidələrin üzə çıxarılması və mühafizə edilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov tərəfindən imzalanmış “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında ” 6 dekabr 2005-ci il tarixli Sərəncamın mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. Üç istiqamətdə qruplaşdırılan bu abidələrdən 665-i yerli, 495-i ölkə, 57-si isə dünya əhəmiyyətlidir. Lakin onlar haqqında məlumat geniş ictimaiyyətdə, xüsusilə məktəblilərdə son dərəcə azdır. Bunu nəzərə alararq, Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi və AMEA Naxçıvan Bölməsinin birgə işi olan “Sabahın tədqiqatçıları” layihəsi çərçivəsində ötən ildən başlayaraq Naxçıvanın dünya əhəmiyyətli abidələrinin məktəblilər içərisində tanıdılmasına başlanmış və onların xəritəsi hazırlanmışdır.
2020-2021-ci tədris ilində isə bu abidələrdən biri olan “I Kültəpənin Neolit evləri” mövzusunda layihənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu mövzunun seçilməsində məqsəd Naxçıvan ərazisində oturaq həyata keçid və ilk kənd icmalarının yaranma prosesini öyrənmək olmuşdur. 9 min il əvvələ aid olan bu prosesin öyrənilməsi bu ərazidə yaşamış əcdadlarımızın həyat tərzi haqqında məktəblilərdə müəyyən təsəvvür yaratmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Bu məqsədlə layihənin nəzəri və praktik olmaqla 2 mərhələdə aparılması planlaşdırılmışdı. Birinci mərhələdə I Kültəpə abidəsi haqqında olan yazılı materiallar araşdırılmış və müəyyən edilmişdir ki, çoxtəbəqəli olan bu abidədə tariximizin e.ə. VII minillikdən başlamış Erkən Dəmir dövrünədək davam edən geniş bir dövrü əks olunmuşdur. Bizim üçün maraqlı olan dövr-Neolit dövrü abidənin ən alt qatında yerləşir. Həmin dövrdə insanların həyat tərzini daha aydın təsəvvür etmək üçün evlərin maketinin hazırlanması qərara alınmışdı. Buradakı dağılmış tikili qalıqları içərisində yalnız bir yaşayış kompleksi qismən bütöv halda üzə çıxarılmışdır. 2014-cü ildə I Kültəpənin D sahəsində aşkar olunan bu kompleks in fotoşəkilinə əsasən rekonstruksiya olunmuş şəkildə maketi hazırlanmışdır. Gildən hazırlanan bu maketdə yaşayış kompleksinin salamat qalan tikili qalıqları kərpiclər şəklində düzəldilmiş, bərpa olunan hissəsi ilə sadə gillə tamamlanmışdır. Bu üsul Neolit evlərinin çiy kərpicdən və möhrədən tikildiyini göstərmək üçün də faydalı olmuşdur. Neolit dövrünə aid kənd icmalarından birinə məxsus yaşayış kompleksində oval hasarla çevrələnmiş dairəvi formalı evlər, onları birləşdirən arakəsmə divarları, müxtəlif tipli ocaqlar və iş emalatxanaları əks olunmuşdur. Evlər günbəzvari şəkildə tamamlanmışdır. Onlar əhatə edən ümumi divar mühafizə xarakteri daşımışdır. Evlərin içərisində ocaqlarla yanaşı tavanı saxlayan dirək daşları olmuş, insanların məşğuliyyət sahələrini əhatə edən iş yerləri isə evlərdən az aralıda bir-birinin yanında yerləşmişdir.
I Kültəpənin Neolit tikililərinin bəzi elementləri günümüzədək yaşadılmaqdadır. Belə ki, çiy kərpic və möhrədən olan köməkçi tikililərə bu gün də kəndlərimizdə rast gəlmək mümkündür. Digər tərəfdən, dairəvi formalı və günbəzlərlə tamamlanan tikililər orta əsrlərdən türk-müsəlman memarlığının əsas komponentləri kimi qorunub saxlanmışdır. Bu gün müxtəlif şəhər və kəndlərimizi bəzəyən hamamların quruluşunda bu ənənələr aydın görülməkdədir. Bütün bunlar göstərir ki, bu torpaqların aborigenləri olan əcdadlarımızın Neolit dövründə əldə etdikləri memarlıq ənənələri genetik yaddaş vasitəsi ilə qədim dövrdən günümüzədək gəlib çatmışdır. Bu qədim ənənələri özündə əks etdirən abidələrimizi və onlardan tapılan materialları qorumaq isə hər bir məktəblinin başlıca vəzifəsi olmalıdır.
Layihə rəhbəri Zeynəb QULİYEVA,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Layihə icraçısı-Naxçıvan Qarnizonu tam orta məktəbinin
IXa sinif şagirdi Cəfərli Aysel
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 650
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-06-2021 11:51 | Bölmə: Sosial
I Kültəpənin Neolit evlərinin maketi və layihənin hazırlanma prosesiTariximiz üçün müəyyən əhəmiyyət kəsb edən
və yer altından tapılmış hər bir əşya belə qızıldan qiymətlidir.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev
Azərbaycanın ən qədim guşələrindən olan Naxçıvan diyarı tarixin müxtəlif dövrlərinə işıq tutan yeraltı və yerüstü abidələri ilə dünya mədəniyyətinə qiymətli töhfələr vermişdir. Bu abidələrin üzə çıxarılması və mühafizə edilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov tərəfindən imzalanmış “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında ” 6 dekabr 2005-ci il tarixli Sərəncamın mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. Üç istiqamətdə qruplaşdırılan bu abidələrdən 665-i yerli, 495-i ölkə, 57-si isə dünya əhəmiyyətlidir. Lakin onlar haqqında məlumat geniş ictimaiyyətdə, xüsusilə məktəblilərdə son dərəcə azdır. Bunu nəzərə alararq, Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi və AMEA Naxçıvan Bölməsinin birgə işi olan “Sabahın tədqiqatçıları” layihəsi çərçivəsində ötən ildən başlayaraq Naxçıvanın dünya əhəmiyyətli abidələrinin məktəblilər içərisində tanıdılmasına başlanmış və onların xəritəsi hazırlanmışdır.
2020-2021-ci tədris ilində isə bu abidələrdən biri olan “I Kültəpənin Neolit evləri” mövzusunda layihənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu mövzunun seçilməsində məqsəd Naxçıvan ərazisində oturaq həyata keçid və ilk kənd icmalarının yaranma prosesini öyrənmək olmuşdur. 9 min il əvvələ aid olan bu prosesin öyrənilməsi bu ərazidə yaşamış əcdadlarımızın həyat tərzi haqqında məktəblilərdə müəyyən təsəvvür yaratmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Bu məqsədlə layihənin nəzəri və praktik olmaqla 2 mərhələdə aparılması planlaşdırılmışdı. Birinci mərhələdə I Kültəpə abidəsi haqqında olan yazılı materiallar araşdırılmış və müəyyən edilmişdir ki, çoxtəbəqəli olan bu abidədə tariximizin e.ə. VII minillikdən başlamış Erkən Dəmir dövrünədək davam edən geniş bir dövrü əks olunmuşdur. Bizim üçün maraqlı olan dövr-Neolit dövrü abidənin ən alt qatında yerləşir. Həmin dövrdə insanların həyat tərzini daha aydın təsəvvür etmək üçün evlərin maketinin hazırlanması qərara alınmışdı. Buradakı dağılmış tikili qalıqları içərisində yalnız bir yaşayış kompleksi qismən bütöv halda üzə çıxarılmışdır. 2014-cü ildə I Kültəpənin D sahəsində aşkar olunan bu kompleks in fotoşəkilinə əsasən rekonstruksiya olunmuş şəkildə maketi hazırlanmışdır. Gildən hazırlanan bu maketdə yaşayış kompleksinin salamat qalan tikili qalıqları kərpiclər şəklində düzəldilmiş, bərpa olunan hissəsi ilə sadə gillə tamamlanmışdır. Bu üsul Neolit evlərinin çiy kərpicdən və möhrədən tikildiyini göstərmək üçün də faydalı olmuşdur. Neolit dövrünə aid kənd icmalarından birinə məxsus yaşayış kompleksində oval hasarla çevrələnmiş dairəvi formalı evlər, onları birləşdirən arakəsmə divarları, müxtəlif tipli ocaqlar və iş emalatxanaları əks olunmuşdur. Evlər günbəzvari şəkildə tamamlanmışdır. Onlar əhatə edən ümumi divar mühafizə xarakteri daşımışdır. Evlərin içərisində ocaqlarla yanaşı tavanı saxlayan dirək daşları olmuş, insanların məşğuliyyət sahələrini əhatə edən iş yerləri isə evlərdən az aralıda bir-birinin yanında yerləşmişdir.
I Kültəpənin Neolit tikililərinin bəzi elementləri günümüzədək yaşadılmaqdadır. Belə ki, çiy kərpic və möhrədən olan köməkçi tikililərə bu gün də kəndlərimizdə rast gəlmək mümkündür. Digər tərəfdən, dairəvi formalı və günbəzlərlə tamamlanan tikililər orta əsrlərdən türk-müsəlman memarlığının əsas komponentləri kimi qorunub saxlanmışdır. Bu gün müxtəlif şəhər və kəndlərimizi bəzəyən hamamların quruluşunda bu ənənələr aydın görülməkdədir. Bütün bunlar göstərir ki, bu torpaqların aborigenləri olan əcdadlarımızın Neolit dövründə əldə etdikləri memarlıq ənənələri genetik yaddaş vasitəsi ilə qədim dövrdən günümüzədək gəlib çatmışdır. Bu qədim ənənələri özündə əks etdirən abidələrimizi və onlardan tapılan materialları qorumaq isə hər bir məktəblinin başlıca vəzifəsi olmalıdır.
Layihə rəhbəri Zeynəb QULİYEVA,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Layihə icraçısı-Naxçıvan Qarnizonu tam orta məktəbinin
IXa sinif şagirdi Cəfərli Aysel
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 650
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:43
Yük qatarının relsdən çıxması nəticəsində yaranan yanacaq mazutunun dağılması 750 kvadrat metr sahəni əhatə edir
Dünən, 19:15
Leyla Əliyeva Lənkərandan paylaşım etdi - Video
Dünən, 14:16
Yerli reperlərin iştirakı ilə yeniyetmələr üçün əyləncə məclislərinin təşkilatçıları araşdırılacaq
12-12-2025, 19:06
Kipr səfirliyi 15 dekabrda Rusiya Federasiyasında viza mərkəzlərinin açılacağını elan etdi
12-12-2025, 17:30
Adil Nağıyevə 5 illik şərti cəza verildi
9-12-2025, 19:58
Klinika ayrı-seçkilik xarakterli iş elanı verdiyinə görə cərimələndi
9-12-2025, 19:34
Vladimir Putin Moskvada nadir hallarda gəzdiyini etiraf etdi
8-12-2025, 19:15
Məktəbli fırıldaqçılara 4 milyon rubl gətirdi
7-12-2025, 00:16
Elmar Qasımov 35 yaşında çempion oldu - Video
6-12-2025, 19:47
Bədən tərbiyəsi dərsi zamanı məktəbli ipdən yıxılıb
5-12-2025, 22:13
Fərid Əhmədov Bərdədə vətəndaşları qəbul edib - Fotolar
5-12-2025, 21:07
Labubuda aşkar edilən zəhərli maddə bədəndə toplanır
4-12-2025, 21:00
Leyla Əliyeva sərgidən paylaşım etdi - Video
3-12-2025, 23:04
Kotletlərdə tarakanlar olması ilə bağlı məlumatları araşdırır
1-12-2025, 17:19
Bir sıra soyğunçuluqların üstünü açdı
1-12-2025, 16:18
Rusiyanın ən yaşlı insanı 114 yaşında vəfat edib
30-11-2025, 16:01
Qırğızıstan xarici işlər naziri Kulubayev: "AB ölkə banklarına qarşı sanksiyaları haqlı çıxara bilməz"
30-11-2025, 15:02
Millət vəkili Könül Nurullayeva vətəndaşlarla növbəti görüşünü keçirib
29-11-2025, 20:10
IKI RAS: Merkurinin görünən geriləmə hərəkəti sona çatır
29-11-2025, 19:10
Türkiyə sahillərində Qara dənizdə tankerlərə endirilən zərbələrin görüntüləri dərc edilib
29-11-2025, 09:39
Tikinti şirkətinin baş mühəndisi saxlanılıb
28-11-2025, 19:30
Putin partlayıcı qurğunun partlaması nəticəsində barmaqlarını itirən oğlana zəng etdi
28-11-2025, 18:32
"Reuters": Quş qripi virusu koronavirusdan daha təhlükəli ola bilər
27-11-2025, 21:53
Leyla Əliyeva Xanbulandan paylaşım etdi - Video
26-11-2025, 23:59
ATV-yə bu kadrlara görə xəbərdarlıq edildi - Video
26-11-2025, 23:46
Məcnun Məmmədov Gürcüstanda rəsmi səfərdədir - Fotolar+Yenilənib
26-11-2025, 22:52
22 yeniyetmə üçün saxlama mərkəzi aşkar edilib
26-11-2025, 19:22
"Mars" şokolad batonunda iynə aşkarladığını polisə bildirib
25-11-2025, 19:12
Vilayət Eyvazov Gəncədə vətəndaşları qəbul edəcək
25-11-2025, 19:01
Restoran və şadlıq evlərində reydlər keçiriləcək - Xəbərdarlıq
25-11-2025, 12:24
Dövlət Duması yeddi yaşınadək uşağı olan anaların işdən çıxarılmasının qadağan edilməsini təklif edib
25-11-2025, 11:08
Yük maşını sürücüsündən 77 kiloqram qara kürü müsadirə edilib
24-11-2025, 20:06
Xəstə soyunma otağında ölü tapılıb
24-11-2025, 14:16
Yandırılan kənd
24-11-2025, 12:14
Bu tipli məlumatları yaymaq - Qadağan olunur
23-11-2025, 23:45
Qadın şahmatçılarımızdan tarixi uğur - Dünya ikinciliyi!
23-11-2025, 23:24
Afrikadan olan on altı qanunsuz miqrant saxlanılıb
22-11-2025, 15:44
SHOT: Kruiz gəmisindəki ruslar digər turistlərdən ayrılıb
22-11-2025, 15:36
Şahmat Məktəbində təxminən 200 şagird təhsil alır
22-11-2025, 14:58
Əmək haqqı ödənilmədiyi üçün ofisə qaz püskürdüb və tüstü bombası atıb
21-11-2025, 13:05
Nərmin Daşdəmirbəyli: “Gələcək, Sosial Təhsil və Sosial Dəyərlər” adlı tədbir keçirildi
20-11-2025, 18:13
Vəzifəli şəxsin təhsilsiz olması iddiasına TƏBİB rəhbərindən - Cavab
20-11-2025, 12:55
Sijjartó: "Macarıstan AB pullarının Ukrayna mafiyasına təlaşla köçürülməsinin dayandırılmasını istəyir"