15:54 / 18-04-2024
SEPAH: İran İsrailin bütün nüvə obyektlərinin yerini müəyyənləşdirib və zərbə vurmağa hazırdır
15:42 / 18-04-2024
40-dan çox it aclıqdan və soyuqdan ölüb
15:36 / 18-04-2024
Bavariyada iki nəfər Rusiyaya casusluq etməkdə şübhəli bilinərək saxlanılıb
15:29 / 18-04-2024
Peskov: "Oçeretnının Fransadakı villasının həbsi qanunsuzdur"
15:24 / 18-04-2024
Ukrayna Silahlı Qüvvələri Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasının idman zalına pilotsuz təyyarə ilə yenidən hücum edib
15:19 / 18-04-2024
Peskov: "ABŞ Kiyevə kömək etməklə özü üçün fayda axtarır"
15:14 / 18-04-2024
Zaxarova: "Almaniya Rusiyanı konsentrasiya düşərgəsi məhbuslarının xatirəsini yad etməyə dəvət etməyib"
15:10 / 18-04-2024
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: MAQATE rəhbəri Qrossi tezliklə Rusiyaya səfər edə bilər
15:00 / 18-04-2024
İspaniyada 17 yaşlı idmançı meningitdən dünyasını dəyişib
14:57 / 18-04-2024
Müstəntiqlər iradına görə moskvalını öldürən miqrantın şəxsiyyətini müəyyən ediblər
14:51 / 18-04-2024
"Monako"nun futbolçusu Qolovin zədə səbəbindən mövsümün qalan hissəsini yaşıl meydanlardan kənarda qoyub
14:47 / 18-04-2024
Peskov: "Kiyevə yeni yardım paketi cəbhədəki vəziyyəti dəyişməyəcək"
14:42 / 18-04-2024
Bayden əmisinin cəsədinin yoxa çıxmasını adamyeyənlərlə əlaqələndirib
14:37 / 18-04-2024
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hücumu nəticəsində 8 nəfər yaralanıb
23:29 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycan ərazisindən vaxtından əvvəl çıxarılması barədə hər iki ölkənin ali rəhbərliyi tərəfindən qərar qəbul edilib
23:09 / 17-04-2024
Amsterdam kütləvi turizmlə mübarizə məqsədilə yeni otellərin tikintisini qadağan edib
22:47 / 17-04-2024
Məktəblini vuran müəllimə qarşı cinayət işi açılıb
21:42 / 17-04-2024
Hindistan 1,44 milyard nəfərlə əhalinin sayına görə dünyada 1-ci yerdədir
21:38 / 17-04-2024
"Teleqraf": Konqo DR-də pandemiya potensialı olan meymun çiçəyi ştammı aşkar edilmişdir
21:32 / 17-04-2024
Yeni yardım layihəsi ABŞ prezidentini Kiyevlə təzminatla bağlı danışıqlar aparmağa məcbur edir
21:26 / 17-04-2024
Belçika və Çexiya Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaların tətbiqini təklif edir
19:25 / 17-04-2024
GÖMRÜK AKADEMİYASINDA DÖVLƏT GÖMRÜK KOMİTƏSİ YANINDA İCTİMAİ ŞURANIN ÜZVLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ KEÇİRİLİB
16:30 / 17-04-2024
G7-nin yaratdığı qrupa İsveçrə daxil edilməyəcək
16:20 / 17-04-2024
Təyyarəni sahəyə endirən pilot Ural Hava Yollarından istefa verib
16:16 / 17-04-2024
Vıqovski: "Almaniyada Rusiya Federasiyasına aparıldığı hesab edilən 161 ukraynalı uşaq tapılıb
16:07 / 17-04-2024
Rəisi: "İranın zərbəsi İsraili cilovlamaq məqsədi daşıyırdı"
13:03 / 17-04-2024
Azərbaycan XİN: Paris Bakını qorxuda bilməyəcək
11:22 / 17-04-2024
Baykal gölündə hava gəmisinin batması nəticəsində iki nəfər ölüb
11:17 / 17-04-2024
Kurqan vilayətində 660-dan çox yaşayış evi və 2,3 mindən çox bağ evi su altında qalıb
11:13 / 17-04-2024
Fransa Azərbaycandakı səfirini məsləhətləşmələr üçün geri çağırıb
11:07 / 17-04-2024
Tümen vilayətində 14 yaşayış məntəqəsinin sakinləri daşqın səbəbindən təxliyə edilir
11:02 / 17-04-2024
Miqrantlar üçün rusiyalı qadınlarla uydurma nikahlar təşkil edən dəstə ifşa edilib
10:59 / 17-04-2024
Putin: "Rusiya epidemiyanın qarşısının alınması sahəsində Afrika ilə əməkdaşlıq edir"
10:46 / 17-04-2024
Omskda naməlum şəxs bank filialında partlayış törədib
23:38 / 16-04-2024
Moskvada başqa bir özəl klinikada daha iki xəstə dünyasını dəyişib
NAXÇIVANIN DÜNYA ƏHƏMİYYƏTLİ ABİDƏLƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ SİLSİLƏSİNDƏN: I KÜLTƏPƏNİN 9 MİN İL ƏVVƏLKİ TARİXİ SABAHIN TƏDQİQATÇILARININ GÖZÜ İLƏ
Tarix: 04-06-2021 11:51 | Bölmə: Sosial
I Kültəpənin Neolit evlərinin maketi və layihənin hazırlanma prosesi
Tariximiz üçün müəyyən əhəmiyyət kəsb edən
və yer altından tapılmış hər bir əşya belə qızıldan qiymətlidir.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev
Azərbaycanın ən qədim guşələrindən olan Naxçıvan diyarı tarixin müxtəlif dövrlərinə işıq tutan yeraltı və yerüstü abidələri ilə dünya mədəniyyətinə qiymətli töhfələr vermişdir. Bu abidələrin üzə çıxarılması və mühafizə edilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov tərəfindən imzalanmış “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında ” 6 dekabr 2005-ci il tarixli Sərəncamın mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. Üç istiqamətdə qruplaşdırılan bu abidələrdən 665-i yerli, 495-i ölkə, 57-si isə dünya əhəmiyyətlidir. Lakin onlar haqqında məlumat geniş ictimaiyyətdə, xüsusilə məktəblilərdə son dərəcə azdır. Bunu nəzərə alararq, Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi və AMEA Naxçıvan Bölməsinin birgə işi olan “Sabahın tədqiqatçıları” layihəsi çərçivəsində ötən ildən başlayaraq Naxçıvanın dünya əhəmiyyətli abidələrinin məktəblilər içərisində tanıdılmasına başlanmış və onların xəritəsi hazırlanmışdır.
2020-2021-ci tədris ilində isə bu abidələrdən biri olan “I Kültəpənin Neolit evləri” mövzusunda layihənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu mövzunun seçilməsində məqsəd Naxçıvan ərazisində oturaq həyata keçid və ilk kənd icmalarının yaranma prosesini öyrənmək olmuşdur. 9 min il əvvələ aid olan bu prosesin öyrənilməsi bu ərazidə yaşamış əcdadlarımızın həyat tərzi haqqında məktəblilərdə müəyyən təsəvvür yaratmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Bu məqsədlə layihənin nəzəri və praktik olmaqla 2 mərhələdə aparılması planlaşdırılmışdı. Birinci mərhələdə I Kültəpə abidəsi haqqında olan yazılı materiallar araşdırılmış və müəyyən edilmişdir ki, çoxtəbəqəli olan bu abidədə tariximizin e.ə. VII minillikdən başlamış Erkən Dəmir dövrünədək davam edən geniş bir dövrü əks olunmuşdur. Bizim üçün maraqlı olan dövr-Neolit dövrü abidənin ən alt qatında yerləşir. Həmin dövrdə insanların həyat tərzini daha aydın təsəvvür etmək üçün evlərin maketinin hazırlanması qərara alınmışdı. Buradakı dağılmış tikili qalıqları içərisində yalnız bir yaşayış kompleksi qismən bütöv halda üzə çıxarılmışdır. 2014-cü ildə I Kültəpənin D sahəsində aşkar olunan bu kompleks in fotoşəkilinə əsasən rekonstruksiya olunmuş şəkildə maketi hazırlanmışdır. Gildən hazırlanan bu maketdə yaşayış kompleksinin salamat qalan tikili qalıqları kərpiclər şəklində düzəldilmiş, bərpa olunan hissəsi ilə sadə gillə tamamlanmışdır. Bu üsul Neolit evlərinin çiy kərpicdən və möhrədən tikildiyini göstərmək üçün də faydalı olmuşdur. Neolit dövrünə aid kənd icmalarından birinə məxsus yaşayış kompleksində oval hasarla çevrələnmiş dairəvi formalı evlər, onları birləşdirən arakəsmə divarları, müxtəlif tipli ocaqlar və iş emalatxanaları əks olunmuşdur. Evlər günbəzvari şəkildə tamamlanmışdır. Onlar əhatə edən ümumi divar mühafizə xarakteri daşımışdır. Evlərin içərisində ocaqlarla yanaşı tavanı saxlayan dirək daşları olmuş, insanların məşğuliyyət sahələrini əhatə edən iş yerləri isə evlərdən az aralıda bir-birinin yanında yerləşmişdir.
I Kültəpənin Neolit tikililərinin bəzi elementləri günümüzədək yaşadılmaqdadır. Belə ki, çiy kərpic və möhrədən olan köməkçi tikililərə bu gün də kəndlərimizdə rast gəlmək mümkündür. Digər tərəfdən, dairəvi formalı və günbəzlərlə tamamlanan tikililər orta əsrlərdən türk-müsəlman memarlığının əsas komponentləri kimi qorunub saxlanmışdır. Bu gün müxtəlif şəhər və kəndlərimizi bəzəyən hamamların quruluşunda bu ənənələr aydın görülməkdədir. Bütün bunlar göstərir ki, bu torpaqların aborigenləri olan əcdadlarımızın Neolit dövründə əldə etdikləri memarlıq ənənələri genetik yaddaş vasitəsi ilə qədim dövrdən günümüzədək gəlib çatmışdır. Bu qədim ənənələri özündə əks etdirən abidələrimizi və onlardan tapılan materialları qorumaq isə hər bir məktəblinin başlıca vəzifəsi olmalıdır.
Layihə rəhbəri Zeynəb QULİYEVA,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Layihə icraçısı-Naxçıvan Qarnizonu tam orta məktəbinin
IXa sinif şagirdi Cəfərli Aysel
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 440
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-06-2021 11:51 | Bölmə: Sosial
I Kültəpənin Neolit evlərinin maketi və layihənin hazırlanma prosesiTariximiz üçün müəyyən əhəmiyyət kəsb edən
və yer altından tapılmış hər bir əşya belə qızıldan qiymətlidir.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev
Azərbaycanın ən qədim guşələrindən olan Naxçıvan diyarı tarixin müxtəlif dövrlərinə işıq tutan yeraltı və yerüstü abidələri ilə dünya mədəniyyətinə qiymətli töhfələr vermişdir. Bu abidələrin üzə çıxarılması və mühafizə edilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov tərəfindən imzalanmış “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında ” 6 dekabr 2005-ci il tarixli Sərəncamın mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. Üç istiqamətdə qruplaşdırılan bu abidələrdən 665-i yerli, 495-i ölkə, 57-si isə dünya əhəmiyyətlidir. Lakin onlar haqqında məlumat geniş ictimaiyyətdə, xüsusilə məktəblilərdə son dərəcə azdır. Bunu nəzərə alararq, Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi və AMEA Naxçıvan Bölməsinin birgə işi olan “Sabahın tədqiqatçıları” layihəsi çərçivəsində ötən ildən başlayaraq Naxçıvanın dünya əhəmiyyətli abidələrinin məktəblilər içərisində tanıdılmasına başlanmış və onların xəritəsi hazırlanmışdır.
2020-2021-ci tədris ilində isə bu abidələrdən biri olan “I Kültəpənin Neolit evləri” mövzusunda layihənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu mövzunun seçilməsində məqsəd Naxçıvan ərazisində oturaq həyata keçid və ilk kənd icmalarının yaranma prosesini öyrənmək olmuşdur. 9 min il əvvələ aid olan bu prosesin öyrənilməsi bu ərazidə yaşamış əcdadlarımızın həyat tərzi haqqında məktəblilərdə müəyyən təsəvvür yaratmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Bu məqsədlə layihənin nəzəri və praktik olmaqla 2 mərhələdə aparılması planlaşdırılmışdı. Birinci mərhələdə I Kültəpə abidəsi haqqında olan yazılı materiallar araşdırılmış və müəyyən edilmişdir ki, çoxtəbəqəli olan bu abidədə tariximizin e.ə. VII minillikdən başlamış Erkən Dəmir dövrünədək davam edən geniş bir dövrü əks olunmuşdur. Bizim üçün maraqlı olan dövr-Neolit dövrü abidənin ən alt qatında yerləşir. Həmin dövrdə insanların həyat tərzini daha aydın təsəvvür etmək üçün evlərin maketinin hazırlanması qərara alınmışdı. Buradakı dağılmış tikili qalıqları içərisində yalnız bir yaşayış kompleksi qismən bütöv halda üzə çıxarılmışdır. 2014-cü ildə I Kültəpənin D sahəsində aşkar olunan bu kompleks in fotoşəkilinə əsasən rekonstruksiya olunmuş şəkildə maketi hazırlanmışdır. Gildən hazırlanan bu maketdə yaşayış kompleksinin salamat qalan tikili qalıqları kərpiclər şəklində düzəldilmiş, bərpa olunan hissəsi ilə sadə gillə tamamlanmışdır. Bu üsul Neolit evlərinin çiy kərpicdən və möhrədən tikildiyini göstərmək üçün də faydalı olmuşdur. Neolit dövrünə aid kənd icmalarından birinə məxsus yaşayış kompleksində oval hasarla çevrələnmiş dairəvi formalı evlər, onları birləşdirən arakəsmə divarları, müxtəlif tipli ocaqlar və iş emalatxanaları əks olunmuşdur. Evlər günbəzvari şəkildə tamamlanmışdır. Onlar əhatə edən ümumi divar mühafizə xarakteri daşımışdır. Evlərin içərisində ocaqlarla yanaşı tavanı saxlayan dirək daşları olmuş, insanların məşğuliyyət sahələrini əhatə edən iş yerləri isə evlərdən az aralıda bir-birinin yanında yerləşmişdir.
I Kültəpənin Neolit tikililərinin bəzi elementləri günümüzədək yaşadılmaqdadır. Belə ki, çiy kərpic və möhrədən olan köməkçi tikililərə bu gün də kəndlərimizdə rast gəlmək mümkündür. Digər tərəfdən, dairəvi formalı və günbəzlərlə tamamlanan tikililər orta əsrlərdən türk-müsəlman memarlığının əsas komponentləri kimi qorunub saxlanmışdır. Bu gün müxtəlif şəhər və kəndlərimizi bəzəyən hamamların quruluşunda bu ənənələr aydın görülməkdədir. Bütün bunlar göstərir ki, bu torpaqların aborigenləri olan əcdadlarımızın Neolit dövründə əldə etdikləri memarlıq ənənələri genetik yaddaş vasitəsi ilə qədim dövrdən günümüzədək gəlib çatmışdır. Bu qədim ənənələri özündə əks etdirən abidələrimizi və onlardan tapılan materialları qorumaq isə hər bir məktəblinin başlıca vəzifəsi olmalıdır.
Layihə rəhbəri Zeynəb QULİYEVA,
AMEA Naxçıvan Bölməsinin şöbə müdiri,
tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Layihə icraçısı-Naxçıvan Qarnizonu tam orta məktəbinin
IXa sinif şagirdi Cəfərli Aysel
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 440
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:25
GÖMRÜK AKADEMİYASINDA DÖVLƏT GÖMRÜK KOMİTƏSİ YANINDA İCTİMAİ ŞURANIN ÜZVLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ KEÇİRİLİB
Dünən, 16:16
Vıqovski: "Almaniyada Rusiya Federasiyasına aparıldığı hesab edilən 161 ukraynalı uşaq tapılıb
16-04-2024, 13:27
Zərifə xanım Əliyevanın böyüklüyü…-Zenfira Nurullayeva
15-04-2024, 21:13
Rusiyanın Türkiyədəki səfiri pul köçürmələri ilə bağlı vəziyyəti gərgin adlandırıb
15-04-2024, 10:24
Könül Nurullayeva: Kifayət qədər geniş təsir dairəsinə malik təhsil alanlar güzəştlər əldə edə biləcəklər"
13-04-2024, 20:58
Yüksək rütbəli nəqliyyat polisi əməkdaşları rüşvət alarkən yaxalanıblar
12-04-2024, 21:39
Yamaldan olan Pyak ailəsi Putinə dişi şimal maralı hədiyyə edib
12-04-2024, 12:43
Çin bankları Rusiya şirkətlərinin ödənişlərini əngəlləməyə başlayıb
11-04-2024, 19:02
Xarkov vilayətində 47 yaşayış məntəqəsinin məcburi təxliyəsi elan edilib
10-04-2024, 20:49
Moskva kağız istehsalını dörd dəfə artırdı
10-04-2024, 20:46
Arşavin ağır xəstə bir oğlanın arzusunu həyata keçirdi
10-04-2024, 20:15
Vyaçeslav Dobrınin ona əlil qrupu təyin olunduğunu etiraf etdi
9-04-2024, 23:53
"Sumqayıt Narkomaniyaya Yox Deyir" devizi altında maarifləndirici xarakterli görüş və sərgi təşkil olunub
9-04-2024, 23:33
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi
9-04-2024, 19:54
Polşadakı ukraynalılar müavinətlərdən sui-istifadə etdiklərinə görə ödənişləri almağı dayandıracaqlar
9-04-2024, 13:57
Türkiyə İsrailə 54 malın ixracını məhdudlaşdırıb
9-04-2024, 13:33
Könül Nurullayeva: "Əhalinin ucuz və daha keyfiyyətli dərman vasitələri əldə etməsi üçün hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi vacibdir"
9-04-2024, 00:18
Misirin nüfuzlu qəzetində azərbaycanlı alimin müsahibəsi dərc olunub
6-04-2024, 23:13
"Şahin" hərbi-idman oyununun Sumqayıt şəhər birinciliyi keçirilib
6-04-2024, 21:59
Putin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbərinə təcili olaraq Orenburq vilayətinə uçmağı tapşırıb
6-04-2024, 16:39
Prezident SVO iştirakçılarının dul arvadlarının işdən çıxarılmasının qarşısını alan qanunu imzalayıb
5-04-2024, 22:25
Həyat yoldaşı və qızı xəstəxanada Çibisi ziyarət etdilər
4-04-2024, 21:20
Rüşvət almaqda şübhəli bilinən RANEPA professoru azadlıqda qaldı
4-04-2024, 11:21
Könül Nurullayeva növbəti vətəndaş qəbulunu keçirib
3-04-2024, 20:33
Ombudsman Mityanina: "Sankt-Peterburqa uşaqlara vahid psixoloji yardım sisteminə ehtiyac var"
3-04-2024, 15:35
Rusiya uşaqlı ailələrə dəstəyi gücləndirəcək
3-04-2024, 15:27
Mişustin: "Rusiyanın yaxşı elektrik avtomobili hazırlamaq şansı var"
3-04-2024, 12:56
Gülnaz Abdullayeva Heydər Əliyevin 100 illiyi ( 1923- 2023)" yubiley medalı ilə təltif olunub
2-04-2024, 12:00
Ən isti gecədən sonra moskvalıları rekord isti gün gözləyir
2-04-2024, 00:40
Professor Qüdrət İsmayılzadə vəfat edib
30-03-2024, 13:53
Belqorod məktəblilərinin distant təhsilə keçirilməsi qərara alındı
30-03-2024, 13:07
Xərçəngə səbəb ola bilən Qərb dərmanı Ukraynada sınaqdan keçirilib
29-03-2024, 21:35
Permdə həkimlər 107 yaşlı xəstəyə dəri köçürüblər
29-03-2024, 20:17
Litva uşaqlarla dolu avtobusu saatlarla sərhəddə saxlayıb
27-03-2024, 22:46
Ağalarovlardan terror qurbanlarına 100 milyonluq yardım
27-03-2024, 21:29
Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin rəis müavini Yaqodkina aksiz markalarının verilməsinə görə həbs edilib
27-03-2024, 21:09
"Krokus"da insanları xilas edən qarderob işçisi Putinlə görüşmək istədiyini açıqlayıb
27-03-2024, 11:49
Rusiyada koronavirusa qarşı "Mir-19" dərmanı qeydiyyata alınıb