02:45 / 25-11-2024
Çiolaku və Georgesku Rumıniyada keçirilən prezident seçkilərinin ikinci turuna yüksəliblər
02:40 / 25-11-2024
Fiko: "Ukraynada münaqişənin uzanması onun zəifləməsinə gətirib çıxarır"
01:33 / 25-11-2024
Aktyor Vladimir Samoylov 80 yaşında vəfat edib
01:24 / 25-11-2024
Paytaxtın ticarət mərkəzindəki yeməkxanada kütləvi dava olub
01:20 / 25-11-2024
"Azimut": Sukhoi Superjet 100 küləyin kəsilməsi səbəbindən Antalyaya kobud eniş etdi
01:16 / 25-11-2024
"Economist": Ukrayna kəşfiyyatı Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Zaporojyeyə hücumunu gözləyir
01:10 / 25-11-2024
Müstəntiqlər Antalyada "Azimut" təyyarəsinin yanması ilə bağlı araşdırmalara başlayıb
01:07 / 25-11-2024
Zelenski: "Ukrayna və Qərb mütəxəssisləri "Oreşnik"in qalıqlarını öyrənirlər
00:49 / 25-11-2024
Amerikanın "Möcüzələr sahəsi"nin ilk aparıcısı dünyasını dəyişib
00:42 / 25-11-2024
Uolts: "Tramp xarici siyasətdə ABŞ-ın enerji resurslarından istifadə edəcək"
00:34 / 25-11-2024
Avtobusda qəbuledicinin partlaması nəticəsində sərnişin xəsarət alıb
00:29 / 25-11-2024
Tbilisi polisi müxalifətin karvanını şəhər mərkəzinə buraxmayıb
00:25 / 25-11-2024
Melnik: "Trampın andiçmə mərasimindən əvvəlki dövr Ukrayna tarixində ən çətin dövr olacaq"
22:30 / 24-11-2024
Soçi sakinləri şəhər yaxınlığında zəlzələnin baş verdiyini bildiriblər
22:26 / 24-11-2024
Bu da xatirə - Fotosu
22:17 / 24-11-2024
İlham Əliyevdən COP29-un yekunları ilə bağlı - Paylaşım
22:13 / 24-11-2024
Leyla Əliyeva Altıağacda - Fotolar
22:06 / 24-11-2024
“Sumqayıt”dan əzmkar qələbə
21:52 / 24-11-2024
Ərdoğan Putinə deyib ki, Türkiyə Rusiya ilə ticarəti artırmağı hədəfləyir
21:46 / 24-11-2024
Litva silah və elektrik generatorlarını Kiyevə köçürüb
21:28 / 24-11-2024
İranın ali dini liderinin müşaviri: "Kiyevə yardım azalacaq və Rusiya qalib gələcək"
21:24 / 24-11-2024
Bir qadın Analar Günündə metro stansiyasında uşaq dünyaya gətirib
21:19 / 24-11-2024
Bir gündə 84 nəfər İsrailin Livana endirdiyi zərbələrin qurbanı olub
21:14 / 24-11-2024
"Hizbullah" İsrailin Hayfadakı hərbi dəniz bazasına zərbələr endirib
14:32 / 24-11-2024
Bakı aeroportu COP29-da - Video
14:25 / 24-11-2024
48 ton surroqat spirti müsadirə edilib
14:22 / 24-11-2024
Peskov: "ABŞ Putinin siqnallarına məhəl qoymadı və qəti addımlar atmaq lazım idi"
13:38 / 24-11-2024
Hikmət Hacıyev Berbokun ittihamlarına cavab verdi
13:24 / 24-11-2024
"Sky News": ABŞ-ın Böyük Britaniyadakı hava bazaları üzərində naməlum İHA-lar aşkarlanıb
13:20 / 24-11-2024
Primorski sakini ilə zəngə cavab verməyə gələn polis arasında baş verən dava videoya çəkilib
13:16 / 24-11-2024
Yanar materialların olduğu anbar yanır
13:13 / 24-11-2024
Rep konsertindən sonra üç yeniyetmə reanimasiyaya yerləşdirilib
13:11 / 24-11-2024
Kşilərin səfərbər olması səbəbindən minə yaxın ev istiliksiz qalıb
13:04 / 24-11-2024
"Bloomberg": Malidəki silahlılar "Wagner PMC"nin altı üzvünü öldürdülər
11:21 / 24-11-2024
Bir xəstənin reanimasiyası zamanı mənzildə yanğın başlayıb
11:18 / 24-11-2024
Rudenko: "Qərb Seulu Ukraynada şərik etmək və Pxenyana təzyiq etmək istəyir"
11:13 / 24-11-2024
Merkel: "Qərb və Ukrayna Rusiya ilə dialoqa getməlidir"
HEYDƏR ƏLİYEV İRSİ MİLLİ MƏNƏVİ TƏRBİYƏYƏ XİDMƏT EDİR-Kamal CAMALOV
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.
Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 1 035
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 1 035
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:26
Bu da xatirə - Fotosu
Dünən, 14:32
Bakı aeroportu COP29-da - Video
23-11-2024, 20:20
Bir nəfər yaşıl metro xəttinin üzərinə yıxılıb
23-11-2024, 20:17
Zelenski: Ukraynada 300-dən çox liman infrastrukturu obyekti zədələnib
23-11-2024, 20:07
Prezidentdən elektrik enerjisi və su təchizatı ilə bağlı - Fərman
23-11-2024, 13:57
Həkimlər bir yeniyetmənin sidik kisəsindən 46 maqnit top çıxarıblar
23-11-2024, 13:52
"Qazprombank" UnionPay kartlarının Türkiyədə qəbulu dayandırılıb
23-11-2024, 13:40
Qırğızıstan-Rusiya Slavyan Universiteti 15 min nəfərlik kampus tikəcək
23-11-2024, 12:58
Azərbaycanda zəlzələ oldu
22-11-2024, 20:13
Bir şagirdin telefonu dərs zamanı yanıb
22-11-2024, 18:56
Qırğızıstanda elektron siqaretlərin çəkilməsi qadağan edilib
22-11-2024, 17:42
Zenden ayaqqabılar şəbəkəsinin təsisçisi istintaqla əməkdaşlıq edəcək
22-11-2024, 10:26
Xabarovsk diyarının qubernatoru Demeşin: "Regionda 576 həkim çatışmır"
21-11-2024, 22:14
SHOT: Qasırğa nəticəsində dörd nəfər xəsarət alıb
21-11-2024, 20:49
Rusiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsi 65 yaşına çatmayanlara görə demobilizasiyadan imtinanı təsdiqləyib
21-11-2024, 19:46
Yuri Lukyançenko özünə köhnə butulkalardan ev tikib
21-11-2024, 15:33
“Yaşıl dünya naminə inklüzivlik” adlı tədbir keçirilib
21-11-2024, 12:46
Millət vəkili vətəndaşlarla növbəti dəfə görüş keçirib
20-11-2024, 23:16
Papa Fransisk gələcək dəfn mərasimini sadələşdirib
20-11-2024, 19:40
“Vətəndaş A” serialına görə İTV-yə - Rəsmi xəbərdarlıq
20-11-2024, 19:12
Putin Patriarx Kirili ad günü münasibətilə təbrik edib
20-11-2024, 12:24
Kamçatkadan baqajda 10 kq-dan çox kürü ixracı qadağan ediləcək
19-11-2024, 20:10
Yaroslavlda əcnəbi sözlərlə küçə lövhələrinin asılması qadağan edilib
19-11-2024, 16:16
İtkin düşən hicablı məktəbli qız tapılıb
19-11-2024, 13:59
Nazir deputatın qaldırdığı məsələyə cavab verdi
19-11-2024, 13:28
Sərhəddə Almaniya vətəndaşından 23 milyon rubl dəyərində markalı çantalar götürülüb
18-11-2024, 22:42
COP29 – “El bir olsa”- Yaşıl dünya naminə ağac əkmə aksiyası keçirildi
18-11-2024, 21:28
Iki dişli oğlan uşağı dünyaya gəlib
17-11-2024, 13:34
Türkiyədən Rusiyaya geyim idxalı demək olar ki, iki dəfə azalıb
16-11-2024, 12:51
Pravoslav universitetinin rektoru məktəbə kilsə slavyan dilinin daxil edilməsini zəruri hesab edir
15-11-2024, 19:19
Deputatla görüşə narkotik gətirib
15-11-2024, 19:14
İki məktəbli qız beş yaşlı uşağı xilas edib
15-11-2024, 17:46
Çuvaşiyada 129 uşaq plov və balıq şorbasından zəhərlənib
15-11-2024, 11:28
Rusiyanın ilk hərtərəfli İnsult Monitorinq Mərkəzi Başqırdıstanda açılıb
14-11-2024, 19:37
Beş Tümen sakini bu il lotereyada udmaq sayəsində milyonçu olub
14-11-2024, 16:36
Səməd Vəkilovun kitabının təqdimatı keçirilib
12-11-2024, 19:43
İlham Əliyev deyib ki, AK Azərbaycan qazının Avropaya nəqlini xahiş edib
12-11-2024, 18:59
Əməkdar müəllimi TƏBRİK EDİRİK!
11-11-2024, 17:00
12 bankı qarət etdiyinə görə 8 ilə yaxın həbs cəzası alıb