12:14 / 26-04-2024
Patriarx Kirill Dmitri Kiselevi "Radonej Sergius" ordeni ilə təltif etdi
11:58 / 26-04-2024
Elektrikli skuter vuran məktəbli reanimasiyaya yerləşdirilib
11:53 / 26-04-2024
Rusiya və Qırğızıstan hərbi əməkdaşlıq haqqında iki saziş imzalayıb
11:47 / 26-04-2024
AMEA NİZAMİ GƏNCƏVİ ADINA İNSTİTUTUN 90 İLLİYİ
11:19 / 26-04-2024
Polis intihar etməyi planlaşdıran şəxsi güllələyib
11:15 / 26-04-2024
ABŞ mediası Rusiyada işləmək üçün döyüş təcrübəsi olan operatorlar axtarır
11:11 / 26-04-2024
Onunla mübahisə edən dostunu başından 11 güllə ilə vurub
05:20 / 26-04-2024
COP29-ın Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə müsbət imicinin formalaşmasında rolu-Səyavuş Qasımov
03:20 / 26-04-2024
Sumqayıtın 75 illiyi ilə bağlı 44 günlük Vətən müharibəsinin şəhidlərinə həsr olunmuş xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
23:33 / 25-04-2024
NYT: ABŞ Kiyevin Krımı ATACMS ilə vura biləcəyini etiraf etdi
23:28 / 25-04-2024
ABŞ Rusiya Federasiyasına hərbi tədarükün asanlaşdırılmasına görə Çin banklarına qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə hazırdır
22:41 / 25-04-2024
Peskov: "Rusiya Federasiyasının hökuməti və biznesi arasında dialoq davam edəcək, may-iyun üçün iş planları var"
22:35 / 25-04-2024
Kreml: Putin aprelin 26-da Sankt-Peterburqda Qanunvericilər Şurasında çıxış edəcək
22:27 / 25-04-2024
Stoltenberq: "ABŞ və Aİ Ukraynaya lazımi dəstəyi vermədi"
22:24 / 25-04-2024
Şoyqu Astanaya ŞƏT-ə üzv ölkələrin Müdafiə Nazirliyi rəhbərlərinin görüşü üçün gəlib
22:05 / 25-04-2024
"Soçi" futbolçuları "Axmat"la oyundan əvvəl zəhərlənib
21:56 / 25-04-2024
Kirbi: "Ukrayna üçün bəzi silahlar bir neçə günə Polşadan gətiriləcək"
21:45 / 25-04-2024
Polşa prokurorluğu: ekspertizalar Kaçinskinin təyyarəsində partlayış faktını təsdiqləməyib
21:37 / 25-04-2024
Yamayka Britaniya hökmranlığından ayrılmağı planlaşdırır
21:30 / 25-04-2024
WADA çinli üzgüçülərin işində iştirak etmək üçün müstəqil prokurora müraciət edib
21:09 / 25-04-2024
VDNKh-da “Rusiya” sərgi-forumunu 11 milyondan çox insan ziyarət edib
21:03 / 25-04-2024
"BI": Britaniya "Paveway" idarə olunan bombalarını Ukraynaya təhvil verəcək
20:39 / 25-04-2024
Rusiya diplomatlarının "Mauthauzen" həbs düşərgəsində anım mərasimində iştirakdan imtina edilib
20:33 / 25-04-2024
Putin may ayında Çinə səfər etməyi planlaşdırdığını bildirib
20:11 / 25-04-2024
Nalçikdə iki İD üzvü həbs edilib
20:07 / 25-04-2024
Patruşev: "Qeyri-qanuni miqrasiya terror təhlükələri ilə sıx bağlıdır"
20:01 / 25-04-2024
“Şençjou-18”kosmik gəmisi orbital stansiyaya yaxınlaşır
19:55 / 25-04-2024
Rusiya səfiri: "İsveçrədə Ukrayna sammiti səs-küylü və boş piar kampaniyasına çevriləcək
19:50 / 25-04-2024
“Rostov” Ronaldonun qolu sayəsində “Ural”ı məğlub edib
19:47 / 25-04-2024
Ukrayna mərmisi çoxmərtəbəli yaşayış binasına düşüb
01:51 / 25-04-2024
Şəhid Elvin Həsənovun mövludu olub-VİDEO+FOTOLAR
23:52 / 24-04-2024
Fransada Olimpiadada terror aktı planlaşdıran yeniyetmə saxlanılıb
22:59 / 24-04-2024
Moskva vilayəti hökumətinin keçmiş sədr müavini rüşvət almaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
22:31 / 24-04-2024
İlon Mask əmindir ki, gec-tez Qərbdə vətəndaş müharibəsi başlayacaq
22:24 / 24-04-2024
Bayden: "ABŞ bir neçə saat ərzində Ukraynaya silah tədarükünü bərpa edəcək"
22:20 / 24-04-2024
Dudayev: "Kadırov həddindən artıq güc, sağlamlıq və enerji ilə xəstədir"
22:15 / 24-04-2024
Üç rusiyalı boksçu Avro-2024-də medallara zəmanət verib
22:11 / 24-04-2024
Komi məhkəməsi Kasparov və Qudkovu qiyabi həbs edib
22:07 / 24-04-2024
FSB Tambovda terror aktı hazırlayan diversantı saxlayıb
HEYDƏR ƏLİYEV İRSİ MİLLİ MƏNƏVİ TƏRBİYƏYƏ XİDMƏT EDİR-Kamal CAMALOV
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.
Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 939
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 939
Bölməyə aid digər xəbərlər
24-04-2024, 21:55
Azərbaycan-Rusiya iqtisadi əlaqələrinin uğurları-Aybəniz Rüstəmova
24-04-2024, 10:31
Odessada hərbi obyektdə baş verən partlayışlardan sonra şəhərin enerjisi qismən kəsilib
23-04-2024, 21:02
Təxminən 300 kq çəkisi olan qadını xəstəxanaya yerləşdirməyə çalışırlar
23-04-2024, 10:37
Valentina Matvienko: "Rusiya aktivlərinin müsadirəsi dünya iqtisadiyyatını məhv edəcək"
22-04-2024, 01:06
Bakıda küçə musiqiçilərinə dəstək üçün konsert keçirildi
19-04-2024, 22:50
"Üç balina" ticarət kompleksinin təsisçisi Sergey Zuev vəfat edib
19-04-2024, 22:23
Rusiya hökuməti dost olmayan ölkələrdən gələn pivə üçün gömrük rüsumlarını artırıb
17-04-2024, 19:25
GÖMRÜK AKADEMİYASINDA DÖVLƏT GÖMRÜK KOMİTƏSİ YANINDA İCTİMAİ ŞURANIN ÜZVLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ KEÇİRİLİB
17-04-2024, 16:16
Vıqovski: "Almaniyada Rusiya Federasiyasına aparıldığı hesab edilən 161 ukraynalı uşaq tapılıb
17-04-2024, 11:07
Tümen vilayətində 14 yaşayış məntəqəsinin sakinləri daşqın səbəbindən təxliyə edilir
17-04-2024, 10:59
Putin: "Rusiya epidemiyanın qarşısının alınması sahəsində Afrika ilə əməkdaşlıq edir"
16-04-2024, 13:27
Zərifə xanım Əliyevanın böyüklüyü…-Zenfira Nurullayeva
15-04-2024, 21:13
Rusiyanın Türkiyədəki səfiri pul köçürmələri ilə bağlı vəziyyəti gərgin adlandırıb
15-04-2024, 10:24
Könül Nurullayeva: Kifayət qədər geniş təsir dairəsinə malik təhsil alanlar güzəştlər əldə edə biləcəklər"
13-04-2024, 20:58
Yüksək rütbəli nəqliyyat polisi əməkdaşları rüşvət alarkən yaxalanıblar
12-04-2024, 21:39
Yamaldan olan Pyak ailəsi Putinə dişi şimal maralı hədiyyə edib
12-04-2024, 12:43
Çin bankları Rusiya şirkətlərinin ödənişlərini əngəlləməyə başlayıb
11-04-2024, 19:02
Xarkov vilayətində 47 yaşayış məntəqəsinin məcburi təxliyəsi elan edilib
10-04-2024, 20:49
Moskva kağız istehsalını dörd dəfə artırdı
10-04-2024, 20:46
Arşavin ağır xəstə bir oğlanın arzusunu həyata keçirdi
10-04-2024, 20:15
Vyaçeslav Dobrınin ona əlil qrupu təyin olunduğunu etiraf etdi
9-04-2024, 23:53
"Sumqayıt Narkomaniyaya Yox Deyir" devizi altında maarifləndirici xarakterli görüş və sərgi təşkil olunub
9-04-2024, 23:33
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi
9-04-2024, 19:54
Polşadakı ukraynalılar müavinətlərdən sui-istifadə etdiklərinə görə ödənişləri almağı dayandıracaqlar
9-04-2024, 13:57
Türkiyə İsrailə 54 malın ixracını məhdudlaşdırıb
9-04-2024, 13:33
Könül Nurullayeva: "Əhalinin ucuz və daha keyfiyyətli dərman vasitələri əldə etməsi üçün hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi vacibdir"
9-04-2024, 00:18
Misirin nüfuzlu qəzetində azərbaycanlı alimin müsahibəsi dərc olunub
6-04-2024, 23:13
"Şahin" hərbi-idman oyununun Sumqayıt şəhər birinciliyi keçirilib
6-04-2024, 21:59
Putin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbərinə təcili olaraq Orenburq vilayətinə uçmağı tapşırıb
6-04-2024, 16:39
Prezident SVO iştirakçılarının dul arvadlarının işdən çıxarılmasının qarşısını alan qanunu imzalayıb
5-04-2024, 22:25
Həyat yoldaşı və qızı xəstəxanada Çibisi ziyarət etdilər
4-04-2024, 21:20
Rüşvət almaqda şübhəli bilinən RANEPA professoru azadlıqda qaldı
4-04-2024, 11:21
Könül Nurullayeva növbəti vətəndaş qəbulunu keçirib
3-04-2024, 20:33
Ombudsman Mityanina: "Sankt-Peterburqa uşaqlara vahid psixoloji yardım sisteminə ehtiyac var"
3-04-2024, 15:35
Rusiya uşaqlı ailələrə dəstəyi gücləndirəcək
3-04-2024, 15:27
Mişustin: "Rusiyanın yaxşı elektrik avtomobili hazırlamaq şansı var"
3-04-2024, 12:56
Gülnaz Abdullayeva Heydər Əliyevin 100 illiyi ( 1923- 2023)" yubiley medalı ilə təltif olunub
2-04-2024, 12:00
Ən isti gecədən sonra moskvalıları rekord isti gün gözləyir
2-04-2024, 00:40
Professor Qüdrət İsmayılzadə vəfat edib