18:32 / 13-05-2025
Meksikada merliyə namizəd canlı yayım zamanı öldürülüb
18:28 / 13-05-2025
İstanbul Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlara hazır olduğunu açıqlayıb
18:24 / 13-05-2025
Gözləri olmayan çılpaq kişi cəsədi tapılıb
18:19 / 13-05-2025
Sərbəst güləş üzrə Rusiya milli komandasının baş məşqçisi Qatsalov müvəqqəti olaraq vəzifəsindən uzaqlaşdırılıb
18:14 / 13-05-2025
Putin fürsət düşən kimi “Teremok” restoranına baş çəkəcəyini vəd edib
18:08 / 13-05-2025
Ukraynalı paralimpiyaçı Ostapçenko Rusiyadan olan idmançıların iştirakına qarşıdır
18:04 / 13-05-2025
Kallas Avropa şirkətlərinin Rusiya ilə ticarət etmək istəməsindən narazıdır
17:48 / 13-05-2025
Axmetşin qəfil dünyasını dəyişib
17:43 / 13-05-2025
Vucic deyir ki, Aİ onun mayın 9-da Moskvaya səfərindən narazıdır
17:39 / 13-05-2025
Oğlunu ona yapışan Alabay itindən xilas edib
17:34 / 13-05-2025
Transbaykaliyada yanğınların sahəsi təxminən 100 min hektar artdı
17:29 / 13-05-2025
Qarajda iki uşaq və onların anasının meyiti tapılıb
00:28 / 13-05-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Bu gün Kəngərlinin timsalında yeniləşən Azərbaycanı, bərpa olunan Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru görürük"
00:17 / 13-05-2025
Prezident onu yenidən rektor təyin etdi - Foto
00:10 / 13-05-2025
Xanımı işsiz qoyan xəstəxana direktoru cəzalandırıldı
23:59 / 12-05-2025
Xanımı işsiz qoyan xəstəxana direktoru cəzalandırıldı
23:50 / 12-05-2025
Səs yazısı yayılan direktor işdən çıxarıldı
23:42 / 12-05-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi infarkt keçirdi - Həyatını itirdi
23:38 / 12-05-2025
"EUobserver": Aİ Rusiya ilə əlaqəli 149 tankerə məhdudiyyətlər qoymağı planlaşdırır
23:34 / 12-05-2025
Ərdoğan: "Türkiyə İstanbul danışıqlarından uğur gözləyir"
23:24 / 12-05-2025
Evli cütlük körpüdə cinsi əlaqəyə girdiyi üçün cərimələnib
23:15 / 12-05-2025
Tramp: "ABŞ Çinlə ticarət əlaqələrini tamamilə bərpa etdi"
23:09 / 12-05-2025
Polis veteranların posteri üçün porno aktyorun şəklini göndərən yeniyetməni tapıb
22:58 / 12-05-2025
Almaniya millisinin kapitanı Zayder rusiyalı xokkeyçiləri dünyanın ən yaxşıları adlandırıb
22:52 / 12-05-2025
Mayın 9-da baş verən hadisəyə görə müəllim işdən getməyə məcbur olub
22:45 / 12-05-2025
“Sakit hovuz” KVN komandasının üzvü Nikolay Sibirtsev Tümen vilayətində dünyasını dəyişib
22:41 / 12-05-2025
On yaşlı məktəbli qıza hücumun qarşısını alıb
22:35 / 12-05-2025
Cəsədi hasarın üstündə tapılan qız öldürülməyib
13:03 / 12-05-2025
QHT “İctimai iştirakçılığın təkmilləşdirilməsi” layihəsini həyata keçirir
12:34 / 12-05-2025
Karateçilərimiz dünya çempionatında 5 qızıl medal qazandı
12:30 / 12-05-2025
Rəis müavini iki nəfərin ölümünə görə mühakimə olunub
12:23 / 12-05-2025
SHOT: Masajçısı Antalyada estakadadan tullanandan sonra komaya düşüb
12:16 / 12-05-2025
"Sky News": Avropa liderlərinin ultimatumundan sonra Tramp Putinin tərəfini tutub
12:12 / 12-05-2025
Polşa Xarici İşlər Naziri Rusiyanın Krakovdakı Baş Konsulluğunun bağlandığını açıqlayıb
12:07 / 12-05-2025
“Toy üzüyü” serialının ulduzu Olqa Moxovaya vəfat edib
11:38 / 12-05-2025
Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rostov vilayətindəki “Lyutım” Kimya Zavoduna hücum etməyə cəhd edib
11:30 / 12-05-2025
“Başneft”in keçmiş baş direktoru Xoroşavtsev dələduzluqda şübhəli bilinərək axtarışa verilib
11:13 / 12-05-2025
Rusiya nümayəndə heyəti Çində keçirilən əkizlər festivalında çıxış edib
HEYDƏR ƏLİYEV İRSİ MİLLİ MƏNƏVİ TƏRBİYƏYƏ XİDMƏT EDİR-Kamal CAMALOV
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.
Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 1 130
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-05-2020 04:08 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan xalqı... dünyaya nümayiş etdirdi ki, o yenilməzdir, qəhrəmandır, ona nə qədər güclü təcavüz, təzyiq olsa da, onun iradəsini sındırmaq mümkün deyil.Heydər ƏLİYEV
İnsanı yaşadan inamdır. İnsan özünə inamla həyatda yaşayır, yaradır və zirvələr fəth edir. Çin filosofu Konfutsi hər bir insanda inam olmağın və o inamı doğurmağın böyük əhəmiyyətindən bəhs edərək müəllimlə şagirdi arasında gedən dialoqu belə təsvir edir:
Müəllim, ölkəni idarə etmək üçün nə lazımdır?
Lazımi qədər ərzaq, lazımi sayda ordu və xalqın inamı.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, bu üç şeyin hansından imtina etmək olar?
Ordudan.
Əgər başqa cür çıxış yolu olmasa, qalan iki şeyin hansından əl çəkərdin?
Ərzaqdan.
Min illərdir ki, insan ölür, lakin xalq inamsız mövcud ola bilməz. İnsanı
inam yaşadır.
Müxtəlif siyasi görüşəri, daxili və beynəlxalq siyasi münasibətlərin ən mürəkkəb palitrasını özündə birləşdirən ötən XX yüzil Azərbaycan gerçəkliyində ulu öndər Heydər Əliyev şəxsiyyətinin rolu vətənə və millətə misilsiz xidmətin ən bariz nümunəsi kimi seçilir. Bu böyük şəxsiyyətin çoxillik milli rəhbərlik təcrübəsinin başlıca xarakterinin də bütün şəraitlərdə milli maraqlara maksimum xidmət müəyyənləşdirir. Keçmiş sovetlər birliyi dönəmi fəaliyyətində bütün mümkün vasitələrlə müqəddəs məkana və doğma xalqa xidmət özünü, təbii ki, daha çox iqtisadi dirçəliş və çiçəklənmədə, irimiqyaslı mədəni quruculuqda göstərir. Çünki reallıqdan milli maraqlar üçün maksimum istifadəni reallığa və ya gerçəkliyə çevirən Heydər Əliyev şəxsiyyəti var idi. Ona görə ki, onun rəhbərlikdə olmadığı dövrün acı və son dərəcə ağır, faciəli gerçəkliyini də millətimiz gördü və yaşadı. Vətənin bir hissəsi işğal olundu, soydaşlarımız yurdlarından didərgin salındı, sosisl problemlər bütün ağırlığı ilə insanların çiyninə çökdü, milli ruh sarsıldı, mənəvi çökmə başlandı. Bu bir həqiqətdir və nə qədər acı olsa da millətimiz onu dadmağa məcbur oldu. Adətən millət başsız olanda belə olur. Millətin ləyaqəti, namusu tapdalanırdı. Hakimiyytdə olan iqtidar da ordunun yaradılmasına, gənclərdə hərbi vətənpərvərlik ruhunun tərbiyə edilməsinə diqqət yetirmədi və ya ögey münasibət bəslədi. Buna görə də respeblikanın ordu sıralarında xəyanət, fərarilik yarandı. Torpağımızın xeyli hissəsi istila olundu. Bundan başqa xalqın milli mədəniyyətini qorudub yaşadan mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə ögey münasibət, elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğısızlıq, biganəlik və bunun da müqabilində “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını narahatlıq yaratmaya bilməzdi.
Belə ağır şəraitdə xalqda, o cümlədən elm, sənət və sənətsevər adamlarda inam yaratmaq, inam doğurmaq vacib məsələlərdən biri idi. Lakin bu inamı necə oyatmaq, necə yaratmaq olardı?
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü il noyabrın 2-də xalqa müraciəti, fərarilik etmiş gənclərə verilən bəraət, şəhidlərin valideynləri, elm və incəsənət adamları ilə keçirilən görüşləri, habelə ümummilli liderin Fransaya, Türkiyəyə, ABŞ-a, İngiltərəyə, Çinə müvəffəqiyyətli səfərləri, Aşqabad bəyannaməsi, Lissabon sammiti və s. tədbirlər bütövlükdə xalqda, millətdə, xüsusilə gənclərdə bir inam hissi doğurdu, bir inam hissi yaratdı.
Ruhdan düşmüş xalqda inamı yüksəldən, əhval-ruhiyyə yaradan məhz Heydər Əliyev oldu. Ümummilli lider xalqa müraciətində deyirdi: “İndi bizim əsas vəzifəmiz gənclərdə vətənpərvərlik ruhunu, milli ruhu, döyüş ruhunu qaldırmaqdır. Vətəni, torpağı müdafiə etmək hər bir gənc üçün müqəddəs vəzifə olmalıdır... Torpaqlarımızın zəbt olunmasına dözməməliyik. Millətini, torpağını sevən hər bir adam buna razı olmamalıdır”. Bəli, xalqın iradəsi əleyhinə getməyən ulu öndər bu dəfə də onun nicatına yetdi, əsl xilaskarlıq missiyasını cəsarətlə, qətiyyətlə yerinə yetirdi, separatçılar yerində oturduldu, istiqlalımız təhlükədən qurtardı, qanuni dövlət hakiməyyəti bərpa olundu, xalq rahat nəfəs aldı. Gəncə qiyamının yatırılması, Lənkəran zonasındakı pozucu qüvvələrin fitnəkar əməllərinə son qoyulması, ölkədə milli həmrəyliyin bərpası, vətəndaş birliyinin təmini, Milli ordunun möhkəmlənməsi, torpaqlarımızın işğalının qarşısının alınması, - bu kimi mühüm tədbirlər məhz Heydər Əliyevin dühasının qüdrəti ilə gerçəkləşdi.
Xalqın mənəvi tərəqqisində şəxsiyyətlər, xüsusilə görkəmli rəhbərlər çox böyük rol oynayırlar. Türkiyənin böyük öndəri Mustafa Kamal Atatürk deyirdi ki, böyük şəxsiyyətləri olmayan millət iqtisadi cəhətdən nə qədər güclü olsa da, müəyyən fəlakət, sarsıntı qarşısında məhv olub gedir. O şəxsiyyətlər böyük və görkəmlidirlər ki, onlar tarixi zərurəti, cəmiyyətin inkişafının obyektiv qanunauyğunluqlarını düzgün dərk edir və kütlələrin əməli fəaliyyətini həmin istiqamətə yönəldirlər, kütlənin mənəvi, siyasi birliyinə nail ola bilirlər. Bəli, belə şəxsiyyətlərdən biri də Heydər Əliyevdir. O, xalqın birliyini yarada bilmiş, xalqda düşmənə qarşı nifrət oyatmış, xalqın yekdil mübarizəyə qalxmasını təmin etmişdir.
Çox təəssüflə qeyd etməliyik ki, mədəniyyət sahəsində aparılmış qeyri-obyektiv siyasət mədəniyyət və incəsənətin məhvinə şərait yaratmışdı. Nəqliyyat və kommunal xərclərin, bina icarəsi üçün qiymətlərin kəskin şəkildə artması ilə əlaqədar olaraq bir çox teatr və konsert kollektivləri özlərinin qastrol fəaliyyətlərini demək olar ki, tamamilə dayandırmışdı. Halbuki yaradıcılıq əlaqələri öz professional sənətkarlığını geniş tamaşaçı auditoriyasına göstərə bilmək imkanı ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin səmərəli işləməsi üçün mühüm yaradıcılıq amilidir. Ekran ustalarımızın illər boyu qazandıqları, bu gün milli kinematoqrafiya dediyimiz mənəvi sərvət tamamilə aradan çıxmaq üzrə idi. Ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində elmə, mədəni irsə, ədəbiyyat və mədəniyyətə, görkəmli şəxsiyyətlərə münasibət dəyişdi. Elm, incəsənət adamlarına, yazıçı və şairlərə qayğı artırıldı. Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında iştirakı, məzmunlu nitqi yaradıcı adamlara böyük ümid verdi və gələcəyə inam doğurdu.
Mədəniyyətimizin beşiyi sayılan Qarabağ mənfur, qaniçən, faşist ermənilər tərəfindən işğal edilib. Məhz bu sahələrdə yüzlərlə nadir tarix, arxeologiya, memarlıq abidələri yerləşir. Təkcə Şuşanın erməni təcavüzkarları tərəfindən işğal olunması nəticəsində altı muzey – Azərbaycan Dövlət Xalça muzeyinin Şuşa filialı, Bülbülün, Üzeyir Hacıbəyovun, Mir Möhsün Nəvvabın ev muzeyləri, Şuşa şəhərinin tarixi muzeyi, Qarabağın Dövlət Tarix muzeyi, Şəkil qalereyası məhv edilmişdir. Milli ziyalılarımızın görkəmli nümayəndələrinin bir qrupu mədəniyyətimizin vəziyyəti ilə əlaqədar həyəcan və ağrı dolu bəyanatla mətbuatda çıxış etmişlər. Bəyanatın bir yerində deyilir ki, bir çox istedadlı Azərbaycan dirijoru, musiqiçisi, alimi vətəndə özlərinin gərəksizliyini və onlara ehtiyac duyulmadığını hiss edərək xaricə gedirlər. Mühacirət, “ağıllar”ın, xalqın intellektual sərvətinin xaricə axını xüsusilə narahatlıq yaradır. Gələcəkdə bu, bütün milli mədəniyyət üçün əvəzedilməz itkiyə çevrilə bilər.
Bəs çıxış yolu nədədir? “Mədəniyyət sahəsinin dağılması” kimi təhlükəli bir ənənənin qarşısını nec almaq olar və bununla əlaqədar dövlətin rolu nədən ibarətdir?
Bu və bu kimi suallara böyük idrak sahibi, ümummilli lider Heydər Əliyev çıxış və nitqlərində çox gözəl cavablar vermişdir. Ulu öndər qeyd edir ki, keçmiş SSRİ-dəki partiya nomenklatur rejimi düzgün olaraq tənqid edilir. Ona görə ki, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xırda qəyyumluq göstəriblər, onları “hakimiyyət başında olanların” total nəzarəti şəraitində yaratmağa məcbur ediblər. Bəli, o vaxtlar çoxları üçün yaşayış asan idi, lakin bununla belə onlar mənəvi əzab-əziyyət içindəydilər. İndi idealoji repressiyalar vaxtı keçmişdə qalıb və həqiqətən istedad sahibi olan, konyunkturadan uzaq bir sənətkar buna təsadüf etmir. Lakin ifratçılığa varmaq, “çirkli su ilə birlikdə uşağı da atmaq” lazım deyil. Keçmişi qiymətləndirərkən onun səhvlərindən imtana etməklə yanaşı, mədəni quruculuq sahəsində on illər ərzində qazanılmış keçmiş təcrübənin hamısının üstündən xətt çəkməyə ehtiyac yoxdur. Belə mədəni-tarixi nihilizm yaxın gələcəkdə vətənimizin mədəniyyəti üçün ağır nəticələr verə bilər. Keçmişin özündə diqqətəlayiq nə varsa, ondan imtina etmək lazım deyil.
... Bəzən belə sözlər eşitməli oluruq; - mədəniyyət guya siyasətdən və dövlət ideoloji strukturlarının təsirindən kənarda qalmalıdır. Başqa cür olsa, dövlətin mədəniyyət və onun xadimləri barədə hər hansı qayğısı hökmən diktatlığa, yuxarı strukturların yaradıcılıq prosesinə müdaxiləsinə çevriləcək və nəticə etibarilə aşkarlığın və söz azadlığının pozulmasına gətirib çıxaracaq. Bu fikirlə razılaşmaq olmaz. Hər bir xalqın mədəniyyəti, bu və ya digər şəkildə, müəyyən ictimai qrupun, təbəqənin ideologiyasını özündə əks etdirir, lakin bu vəziyyət onun əhəmiyyətini heç də azaltmır. Əksinə, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin əsil qiyməti ondadır ki, onlar öz dövrlərinin bütün təkrarsız koloriti xarakter və problemləri ilə birlikdə gələcək nəsillər üçün özlərində həkk edirlər. Bu baxımdan bizə “mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasəti lazımdırmı, belə bir siyasət olmadan keçinə bilərikmi” sualının cavabı bir mənalı görünür: - Xeyir, keçinə bilmərik. Əgər biz sivilizasiyalı cəmiyyətin, millətin tam hüquqlu üzvü olmaq istəyiriksə, əgər özümüzü müstəqil demokratik dövlət adlandırırıqsa, onda maliyyə, ictimai və iqtisadi çətinliklər bəhanəsilə mədəniyyətə qayğını sonraya saxlamağa haqqımız yoxdur.
Ulu öndərin mənəvi tərbiyə ilə bağlı örnək dolu bir neçə fikirlərinə nəzər salaq:
Hər bir xalqın, o cümlədən də Azərbaycan xalqının öz milli mənliyi var.O
milli mənliyi də xalqın qabaqda gedən adamları ifadə etməli, təmsil etməlidirlər.
Cəmiyyətimizdə saf mənəviyyatı bərqərar etmək, inkişaf etdirmək, bütün
mənfi hallara qarşı mübarizəni gücləndirmək əsas vəzifəmizdir.
Müstəqilliyimizi daimi etmək, ərazilərimizi bütün təcavüzlərdən bugünkü
və gələcək təcavüzlərdən qorumaq üçün cəmiyyətimizə, xalqımıza, ölkəmizə milli birlik, mənəvi həmrəylik, vətəndaş həmrəyliyi lazımdır.
Təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında
tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır.
Biz azərbaycanlılar – bu, sonradan gələcək bütün nəsillərə də tövsiyə
olunur – heç vaxt inamımızdan, dinimizdən uzaqlaşmayacaq və bu mənəvi mənbələrimizdən istifadə edərək gələcəyimizi quracağıq.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, mənəvi
tərbiyə ilə bağlı fikirləri onlarladır. Onun mənəvi tərbiyə ilə bağlı hər bir fikrində
hikmət işığı vardır. Böyük zəka sahibi belə qeyd edir ki, “təhsil ocaqlarında gənclərimizi xalqımızın mənəvi dəyərləri əsasında tərbiyələndirmək, mənəvi cəhətdən sağlam və saf insanlar tərbiyə etmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır”. Bu mənada “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi,
milli ənənələr əsasında tərbiyə edilsinlər”.
Beləliklə, deyə bilərik ki, mənəvi tərbiyə hər bir cəmiyyətin mövcudluğu və inkişafı, hər bir şəxsin həyat fəaliyyəti və başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətləri üçün ən zəruri amildir. Mənəvi anlayış və mühakimələr əsasında əqidə formalaşır. Əqidə isə insanı inama bağlayır. İnsan əqidəsinə sadiq olur, əqidəsi naminə hərəkət edir. Əqidəli, məsləkli insan ədalətsiz qanunlara qarşı üsyan edir, fəallığını məhdudlaşdıran qanunları ayaqlar altına salır. Əqidəli adamlar Vətən uğrunda, millət, xalq uğrunda canlarından keçməyə, şəhid olmağa hər an hazır olur. Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi yaşaması uğrunda özünün və hətta övladlarının canını fəda etməyə hər an hazır olduğunu belə ifadə etmişdir: “Əgər hər hansı bir namərd gülləsi, hansı bir terrorçu gülləsi məni həyatdan götürərsə, özüm də, övladlarım da müstəqil Azərbaycanın yaşaması yolunda qurban olmağa hazırıq”.
Yekun nəticə olaraq qeyd edək ki, Heydər Əliyev müstəqil Azərbaycan dövlətinin müqəddəs missiyasını gerçəkliyə çevirdi: milliliklə dövlətçiliyi bir-birinə qovuşdurdu, onların sarsılmaz vəhdətini təmin etdi.
Kamal CAMALOV
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi,
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun dosenti, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 1 130
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 23:50
Səs yazısı yayılan direktor işdən çıxarıldı
11-05-2025, 12:21
ECOLEAD layihəsi uğurla icra olunur
10-05-2025, 21:55
Tsivilev Rusiya ilə Vyetnam arasında energetika sahəsində əlaqələrin perspektivlərini yaxşı qiymətləndirib
10-05-2025, 21:03
Rusiyada əcnəbilərin həyatı üçün təhlükəli vəziyyət yarandıqda onlara pulsuz təcili yardım göstəriləcək
8-05-2025, 08:33
Rusiyada ən bahalı dondurma Murmansk vilayətində satılır
8-05-2025, 08:19
15 yaşayış binası susuz qalıb
8-05-2025, 08:15
11 yaşlı uşaq bədbəxt hadisə nəticəsində xəstəxanaya yerləşdirilib
7-05-2025, 13:15
Məktəbli qızın qrup tərəfindən döyülməsinin səbəbləri araşdırılır
5-05-2025, 22:08
Sintezspirt zavodunda baş verən yanğında bir nəfər xəsarət alıb
5-05-2025, 10:57
18 mərtəbəli yaşayış binasının üzlənməsi yanıb
4-05-2025, 15:23
Milli Məclisin deputatı Azər Badamov Moskva aeroportunda saxlanılıb və deportasiya edilir
3-05-2025, 10:41
Ombudsman Kremin: "Ukraynada cəmi 345 məktəbli rus dilini öyrənir"
3-05-2025, 10:22
Manturov: "Rusiya Özbəkistanla biznes sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək niyyətindədir"
1-05-2025, 21:26
Bill Qeytsin qızı atasının Asperger sindromu olduğunu deyir
1-05-2025, 20:47
Bakıda “Porsche”ni sərxoş vəziyyətdə sürən qadın həbs edildi - Video
30-04-2025, 09:24
Hitlerin ziyafət gödəkçəsi ilk dəfə Moskvada nümayiş etdirilib
29-04-2025, 17:23
Vətəndaşlar polis rəislərinə birbaşa müraciət edəcəklər - Video
27-04-2025, 20:51
Ekoloji kampaniya çərçivəsində Baykal gölündən 10 ton zibil yığılıb
27-04-2025, 11:47
Bioloq ağcaqanadların mümkün hücumu barədə xəbərdarlıq edir
25-04-2025, 23:04
Beynəlxalq riyaziyyat olimpiadasının seçim turunda qızıl medal qazanıb-TƏBRİK EDİRİK!
25-04-2025, 22:56
59 rayonda sosial ödənişlərlə dələduzluq edən fırıldaqçılar saxlanılıb
25-04-2025, 21:54
Miqrant uşaqları bağçaya yazmaq üçün infeksiyanın olmaması haqqında arayış tələb olunacaq
24-04-2025, 08:17
Rusiyada “Dubay şokoladı” saxtakarlığı və təhlükəsizliyi üçün sınaqdan keçiriləcək
23-04-2025, 23:03
450 kvadratmetr sahədə yanğın söndürülüb
23-04-2025, 21:17
Tibb mərkəzində iki xəstə botoks iynəsindən sonra botulizmə yoluxub
23-04-2025, 10:49
Qarabağ veteranı Yadulla Cümşüdovun doğum günüdür-TƏBRİK EDİRİK!
22-04-2025, 21:07
Estoniya ukraynalı qaçqınlara kirayə müavinətləri ödəməyi dayandıracaq
21-04-2025, 20:54
Həkimlər stresdən bir neçə gün yuxuya gedən məktəbli qızı xilas ediblər
19-04-2025, 21:22
Vüqar Rəhimzadə: " Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Ümummilli Liderin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir"
19-04-2025, 09:47
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
18-04-2025, 20:44
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
18-04-2025, 20:35
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
17-04-2025, 22:09
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
17-04-2025, 14:56
İcarəyə verilən elektrik skuterlərinin sürəti bütün Rusiyada 20 km/saatla məhdudlaşdırılıb
17-04-2025, 13:13
Şəhid Əkrəm Şadmanovun oğlu dünya birincisi oldu - FOTO
17-04-2025, 12:51
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
15-04-2025, 21:51
Ukraynada şahzadə Harriyə rus Pasxa tortu hədiyyə edilib
15-04-2025, 21:48
Miqrant uşaqlar Sankt-Peterburqdakı məktəblərə qəbul olunmazdan əvvəl dil imtahanından keçməlidirlər
14-04-2025, 23:17
Yeni doğulan qızını yarım milyona satıb
14-04-2025, 14:02
Mari Eldə hamilə tələbələr 100 min rubl birdəfəlik ödəniş alacaqlar
13-04-2025, 19:43
Yaş yarımlıq uşaq kimyəvi maddədən zəhərlənib
12-04-2025, 22:36
Polis reyd keçirib