15:10 / 26-12-2025
Kosaçev: "Rusiya parlamentariləri yapon həmkarları ilə dialoqu bərpa etməyə hazırdırlar"
15:06 / 26-12-2025
"Axios" jurnalisti Ravid: "Tramp Zelenski ilə 28 dekabrda Mar-a-Laqoda görüşəcək"
15:03 / 26-12-2025
Bir mənzildə ana və altı yaşlı oğlunun mumiyalanmış cəsədləri tapılıb
15:00 / 26-12-2025
Qaz borusunun təzyiqinin aşağı salınması nəticəsində iki nəfər xəsarət alıb
14:54 / 26-12-2025
Telegram messenceri böyük bir kəsinti ilə üzləşib
13:15 / 26-12-2025
Ukrayna kəşfiyyatı ilə əməkdaşlıq etdiyinə görə LPR-də futbol azarkeşi saxlanılıb
13:07 / 26-12-2025
Alim Butyaginin atası: "Ermitaj arxeoloqu müdafiə etmək üçün səfirliyə sənədlər göndərib"
13:00 / 26-12-2025
Zelenski Yeni ildən əvvəl Trampla görüşmək niyyətini təsdiqlədi
12:55 / 26-12-2025
Hakimiyyəti ələ keçirməkdə ittiham olunur
12:51 / 26-12-2025
Şimali Koreya vətəndaşını təyyarədə anafilaktik şokdan xilas etdi
12:44 / 26-12-2025
Biletdəki tək bir rəqəmi uyğunlaşdırmadan lotereyada 31 milyon rubl udub
23:24 / 25-12-2025
Braziliyanın keçmiş prezidenti Jair Bolsonaro əməliyyat olunub
23:20 / 25-12-2025
SOCIS: Budanov və Zalujnı prezident seçkilərində Zelenskini məğlub edəcəklər
20:39 / 25-12-2025
Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki Onişenko: "Honkonq qripi kimi bir şey yoxdur"
20:35 / 25-12-2025
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi: İsveç "Adler" gəmisini saxlayaraq beynəlxalq hüququ pozub
20:30 / 25-12-2025
Qazaxıstan Nəqliyyat Nazirliyi AZAL-ın qəzasının səbəbləri ilə bağlı hesabat hazırlayıb
20:24 / 25-12-2025
İtkin düşmüş keçmiş deputat tapılıb
20:20 / 25-12-2025
Filippo Durovun Makron və rəqəmsal QULAQ haqqındakı şərhlərini dəstəklədi
20:14 / 25-12-2025
Aclıqdan körpənin ölümündən sonra səhlənkarlıq işi açılıb
20:11 / 25-12-2025
Keçmiş qubernator müavini axtarışda olanlar siyahısına daxil edilib
17:23 / 25-12-2025
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Ordubadda seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib - FOTO
17:21 / 25-12-2025
Rusiya Baş Prokurorluğu Polşadakı Rusiya səfirinə edilən hücumla bağlı işi məhkəməyə göndərib
17:13 / 25-12-2025
Zaxarova: "Zelenskinin AB borcunu ödəmək niyyəti yoxdur"
17:10 / 25-12-2025
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi rusiyalıları Almaniyaya səyahət etməkdən çəkinməyə çağırır
14:45 / 25-12-2025
Baş verən yanğında bir nəfər xəsarət alıb
14:42 / 25-12-2025
1,8 milyard dollarlıq lotereya cekpotunu qazandı
14:40 / 25-12-2025
Sankt-Peterburq sakini borclarını silmək vədi müqabilində başqasının "Mercedes" avtomobilini yandırdığına görə saxlanılıb
14:35 / 25-12-2025
Rusiya Su İdmanı Federasiyasının (RAF) prezidenti Dmitri Mazepin: "Hər bir idmançı, hətta neytral idmançı kimi belə yarışmaq istəyir"
14:32 / 25-12-2025
Taksi sürücüsü mərhum əsgərinin hesabından 2 milyon rubl oğurlamağa cəhd etdiyinə görə həbs edilib
14:26 / 25-12-2025
Çemezov: "Yeni mühərrikli "Su-57" təyyarəsi daha uzunömürlü və daha uzun mənzilli olacaq
14:24 / 25-12-2025
Zaxarova: "Tramp ABŞ-ı xilas etmək istəyir, amma onun bütün metodları Rusiya üçün məqbul deyil"
14:21 / 25-12-2025
Təyyarədə sərxoş vəziyyətdə qayda pozuntusuna görə səkkiz gün müddətinə həbs edilib
14:17 / 25-12-2025
Maradonanın cırılmış forması rekord qiymətə satıldı
13:51 / 25-12-2025
İlham Əliyev Ağdamda 2-ci yaşayış kompleksinin açılışında iştirak edib və buraya köçən sakinlərlə görüşüb
23:22 / 24-12-2025
Ali Məhkəmənin qərarından sonra Dolinanın ilk solo konsertində təhlükəsizlik tədbirləri gücləndirilib
Təbrizdə səhnədə Azərbaycan bayrağını qaldıran rejissor, son illər ən çox kinoya çəkilən XALQ ARTİSTİ
Tarix: 02-09-2019 01:18 | Bölmə: Mədəniyyət
Vidadi Əliyevin doğum günüdür
1988-ci ildən C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının Bakı dönəmi başladı. Kollektivi toplayaraq, İrəvandan qalan yeganə mədəniyyət ocağını yaratmaq naminə, əzablı yolu keçmək kimi şərəfli vəzifəni öz üzərinə götürən Əməkdar artist Vidadi Əliyev teatrın rəhbəri və rejissoru kimi çoxillik yaradıcılıq ənənələrini davam etdirdi.
Vidadi Əliyev istedadlı aktyor kimi bu dövrə qədər geniş şöhrət qazanıb. Balaş (“Sevil”), Yaşar (“Yaşar”), Bəhram (“Solğun çiçəklər”), Müsyo Jordan (“Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”), Xan (“Lənkəran xanın vəziri”), Areluizi (“İki ağanın bir nökəri”), Əsgər (“Arşın mal alan”), Volodka (“Tribunal”), Karandışev (“Cehizsiz qız”), Rüstəm (“Sən nə üçün yaşayırsan?”), Zəfər (“Məhəbbət yaşayır hələ”), Şahsuvarov (“Atayevlər ailəsi”), Savalan (“Məhv olmuş gündəliklər”), Qiyas (“Şəhərin yay günləri”), Müşviq (“Səni kim unudar”), Şıxlinski (“İmzalar içində”), Mitoş (“Hicran”) və s. kimi maraqlı və yaddaqalan obrazlar yaradıb.
1400 dəfədən çox oynanılan tamaşa
Moskva şəhərində Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunda rejissor təhsili aldıqdan sonra, C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında bir müddət ikinci rejissor, sonra isə quruluşçu rejissor kimi fəaliyyət göstərib. “Mənim qaynanam” (G.Xuqayev) (bu tamaşa 1400 dəfədən çox oynanılıb), “3 kişi, 1 qız, 1 gecə” (T.Saakov), “Nəsrəddin” (Y.Əzimzadə, 1980), “Məhəbbət yaşayır hələ” (Hidayət, 1980) kimi tamaşalara verdiyi quruluşlar rejissorun yüksək sənətkarlığından, tükənməz təxəyyülündən xəbər verirdi. İşində əsas gücü aktyor ifasına verən V.Əliyev, maraqlı və təkrarolunmaz yozumları ilə böyük rəğbət qazanan tamaşalar yaradırdı. Onun yaradıcılığında lirik məqamlar, psixoloji vəziyyətlər və realistcəsinə poetik ifadələr verilir. Rejissor Nəsir Sadıqzadənin tələbəsi V.Əliyev ondan səhnə üçün mühüm olan ifa səmimiyyətinin əldə olunmasının sirrini öyrənib. Səhnə sadəliyinə, məkan genişliyinə üstünlük verən rejissor V.Əliyev, novatorluq axtarışlarını cəsarətlə səhnəyə gətirib.
Aktyorsuz, binasız qazanılan uğurlar...
Simvolizmə böyük üstünlük verən rejissor, qurduğu tamaşaların simvolik obrazı kimi hansısa ifadə vasitələrindən (dekordan, musiqidən) istifadə edir, onu obraz kimi təqdim edir. Onun böyük uğuru kimi səhnə dilinin sadələşdirilməsi, adiləşdirilməsi uğrunda atdığı addımları qeyd etmək lazımdır. Səhnədə başqalaşmanı psixoloji çalarlarla, inandırıcılıqla gerçəkləşdirməyi aktyora təlqin edən rejissor, adi danışığı ciddi təkidlə tələb edir. Onun quruluşlarında aktyor mizanla, psixoloji durumla dediyi söz arasında üzvilik, vəhdət yaradıb sadə, səmimi və inandırıcı şəkildə ifa sərgiləyirdi. Bu cəhətlərinə görə onun quruluşları uğurlu alınırdı. Bakı fəaliyyəti dövründə Bədii rəhbər kimi çalışdığı 1988-2000-ci illər ərzində teatrın yaşaması və yüksəlişi üçün olduqca böyük işlər görən Vidadi Əliyev repertuara maraqlı, günümüzlə səsləşən əsərlərin daxil edilməsi, gənc aktyor və rejissorların gətirilməsi sahəsində ciddi cəhdlə çalışıb. Öncə Mar Bayciyevin “Ər və arvad”, Georgi Xuqayevin “Mənim qaynanam”, Panço Pançevin “Əkizlərin nağılı”, Yusif Əzimzadənin “Nəsrəddin” əsərləri əsasında qurulmuş tamaşaları bərpa edən rejissor, teatrın məhdud aktyor heyəti olmasını (teatra cəmi 14 aktyor ştatı verilmişdi) və kirayədə qaldığı binanın heç bir texniki bazasının olmamasını nəzərə alaraq, səyyar göstəriyə yararlı və az iştirakçısı olan əsərlərə quruluş vermək məcburiyyətində qalırdı. Onu da demək lazımdır ki, bu gün də, respublika teatrları içərisində ən az ştatı olan teatr məhz İrəvan teatrıdır.
Təbrizi titrədən yozum
Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Vidadi Əliyev yaradıcılıq axtarışlarını davam etdirir, çağdaş durumun mənzərəsinin bədii inikası üçün çalışırdı. Rejissor dönəm üçün müasir olan S.Rəşidinin “Allah onlara rəhmət eləsin” pyesinə quruluş verdi. 1990-cı ilin 20 yanvarında rus irticasından bəhs edən pyesin səhnə həllində xalqın qəhrəmanlıq mübarizəsi, azadlıq savaşı, dini, mənəvi dəyərlərə qayıdış cəhdi fonunda obrazların taleləri bədii məziyyətlərlə işləndi. Rejissor şəhidlərimiz olan İlqarla Larisanın arzularını, milli-mənəvi keyfiyyətlərə sahib olmaq istəklərini orijinal yozumla təqdim etdi. Vidadi Əliyev bu obrazların psixoloji durumlarını, yaşantılarını çevik, sadə mizanlarla çatdırdı. Mərdan və Sənəm obrazlarının çalarları, koloritliyi ustalıqla işləndi və tamaşanın ümumi kompozisiyası ilə uyğunlaşdırıldı.
Onun yozumunda dövrün ziddiyyətlərinin bədii inikası qabarıq duyulur. Bir tərəfdə dininə, milli dəyərlərə qayıtmaq, hürr yaşamaq istəyən xalq, bir tərəfdə isə bu xalqı əsarətdə saxlayan imperiya və onun cəza mexanizmini hərəkətə gətirən məmurlar, əsgərlər. Bütün tamaşa boyu bu ziddiyyət inkişaf etdirilir və toqquşma anı yüksək bədiiliklə çatdırılır. Əli silahlı əsgərlər günahsız insanları öldürür, növbə anaya çatanda, o, oğlu İlqarın köksündə qana bulaşmış Quranı qoparıb onu hədəfə alan əsgərin üzünə tutur. Əsgərin cəhdləri avtomatının ilişməsi ucabatından baş tutmur. Avtomatı düzəltmək istədikdə, atəş açılır və əsgər ölür. Epizod xalqın iradəsinin, inancının qələbəsi simvoluna çevrilir. Bu olaylardan keçən hər bir obrazın mənəvi xüsusiyyətləri aydın şəkildə göstərilir. Azadlıq savaşı hər bir qəhrəmanın taleyindən keçir. Kiminin şəhidlik zirvəsinə ucalmasına, kiminin azad yaşamasına, kiminin əbədi cəhənnəm odunda qovrulmasına gətirib çıxarır.
Aktyor oyununun səmimi və inandırıcı olması, tamaşanı uğurlu edən başlıca səbələrdən idi. İlqar – Ramiz Əliyev, Sənəm – Elmira İsmayılova, Mərdan – Vüqar Əliyev, Ülvi – İntiqam Soltan, Larisa – Mətanət Əmirullayeva, Xəyal – Arzu Sadıqov olduqca yaddaqalan ifaları ilə tamaşaçıları indinin tarixini bir daha səhifələməyə vadar edirlər. Təsadüfi deyil ki, tamaşa 1993-cü il dekabr-1994-cü il yanvar aylarında Cənubi Azərbaycanda - Təbriz və Ərdəbil şəhərlərində böyük müvəffəqiyyətlə göstərilib. Fars istibdadı altında yaşayan Təbriz və Ərdəbil tamaşaçıları üçrəngli bayrağın dalğalanmasından, “Koroğlu” üverturasının əzəmətindən riqqətə gəliblər. Rejissorun uğuru dəhşətli hadisəni populizmə deyil, obrazların daxilindən keçirərək tamaşaçıya, çağdaş tariximizin böyük mərhələsinin başlıca olayının olduqca qüvvətli əksinə nail olmasındadır. Cənnətlə müjdələnmiş şəhidlərin əbədi uyuduqları məzarıstandan duraraq, tamaşaçı önündə hadisəni göstərməsi bədii cəhətdən yozumu qüvvətləndirirdi. Finalda haqq iş uğrunda şəhid olmuş İlqar, Ülvi, Larisa, Mərdanın ruhları onilliklər ərzində Azərbaycan türklərinin ürəklərinə enmiş üçrəngli bayrağı təkrar göylərə qaldırır və öz qanları ilə onun əbədi həyatına möhür vururlar.
“Allah onlara rəhmət eləsin” tamaşasının digər bu mövzulu tamaşalardan fərqli cəhəti olayın bədii həllinin, obrazların taleyində əks olunmasında idi. Onların mübarizəsi inandırıcı, taleləri tükürpədici olurdu. Səmimi və inandırıcı ifa, uğurlu kompozisiya tamaşaçını olayı səhnədəkilərlə bərabər yaşamağa, unutmamağa və vuruşmağa çağırırdı. Gənc nəslin tərbiyəsində mühüm yer tutan bu səpkili tamaşalar əvəzsizdir. Fəqət, çağdaş gəncin maraq dairəsini, zövqünü, dünyagörüşünü düzgün qiymətləndirərək, indi ilə səsləşən, gənclər üçün məlhəm ola biləcək quruluşlarla teatr və sənətkar öz istəyinə nail ola bilər. Məhz bu cəhətlərinə görə 1993-cü ildə göstərilmiş bu tamaşa uğurlu hesab edilə bilər. Sosial-tematikanın bu cür bədii həlli, tamaşaçılar arasında uğur qazandı. Buna görə də rejissor Vidadi Əliyevin uğurlu işi, xüsusilə qeyd olunmalıdır.
Layiq olduğu qiyməti almayan qəhrəmanların Vətən sevgisi
Rejissor tarixi mövzulara olan marağı 1996-cı ildə İnqilab Vəlizadənin “Abbasqulu bəy Şadlınski” pyesinə quruluş verməklə bir daha təsdiq olunur. Burada o, olduqca orijinal, tamam yeni yozumla əsərə yanaşıb, illər ərzində o dönəmin ziddiyyətli olayları haqqında yaranmış stereotipindən uzaqlaşaraq, uzunmüddətli tədqiqat apararaq əsl tarixi gerçəkliyin bədii inikasına nail olub. Burada da rejissor öz üslubuna sadiq qalaraq, hadisəni qəhrəmanların yaşantıları, taleləri içərisindən keçirərək tamaşaçıya çatdırmağa nail olub. Mübariz şəxslərin fərqli dünyagörüşü, rus işğalına fərqli münasibətə görə üz-üzə durduğu anlarda belə mərdliyi, obrazların fərqli, özünəməxsus çalarları yüksək bədiiliklə ifadə olunub. Səhnənin mərkəzindən qıraqlarınadək uzanan kələ-kötürlü dağı əvəz edən döşəmə, qəhrəmanların talelərinin obrazlı ifadəsi idi. Döyüş zamanı dərə-təpəni, Abbasqulu bəyin otağını, Kərbəlayi İsmayılın mülkünü əvəz edən bu döşəmə, dövrün ziddiyyətlərinin obrazı idi.
Obrazlar yeni yozumla təqdim olunurdu. Vaxtı ilə “hay-daşnak” ordusuna qarşı duran Abbasqulu bəylə (Əjdər Zeynalov), Kərbəlayi İsmayıl (Qədir Məmmədov) sovet quruluşuna fərqli münasibətləri, eyni zamanda mərdlikləri və vətənpərvərlikləri, Feyzinin (Əli Qurbanlı) əlinə düşmüş fürsətdən istifadə edərək şərəfsizlik etməsi, Qəmlonun (Vüqar Əliyev) namərdliyi, Əli Tağızadənin (Əli Quliyev) müdrikliyi, Məhinin (Dilarə Murtuzəliyeva) namusluluğu bütün bədii keyfiyyətləri ilə işlənib, istedadlı aktyor ifası ilə qüvvətlənib. Rejissor böyük ustalıqla dönəmin səhnə estetikasını qurub və rəngarəng çalarlarla real mənzərəni yaradıb. Burada da simvolika duyulur. Bu dəfə simvola, uzaqlardan ucalan Ağrı dağı çevrilir. Ağrı dağının poetik abı-havası tamaşanın gedişatında hiss edilir. Dağ, mərdlik və qeyrət təcəssümü olmaqla bərabər, həm də adında olan ağrının daşıyıcısıdır. Bu cəhətlər dağa sığınan əhalinin - obrazların həyat tərzlərinə çöküb. Tamaşanın yozumunda, haqqında danışdığımız incəliklər aydınlıqla duyulur.
Obrazların portret cizgilərində Ağrının “bozluğu” görünür. Əslində bu bütünlükdə Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların talelərinin ümumiləşdirilmiş durumunun göstəricisidir. Vidadi Əliyev dünənin olayı ilə günün faciəsi arasında əlaqəni, daha dəqiq desək səbəbləri axtarır. Rejissor yozumunda Abbasqulu bəyin ölümü, Kərbəlayi İsmayılın mühacirəti nəticəsində başsız qalmış xalqın sonrakı faciəsi məqamlarla qabardılır və qəhrəmanları tarixin dolancından keçirərək mühakimə yürütmək tamaşaçının öhdəsinə buraxılır. Tamaşada bütöv bir xalqın faciəsi bir problem kimi bədiiləşərək səhnəyə yol tapır. Quruluş ədəbi materialdan daha güclü, ifadəli alınıb. Bir sıra epizodları əlavə edən V.Əliyev müəllifin ideyasını olduqca doğru və zamanla səsləşən bir tərzdə göstərib. Ədəbi materialda olan dramaturji qüsurlar-sözçülük, hadisəlilik prinsipinin pozulması, xarakterlərin açılmaması və ümumi kompozisiyanın sönük olması, rejissor ustalığı ilə aradan qaldırılıb və nəticədə kamil səhnə əsəri meydana gəlib. Tamaşanın fiziki və psixoloji plastikasında dinamika, dərinlik, ifadəliliklə bərabər, mühit və dönəmin rəngləri duyulur. Şəxsiyyətlərin səhnə taleyi, səmimi və inandırıcı aktyor ifası ilə bütün qüdrətli və əzəmətli, insani duyğuları ilə göstərilib. Teatrlarımızda özünə yer tapan saxta pafosla təqdim olunan qəhrəman stereotipi, məhz bu tamaşada rejissor tərəfindən ustalıqla dağıdılıb. Quru, uzun-uzadı nitqləri, pafosu, boğazdanyuxarı populizmi rədd edən Vidadi Əliyev öz qəhrəmanlarının psixoloji durumlarını, ovqatını, yaşantılarını adi, sadə şəkildə ifadə olunmasına nail olub.
Xalq artisti Həsən Turabovun, Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində məharətlə ifa etdiyi Xiyabani obrazının həlli ilə Abbasqulu bəy Şadlınskinin təqdimatında oxşarlığın səmimilikdə və inandırıcılıqda olduğunu desək, yanılmarıq. Məhz böyük sənətkarın ilk dəfə şəxsiyyət ifası ətrafında olan mifi dağıdaraq, ona adi, insani çalarlar verməsi, digər aktyorların yaradıcılığına sirayət etdi. Əjdər Xiyabaninin qüdrəti və usta ifası Həsən Turabovun adı ilə bilavasitə bağlıdırsa, bu tamaşada Abbasqulu bəyin dediyimiz şəkildə təqdim olunması rejissor ustalığının nailiyyətidir. Tamaşanın bədii tərtibatında orijinallıq və ifadəlilik rəssam Rza Avçarovun uğurlu işinin bəhrəsi idi. Musiqi tərtibatında seçilmiş musiqilər tamaşanın obrazı ilə səsləşdiyindən və bədii təsirini gücləndirdiyindən, Kamil Misgərovun işi təqdirəlayiqdir. Bütövlükdə yaradıcı heyəti düzgün istiqamətləndirən rejissor Vidadi Əliyev, teatrın tarixində mühüm yer tutan bir tamaşanın ərsəyə gəlməsinə rəvac verib. Təsadüfi deyil ki, tamaşa C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının repertuarında bir neçə il uğurla göstərilib.
Baxış sayı: 959
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-09-2019 01:18 | Bölmə: Mədəniyyət
Vidadi Əliyevin doğum günüdür
1988-ci ildən C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının Bakı dönəmi başladı. Kollektivi toplayaraq, İrəvandan qalan yeganə mədəniyyət ocağını yaratmaq naminə, əzablı yolu keçmək kimi şərəfli vəzifəni öz üzərinə götürən Əməkdar artist Vidadi Əliyev teatrın rəhbəri və rejissoru kimi çoxillik yaradıcılıq ənənələrini davam etdirdi.
Vidadi Əliyev istedadlı aktyor kimi bu dövrə qədər geniş şöhrət qazanıb. Balaş (“Sevil”), Yaşar (“Yaşar”), Bəhram (“Solğun çiçəklər”), Müsyo Jordan (“Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah”), Xan (“Lənkəran xanın vəziri”), Areluizi (“İki ağanın bir nökəri”), Əsgər (“Arşın mal alan”), Volodka (“Tribunal”), Karandışev (“Cehizsiz qız”), Rüstəm (“Sən nə üçün yaşayırsan?”), Zəfər (“Məhəbbət yaşayır hələ”), Şahsuvarov (“Atayevlər ailəsi”), Savalan (“Məhv olmuş gündəliklər”), Qiyas (“Şəhərin yay günləri”), Müşviq (“Səni kim unudar”), Şıxlinski (“İmzalar içində”), Mitoş (“Hicran”) və s. kimi maraqlı və yaddaqalan obrazlar yaradıb.
1400 dəfədən çox oynanılan tamaşa
Moskva şəhərində Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunda rejissor təhsili aldıqdan sonra, C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında bir müddət ikinci rejissor, sonra isə quruluşçu rejissor kimi fəaliyyət göstərib. “Mənim qaynanam” (G.Xuqayev) (bu tamaşa 1400 dəfədən çox oynanılıb), “3 kişi, 1 qız, 1 gecə” (T.Saakov), “Nəsrəddin” (Y.Əzimzadə, 1980), “Məhəbbət yaşayır hələ” (Hidayət, 1980) kimi tamaşalara verdiyi quruluşlar rejissorun yüksək sənətkarlığından, tükənməz təxəyyülündən xəbər verirdi. İşində əsas gücü aktyor ifasına verən V.Əliyev, maraqlı və təkrarolunmaz yozumları ilə böyük rəğbət qazanan tamaşalar yaradırdı. Onun yaradıcılığında lirik məqamlar, psixoloji vəziyyətlər və realistcəsinə poetik ifadələr verilir. Rejissor Nəsir Sadıqzadənin tələbəsi V.Əliyev ondan səhnə üçün mühüm olan ifa səmimiyyətinin əldə olunmasının sirrini öyrənib. Səhnə sadəliyinə, məkan genişliyinə üstünlük verən rejissor V.Əliyev, novatorluq axtarışlarını cəsarətlə səhnəyə gətirib.
Aktyorsuz, binasız qazanılan uğurlar...
Simvolizmə böyük üstünlük verən rejissor, qurduğu tamaşaların simvolik obrazı kimi hansısa ifadə vasitələrindən (dekordan, musiqidən) istifadə edir, onu obraz kimi təqdim edir. Onun böyük uğuru kimi səhnə dilinin sadələşdirilməsi, adiləşdirilməsi uğrunda atdığı addımları qeyd etmək lazımdır. Səhnədə başqalaşmanı psixoloji çalarlarla, inandırıcılıqla gerçəkləşdirməyi aktyora təlqin edən rejissor, adi danışığı ciddi təkidlə tələb edir. Onun quruluşlarında aktyor mizanla, psixoloji durumla dediyi söz arasında üzvilik, vəhdət yaradıb sadə, səmimi və inandırıcı şəkildə ifa sərgiləyirdi. Bu cəhətlərinə görə onun quruluşları uğurlu alınırdı. Bakı fəaliyyəti dövründə Bədii rəhbər kimi çalışdığı 1988-2000-ci illər ərzində teatrın yaşaması və yüksəlişi üçün olduqca böyük işlər görən Vidadi Əliyev repertuara maraqlı, günümüzlə səsləşən əsərlərin daxil edilməsi, gənc aktyor və rejissorların gətirilməsi sahəsində ciddi cəhdlə çalışıb. Öncə Mar Bayciyevin “Ər və arvad”, Georgi Xuqayevin “Mənim qaynanam”, Panço Pançevin “Əkizlərin nağılı”, Yusif Əzimzadənin “Nəsrəddin” əsərləri əsasında qurulmuş tamaşaları bərpa edən rejissor, teatrın məhdud aktyor heyəti olmasını (teatra cəmi 14 aktyor ştatı verilmişdi) və kirayədə qaldığı binanın heç bir texniki bazasının olmamasını nəzərə alaraq, səyyar göstəriyə yararlı və az iştirakçısı olan əsərlərə quruluş vermək məcburiyyətində qalırdı. Onu da demək lazımdır ki, bu gün də, respublika teatrları içərisində ən az ştatı olan teatr məhz İrəvan teatrıdır.
Təbrizi titrədən yozum
Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Vidadi Əliyev yaradıcılıq axtarışlarını davam etdirir, çağdaş durumun mənzərəsinin bədii inikası üçün çalışırdı. Rejissor dönəm üçün müasir olan S.Rəşidinin “Allah onlara rəhmət eləsin” pyesinə quruluş verdi. 1990-cı ilin 20 yanvarında rus irticasından bəhs edən pyesin səhnə həllində xalqın qəhrəmanlıq mübarizəsi, azadlıq savaşı, dini, mənəvi dəyərlərə qayıdış cəhdi fonunda obrazların taleləri bədii məziyyətlərlə işləndi. Rejissor şəhidlərimiz olan İlqarla Larisanın arzularını, milli-mənəvi keyfiyyətlərə sahib olmaq istəklərini orijinal yozumla təqdim etdi. Vidadi Əliyev bu obrazların psixoloji durumlarını, yaşantılarını çevik, sadə mizanlarla çatdırdı. Mərdan və Sənəm obrazlarının çalarları, koloritliyi ustalıqla işləndi və tamaşanın ümumi kompozisiyası ilə uyğunlaşdırıldı.
Onun yozumunda dövrün ziddiyyətlərinin bədii inikası qabarıq duyulur. Bir tərəfdə dininə, milli dəyərlərə qayıtmaq, hürr yaşamaq istəyən xalq, bir tərəfdə isə bu xalqı əsarətdə saxlayan imperiya və onun cəza mexanizmini hərəkətə gətirən məmurlar, əsgərlər. Bütün tamaşa boyu bu ziddiyyət inkişaf etdirilir və toqquşma anı yüksək bədiiliklə çatdırılır. Əli silahlı əsgərlər günahsız insanları öldürür, növbə anaya çatanda, o, oğlu İlqarın köksündə qana bulaşmış Quranı qoparıb onu hədəfə alan əsgərin üzünə tutur. Əsgərin cəhdləri avtomatının ilişməsi ucabatından baş tutmur. Avtomatı düzəltmək istədikdə, atəş açılır və əsgər ölür. Epizod xalqın iradəsinin, inancının qələbəsi simvoluna çevrilir. Bu olaylardan keçən hər bir obrazın mənəvi xüsusiyyətləri aydın şəkildə göstərilir. Azadlıq savaşı hər bir qəhrəmanın taleyindən keçir. Kiminin şəhidlik zirvəsinə ucalmasına, kiminin azad yaşamasına, kiminin əbədi cəhənnəm odunda qovrulmasına gətirib çıxarır.
Aktyor oyununun səmimi və inandırıcı olması, tamaşanı uğurlu edən başlıca səbələrdən idi. İlqar – Ramiz Əliyev, Sənəm – Elmira İsmayılova, Mərdan – Vüqar Əliyev, Ülvi – İntiqam Soltan, Larisa – Mətanət Əmirullayeva, Xəyal – Arzu Sadıqov olduqca yaddaqalan ifaları ilə tamaşaçıları indinin tarixini bir daha səhifələməyə vadar edirlər. Təsadüfi deyil ki, tamaşa 1993-cü il dekabr-1994-cü il yanvar aylarında Cənubi Azərbaycanda - Təbriz və Ərdəbil şəhərlərində böyük müvəffəqiyyətlə göstərilib. Fars istibdadı altında yaşayan Təbriz və Ərdəbil tamaşaçıları üçrəngli bayrağın dalğalanmasından, “Koroğlu” üverturasının əzəmətindən riqqətə gəliblər. Rejissorun uğuru dəhşətli hadisəni populizmə deyil, obrazların daxilindən keçirərək tamaşaçıya, çağdaş tariximizin böyük mərhələsinin başlıca olayının olduqca qüvvətli əksinə nail olmasındadır. Cənnətlə müjdələnmiş şəhidlərin əbədi uyuduqları məzarıstandan duraraq, tamaşaçı önündə hadisəni göstərməsi bədii cəhətdən yozumu qüvvətləndirirdi. Finalda haqq iş uğrunda şəhid olmuş İlqar, Ülvi, Larisa, Mərdanın ruhları onilliklər ərzində Azərbaycan türklərinin ürəklərinə enmiş üçrəngli bayrağı təkrar göylərə qaldırır və öz qanları ilə onun əbədi həyatına möhür vururlar.
“Allah onlara rəhmət eləsin” tamaşasının digər bu mövzulu tamaşalardan fərqli cəhəti olayın bədii həllinin, obrazların taleyində əks olunmasında idi. Onların mübarizəsi inandırıcı, taleləri tükürpədici olurdu. Səmimi və inandırıcı ifa, uğurlu kompozisiya tamaşaçını olayı səhnədəkilərlə bərabər yaşamağa, unutmamağa və vuruşmağa çağırırdı. Gənc nəslin tərbiyəsində mühüm yer tutan bu səpkili tamaşalar əvəzsizdir. Fəqət, çağdaş gəncin maraq dairəsini, zövqünü, dünyagörüşünü düzgün qiymətləndirərək, indi ilə səsləşən, gənclər üçün məlhəm ola biləcək quruluşlarla teatr və sənətkar öz istəyinə nail ola bilər. Məhz bu cəhətlərinə görə 1993-cü ildə göstərilmiş bu tamaşa uğurlu hesab edilə bilər. Sosial-tematikanın bu cür bədii həlli, tamaşaçılar arasında uğur qazandı. Buna görə də rejissor Vidadi Əliyevin uğurlu işi, xüsusilə qeyd olunmalıdır.
Layiq olduğu qiyməti almayan qəhrəmanların Vətən sevgisi
Rejissor tarixi mövzulara olan marağı 1996-cı ildə İnqilab Vəlizadənin “Abbasqulu bəy Şadlınski” pyesinə quruluş verməklə bir daha təsdiq olunur. Burada o, olduqca orijinal, tamam yeni yozumla əsərə yanaşıb, illər ərzində o dönəmin ziddiyyətli olayları haqqında yaranmış stereotipindən uzaqlaşaraq, uzunmüddətli tədqiqat apararaq əsl tarixi gerçəkliyin bədii inikasına nail olub. Burada da rejissor öz üslubuna sadiq qalaraq, hadisəni qəhrəmanların yaşantıları, taleləri içərisindən keçirərək tamaşaçıya çatdırmağa nail olub. Mübariz şəxslərin fərqli dünyagörüşü, rus işğalına fərqli münasibətə görə üz-üzə durduğu anlarda belə mərdliyi, obrazların fərqli, özünəməxsus çalarları yüksək bədiiliklə ifadə olunub. Səhnənin mərkəzindən qıraqlarınadək uzanan kələ-kötürlü dağı əvəz edən döşəmə, qəhrəmanların talelərinin obrazlı ifadəsi idi. Döyüş zamanı dərə-təpəni, Abbasqulu bəyin otağını, Kərbəlayi İsmayılın mülkünü əvəz edən bu döşəmə, dövrün ziddiyyətlərinin obrazı idi.
Obrazlar yeni yozumla təqdim olunurdu. Vaxtı ilə “hay-daşnak” ordusuna qarşı duran Abbasqulu bəylə (Əjdər Zeynalov), Kərbəlayi İsmayıl (Qədir Məmmədov) sovet quruluşuna fərqli münasibətləri, eyni zamanda mərdlikləri və vətənpərvərlikləri, Feyzinin (Əli Qurbanlı) əlinə düşmüş fürsətdən istifadə edərək şərəfsizlik etməsi, Qəmlonun (Vüqar Əliyev) namərdliyi, Əli Tağızadənin (Əli Quliyev) müdrikliyi, Məhinin (Dilarə Murtuzəliyeva) namusluluğu bütün bədii keyfiyyətləri ilə işlənib, istedadlı aktyor ifası ilə qüvvətlənib. Rejissor böyük ustalıqla dönəmin səhnə estetikasını qurub və rəngarəng çalarlarla real mənzərəni yaradıb. Burada da simvolika duyulur. Bu dəfə simvola, uzaqlardan ucalan Ağrı dağı çevrilir. Ağrı dağının poetik abı-havası tamaşanın gedişatında hiss edilir. Dağ, mərdlik və qeyrət təcəssümü olmaqla bərabər, həm də adında olan ağrının daşıyıcısıdır. Bu cəhətlər dağa sığınan əhalinin - obrazların həyat tərzlərinə çöküb. Tamaşanın yozumunda, haqqında danışdığımız incəliklər aydınlıqla duyulur.
Obrazların portret cizgilərində Ağrının “bozluğu” görünür. Əslində bu bütünlükdə Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların talelərinin ümumiləşdirilmiş durumunun göstəricisidir. Vidadi Əliyev dünənin olayı ilə günün faciəsi arasında əlaqəni, daha dəqiq desək səbəbləri axtarır. Rejissor yozumunda Abbasqulu bəyin ölümü, Kərbəlayi İsmayılın mühacirəti nəticəsində başsız qalmış xalqın sonrakı faciəsi məqamlarla qabardılır və qəhrəmanları tarixin dolancından keçirərək mühakimə yürütmək tamaşaçının öhdəsinə buraxılır. Tamaşada bütöv bir xalqın faciəsi bir problem kimi bədiiləşərək səhnəyə yol tapır. Quruluş ədəbi materialdan daha güclü, ifadəli alınıb. Bir sıra epizodları əlavə edən V.Əliyev müəllifin ideyasını olduqca doğru və zamanla səsləşən bir tərzdə göstərib. Ədəbi materialda olan dramaturji qüsurlar-sözçülük, hadisəlilik prinsipinin pozulması, xarakterlərin açılmaması və ümumi kompozisiyanın sönük olması, rejissor ustalığı ilə aradan qaldırılıb və nəticədə kamil səhnə əsəri meydana gəlib. Tamaşanın fiziki və psixoloji plastikasında dinamika, dərinlik, ifadəliliklə bərabər, mühit və dönəmin rəngləri duyulur. Şəxsiyyətlərin səhnə taleyi, səmimi və inandırıcı aktyor ifası ilə bütün qüdrətli və əzəmətli, insani duyğuları ilə göstərilib. Teatrlarımızda özünə yer tapan saxta pafosla təqdim olunan qəhrəman stereotipi, məhz bu tamaşada rejissor tərəfindən ustalıqla dağıdılıb. Quru, uzun-uzadı nitqləri, pafosu, boğazdanyuxarı populizmi rədd edən Vidadi Əliyev öz qəhrəmanlarının psixoloji durumlarını, ovqatını, yaşantılarını adi, sadə şəkildə ifadə olunmasına nail olub.
Xalq artisti Həsən Turabovun, Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində məharətlə ifa etdiyi Xiyabani obrazının həlli ilə Abbasqulu bəy Şadlınskinin təqdimatında oxşarlığın səmimilikdə və inandırıcılıqda olduğunu desək, yanılmarıq. Məhz böyük sənətkarın ilk dəfə şəxsiyyət ifası ətrafında olan mifi dağıdaraq, ona adi, insani çalarlar verməsi, digər aktyorların yaradıcılığına sirayət etdi. Əjdər Xiyabaninin qüdrəti və usta ifası Həsən Turabovun adı ilə bilavasitə bağlıdırsa, bu tamaşada Abbasqulu bəyin dediyimiz şəkildə təqdim olunması rejissor ustalığının nailiyyətidir. Tamaşanın bədii tərtibatında orijinallıq və ifadəlilik rəssam Rza Avçarovun uğurlu işinin bəhrəsi idi. Musiqi tərtibatında seçilmiş musiqilər tamaşanın obrazı ilə səsləşdiyindən və bədii təsirini gücləndirdiyindən, Kamil Misgərovun işi təqdirəlayiqdir. Bütövlükdə yaradıcı heyəti düzgün istiqamətləndirən rejissor Vidadi Əliyev, teatrın tarixində mühüm yer tutan bir tamaşanın ərsəyə gəlməsinə rəvac verib. Təsadüfi deyil ki, tamaşa C.Cabbarlı adına İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının repertuarında bir neçə il uğurla göstərilib.
Filmoqrafiya
- Ailə (film, 1998) (tammetrajlı bədii film) - İsmayılın qohumu
- Bayquş gələndə... (film, 1978)
- Bəsdir, ağlama! (film, 1999)
- Bulağıstan (film, 2009)
- Cavid ömrü (film, 2007)
- Dayanacaq (film, 2009)
- Doğma sahillər (film, 1989)
- Ərazi (film, 2005)
- Fatehlərin divanı (film, 1997)
- Girov (film, 2005)
- Hökmdarın taleyi (film, 2008)
- Küçələrə su səpmişəm (film, 2004)
- Qəzəlxan (film, 1991)
- Olacağa çarə yoxdur (film, 2003)
- Ömürdən uzun gecə (film, 1996)
- Sirr (serial, 2012)
- Təxribat (film, 1990)
- Yalan (film, 2006)
- Nabat (film, 2014)
- Qara bağ (film, 2016)
- Oğlan evi 2 (film, 2016)
Baxış sayı: 959
Bölməyə aid digər xəbərlər
24-12-2025, 23:22
Ali Məhkəmənin qərarından sonra Dolinanın ilk solo konsertində təhlükəsizlik tədbirləri gücləndirilib
22-12-2025, 19:40
Britaniyalı müğənni Kris Ria vəfat edib
22-12-2025, 00:12
Leyla Əliyeva Nüsrət Kəsəmənlinin şeirini səsləndirdi - Video
21-12-2025, 23:53
“Qardaşlığımız əbədidir” sərgisi: İki qardaş ölkənin mədəniyyətinə sənətkar baxışı
21-12-2025, 20:29
Eysmont: "Lukaşenko Putinə hədiyyə olaraq rəsm gətirib"
16-12-2025, 16:58
Milli Qəhrəman haqqında sənədli film nümayiş etdirilib - VİDEO
16-12-2025, 16:27
Terror aktında həlak olan generalın abidəsi açılıb
13-12-2025, 14:11
Putin Mixaylovski Sarayını Sankt-Peterburqun memarlıq incisi adlandırdı
9-12-2025, 22:10
Aktyor Leonardo DiKaprio Time jurnalının "İlin sənətçisi" seçildi
30-11-2025, 19:22
Rubensin "Xaçdakı Məsih" əsəri 2,3 milyon avroya satılıb
27-11-2025, 16:45
SHOT: Meladze Moldovada xarici agent Qalkinlə eyni səhnədə çıxış etdi
26-11-2025, 20:32
Putin Qırğızıstanda milli alətdə çaldı
26-11-2025, 20:21
"Miss Estoniya" Brigitta Şabak titulundan imtina edib
26-11-2025, 19:50
Aktyor və rejissor Vsevolod Şilovski xərçəngdən vəfat etdi
25-11-2025, 18:09
TASS: "Laskovı May"ın prodüseri Andrey Razin ABŞ-da gizlənir
25-11-2025, 18:00
SHOT: Dima Bilanın musiqi leyblının prodüseri yuxusunda vəfat etdi
24-11-2025, 19:33
Teatrının ulduzu Liliya Yudina 96 yaşında vəfat etdi
24-11-2025, 13:06
Satira Teatrının aktrisası vəfat edib
23-11-2025, 17:51
Helikon Operasının skripkaçısı Nikolay Jerenkov 72 yaşında vəfat edib
20-11-2025, 23:37
Parisdə Puşkinin abidəsi açılıb
20-11-2025, 18:18
“Aysun anasının borcundan 100 min ödəyib” - Video
20-11-2025, 17:45
Aktyor uşaq pornoqrafiyası işi üzrə həbs edilib
20-11-2025, 15:06
Nonna Mordyukovanın 100 illik yubileyində: Yulian böyük aktrisanı xilas edən dostluqdan danışdı
19-11-2025, 12:33
Bəstəkar xırda xuliqanlıq etdiyinə görə 13 gün müddətinə həbs edilib
19-11-2025, 12:26
Roza Cəlilova 96 yaşında vəfat etdi
18-11-2025, 23:34
“Adi bir vətəndaş “nazir hara baxır?” yazsa, bu, başadüşüləndir”
18-11-2025, 10:56
Yaddaşlarda “Aşıq Yediyar” kimi qaldı... - Video
15-11-2025, 15:48
Rəsmilər konsertdə - Fotolar
15-11-2025, 15:42
Yaşar Nurinin qızı vəfat etdi
14-11-2025, 20:39
Vüqar Rəhimzadə: "Azərbaycan və Özbəkistanı ortaq köklər, mənəvi dəyərlər, zəngin tarixi və mədəni irs birləşdirir"
12-11-2025, 14:21
"Rus gözəli" 29 yaşında qəfildən vəfat etdi
12-11-2025, 14:17
Suriya Milli Muzeyindən Qədim Roma heykəlləri oğurlanıb
11-11-2025, 09:55
Eramızdan əvvəl 3-cü minilliyə aid bir ziyarətgah aşkar edilib
10-11-2025, 20:42
Primorski diyarında "Nalivkin"ə qızıl abidə ucaldılıb
10-11-2025, 10:24
Rəqs İdmanı Federasiyasının prezidenti:"Rusiya breykdansı fəal şəkildə inkişaf etdirir"
9-11-2025, 19:16
Kişinyovda Lobodanın konsertində ukraynalılar dava salıb
8-11-2025, 10:05
Rusiya səfirliyi müğənni Abdrazakovun İtaliyadakı çıxışının ləğv edilməsindən sonra ona dəstək oldu
6-11-2025, 20:24
Colinin Ukraynaya səfəri qadağan olunmuş LGBT icması ilə əlaqəli bir QHT tərəfindən maliyyələşdirilib
4-11-2025, 20:33
Məşhur klub rusdilli musiqi səbəbindən bağlanıb
2-11-2025, 17:42
Sualtı çəkilişlər üçün unikal kinostudiya açılacaq
2-11-2025, 16:55
Reper Aysgergert Moskva prokurorluğuna çağırılıb
31-10-2025, 16:30
"Limp Bizkit" qrupunun bas gitaristi Sem Rivers evində ölü tapılıb
30-10-2025, 18:38
SHOT: Müğənni Lyubov Uspenskaya Rusiyadakı biznesini bağlayır
28-10-2025, 17:35
Britaniyalı aktrisa və "Fawlty Towers" serialının ulduzu Prunella Scales vəfat edib
27-10-2025, 20:17
Rusiyalı müğənni Akmalın Qazaxıstandakı konsertləri ləğv edilib
26-10-2025, 17:06
Putin Nikita Mixalkovun rol aldığı "Moskva küçələrində gəzinti" filminə olan sevgisini açıqladı
25-10-2025, 20:08
"Daily Mail": "Britney Spirs sükan arxasında sərxoş olaraq az qaldı dostunu vursun