23:59 / 16-05-2024
Qrossi: "MAQATE lazım olduğu müddətcə Zaporojye AES-də mövcudluğunu davam etdirəcək"
23:52 / 16-05-2024
Ukraynalını xüsusi amansızlıqla qətlə yetirib
23:48 / 16-05-2024
Qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
23:15 / 16-05-2024
Donetskin mərkəzində DXR-in birinci rəhbəri Aleksandr Zaxarçenkonun abidəsi ucaldılıb
22:56 / 16-05-2024
Klinikanın cərrahları ev dustaqlığına buraxılıb
22:49 / 16-05-2024
Pekindən sonra Putin Harbinə gəlib
22:45 / 16-05-2024
NATO Rusiyanın səhvlərini tez bir zamanda düzəltmək qabiliyyətini qeyd edib
22:33 / 16-05-2024
NATO Hərbi Komitəsinin rəhbəri Ukrayna Silahlı Qüvvələri üçün çətin vəziyyəti etiraf edib
21:30 / 16-05-2024
Rusiya Böyük Britaniyanın hərbi attaşesini ölkədən çıxarır
21:21 / 16-05-2024
Sərnişin qatarı beş yaşlı uşağı vurub
21:16 / 16-05-2024
Kobzon abidəsində narkotik vasitələrin satışı ilə bağlı internet saytına aparan QR kodları aşkar edilib
20:59 / 16-05-2024
İtkin düşən iki yaşlı qız çayda ölü tapılıb
16:31 / 16-05-2024
Zelenski: "Ukrayna iki "Patriot" sistemi almasa, Xarkovu itirə bilər
16:22 / 16-05-2024
Ruben Vardanyanın həbs müddəti 5 ay uzadılıb
16:18 / 16-05-2024
Həyat yoldaşını bıçaqlayaraq öldürüb
16:10 / 16-05-2024
Putin və Si qeyri-rəsmi əlaqəni davam etdirib
16:02 / 16-05-2024
Aleksandr Emelianenko tam reabilitasiya kursunu bitirərək könüllü oldu
10:38 / 16-05-2024
Şoyqu bildirib ki, yeni vəzifədə onun prioriteti xüsusi əməliyyatlar olaraq qalacaq
10:34 / 16-05-2024
Balta ilə dostunu öldürüb və meyiti zibilxanada gizlədib
10:28 / 16-05-2024
Slovakiyanın baş naziri Fikonun həyatı hələ də təhlükə altındadır
10:19 / 16-05-2024
Müdafiə tərəfi general Kuznetsovun rüşvət işi üzrə həbsindən apellyasiya şikayəti verib
10:16 / 16-05-2024
İsveçrədə bıçaqlı hücum nəticəsində 6 nəfər yaralanıb
03:58 / 16-05-2024
Sumqayıtda şəhidin mövludu qeyd olunub-VİDEO+FOTOLAR
02:11 / 16-05-2024
Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edilib-VİDEO+FOTOLAR
23:37 / 15-05-2024
Akulova panda Katyuşanın açıq hovuzda necə üzdüyünü göstərib
23:32 / 15-05-2024
Aİ Rusiya mediasına girişi qadağan etməyə razılaşıb
23:27 / 15-05-2024
Kuleba: "Başımı divara çırpdığımı hiss edirəm"
23:17 / 15-05-2024
Yeniyetmə 6 yaşlı uşağı maşına mindirərək ölümlə nəticələnən qəza törədib
23:11 / 15-05-2024
Bloger Vlad Bumaqa ilk dəfə ata olub
23:07 / 15-05-2024
Slovakiyanın müdafiə naziri: "Robert Fikonun vəziyyəti son dərəcə ağırdır"
23:01 / 15-05-2024
Moskva parkında VGTRK jurnalistlərinə hücumdan sonra cinayət işi açılıb
22:55 / 15-05-2024
Yazıçı Tsintula Fikoya qarşı sui-qəsdin motivlərini səsləndirib
22:50 / 15-05-2024
Fikonun əməliyyatı uğurlu alınıb
22:45 / 15-05-2024
İsveçrənin Zofingen şəhərində silahlı şəxs yoldan keçənlərə hücum edib
21:05 / 15-05-2024
Robert Fiko qarın boşluğundan qanaxma keçirib
20:55 / 15-05-2024
Rumıniya sərhədçiləri iki ukraynalı fərarinin cəsədini tapıblar
20:43 / 15-05-2024
CNN: Bayden-Tramp debatı iyunun 27-də keçiriləcək
NƏ YATMISAN, QOCA VULKAN!-Ramiz QASIMOV
Tarix: 01-12-2020 21:31 | Bölmə: Mədəniyyət
Anım günündə ustad sənətkarı xatırlarkən
O, bütün yaradıcılığı ilə xalqın milli oyanış, mücadilə və birlik carçısı idi. Onun əsərlərindən azadlıq və birlik yanğısı bütün maneələri dağıdan, aşıb-daşan qoca bir vulkan kimi püskürürdü. “Vətən daşı olmayandan Olmaz ölkə vətəndaşı” deyən qoca sənətkar “Vətən mənə oğul desə nə dərdim, Mamır olub qayasında bitərdim” deyə məhəbbətini bütün aydınlığı, çılpaqlığı ilə ortaya qoymuşdu. Onun qələmi də “Xətainin qılıncından” doğulmuşdu. “Qələm gəldi əlimə, Araz gəlir dilimə” deyən şair “məqamı gələndə Araza bənd” olandı. “Xudafərin harayından qalan şair yaradıcılığı ilə Araz kimi ikiyə bölünmüş xalqın arasından dərdli və coşqu ilə axıb keçərək həm də körpü rolunu oynayır. “Bütün keşməkeşləri”, “sel boğan dərələri” bir mərd qadın və bir də Vətən adı ilə keçən ləyaqətli insan, sədaqətli vətəndaş, Xalq şairidi Məmməd Araz. Hər zaman yaşamağa haqqı olan bir qüdrətli söz ustadı Məmməd Araz!
Xalq şairi Məmməd Araz özünün vətənə həsr olunan şeirləri, əsərlərilə azərbaycançılıq məfkurəsini təbliğ etmiş və Azərbaycan istiqlalına görkəmli xidmət göstərmiş sənət adamıdır. Onun “Ana torpaq”, “Şeirə gətir”, “Məndən ötdü, qardaşıma dəydi”, “Azərbaycan, dünyam mənim”, “Ana yurdum, hər daşına üz qoyum”, “Qarabağ düzü”, “Vətən mənə oğul desə”, “Vətən mükafatı”, “Bizi vətən çağırır” və digər çoxsaylı əsərləri şairin vətən məhəbbəti və vətəndaşlıq düşüncələrini qabarıq əks etdirən ən gözəl poetik nümunələrdəndir. Ümumiyyətlə, milli müqəddərat və birlik məsələsi, həmrəylik ideyası Məmməd Araz yaradıcılığının başlıca qayəsini təşkil edirdi. “Ayağa dur, Azərbaycan” və başqa şeirləri Azərbaycanın milli müstəqillik uğrunda apardığı mücadilə dönəmində böyük mənəvi güc rolunu oynayıb. Görkəmli şairin “Ayağa dur, Azərbaycan” şeirində bütövlükdə Azərbaycan xalqının milli istiqlal idealları və düşüncəsi özünü əks etdirib. Şeirdə:
Nə yatmısan, qoca vulkan, səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan, səninləyəm!
Səndən qeyri
biz hər şeyi bölə billik!
Səndən qeyri
biz hamımız ölə billik!
...Hanı sənin tufan yıxan,
Gurşad boğan yurda oğul
oğulların!
Çək sinənə-qayaları yamaq elə,
Haqq yolunu ayağına dolaq elə,
Bayrağını Xəzər boyda bayraq elə,
Enməzliyə qalxmış olan bayrağını!
Azərbaycan, Azərbaycan,
Azərbaycan bayrağını!
Ayağa dur, Azərbaycan!
Bunu bizə zaman deyir,
Məzarından baş qaldıran baban deyir!
– çağırışları əsas yer tuturdu və bütün xalqı birliyə, həmrəyliyə qovuşdururdu.
Gözünü sil, Vətən oğlu,
ayağa qalx!
Üfüqünə bir yaxşı bax.
Sərhəddinə bir yaxşı bax.
Sərhəddinin kəməndinə bir yaxşı bax! –
səslənişi xalqın bütün qüvvələrini milli mənafe baxımından birləşdirir və bir ideala, bir amala istiqamətləndirirdi. Qəlbi azadlıq dolu şair hər bir azərbaycanlını vətən naminə milli istiqlala, mübarizəyə, həmrəyliyə səsləyirdi.
Xalq şairi Məmməd Araz özünün dərin məzmunlu, milli mündəricəli və çoxşaxəli yaradıcılıq fəaliyyətinə görə Azərbay-can ədəbiyyatı tarxində, onu sevənlərin qəlbində, xalqın yaddaşında əbədi yaşayacaqdır. Bütöv bir ömür yolunu sönməz vətən məhəbbətli vətəndaşlıq ömrünə sığdıran bu görkəmli şəxsiyyət bir də şair qəlbi və siması ilə özünə oxucu könül-lərində abidə qoymuşdur. Onun yaradıcılığı nə qədər zəngin, çoxcəhətlidirsə, bir o qədər də konkret, dəqiqdir. Bu mənada Məmməd Araz poeziyası:
- Sözün Vətən qibləsidir. Onun əsərlərində Vətən başlıca qayə, məna və meyar zirvəsidir. “Mənim yurdum hardan başlar? Ürəyimin kandarından” deyərək bir sevən ürək boyda Vətən, Vətən boyda bir ürək əks etdirmişdir;
- Onun şeirləri vətəndaşlıq himnlərini xatırladır. Hər sözü, misrası vətən deyən şairin əsərlərində vətənə məhəbbətin ən ləyaqətli nümunələrini görmək olar. “Bircə sağolun da bəsimdi Vətən” deyən şairin təmənnasız Vətən sevgisi bütün əzəməti, möhtəşəmliyi ilə özünü təcəssüm etdirmişdir. Vətəndaş şair özünü, vətəndaşlığını vətən qayalarında bitən bir mamır kimi böyük ustalıqla təsvir etmişdir. Onun yaradıcılıq qayəsində Vətən ata ocağı, ata ocağı isə Vətəndir;
- Ailə dəyərləri, el məhəbbəti, vətənə bağlılıq, adət-ənənələrə sədaqət onun yaradıcılığının əsas qayəsi, məğzi, mənası, dadı-duzu, tamıdır. Məmməd Arazın sözləri daş yaddaşıdır: onun əsərlərində min bir sirr, hekayət, tale, əhvalat yatıb gizlənir. Onun yara¬dıcılığında ağır bir sal qaya kimi oturmuş hər hansı bir sözü qaldırsan, altından min bir tarix, min bir tale, ağır, zəngin bir mədəniyyət, bir yurd yeri, bir ocaq çıxar. Bu cəhətdən Məmməd Arazın şeirləri xalqın həyat və düşüncə tərzinin, milli etnoqrafik yaddaşın – xalq yaddaşının məhək daşıdır. Onun əsərlərində konkret bir el, bir xalq obrazlaşır və öz həyatı, yaşam tərzi, dünyabaxışı ilə poetikləşir, bir xalqın tərcümeyi-halı diqqətə gəlir;
- Onun özünəməxsus dünya dərki bənzərsiz söz urvatına bürünür. Dünya, İnsan və Zaman onun söz yaradıcılığında bir də Məməd Araz təbirilə əks olunur, yenidən diqqətə gəlir: dünyanın gəldi-gedərliyi, insanın faniliyi diqqətə çatdırılır – mənli də, mənsiz də dünya olduğu kimi, bir də dünya sənin, dünya mənim, dünya heç kimin aqibəti öz təcəssümünü tapır;
- Məmməd Araz yaradıcılığı Araz talelidir. Məmməd Araz sözlərində dərin, böyük bir tarix hifz edən Araz yaddaşı hökm sürür. Onun yaradıcılığında bölünmüş vətənin dərdləri, yaraları dilə gəlir, poetik ərzi-hala çevrilir. Onun yaradıcılığında sözlər bəzən qılınca, bəzən qələmə dönür, gah Şah İsmayıl, gah Səttarxan olur, gah bir əsgər kimi döyüşür, gah bir mühəndisə çevrilir, tikir, qurur, yaradır, gah da sevdalı bir aşiqə dönür, vətən məhəbbətli nalə çəkir, ahı dağlar dəlir, sərhədlər aşır, bir xalqın, bir ölkənin sinəsindən qanlı bir Araz boyda nəhrə dönərək axır. Onun sözləri, misraları həmçinin birlik, həmrəylik, mübarizə və mücadilə marşına çevrilir, sözdən Vətən, Vətəndən söz yaradılır;
- Məmməd Arazın şeir yaradıcılığı həm də bir məhəbbət, sevda etirafıdır. Onun məhəbbəti sevgi sərhədlidir: səndən o tərəfə yer görünməyir. Məmməd Araz sevgisi həm də iffətli, izzətli, irzli, namuslu, ləyaqətli, heysiyyətli bir sevgidir. Xəyanəti gözdən, baxışdan bəlli olan məhəbbət heysiyyətli sevgisi var: baxışına yad baxışlar bükülü, innən belə o gözlərə baxmaram. Məhəbbəti xəyanət tanımayan vəfalı bir sevdası var şairin: Məhəbbət itəndə ayrılıq bitir, Xəyanət bitəndə nə itir görən? Onun yaradıcılığında məhəbbət bir dildir, bir dindir və s.
Xalq şairi Məmməd Araz şeirlərindən birində:
Özündən qaçmağa nə varmış?
Qaçıram.
Özünə qayıtmaq çətinmiş, çox çətin.
…Gedirəm, gedirəm öz çevrəm boyunca,
Öz çevrəm boyunca dönərəm yenə də..., -
deyə yazırdı. Bu mənada şair Məmməd Araz öz söz yükü, məna dərinliyi və mövzu əhatəsi ilə Azərbaycan ədəbiyyatında liman salan nəhəng bir gəmidir. Zaman Xalq şairi Məmməd Arazdan nə qədər uzağa getsə də, məkan və məna Məmməd Araza doğru bir o qədər yaxınlaşır, onun söz, məna aləminə qayıdış ehtiyacı hiss edir. Bu baxımdan Məmməd Araz kimi öz sənətini, qələmini xalqın xoşbəxtliyi, müqəddəs idealları uğrunda mübarizəyə həsr edən övladların adı unudulmaz, əbədiyaşar və ölməzdir. “Bütün keçilməzliyi, Vətən, adınla keçdim” deyən Xalq şairi haqqında son sözü də elə öz sözlərilə demək olar: Haqqın var, Məmməd Araz, Haqqın var yaşamağa!
Xalq şairinin “Ya rəbbim, bu dünya sən quran deyil”, “Ata millət, ana millət, ağlama”, “Bizi vətən çağırır”, “Əsgər oğul”, “Dilənçi qaçqın”, “Kəlbəcər qaçqınlarına” və başqa əsərləri dərdli-kədərli illərin təəssüfünü yaşatsa da, mübarizəyə ümid ruhu qüvvətli idi. Xalq şairi Azərbaycanın xoşbəxt günlərindən də dolu-dolu yazmışdı. “İstisu lövhələri” başda olmaqla bütün və bütöv Azərbaycan onun qələmilə xəritələnmişdi, bir-bir incələnmiş, şeir-sənət ecazkarlığı ilə qələmə tökülmüş, dillərə düzülmüşdü. Məhz bu günlərdə Xalq şairi Məmməd Arazı daha yaxından xatırlayır, ona qayıtmaq zərurəti hiss edirik. Bu gün həm Xalq şairinin anım günü, həm də birliyini, bütövlüyünü arzuladığı Azərbaycanın xoşbəxtlik dolu Zəfər günləridir, Laçının işğaldan azad edildiyi gündür! GÖZÜN AYDIN, QOCA VULKAN!
P.S. Bu günləri yaşayarkən nəsə daha çox Xalq şairinin “Araz axır” poemasını xatırlayıram. Çünki şairin bu poemasında Dimdiyi qanlı Qartal lirik mənin sevgilisi, Xalq şairinin Vətəninin, elinin bir parasını özündə ümumiləşdirən – Ayrıgülü qoparıb apardığı təsvir olunur. Lirik mən əvvəlcə bir yenilməz Qəhrəman kimi sevgilisi Ayrıgülü xilas etmək üçün düşmənlə çarpışıb vuruşur. Lirik mən Cənubi Azərbaycanda bir əsgər kimi görünür. Sonra düşməndən azad olunmuş həmin yerlərə bir qurucu, bir sənətkar olaraq yollanır. Bu sətirlər bizə bu günümüzü – işğal altında olan ərazilərimizin Müzəffər Ordumuz tərəfindən xilas edildiyi günləri andırır. Hər birimiz o döyüşlərdə iştirak etməsək də, bütün ruhumuzla o mübarizəni daşıyır, həmrəyliyimizi ifadə edirdik. Yəni hər birimiz qəlbimizlə, ruhumuzla bir əsgər idik. İndi isə işğaldan azad olnumuş o doğma torpaqlara yollanıb qurub-yaratmaq və yaşamaq, yaşatmaq zamanıdır. Şairin dediyi kimi:
Yatma, oyan. Vətəndaş!
Yubanırsan, vətəndaş!
Ramiz QASIMOV,
AMEANaxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 515
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-12-2020 21:31 | Bölmə: Mədəniyyət
Anım günündə ustad sənətkarı xatırlarkən
O, bütün yaradıcılığı ilə xalqın milli oyanış, mücadilə və birlik carçısı idi. Onun əsərlərindən azadlıq və birlik yanğısı bütün maneələri dağıdan, aşıb-daşan qoca bir vulkan kimi püskürürdü. “Vətən daşı olmayandan Olmaz ölkə vətəndaşı” deyən qoca sənətkar “Vətən mənə oğul desə nə dərdim, Mamır olub qayasında bitərdim” deyə məhəbbətini bütün aydınlığı, çılpaqlığı ilə ortaya qoymuşdu. Onun qələmi də “Xətainin qılıncından” doğulmuşdu. “Qələm gəldi əlimə, Araz gəlir dilimə” deyən şair “məqamı gələndə Araza bənd” olandı. “Xudafərin harayından qalan şair yaradıcılığı ilə Araz kimi ikiyə bölünmüş xalqın arasından dərdli və coşqu ilə axıb keçərək həm də körpü rolunu oynayır. “Bütün keşməkeşləri”, “sel boğan dərələri” bir mərd qadın və bir də Vətən adı ilə keçən ləyaqətli insan, sədaqətli vətəndaş, Xalq şairidi Məmməd Araz. Hər zaman yaşamağa haqqı olan bir qüdrətli söz ustadı Məmməd Araz!
Xalq şairi Məmməd Araz özünün vətənə həsr olunan şeirləri, əsərlərilə azərbaycançılıq məfkurəsini təbliğ etmiş və Azərbaycan istiqlalına görkəmli xidmət göstərmiş sənət adamıdır. Onun “Ana torpaq”, “Şeirə gətir”, “Məndən ötdü, qardaşıma dəydi”, “Azərbaycan, dünyam mənim”, “Ana yurdum, hər daşına üz qoyum”, “Qarabağ düzü”, “Vətən mənə oğul desə”, “Vətən mükafatı”, “Bizi vətən çağırır” və digər çoxsaylı əsərləri şairin vətən məhəbbəti və vətəndaşlıq düşüncələrini qabarıq əks etdirən ən gözəl poetik nümunələrdəndir. Ümumiyyətlə, milli müqəddərat və birlik məsələsi, həmrəylik ideyası Məmməd Araz yaradıcılığının başlıca qayəsini təşkil edirdi. “Ayağa dur, Azərbaycan” və başqa şeirləri Azərbaycanın milli müstəqillik uğrunda apardığı mücadilə dönəmində böyük mənəvi güc rolunu oynayıb. Görkəmli şairin “Ayağa dur, Azərbaycan” şeirində bütövlükdə Azərbaycan xalqının milli istiqlal idealları və düşüncəsi özünü əks etdirib. Şeirdə:
Nə yatmısan, qoca vulkan, səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan, səninləyəm!
Səndən qeyri
biz hər şeyi bölə billik!
Səndən qeyri
biz hamımız ölə billik!
...Hanı sənin tufan yıxan,
Gurşad boğan yurda oğul
oğulların!
Çək sinənə-qayaları yamaq elə,
Haqq yolunu ayağına dolaq elə,
Bayrağını Xəzər boyda bayraq elə,
Enməzliyə qalxmış olan bayrağını!
Azərbaycan, Azərbaycan,
Azərbaycan bayrağını!
Ayağa dur, Azərbaycan!
Bunu bizə zaman deyir,
Məzarından baş qaldıran baban deyir!
– çağırışları əsas yer tuturdu və bütün xalqı birliyə, həmrəyliyə qovuşdururdu.
Gözünü sil, Vətən oğlu,
ayağa qalx!
Üfüqünə bir yaxşı bax.
Sərhəddinə bir yaxşı bax.
Sərhəddinin kəməndinə bir yaxşı bax! –
səslənişi xalqın bütün qüvvələrini milli mənafe baxımından birləşdirir və bir ideala, bir amala istiqamətləndirirdi. Qəlbi azadlıq dolu şair hər bir azərbaycanlını vətən naminə milli istiqlala, mübarizəyə, həmrəyliyə səsləyirdi.
Xalq şairi Məmməd Araz özünün dərin məzmunlu, milli mündəricəli və çoxşaxəli yaradıcılıq fəaliyyətinə görə Azərbay-can ədəbiyyatı tarxində, onu sevənlərin qəlbində, xalqın yaddaşında əbədi yaşayacaqdır. Bütöv bir ömür yolunu sönməz vətən məhəbbətli vətəndaşlıq ömrünə sığdıran bu görkəmli şəxsiyyət bir də şair qəlbi və siması ilə özünə oxucu könül-lərində abidə qoymuşdur. Onun yaradıcılığı nə qədər zəngin, çoxcəhətlidirsə, bir o qədər də konkret, dəqiqdir. Bu mənada Məmməd Araz poeziyası:
- Sözün Vətən qibləsidir. Onun əsərlərində Vətən başlıca qayə, məna və meyar zirvəsidir. “Mənim yurdum hardan başlar? Ürəyimin kandarından” deyərək bir sevən ürək boyda Vətən, Vətən boyda bir ürək əks etdirmişdir;
- Onun şeirləri vətəndaşlıq himnlərini xatırladır. Hər sözü, misrası vətən deyən şairin əsərlərində vətənə məhəbbətin ən ləyaqətli nümunələrini görmək olar. “Bircə sağolun da bəsimdi Vətən” deyən şairin təmənnasız Vətən sevgisi bütün əzəməti, möhtəşəmliyi ilə özünü təcəssüm etdirmişdir. Vətəndaş şair özünü, vətəndaşlığını vətən qayalarında bitən bir mamır kimi böyük ustalıqla təsvir etmişdir. Onun yaradıcılıq qayəsində Vətən ata ocağı, ata ocağı isə Vətəndir;
- Ailə dəyərləri, el məhəbbəti, vətənə bağlılıq, adət-ənənələrə sədaqət onun yaradıcılığının əsas qayəsi, məğzi, mənası, dadı-duzu, tamıdır. Məmməd Arazın sözləri daş yaddaşıdır: onun əsərlərində min bir sirr, hekayət, tale, əhvalat yatıb gizlənir. Onun yara¬dıcılığında ağır bir sal qaya kimi oturmuş hər hansı bir sözü qaldırsan, altından min bir tarix, min bir tale, ağır, zəngin bir mədəniyyət, bir yurd yeri, bir ocaq çıxar. Bu cəhətdən Məmməd Arazın şeirləri xalqın həyat və düşüncə tərzinin, milli etnoqrafik yaddaşın – xalq yaddaşının məhək daşıdır. Onun əsərlərində konkret bir el, bir xalq obrazlaşır və öz həyatı, yaşam tərzi, dünyabaxışı ilə poetikləşir, bir xalqın tərcümeyi-halı diqqətə gəlir;
- Onun özünəməxsus dünya dərki bənzərsiz söz urvatına bürünür. Dünya, İnsan və Zaman onun söz yaradıcılığında bir də Məməd Araz təbirilə əks olunur, yenidən diqqətə gəlir: dünyanın gəldi-gedərliyi, insanın faniliyi diqqətə çatdırılır – mənli də, mənsiz də dünya olduğu kimi, bir də dünya sənin, dünya mənim, dünya heç kimin aqibəti öz təcəssümünü tapır;
- Məmməd Araz yaradıcılığı Araz talelidir. Məmməd Araz sözlərində dərin, böyük bir tarix hifz edən Araz yaddaşı hökm sürür. Onun yaradıcılığında bölünmüş vətənin dərdləri, yaraları dilə gəlir, poetik ərzi-hala çevrilir. Onun yaradıcılığında sözlər bəzən qılınca, bəzən qələmə dönür, gah Şah İsmayıl, gah Səttarxan olur, gah bir əsgər kimi döyüşür, gah bir mühəndisə çevrilir, tikir, qurur, yaradır, gah da sevdalı bir aşiqə dönür, vətən məhəbbətli nalə çəkir, ahı dağlar dəlir, sərhədlər aşır, bir xalqın, bir ölkənin sinəsindən qanlı bir Araz boyda nəhrə dönərək axır. Onun sözləri, misraları həmçinin birlik, həmrəylik, mübarizə və mücadilə marşına çevrilir, sözdən Vətən, Vətəndən söz yaradılır;
- Məmməd Arazın şeir yaradıcılığı həm də bir məhəbbət, sevda etirafıdır. Onun məhəbbəti sevgi sərhədlidir: səndən o tərəfə yer görünməyir. Məmməd Araz sevgisi həm də iffətli, izzətli, irzli, namuslu, ləyaqətli, heysiyyətli bir sevgidir. Xəyanəti gözdən, baxışdan bəlli olan məhəbbət heysiyyətli sevgisi var: baxışına yad baxışlar bükülü, innən belə o gözlərə baxmaram. Məhəbbəti xəyanət tanımayan vəfalı bir sevdası var şairin: Məhəbbət itəndə ayrılıq bitir, Xəyanət bitəndə nə itir görən? Onun yaradıcılığında məhəbbət bir dildir, bir dindir və s.
Xalq şairi Məmməd Araz şeirlərindən birində:
Özündən qaçmağa nə varmış?
Qaçıram.
Özünə qayıtmaq çətinmiş, çox çətin.
…Gedirəm, gedirəm öz çevrəm boyunca,
Öz çevrəm boyunca dönərəm yenə də..., -
deyə yazırdı. Bu mənada şair Məmməd Araz öz söz yükü, məna dərinliyi və mövzu əhatəsi ilə Azərbaycan ədəbiyyatında liman salan nəhəng bir gəmidir. Zaman Xalq şairi Məmməd Arazdan nə qədər uzağa getsə də, məkan və məna Məmməd Araza doğru bir o qədər yaxınlaşır, onun söz, məna aləminə qayıdış ehtiyacı hiss edir. Bu baxımdan Məmməd Araz kimi öz sənətini, qələmini xalqın xoşbəxtliyi, müqəddəs idealları uğrunda mübarizəyə həsr edən övladların adı unudulmaz, əbədiyaşar və ölməzdir. “Bütün keçilməzliyi, Vətən, adınla keçdim” deyən Xalq şairi haqqında son sözü də elə öz sözlərilə demək olar: Haqqın var, Məmməd Araz, Haqqın var yaşamağa!
Xalq şairinin “Ya rəbbim, bu dünya sən quran deyil”, “Ata millət, ana millət, ağlama”, “Bizi vətən çağırır”, “Əsgər oğul”, “Dilənçi qaçqın”, “Kəlbəcər qaçqınlarına” və başqa əsərləri dərdli-kədərli illərin təəssüfünü yaşatsa da, mübarizəyə ümid ruhu qüvvətli idi. Xalq şairi Azərbaycanın xoşbəxt günlərindən də dolu-dolu yazmışdı. “İstisu lövhələri” başda olmaqla bütün və bütöv Azərbaycan onun qələmilə xəritələnmişdi, bir-bir incələnmiş, şeir-sənət ecazkarlığı ilə qələmə tökülmüş, dillərə düzülmüşdü. Məhz bu günlərdə Xalq şairi Məmməd Arazı daha yaxından xatırlayır, ona qayıtmaq zərurəti hiss edirik. Bu gün həm Xalq şairinin anım günü, həm də birliyini, bütövlüyünü arzuladığı Azərbaycanın xoşbəxtlik dolu Zəfər günləridir, Laçının işğaldan azad edildiyi gündür! GÖZÜN AYDIN, QOCA VULKAN!
P.S. Bu günləri yaşayarkən nəsə daha çox Xalq şairinin “Araz axır” poemasını xatırlayıram. Çünki şairin bu poemasında Dimdiyi qanlı Qartal lirik mənin sevgilisi, Xalq şairinin Vətəninin, elinin bir parasını özündə ümumiləşdirən – Ayrıgülü qoparıb apardığı təsvir olunur. Lirik mən əvvəlcə bir yenilməz Qəhrəman kimi sevgilisi Ayrıgülü xilas etmək üçün düşmənlə çarpışıb vuruşur. Lirik mən Cənubi Azərbaycanda bir əsgər kimi görünür. Sonra düşməndən azad olunmuş həmin yerlərə bir qurucu, bir sənətkar olaraq yollanır. Bu sətirlər bizə bu günümüzü – işğal altında olan ərazilərimizin Müzəffər Ordumuz tərəfindən xilas edildiyi günləri andırır. Hər birimiz o döyüşlərdə iştirak etməsək də, bütün ruhumuzla o mübarizəni daşıyır, həmrəyliyimizi ifadə edirdik. Yəni hər birimiz qəlbimizlə, ruhumuzla bir əsgər idik. İndi isə işğaldan azad olnumuş o doğma torpaqlara yollanıb qurub-yaratmaq və yaşamaq, yaşatmaq zamanıdır. Şairin dediyi kimi:
Yatma, oyan. Vətəndaş!
Yubanırsan, vətəndaş!
Ramiz QASIMOV,
AMEANaxçıvan Bölməsinin əməkdaşı,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
Baxış sayı: 515
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 21:16
Kobzon abidəsində narkotik vasitələrin satışı ilə bağlı internet saytına aparan QR kodları aşkar edilib
13-05-2024, 12:50
Ruhumuzun şəhəri - Şuşa--Gülzar İbrahimova
13-05-2024, 12:32
Nyu Yorkda naməlum şəxs amerikalı aktyor Stiv Busemiyə hücum edib
12-05-2024, 00:21
Şuşada VII “Xarıbülbül” Beynəlxalq Musiqi Festivalının və “Şuşa – İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin açılış mərasimi keçirilib
10-05-2024, 21:01
Belçikada bir kanal İsraildən olan müğənninin çıxışı zamanı Eurovision Mahnı Müsabiqəsinin yayımını dayandırıb
2-05-2024, 13:54
Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu qlobal və əhəmiyyətli platformaya çevrilib-Könül Nurullayeva
29-04-2024, 22:14
Təcavüz iddiasında saxlanılan Depardye həbsdən azad edilib
20-04-2024, 18:43
Aktyor Yuri Omelçenko 49 yaşında vəfat edib
20-04-2024, 13:33
Cavanşir Məmmədov vəfat etdi
19-04-2024, 23:25
Uspenskayanın direktoru müğənninin səhhətinin pisləşməsi ilə bağlı yayılan xəbərləri təkzib edib
14-04-2024, 20:00
Leps konsertdə bir tamaşaçının əlindən telefonu çıxarıb
13-04-2024, 08:41
Rejissor və operator Elinor Koppola vəfat edib
12-04-2024, 21:29
Kianu Rivz "Uğur" filminin çəkilişləri zamanı dizini sındırıb
11-04-2024, 19:29
Alman aktyor Til Şvaygerin ayağı amputasiya oluna bilər
8-04-2024, 22:08
Olqa Budina Harri Potter haqqında kitabların təhlükələrindən danışıb
4-04-2024, 13:56
Polis "Pornofilmlər"in müğənnisinin ifadələrində Rusiya Silahlı Qüvvələrini gözdən salan izlər aşkar edib
2-04-2024, 20:47
RSFSR-in xalq artisti Tatyana Konyuxova vəfat edib
29-03-2024, 23:31
Aktyor Aleksandr Tereşko dünyasını dəyişib
29-03-2024, 21:45
Şvartsenegger ürək əməliyyatından sonra çəkilişlərə qayıtmağa hazır olduğunu bildirib
28-03-2024, 21:08
Burunov etiraf edib ki, konsertə gecikməsi onu “Krokus”da terror aktından xilas edib
27-03-2024, 21:33
Aktrisa Svetlana Svetliçnaya xəstəxanaya yerləşdirilib
26-03-2024, 21:48
200 rol oynayan hindistanlı aktyor Partxa Sarati Deb vəfat edib
25-03-2024, 15:31
Sankt-Peterburqda “Piknik” qrupunun konserti terror aktı qurbanlarının xatirəsinə həsr olunacaq
23-03-2024, 13:08
Emindən ilk - Reaksiya
22-03-2024, 23:21
Lev Leşçenko tezliklə səhnəni tərk edə biləcəyini söylədi
19-03-2024, 13:59
Valeri Leontyev səhnəni tərk etmək qərarına gəlib
17-03-2024, 13:37
Lyubov Uspenskaya Rusiya pasportu alıb: “Arzum gerçəkləşdi”
15-03-2024, 23:10
Müğənni MakSim karyerasının dayandırılması ilə bağlı iddiaları rədd edir
13-03-2024, 21:35
Bred Pitt məhkəmədə Ancelina Coli üzərində növbəti qələbəsini qazanıb
13-03-2024, 20:58
"Bi-2" qrupu Kəmərdə beş günlük festivalın ləğvini təsdiqləyib
10-03-2024, 23:24
Morqunovanın ölümünə səbəb qan laxtalanması olub
9-03-2024, 20:37
Kristina Orbakaitenin Kremldəki çıxışı ləğv edilib
9-03-2024, 20:31
Aktyor Anatoli Vasilyev aldığı xəsarətlə xəstəxanaya yerləşdirilib
9-03-2024, 18:09
"Vəhşi mələk"in ulduzu Estrela Novais vəfat edib
6-03-2024, 15:36
Müğənni Stas Mixaylov heç vaxt borc götürmədiyini etiraf edib
5-03-2024, 21:34
“Gizli yarmarka” və “Moskva uğrunda döyüş” filmlərinin aktyoru Valeri Yurçenko vəfat edib
3-03-2024, 20:46
“Titanik” filmindən qapı və sükan fraqmentləri hərraca çıxarılıb
3-03-2024, 20:05
Kirkorov sosial şəbəkələrdə Puqaçovanın yeni mahnısını yayımlayıb
1-03-2024, 22:36
"Zoopark" qrupunun sonuncu üzvü Valeri Kirilov dünyasını dəyişib
1-03-2024, 17:22
Alla Puqaçova 16 ildən sonra ilk dəfə yeni albom çıxarıb
28-02-2024, 12:17
Dziuba kino debütünü yüksək qiymətləndirdi
27-02-2024, 09:59
ABŞ-ın ilk "Miss" titulunun sahibi Ceki Lokeri vəfat edib
26-02-2024, 16:43
"Captain Marvel" filminin aktyoru Kennet Marvel vəfat edib
25-02-2024, 10:43
Kristofer Nolanın Oppenheimer filmi üç Ekran Aktyorları Gildiyası Mükafatını qazandı