12:42 / 04-11-2025
"Şimal Axını" boru kəmərini partlatmaqda ittiham olunan ukraynalı İtaliyada aclıq elan edib
12:37 / 04-11-2025
Moskvanın Uşaq Hüquqları üzrə Ombudsmanı məktəb tətillərinin qısaldılması ilə bağlı şərhlərini izah edib
12:34 / 04-11-2025
Belçika "kiçik səmalar" səbəbindən "F-35" təlim uçuşlarını ləğv etdi
12:31 / 04-11-2025
ABŞ-ın NATO-dakı Daimi Nümayəndəsi Metyu Uitaker Zelenskini Ukrayna münaqişəsinə son qoymağa çağırdı
12:28 / 04-11-2025
Taksi sürücüsü sərnişini zorlayıb
12:11 / 04-11-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Prezident İlham Əliyevin hər bir çağırışı gələcəyimiz üçün mühüm yol xəritəsidir"
12:04 / 04-11-2025
Könül Nurullayeva növbəti vətəndaş qəbulunu keçirib
11:49 / 04-11-2025
Dayanıqlı inkişaf və texnologiya
23:57 / 03-11-2025
Zelenski: "Ukraynanın qaz tədarükü boşluğunu bağlamaq üçün daha 750 milyon dollara ehtiyacı var"
22:19 / 03-11-2025
Şəhid leytenant Ülvü Məhərrəmovun anım günündən-FOTO+VİDEOLAR
19:35 / 03-11-2025
Politoloq Şatrov Orbanın Merz və Makrondan daha nüfuzlu olduğunu düşünür
19:32 / 03-11-2025
Terror aktı barədə yalan məlumat verdiyinə görə saxlanılıb
19:27 / 03-11-2025
Macarıstan Ukraynadan Transkarpatiyadakı macar icmasının hüquqlarını bərpa etməyi tələb edib
19:23 / 03-11-2025
Sırski Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin gücləndirilmiş qüvvələrinin Krasnoarmeysk sektoruna köçürüldüyünü elan etdi
19:19 / 03-11-2025
RİA Novosti: ABŞ-da həftəsonu 100-dən çox insan ölüb
19:13 / 03-11-2025
Rusiya və Qazaxıstan Xəzər dənizi üzərindən sualtı rabitə kabelinin tikintisini bərpa edəcəklər
19:11 / 03-11-2025
Tikinti sahəsinin qoşqusunu yandıran mühafizəçiyə qarşı ittiham irəli sürüb
19:07 / 03-11-2025
Cənub-qərbindəki ticarət mərkəzində baş verən yanğın səbəbindən 200-dən çox insan təxliyə edilib
18:58 / 03-11-2025
Fidan: "İsrail Qəzzaya humanitar yardımın daxil olması ilə bağlı öhdəliklərini yerinə yetirmir"
18:54 / 03-11-2025
Ermənistan Müdafiə Nazirliyi Hindistandan "Su-30MKI" qırıcı təyyarələrinin alınması ilə bağlı razılaşmanı təkzib edib
18:51 / 03-11-2025
Paşinyan 2026-cı il parlament ceçkilərində namizədliyini açıqladı
17:43 / 03-11-2025
Litvanın Belarusla sərhədinin bağlanmasından dəyən ziyan 1 milyard avroya çata bilər
17:40 / 03-11-2025
Qar uçqunu nəticəsində on beş alpinist itkin düşüb
17:36 / 03-11-2025
"Daily Mail": Putinin "Poseidon" bəyanatları London üçün xəbərdarlıqdır
17:30 / 03-11-2025
Zaxarova: "İtaliya hökuməti Ukraynaya pul xərcləyərkən dağılacaq"
17:26 / 03-11-2025
"Alanews": İtaliya Müdafiə Naziri Krosetto Ukrayna üçün 12-ci yardım paketini açıqladı
17:22 / 03-11-2025
Təyyarə təcili eniş edib
17:18 / 03-11-2025
Stubb Putin və Trampın noyabr ayında G20 sammitində görüşə biləcəyinə inanır
17:15 / 03-11-2025
Ekspert İbrahimov: "BAEA direktoru İranın Nüvə Proqramı ətrafındakı vəziyyəti daha da pisləşdirib"
17:12 / 03-11-2025
Yol polisi əməkdaşına hücum etdiyinə görə bir kişi məhkəmə qarşısına çıxacaq
17:07 / 03-11-2025
“Əminəm ki, Azərbaycan alimləri bundan sonra da ölkəmizin uğurlu inkişafına öz töhfələrini verəcəklər”
17:02 / 03-11-2025
“Azərbaycanlıların indiki Ermənistana qayıtması onları qorxutmamalıdır”
16:56 / 03-11-2025
“Desəm ki, vəziyyət məni tam qane edir, əlbəttə ki, səmimi olmaram”
16:50 / 03-11-2025
35 şəhid ailəsinə evlərində sosial-məişət xidməti göstərilir - Fotolar
16:44 / 03-11-2025
Mehdiyevin köməkçisi 3 il əvvəl də həbs edilibmiş...
20:45 / 02-11-2025
Moskva-Suxum reysinin salonunda bir qadın siqaret yandırdı
20:42 / 02-11-2025
Kedmi: "Amerikalılar Çinin yeni nəsil nüvə silahları hazırlamasından narahatdırlar"
20:04 / 02-11-2025
Şəhid kəşfiyyatçı mayor Taleh Kərimovun anım günündən-VİDEO+FOTOLAR
“Kəndçilik” boyuna biçilən ADAM
Tarix: 01-04-2020 03:45 | Bölmə: Mədəniyyət
(Alim Qasımov haqqında düşüncələr)
Qosqoca karvan yolları yumaqlaya-yumaqlaya gedirdi… Karvanın sarvanları dəyişsə də, karvan gedişində idi. Sarvanlar gah oxuyur, gah şeirə oxşayan nələrsə deyirdi:
Yol gedir kannan məkana,
Yoluna uğurlar, könül…
Mən sənə uğur deyirəm,
Məni kim uğurlar, könül?
Beləcə karvan köçünü çəkirdi… Ayağıyalın uşaqlar düşmüşdülər karvanın arxasına… Deyə- gülə karvanla ayaqlaşmağa çalışırdılar. Uzaqdan suyu dumduru görünən dağ çayı düzənlikdə nəfəsini dərirdi. Çayın hələ bulanmamış suyunda bir oğlan səsini yuyurdu… Bir qədər o tərəfdə qoca dərviş yanıqlı-yanıqlı oxuyur, sözləri dərdlərinə yavanlıq eləyirdi:
Şamaxı! Ey mənim sevimli yurdum,
Mən sənin qoynunda xaniman qurdum.
İndisə acığın tutmuşdur mana,
Mən sənin qoynundan ayrılsam ana…
Əfzələddin Xaqani! Azərbaycan şeirinin bənzərsiz siması!.. Küskün-küskün gümüldənirdi… Elindən, obasından küsdürmüşdülər bu ərköyün, sözgötürməz insanı… Ana bildiyi, ana dediyi yurdundan ayrılırdı.
***
Cənnət ayaqlarının altına sərilmiş ana tək bir şiddətdən həzz alar, canına can qatılar. Bu da analıq hissini ona dadızdıran körpəsinin içində atdığı həyat təpikləridi… Bu xırda təpiklər ananın içində bir həyatın canına can qatdığının işarəti olar. Can içində böyüyən can sabahlara ümid kimi gələr. Ruhunun işığıyla sabahlara səs salar. O səsin işığı uzaqlara, uzaqlara axa-axa böyüyəcək, böyüdükcə də səs yiyəsini də böyüdəcəkdi…Səs yiyəsi də böyüyüb Mahmud ağa, Mirzə Bilal, Aşıq Abbas Cəyirli… Alim Qasımov olacqdı.
Mən Alim Qasımovun özündən qabaq səsini görmüşəm. Özündən qabaq səsinə doğru qaçmışam. Bu kəndçi balasının səsi, dağ kəndinin bulaqlarını, qayalardan atılan şırşırlarını, pıçıldayaraq açılan yarpaqları, o yarpaqlara bürünən qönçələri xatırladıb mənə. Tələbəlik illərində uzaq dağ kəndindən instituta oxumağa gəlirdik. Bakıya gələn çox olduğuna görə həmişə ayaq üstə gəlirdik. Yol bizi əzə-əzə sürüyürdü. Ömrümüz sarı rəngli, cındırından cin hürkən , tez –tez xarab olan “Paz”ın yedəyinə qoşulmuşdu. Avtobus sürünə-sürünə Ağsu dolaylarını adlayandan sonra hamı dərindən nəfəs alırdı. Buradan belə Şamaxı yolları başlayırdı. Hansısa yolqırağı çayxanada oturub çay içmək də olurdu. Və o çayxanada, maqnitofondan cavan bir səs yorğunluğumuza məlhəm gətirirdi. Alim oxuyurdu, yol əyrilirdi:
Ey müsəlmanlar, bu gün ol yari pünhan ayrılır…
Alim oxuyurdu, mən öz aləmimdə uçurdum:
Səsin yolunda can verdim,
Doğuldum avaz üstündə.
Səni qiblənüma bildim,
Tutuldum namaz üstündə.
Alim oxuyurdu. Bu səsin işığında bir ömür yol getmək istəyirdi adam:
Ağlamayım neyləyim, çün gövdədən can ayrılır.
İmprovizələri, gəzişmələri məni çox uzaqlara aparırdı… Elə indi də aparır:
Üz çevirdim dərd bilənə,
Dərdinə üstün gələnə…
Sözü gözündən ələnən
Dondu canamaz üstündə.
Alim oxuyurdu, yox yanırdı. Elə bil böyük bir sevginin çınqısı düşmüşdü canına. Bu çınqı Şikəstəyə çevrilir, ətrafı qarsa-qarsa “Segah”a dönürdü. Külək qarışdıran saç kimi qarışdırırdı ruhumuzu:
Ey sənəm,hicrin əlində naleyi-zar eylərəm,
Gözlərimdən sanasan dəryayi-ümman ayrılır.
Alim oxuyurdu, mən səsinin dalınca gedirdim:
Düşdüm səsinin dalınca,
Ac necə çapır qılınca…
Qanad gətirən qarınca
Yandı ağnağaz üstündə.
Dərviş, bacadan baxar dan,
Gecə sönər pıçıltıdan.
Qönçə oyanar yuxudan
Bir güli—Şahnaz üstündə.
Mən həmişə Alimin belə fərqli oxumalarının haradan qaynaqlandığını özümə izah eləməyə çalışmışam və həmişə də suala ilişib qalmışam. Bir qədər sonra bu məsələyə dönəcəyəm.
***
Azərbaycanın ən uzunömürlü dövləti Şirvanşahların əsası 861- ci ildə Heysəm ibn Xalid tərəfindən qoyulub. Ərəb istilaçıları istila etdikləri yerlərdə mövqelərini möhkəmləndirmək üçün oraya ərəbləri köçürürdülər. Bu köçürülmələr ağalıq siyasətinə xidmət edirdi. Ömrü 7 əsrə qədər davam edən Şirvanşahların şahları Heysəm ibn Xalidin nəslinin nümayəndələri olub. İlk vaxtlarda-- Məzyədilər dövründə Şirvanşahlar ərəblərə vergi verir, onların siyasətini müdafiə edirdilər. Professor M. Qənbərli bu dövrdə Ərəb mədəniyyətinin inkişafında “ərəb olmayan ərəblərin” böyük xidmətləri olduğunu qeyd edir. Ədəbiyyat, poeziya da bu şəxslər tərəfindən yaradılırdı. Kəsranilər dövründə ərəb xilafəti zəifləyir, özlərini Sasanilərin varisi sayan Kəsranilər sarayda fars dilində danışır, elm, ədəbiyyat və mədəniyyətin fars dilində yazılmasına çalışırdılar. Ən kiçik misal: Şivanşah Axsitan məktubla Nizamiyə müraciət edir və “Leyli və Məcnun” adlı əsər yazmasını sifariş verir. Sifariş Nizamini əsəbiləşdirir, çünki Axsitan əsərin fars dilində yazılmasını, “fars, ərəb sözləriylə ona bəzək vurulmasını” istəmişdi. Şair doğma dilinə təhqiramiz münasibətdən inciyir. Amma ki:
Qulluq halqasına düşdü qulağım,
Qan vurdu beynimə əsdi dodağım.
Nə cürətim vardı ki, evdən qaçam,
Nə də gözüm vardı xəzinə açam.
Əfzələddin Xaqaninin də Vətəni tərk etməsinin səbəbkarı Axsitan kimi əzazil, kökünə xor baxanlar idi.
Və zaman keçir, Dərbəndilər Şirvanşahlar dövlətinin başına keçirlər, özlərini Türk mədəniyyətinin yaşadanı sayan Dərbəndilər “Xan, Xaqan, Sultan “ titullarından istifadə edirdilər.Türkdilli ədəbiyyatın inkişafına şərait yaradırdılar. İstər sarayda, istər ondan kənarda Türkdilli ədəbiyyat sürətlə inkişaf edirdi.
Qəribədir… uzun zaman ərəb xilafətinə vergi verən, farslaşmaya məruz qalan ölkə özünü qorumuş, kənardan gələnləri əridib, öz içində itirmişdi... Adları yalnız kənd adlarında qalmışdı ərəb qəsbkarlarının… Bu adların saxlanması, bəlkə də, keçmişdə xalqın başına gətirilən bəlaların unudulmaması üçün idi.
***
Bakıdan Şamaxıya gedənlər, pirləri, ocaqları, övliyaları görənlər, bu yerlərin ruhunun da dərviş havalı olduğunu görərlər. Dərvişlərdə bir sərbəstlik, ötkəmlik, Tanrıya tapınmaq olur… Birdən –birə mənə Alim dərviş xeyməsində göründü. Alimin sərbəstliyi yarı dağ, yarı aran Şamaxının havasından olmasın? Adında mərəz olan Mərəzədən dövrünün loğmanlar loğmanı sayılan Kafiəddin Ömər ibn Osmanın dərdlərə məlhəm olan Məlhəminə qədər, Pir Saata, Şıx Eyyub ocağına qədər, övliyalara, dərviş xeymələrinə qədər elə ağayanalıq, sərbəstlik deyilmi? Bir də ərzin hər yerində səsini duyura bilən bir səsin yolu uzun, çox uzun, hamının istədiyi , gedə bilmədiyi yoldur:
Bütün yollar apardığı kimi
Geri qaytarır gedəni…
Qəribi qəribliyi çəkir
Vətənlini Vətəni…
Hər adamın çölündə,
İçini göstərən güzgüsü..
Heç kimi özü kimi
Duya bilməz özgəsi…
***
Alim Qasımovu heç qalstukla, klassik gyimdə oxuyan görməmişəm. Həmişə şalvarın üstündən sallanan köynək, köynəyin üstən nənələrimizin “içlik” dediyi qolsuz geymə… Bir özü, bir qavalı. Hamıdan fərqli, bardaş qurub oxuması, tez-tez ayağa duracaq kimi hərəkətləri.
Dünya duracaq yer deyil, ey can səfər eylə,
Aldanma anın alına ondan həzər eylə…
Anladır… ömrün gərdişini; gedişini, gəlişini pay verən dərvişlər kimi. Yeriyəndə səsinin kölgəsində, uyuyanda səsinin altında uyuyur. Çoxlarının onunla işi olsa da, heç kimlə işi olmaz.
***
Alim Qasımovun bəxtinə yaxşı müəllimlər düşüb. Aşığı şeş atıb.
Qaltanlı səsi ilə hamını ovsunlayan, Ağakərim Nafiz ; o Ağakərim Nafiz ki bir verilişdə “beşmərtəbənin yanıyla gedirdim, qulağım bir səs aldı. Bir arıq kişi oxuya-oxuya gedirdi. Arxasına düşüb getdim. Uzun bir yolu dayanmadan oxuya- oxuya gedirdi, mən də arxasınca… oxuduqlarını yığırdım… “ Alimin müəllimi belə müəllimdir.
Rəhmətlik Ağaxan Abdullayev, Mirələm Mirələmovu dinləyərkən: Mirələm mənim nəticəm sayılır. Alim mənim, Zabit Alimin, Mirələm Zabitin tələbəsi olub, deməli, Mirələm mənim nəticəmdir.
Və rəhmətlik Hacıbaba Hüseynov, hamının qabından nələrsə götürdüyü Hacıbaba müəllim, Bəlkə də, Alimin maqnitafon yaddaşını bildiyi üçün, hər şeyi öyrənməsinə çalışırdı. Alim Qasımov da onları “maqnitafona yazırdı”…
Hər adamla dostluq eləməzdi, amma Qədir Rüstəmovun yeri başqaydı…
Tələbələri də var. Zabit Nəbizadə… və qızı Fərqanə Qasımova…
Bu günlərdə Mirələm Mirələmov kanalların birində oxuyurdu... Yadıma rəhmətlik İslam Rzayevi və Tanrı qorumuş Alim Qasımovu saldı. Gedənlərə rəhmət, qalanlara salam olsun.
Mart 2020
Osman FƏRMANOĞLU
Modern.az
Baxış sayı: 579
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-04-2020 03:45 | Bölmə: Mədəniyyət
(Alim Qasımov haqqında düşüncələr)
Qosqoca karvan yolları yumaqlaya-yumaqlaya gedirdi… Karvanın sarvanları dəyişsə də, karvan gedişində idi. Sarvanlar gah oxuyur, gah şeirə oxşayan nələrsə deyirdi:
Yol gedir kannan məkana,
Yoluna uğurlar, könül…
Mən sənə uğur deyirəm,
Məni kim uğurlar, könül?
Beləcə karvan köçünü çəkirdi… Ayağıyalın uşaqlar düşmüşdülər karvanın arxasına… Deyə- gülə karvanla ayaqlaşmağa çalışırdılar. Uzaqdan suyu dumduru görünən dağ çayı düzənlikdə nəfəsini dərirdi. Çayın hələ bulanmamış suyunda bir oğlan səsini yuyurdu… Bir qədər o tərəfdə qoca dərviş yanıqlı-yanıqlı oxuyur, sözləri dərdlərinə yavanlıq eləyirdi:
Şamaxı! Ey mənim sevimli yurdum,
Mən sənin qoynunda xaniman qurdum.
İndisə acığın tutmuşdur mana,
Mən sənin qoynundan ayrılsam ana…
Əfzələddin Xaqani! Azərbaycan şeirinin bənzərsiz siması!.. Küskün-küskün gümüldənirdi… Elindən, obasından küsdürmüşdülər bu ərköyün, sözgötürməz insanı… Ana bildiyi, ana dediyi yurdundan ayrılırdı.
***
Cənnət ayaqlarının altına sərilmiş ana tək bir şiddətdən həzz alar, canına can qatılar. Bu da analıq hissini ona dadızdıran körpəsinin içində atdığı həyat təpikləridi… Bu xırda təpiklər ananın içində bir həyatın canına can qatdığının işarəti olar. Can içində böyüyən can sabahlara ümid kimi gələr. Ruhunun işığıyla sabahlara səs salar. O səsin işığı uzaqlara, uzaqlara axa-axa böyüyəcək, böyüdükcə də səs yiyəsini də böyüdəcəkdi…Səs yiyəsi də böyüyüb Mahmud ağa, Mirzə Bilal, Aşıq Abbas Cəyirli… Alim Qasımov olacqdı.
Mən Alim Qasımovun özündən qabaq səsini görmüşəm. Özündən qabaq səsinə doğru qaçmışam. Bu kəndçi balasının səsi, dağ kəndinin bulaqlarını, qayalardan atılan şırşırlarını, pıçıldayaraq açılan yarpaqları, o yarpaqlara bürünən qönçələri xatırladıb mənə. Tələbəlik illərində uzaq dağ kəndindən instituta oxumağa gəlirdik. Bakıya gələn çox olduğuna görə həmişə ayaq üstə gəlirdik. Yol bizi əzə-əzə sürüyürdü. Ömrümüz sarı rəngli, cındırından cin hürkən , tez –tez xarab olan “Paz”ın yedəyinə qoşulmuşdu. Avtobus sürünə-sürünə Ağsu dolaylarını adlayandan sonra hamı dərindən nəfəs alırdı. Buradan belə Şamaxı yolları başlayırdı. Hansısa yolqırağı çayxanada oturub çay içmək də olurdu. Və o çayxanada, maqnitofondan cavan bir səs yorğunluğumuza məlhəm gətirirdi. Alim oxuyurdu, yol əyrilirdi:
Ey müsəlmanlar, bu gün ol yari pünhan ayrılır…
Alim oxuyurdu, mən öz aləmimdə uçurdum:
Səsin yolunda can verdim,
Doğuldum avaz üstündə.
Səni qiblənüma bildim,
Tutuldum namaz üstündə.
Alim oxuyurdu. Bu səsin işığında bir ömür yol getmək istəyirdi adam:
Ağlamayım neyləyim, çün gövdədən can ayrılır.
İmprovizələri, gəzişmələri məni çox uzaqlara aparırdı… Elə indi də aparır:
Üz çevirdim dərd bilənə,
Dərdinə üstün gələnə…
Sözü gözündən ələnən
Dondu canamaz üstündə.
Alim oxuyurdu, yox yanırdı. Elə bil böyük bir sevginin çınqısı düşmüşdü canına. Bu çınqı Şikəstəyə çevrilir, ətrafı qarsa-qarsa “Segah”a dönürdü. Külək qarışdıran saç kimi qarışdırırdı ruhumuzu:
Ey sənəm,hicrin əlində naleyi-zar eylərəm,
Gözlərimdən sanasan dəryayi-ümman ayrılır.
Alim oxuyurdu, mən səsinin dalınca gedirdim:
Düşdüm səsinin dalınca,
Ac necə çapır qılınca…
Qanad gətirən qarınca
Yandı ağnağaz üstündə.
Dərviş, bacadan baxar dan,
Gecə sönər pıçıltıdan.
Qönçə oyanar yuxudan
Bir güli—Şahnaz üstündə.
Mən həmişə Alimin belə fərqli oxumalarının haradan qaynaqlandığını özümə izah eləməyə çalışmışam və həmişə də suala ilişib qalmışam. Bir qədər sonra bu məsələyə dönəcəyəm.
***
Azərbaycanın ən uzunömürlü dövləti Şirvanşahların əsası 861- ci ildə Heysəm ibn Xalid tərəfindən qoyulub. Ərəb istilaçıları istila etdikləri yerlərdə mövqelərini möhkəmləndirmək üçün oraya ərəbləri köçürürdülər. Bu köçürülmələr ağalıq siyasətinə xidmət edirdi. Ömrü 7 əsrə qədər davam edən Şirvanşahların şahları Heysəm ibn Xalidin nəslinin nümayəndələri olub. İlk vaxtlarda-- Məzyədilər dövründə Şirvanşahlar ərəblərə vergi verir, onların siyasətini müdafiə edirdilər. Professor M. Qənbərli bu dövrdə Ərəb mədəniyyətinin inkişafında “ərəb olmayan ərəblərin” böyük xidmətləri olduğunu qeyd edir. Ədəbiyyat, poeziya da bu şəxslər tərəfindən yaradılırdı. Kəsranilər dövründə ərəb xilafəti zəifləyir, özlərini Sasanilərin varisi sayan Kəsranilər sarayda fars dilində danışır, elm, ədəbiyyat və mədəniyyətin fars dilində yazılmasına çalışırdılar. Ən kiçik misal: Şivanşah Axsitan məktubla Nizamiyə müraciət edir və “Leyli və Məcnun” adlı əsər yazmasını sifariş verir. Sifariş Nizamini əsəbiləşdirir, çünki Axsitan əsərin fars dilində yazılmasını, “fars, ərəb sözləriylə ona bəzək vurulmasını” istəmişdi. Şair doğma dilinə təhqiramiz münasibətdən inciyir. Amma ki:
Qulluq halqasına düşdü qulağım,
Qan vurdu beynimə əsdi dodağım.
Nə cürətim vardı ki, evdən qaçam,
Nə də gözüm vardı xəzinə açam.
Əfzələddin Xaqaninin də Vətəni tərk etməsinin səbəbkarı Axsitan kimi əzazil, kökünə xor baxanlar idi.
Və zaman keçir, Dərbəndilər Şirvanşahlar dövlətinin başına keçirlər, özlərini Türk mədəniyyətinin yaşadanı sayan Dərbəndilər “Xan, Xaqan, Sultan “ titullarından istifadə edirdilər.Türkdilli ədəbiyyatın inkişafına şərait yaradırdılar. İstər sarayda, istər ondan kənarda Türkdilli ədəbiyyat sürətlə inkişaf edirdi.
Qəribədir… uzun zaman ərəb xilafətinə vergi verən, farslaşmaya məruz qalan ölkə özünü qorumuş, kənardan gələnləri əridib, öz içində itirmişdi... Adları yalnız kənd adlarında qalmışdı ərəb qəsbkarlarının… Bu adların saxlanması, bəlkə də, keçmişdə xalqın başına gətirilən bəlaların unudulmaması üçün idi.
***
Bakıdan Şamaxıya gedənlər, pirləri, ocaqları, övliyaları görənlər, bu yerlərin ruhunun da dərviş havalı olduğunu görərlər. Dərvişlərdə bir sərbəstlik, ötkəmlik, Tanrıya tapınmaq olur… Birdən –birə mənə Alim dərviş xeyməsində göründü. Alimin sərbəstliyi yarı dağ, yarı aran Şamaxının havasından olmasın? Adında mərəz olan Mərəzədən dövrünün loğmanlar loğmanı sayılan Kafiəddin Ömər ibn Osmanın dərdlərə məlhəm olan Məlhəminə qədər, Pir Saata, Şıx Eyyub ocağına qədər, övliyalara, dərviş xeymələrinə qədər elə ağayanalıq, sərbəstlik deyilmi? Bir də ərzin hər yerində səsini duyura bilən bir səsin yolu uzun, çox uzun, hamının istədiyi , gedə bilmədiyi yoldur:
Bütün yollar apardığı kimi
Geri qaytarır gedəni…
Qəribi qəribliyi çəkir
Vətənlini Vətəni…
Hər adamın çölündə,
İçini göstərən güzgüsü..
Heç kimi özü kimi
Duya bilməz özgəsi…
***
Alim Qasımovu heç qalstukla, klassik gyimdə oxuyan görməmişəm. Həmişə şalvarın üstündən sallanan köynək, köynəyin üstən nənələrimizin “içlik” dediyi qolsuz geymə… Bir özü, bir qavalı. Hamıdan fərqli, bardaş qurub oxuması, tez-tez ayağa duracaq kimi hərəkətləri.
Dünya duracaq yer deyil, ey can səfər eylə,
Aldanma anın alına ondan həzər eylə…
Anladır… ömrün gərdişini; gedişini, gəlişini pay verən dərvişlər kimi. Yeriyəndə səsinin kölgəsində, uyuyanda səsinin altında uyuyur. Çoxlarının onunla işi olsa da, heç kimlə işi olmaz.
***
Alim Qasımovun bəxtinə yaxşı müəllimlər düşüb. Aşığı şeş atıb.
Qaltanlı səsi ilə hamını ovsunlayan, Ağakərim Nafiz ; o Ağakərim Nafiz ki bir verilişdə “beşmərtəbənin yanıyla gedirdim, qulağım bir səs aldı. Bir arıq kişi oxuya-oxuya gedirdi. Arxasına düşüb getdim. Uzun bir yolu dayanmadan oxuya- oxuya gedirdi, mən də arxasınca… oxuduqlarını yığırdım… “ Alimin müəllimi belə müəllimdir.
Rəhmətlik Ağaxan Abdullayev, Mirələm Mirələmovu dinləyərkən: Mirələm mənim nəticəm sayılır. Alim mənim, Zabit Alimin, Mirələm Zabitin tələbəsi olub, deməli, Mirələm mənim nəticəmdir.
Və rəhmətlik Hacıbaba Hüseynov, hamının qabından nələrsə götürdüyü Hacıbaba müəllim, Bəlkə də, Alimin maqnitafon yaddaşını bildiyi üçün, hər şeyi öyrənməsinə çalışırdı. Alim Qasımov da onları “maqnitafona yazırdı”…
Hər adamla dostluq eləməzdi, amma Qədir Rüstəmovun yeri başqaydı…
Tələbələri də var. Zabit Nəbizadə… və qızı Fərqanə Qasımova…
Bu günlərdə Mirələm Mirələmov kanalların birində oxuyurdu... Yadıma rəhmətlik İslam Rzayevi və Tanrı qorumuş Alim Qasımovu saldı. Gedənlərə rəhmət, qalanlara salam olsun.
Mart 2020
Osman FƏRMANOĞLU
Modern.az
Baxış sayı: 579
Bölməyə aid digər xəbərlər
2-11-2025, 17:42
Sualtı çəkilişlər üçün unikal kinostudiya açılacaq
2-11-2025, 16:55
Reper Aysgergert Moskva prokurorluğuna çağırılıb
31-10-2025, 16:30
"Limp Bizkit" qrupunun bas gitaristi Sem Rivers evində ölü tapılıb
30-10-2025, 18:38
SHOT: Müğənni Lyubov Uspenskaya Rusiyadakı biznesini bağlayır
28-10-2025, 17:35
Britaniyalı aktrisa və "Fawlty Towers" serialının ulduzu Prunella Scales vəfat edib
27-10-2025, 20:17
Rusiyalı müğənni Akmalın Qazaxıstandakı konsertləri ləğv edilib
26-10-2025, 17:06
Putin Nikita Mixalkovun rol aldığı "Moskva küçələrində gəzinti" filminə olan sevgisini açıqladı
25-10-2025, 20:08
"Daily Mail": "Britney Spirs sükan arxasında sərxoş olaraq az qaldı dostunu vursun
24-10-2025, 18:18
Reperin qətlinə görə 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
19-10-2025, 16:47
Fransanın Mədəniyyət Naziri Dati: "Luvrda soyğunçuluq peşəkarlar tərəfindən həyata keçirilib"
18-10-2025, 09:27
"Trigger" və "Mistresses 3" filmlərinin aktyoru məhkəmə yolu ilə vaxtından əvvəl təqaüdə çıxmaq istəyir
12-10-2025, 16:41
Reper Quf konsertdən əvvəl tibbi müayinədən keçməkdən imtina etdiyi üçün cərimələnib
9-10-2025, 19:37
Əminə Yusifqızı vəfat etdi
8-10-2025, 16:39
"Maş": Alla Puqaçova İcbari Tibbi Sığorta siyasətini itirdi
7-10-2025, 08:20
Müğənni Monetoçka xarici agentlik qaydalarını pozduğuna görə yeni cərimə ilə üzləşib
7-10-2025, 08:17
Müğənni Pupo Rusiya vətəndaşlığı alacağını istisna etməyib
4-10-2025, 19:59
Hakimiyyət Robbi Uilyamsın İstanbuldakı konsertini ləğv edib
30-09-2025, 18:28
Oktyabr ayından başlayaraq tələbələr cümə axşamı günləri "Ermitaj"a pulsuz daxil olacaqlar
29-09-2025, 20:53
“Cabirin dayısı da infarktdan rəhmətə getmişdi...”
29-09-2025, 20:51
Cabir İmanov idman zalında vəfat etdi
27-09-2025, 09:44
Daşkənddə İslam sivilizasiyası üçün mədəni-maarif platforması yaradılır
23-09-2025, 06:03
Aktyor və əcnəbi agent Smolyaninovun 155 min rubl borcu ödənilib
22-09-2025, 09:25
Sumqayıtda “Üzeyir Hacıbəyli və musiqi mirası” konserti keçirilib
21-09-2025, 03:14
“İtin ürəyi” filminin operatoru Yuri Şaiqardanov vəfat edib
20-09-2025, 23:33
Xankəndidə fotosərgi açılışı - Fotolar
20-09-2025, 23:23
“Bu, Xankəndidə mədəniyyətin dirçəlməsinə səbəb olacaq”
19-09-2025, 22:22
"Qremmi" mükafatı laureatı Brett Ceyms təyyarə qəzasında ölüb
18-09-2025, 10:59
Neçayevanın vəkili: "Dudayevlə bağlı fikirlərinə görə Puqaçova 5 ilə qədər həbs oluna bilər"
17-09-2025, 20:01
Mariya Zaxarova Çin filmindəki rolundan danışıb
16-09-2025, 17:35
İkiqat "Oskar" mükafatçısı Robert Redford vəfat edib
16-09-2025, 15:45
Prezident İlham Əliyev və Prezident Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar
15-09-2025, 09:47
Boyarski aktyor Kirill Lavrovun əsas keyfiyyətindən danışıb
14-09-2025, 15:21
Qazmanova qarşı dələduzluq işinin təfərrüatları məlum olub
13-09-2025, 17:28
Xalq artisti Almaniyada vəfat etdi
10-09-2025, 12:24
Larisa Dolina həyatında ilk dəfə ad gününü səhnədə qeyd edəcək
8-09-2025, 16:37
Aktyor və rejissor Boris Martınov vəfat edib
7-09-2025, 10:55
Peskov deyib ki, Putin tarixi filmləri və serialları sevir
6-09-2025, 16:03
ABŞ-da "Burning Man" festivalında rusiyalı öldürülüb
5-09-2025, 12:53
Stiven Siqal rus olduğunu deyib
3-09-2025, 23:12
Aktyor Metyu Perrinin narkotik satıcısı günahını etiraf edib
3-09-2025, 11:12
Beşinci həyat yoldaşından rəsmən boşanıb