13:59 / 10-09-2025
Von der Leyen Kiyevə Rusiya aktivləri hesabına “reparasiya krediti” verməyi təklif edib
13:56 / 10-09-2025
Senator Cabarov Polşa səmasında vurulan PUA-ların Kiyevin təxribatı olduğunu iddia edib
13:52 / 10-09-2025
Tusk: "Polşa gecə hava məkanına daxil olan 19 İHA-dan 3-nü vurdu"
13:38 / 10-09-2025
Aleksey Markov Rusiya Federasiyasının Nyu-Yorkdakı baş konsulu təyin edilib
13:24 / 10-09-2025
Tusk: "Hava məkanını pozan PUA-lar Belarusdan gəlib"
13:22 / 10-09-2025
Avropa İttifaqı Ukrayna ilə dron ittifaqına 6 milyard avro sərmayə qoymaq niyyətindədir
13:17 / 10-09-2025
FSB: Krımda hava hücumundan müdafiə məlumatlarını Ukrayna kəşfiyyatına ötürən şəxs saxlanılıb
13:14 / 10-09-2025
Fransada genişmiqyaslı etiraz aksiyaları zamanı 100-dən çox adam saxlanılıb
13:07 / 10-09-2025
Keçmiş polis zabiti məhkəmə binasında “Adıgeya” GTRK-nın jurnalistlərinə hücum edib
13:03 / 10-09-2025
Şmıxal: "Kiyev “Mirage” qırıcıları və “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin tədarükü barədə razılığa gəlib"
12:59 / 10-09-2025
Navroçki: "Polşa müttəfiqləri ilə NATO Müqaviləsinin 4-cü maddəsinin tətbiqini müzakirə edir"
12:51 / 10-09-2025
Suriyanın yeni səlahiyyətli nümayəndələri Moskvada Rusiya-Ərəb sammitində iştirak edəcək
12:49 / 10-09-2025
Rusiya səfirliyi Katmandunu Nepalda qeyri-sabitlik yuvası adlandırıb
12:45 / 10-09-2025
Toy mərasimindən əvvəl pulqabı oğurlayan bəy saxlanılıb
12:42 / 10-09-2025
AK İsrail Nazirlər Kabinetinə qarşı sanksiyalar tətbiq etmək niyyətindədir
12:39 / 10-09-2025
XİN: Rusiya İsrailin Dohaya zərbə endirməsini beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması hesab edir
12:30 / 10-09-2025
Belarus onlara yaxınlaşan naməlum təyyarələr barədə Polşa və Litvanı xəbərdar edib
12:28 / 10-09-2025
Gimnaziyada tavanın uçması nəticəsində qız xəsarət alıb, araşdırma aparılır
12:24 / 10-09-2025
Larisa Dolina həyatında ilk dəfə ad gününü səhnədə qeyd edəcək
12:22 / 10-09-2025
Rusiya səfirliyi Nepal Silahlı Qüvvələrinin cəmiyyətdəki nüfuzunu qeyd edib
21:36 / 09-09-2025
Kallas: "Aİ Ukraynaya təxminən 169 milyard avro yardım edib"
21:34 / 09-09-2025
Həmas liderinin oğlu və köməkçisi Dohadakı partlayışlarda həlak olub
16:32 / 09-09-2025
Maduro: "Üçüncü Dünya Müharibəsi artıq başlayıb"
16:30 / 09-09-2025
500 kq narkotik vasitə daşıyan “Qazel” saxlanılıb
16:27 / 09-09-2025
Nepalda etirazçılar Baş Prokurorluğun ofisinə və Katmandu Rayon Məhkəməsinə hücum ediblər
16:25 / 09-09-2025
Bessent bildirib ki, ABŞ Aİ-nin dəstəyi ilə Rusiyaya qarşı sərt tədbirlər görməyə hazırdır
16:22 / 09-09-2025
Lavrov Rusiyanın Ursula fon der Leyenin təyyarəsinə hücumu ilə bağlı xəbərləri cəfəngiyyat adlandırıb
16:14 / 09-09-2025
Tusk: "Polşa "Zapad-2025" təlimlərinə görə Belarusla sərhədini tamamilə bağlayacaq"
15:05 / 09-09-2025
Parisdə məscidlərin qarşısında donuz başları tapılıb
14:59 / 09-09-2025
Suriya Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Dəməşqdə Rusiya nümayəndə heyəti ilə görüşüb
14:57 / 09-09-2025
Festivalda insanların kütləvi zəhərlənməsi ilə bağlı xəbərləri təkzib edib
14:53 / 09-09-2025
Məhkəmə miqrantın qondarma nikahını pozub
12:26 / 09-09-2025
Soçi meri: "İHA hücumunda zədələnmiş pilot abidəsi bərpa olunacaq"
12:24 / 09-09-2025
"Spartak"ı Qana millisinin və "Fənərbağça"nın müdafiəçisi Ciku gücləndirib
12:21 / 09-09-2025
"An-2" təyyarəsinin qəzaya uğramasından sonra araşdırmalara başlanılıb
12:18 / 09-09-2025
Volodin: "Makron nəhayət vətəndaşların etibarını itirdi və Fransanı böhrana saldı"
12:15 / 09-09-2025
Ticarət mərkəzinin şüşələrini yuyan iki işçi 4-cü mərtəbədən yıxılıb
12:11 / 09-09-2025
RS: Tramp Ukraynadakı münaqişənin həlli üçün səylərini ikiqat artırmalıdır
“Kəndçilik” boyuna biçilən ADAM
Tarix: 01-04-2020 03:45 | Bölmə: Mədəniyyət
(Alim Qasımov haqqında düşüncələr)
Qosqoca karvan yolları yumaqlaya-yumaqlaya gedirdi… Karvanın sarvanları dəyişsə də, karvan gedişində idi. Sarvanlar gah oxuyur, gah şeirə oxşayan nələrsə deyirdi:
Yol gedir kannan məkana,
Yoluna uğurlar, könül…
Mən sənə uğur deyirəm,
Məni kim uğurlar, könül?
Beləcə karvan köçünü çəkirdi… Ayağıyalın uşaqlar düşmüşdülər karvanın arxasına… Deyə- gülə karvanla ayaqlaşmağa çalışırdılar. Uzaqdan suyu dumduru görünən dağ çayı düzənlikdə nəfəsini dərirdi. Çayın hələ bulanmamış suyunda bir oğlan səsini yuyurdu… Bir qədər o tərəfdə qoca dərviş yanıqlı-yanıqlı oxuyur, sözləri dərdlərinə yavanlıq eləyirdi:
Şamaxı! Ey mənim sevimli yurdum,
Mən sənin qoynunda xaniman qurdum.
İndisə acığın tutmuşdur mana,
Mən sənin qoynundan ayrılsam ana…
Əfzələddin Xaqani! Azərbaycan şeirinin bənzərsiz siması!.. Küskün-küskün gümüldənirdi… Elindən, obasından küsdürmüşdülər bu ərköyün, sözgötürməz insanı… Ana bildiyi, ana dediyi yurdundan ayrılırdı.
***
Cənnət ayaqlarının altına sərilmiş ana tək bir şiddətdən həzz alar, canına can qatılar. Bu da analıq hissini ona dadızdıran körpəsinin içində atdığı həyat təpikləridi… Bu xırda təpiklər ananın içində bir həyatın canına can qatdığının işarəti olar. Can içində böyüyən can sabahlara ümid kimi gələr. Ruhunun işığıyla sabahlara səs salar. O səsin işığı uzaqlara, uzaqlara axa-axa böyüyəcək, böyüdükcə də səs yiyəsini də böyüdəcəkdi…Səs yiyəsi də böyüyüb Mahmud ağa, Mirzə Bilal, Aşıq Abbas Cəyirli… Alim Qasımov olacqdı.
Mən Alim Qasımovun özündən qabaq səsini görmüşəm. Özündən qabaq səsinə doğru qaçmışam. Bu kəndçi balasının səsi, dağ kəndinin bulaqlarını, qayalardan atılan şırşırlarını, pıçıldayaraq açılan yarpaqları, o yarpaqlara bürünən qönçələri xatırladıb mənə. Tələbəlik illərində uzaq dağ kəndindən instituta oxumağa gəlirdik. Bakıya gələn çox olduğuna görə həmişə ayaq üstə gəlirdik. Yol bizi əzə-əzə sürüyürdü. Ömrümüz sarı rəngli, cındırından cin hürkən , tez –tez xarab olan “Paz”ın yedəyinə qoşulmuşdu. Avtobus sürünə-sürünə Ağsu dolaylarını adlayandan sonra hamı dərindən nəfəs alırdı. Buradan belə Şamaxı yolları başlayırdı. Hansısa yolqırağı çayxanada oturub çay içmək də olurdu. Və o çayxanada, maqnitofondan cavan bir səs yorğunluğumuza məlhəm gətirirdi. Alim oxuyurdu, yol əyrilirdi:
Ey müsəlmanlar, bu gün ol yari pünhan ayrılır…
Alim oxuyurdu, mən öz aləmimdə uçurdum:
Səsin yolunda can verdim,
Doğuldum avaz üstündə.
Səni qiblənüma bildim,
Tutuldum namaz üstündə.
Alim oxuyurdu. Bu səsin işığında bir ömür yol getmək istəyirdi adam:
Ağlamayım neyləyim, çün gövdədən can ayrılır.
İmprovizələri, gəzişmələri məni çox uzaqlara aparırdı… Elə indi də aparır:
Üz çevirdim dərd bilənə,
Dərdinə üstün gələnə…
Sözü gözündən ələnən
Dondu canamaz üstündə.
Alim oxuyurdu, yox yanırdı. Elə bil böyük bir sevginin çınqısı düşmüşdü canına. Bu çınqı Şikəstəyə çevrilir, ətrafı qarsa-qarsa “Segah”a dönürdü. Külək qarışdıran saç kimi qarışdırırdı ruhumuzu:
Ey sənəm,hicrin əlində naleyi-zar eylərəm,
Gözlərimdən sanasan dəryayi-ümman ayrılır.
Alim oxuyurdu, mən səsinin dalınca gedirdim:
Düşdüm səsinin dalınca,
Ac necə çapır qılınca…
Qanad gətirən qarınca
Yandı ağnağaz üstündə.
Dərviş, bacadan baxar dan,
Gecə sönər pıçıltıdan.
Qönçə oyanar yuxudan
Bir güli—Şahnaz üstündə.
Mən həmişə Alimin belə fərqli oxumalarının haradan qaynaqlandığını özümə izah eləməyə çalışmışam və həmişə də suala ilişib qalmışam. Bir qədər sonra bu məsələyə dönəcəyəm.
***
Azərbaycanın ən uzunömürlü dövləti Şirvanşahların əsası 861- ci ildə Heysəm ibn Xalid tərəfindən qoyulub. Ərəb istilaçıları istila etdikləri yerlərdə mövqelərini möhkəmləndirmək üçün oraya ərəbləri köçürürdülər. Bu köçürülmələr ağalıq siyasətinə xidmət edirdi. Ömrü 7 əsrə qədər davam edən Şirvanşahların şahları Heysəm ibn Xalidin nəslinin nümayəndələri olub. İlk vaxtlarda-- Məzyədilər dövründə Şirvanşahlar ərəblərə vergi verir, onların siyasətini müdafiə edirdilər. Professor M. Qənbərli bu dövrdə Ərəb mədəniyyətinin inkişafında “ərəb olmayan ərəblərin” böyük xidmətləri olduğunu qeyd edir. Ədəbiyyat, poeziya da bu şəxslər tərəfindən yaradılırdı. Kəsranilər dövründə ərəb xilafəti zəifləyir, özlərini Sasanilərin varisi sayan Kəsranilər sarayda fars dilində danışır, elm, ədəbiyyat və mədəniyyətin fars dilində yazılmasına çalışırdılar. Ən kiçik misal: Şivanşah Axsitan məktubla Nizamiyə müraciət edir və “Leyli və Məcnun” adlı əsər yazmasını sifariş verir. Sifariş Nizamini əsəbiləşdirir, çünki Axsitan əsərin fars dilində yazılmasını, “fars, ərəb sözləriylə ona bəzək vurulmasını” istəmişdi. Şair doğma dilinə təhqiramiz münasibətdən inciyir. Amma ki:
Qulluq halqasına düşdü qulağım,
Qan vurdu beynimə əsdi dodağım.
Nə cürətim vardı ki, evdən qaçam,
Nə də gözüm vardı xəzinə açam.
Əfzələddin Xaqaninin də Vətəni tərk etməsinin səbəbkarı Axsitan kimi əzazil, kökünə xor baxanlar idi.
Və zaman keçir, Dərbəndilər Şirvanşahlar dövlətinin başına keçirlər, özlərini Türk mədəniyyətinin yaşadanı sayan Dərbəndilər “Xan, Xaqan, Sultan “ titullarından istifadə edirdilər.Türkdilli ədəbiyyatın inkişafına şərait yaradırdılar. İstər sarayda, istər ondan kənarda Türkdilli ədəbiyyat sürətlə inkişaf edirdi.
Qəribədir… uzun zaman ərəb xilafətinə vergi verən, farslaşmaya məruz qalan ölkə özünü qorumuş, kənardan gələnləri əridib, öz içində itirmişdi... Adları yalnız kənd adlarında qalmışdı ərəb qəsbkarlarının… Bu adların saxlanması, bəlkə də, keçmişdə xalqın başına gətirilən bəlaların unudulmaması üçün idi.
***
Bakıdan Şamaxıya gedənlər, pirləri, ocaqları, övliyaları görənlər, bu yerlərin ruhunun da dərviş havalı olduğunu görərlər. Dərvişlərdə bir sərbəstlik, ötkəmlik, Tanrıya tapınmaq olur… Birdən –birə mənə Alim dərviş xeyməsində göründü. Alimin sərbəstliyi yarı dağ, yarı aran Şamaxının havasından olmasın? Adında mərəz olan Mərəzədən dövrünün loğmanlar loğmanı sayılan Kafiəddin Ömər ibn Osmanın dərdlərə məlhəm olan Məlhəminə qədər, Pir Saata, Şıx Eyyub ocağına qədər, övliyalara, dərviş xeymələrinə qədər elə ağayanalıq, sərbəstlik deyilmi? Bir də ərzin hər yerində səsini duyura bilən bir səsin yolu uzun, çox uzun, hamının istədiyi , gedə bilmədiyi yoldur:
Bütün yollar apardığı kimi
Geri qaytarır gedəni…
Qəribi qəribliyi çəkir
Vətənlini Vətəni…
Hər adamın çölündə,
İçini göstərən güzgüsü..
Heç kimi özü kimi
Duya bilməz özgəsi…
***
Alim Qasımovu heç qalstukla, klassik gyimdə oxuyan görməmişəm. Həmişə şalvarın üstündən sallanan köynək, köynəyin üstən nənələrimizin “içlik” dediyi qolsuz geymə… Bir özü, bir qavalı. Hamıdan fərqli, bardaş qurub oxuması, tez-tez ayağa duracaq kimi hərəkətləri.
Dünya duracaq yer deyil, ey can səfər eylə,
Aldanma anın alına ondan həzər eylə…
Anladır… ömrün gərdişini; gedişini, gəlişini pay verən dərvişlər kimi. Yeriyəndə səsinin kölgəsində, uyuyanda səsinin altında uyuyur. Çoxlarının onunla işi olsa da, heç kimlə işi olmaz.
***
Alim Qasımovun bəxtinə yaxşı müəllimlər düşüb. Aşığı şeş atıb.
Qaltanlı səsi ilə hamını ovsunlayan, Ağakərim Nafiz ; o Ağakərim Nafiz ki bir verilişdə “beşmərtəbənin yanıyla gedirdim, qulağım bir səs aldı. Bir arıq kişi oxuya-oxuya gedirdi. Arxasına düşüb getdim. Uzun bir yolu dayanmadan oxuya- oxuya gedirdi, mən də arxasınca… oxuduqlarını yığırdım… “ Alimin müəllimi belə müəllimdir.
Rəhmətlik Ağaxan Abdullayev, Mirələm Mirələmovu dinləyərkən: Mirələm mənim nəticəm sayılır. Alim mənim, Zabit Alimin, Mirələm Zabitin tələbəsi olub, deməli, Mirələm mənim nəticəmdir.
Və rəhmətlik Hacıbaba Hüseynov, hamının qabından nələrsə götürdüyü Hacıbaba müəllim, Bəlkə də, Alimin maqnitafon yaddaşını bildiyi üçün, hər şeyi öyrənməsinə çalışırdı. Alim Qasımov da onları “maqnitafona yazırdı”…
Hər adamla dostluq eləməzdi, amma Qədir Rüstəmovun yeri başqaydı…
Tələbələri də var. Zabit Nəbizadə… və qızı Fərqanə Qasımova…
Bu günlərdə Mirələm Mirələmov kanalların birində oxuyurdu... Yadıma rəhmətlik İslam Rzayevi və Tanrı qorumuş Alim Qasımovu saldı. Gedənlərə rəhmət, qalanlara salam olsun.
Mart 2020
Osman FƏRMANOĞLU
Modern.az
Baxış sayı: 571
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-04-2020 03:45 | Bölmə: Mədəniyyət
(Alim Qasımov haqqında düşüncələr)
Qosqoca karvan yolları yumaqlaya-yumaqlaya gedirdi… Karvanın sarvanları dəyişsə də, karvan gedişində idi. Sarvanlar gah oxuyur, gah şeirə oxşayan nələrsə deyirdi:
Yol gedir kannan məkana,
Yoluna uğurlar, könül…
Mən sənə uğur deyirəm,
Məni kim uğurlar, könül?
Beləcə karvan köçünü çəkirdi… Ayağıyalın uşaqlar düşmüşdülər karvanın arxasına… Deyə- gülə karvanla ayaqlaşmağa çalışırdılar. Uzaqdan suyu dumduru görünən dağ çayı düzənlikdə nəfəsini dərirdi. Çayın hələ bulanmamış suyunda bir oğlan səsini yuyurdu… Bir qədər o tərəfdə qoca dərviş yanıqlı-yanıqlı oxuyur, sözləri dərdlərinə yavanlıq eləyirdi:
Şamaxı! Ey mənim sevimli yurdum,
Mən sənin qoynunda xaniman qurdum.
İndisə acığın tutmuşdur mana,
Mən sənin qoynundan ayrılsam ana…
Əfzələddin Xaqani! Azərbaycan şeirinin bənzərsiz siması!.. Küskün-küskün gümüldənirdi… Elindən, obasından küsdürmüşdülər bu ərköyün, sözgötürməz insanı… Ana bildiyi, ana dediyi yurdundan ayrılırdı.
***
Cənnət ayaqlarının altına sərilmiş ana tək bir şiddətdən həzz alar, canına can qatılar. Bu da analıq hissini ona dadızdıran körpəsinin içində atdığı həyat təpikləridi… Bu xırda təpiklər ananın içində bir həyatın canına can qatdığının işarəti olar. Can içində böyüyən can sabahlara ümid kimi gələr. Ruhunun işığıyla sabahlara səs salar. O səsin işığı uzaqlara, uzaqlara axa-axa böyüyəcək, böyüdükcə də səs yiyəsini də böyüdəcəkdi…Səs yiyəsi də böyüyüb Mahmud ağa, Mirzə Bilal, Aşıq Abbas Cəyirli… Alim Qasımov olacqdı.
Mən Alim Qasımovun özündən qabaq səsini görmüşəm. Özündən qabaq səsinə doğru qaçmışam. Bu kəndçi balasının səsi, dağ kəndinin bulaqlarını, qayalardan atılan şırşırlarını, pıçıldayaraq açılan yarpaqları, o yarpaqlara bürünən qönçələri xatırladıb mənə. Tələbəlik illərində uzaq dağ kəndindən instituta oxumağa gəlirdik. Bakıya gələn çox olduğuna görə həmişə ayaq üstə gəlirdik. Yol bizi əzə-əzə sürüyürdü. Ömrümüz sarı rəngli, cındırından cin hürkən , tez –tez xarab olan “Paz”ın yedəyinə qoşulmuşdu. Avtobus sürünə-sürünə Ağsu dolaylarını adlayandan sonra hamı dərindən nəfəs alırdı. Buradan belə Şamaxı yolları başlayırdı. Hansısa yolqırağı çayxanada oturub çay içmək də olurdu. Və o çayxanada, maqnitofondan cavan bir səs yorğunluğumuza məlhəm gətirirdi. Alim oxuyurdu, yol əyrilirdi:
Ey müsəlmanlar, bu gün ol yari pünhan ayrılır…
Alim oxuyurdu, mən öz aləmimdə uçurdum:
Səsin yolunda can verdim,
Doğuldum avaz üstündə.
Səni qiblənüma bildim,
Tutuldum namaz üstündə.
Alim oxuyurdu. Bu səsin işığında bir ömür yol getmək istəyirdi adam:
Ağlamayım neyləyim, çün gövdədən can ayrılır.
İmprovizələri, gəzişmələri məni çox uzaqlara aparırdı… Elə indi də aparır:
Üz çevirdim dərd bilənə,
Dərdinə üstün gələnə…
Sözü gözündən ələnən
Dondu canamaz üstündə.
Alim oxuyurdu, yox yanırdı. Elə bil böyük bir sevginin çınqısı düşmüşdü canına. Bu çınqı Şikəstəyə çevrilir, ətrafı qarsa-qarsa “Segah”a dönürdü. Külək qarışdıran saç kimi qarışdırırdı ruhumuzu:
Ey sənəm,hicrin əlində naleyi-zar eylərəm,
Gözlərimdən sanasan dəryayi-ümman ayrılır.
Alim oxuyurdu, mən səsinin dalınca gedirdim:
Düşdüm səsinin dalınca,
Ac necə çapır qılınca…
Qanad gətirən qarınca
Yandı ağnağaz üstündə.
Dərviş, bacadan baxar dan,
Gecə sönər pıçıltıdan.
Qönçə oyanar yuxudan
Bir güli—Şahnaz üstündə.
Mən həmişə Alimin belə fərqli oxumalarının haradan qaynaqlandığını özümə izah eləməyə çalışmışam və həmişə də suala ilişib qalmışam. Bir qədər sonra bu məsələyə dönəcəyəm.
***
Azərbaycanın ən uzunömürlü dövləti Şirvanşahların əsası 861- ci ildə Heysəm ibn Xalid tərəfindən qoyulub. Ərəb istilaçıları istila etdikləri yerlərdə mövqelərini möhkəmləndirmək üçün oraya ərəbləri köçürürdülər. Bu köçürülmələr ağalıq siyasətinə xidmət edirdi. Ömrü 7 əsrə qədər davam edən Şirvanşahların şahları Heysəm ibn Xalidin nəslinin nümayəndələri olub. İlk vaxtlarda-- Məzyədilər dövründə Şirvanşahlar ərəblərə vergi verir, onların siyasətini müdafiə edirdilər. Professor M. Qənbərli bu dövrdə Ərəb mədəniyyətinin inkişafında “ərəb olmayan ərəblərin” böyük xidmətləri olduğunu qeyd edir. Ədəbiyyat, poeziya da bu şəxslər tərəfindən yaradılırdı. Kəsranilər dövründə ərəb xilafəti zəifləyir, özlərini Sasanilərin varisi sayan Kəsranilər sarayda fars dilində danışır, elm, ədəbiyyat və mədəniyyətin fars dilində yazılmasına çalışırdılar. Ən kiçik misal: Şivanşah Axsitan məktubla Nizamiyə müraciət edir və “Leyli və Məcnun” adlı əsər yazmasını sifariş verir. Sifariş Nizamini əsəbiləşdirir, çünki Axsitan əsərin fars dilində yazılmasını, “fars, ərəb sözləriylə ona bəzək vurulmasını” istəmişdi. Şair doğma dilinə təhqiramiz münasibətdən inciyir. Amma ki:
Qulluq halqasına düşdü qulağım,
Qan vurdu beynimə əsdi dodağım.
Nə cürətim vardı ki, evdən qaçam,
Nə də gözüm vardı xəzinə açam.
Əfzələddin Xaqaninin də Vətəni tərk etməsinin səbəbkarı Axsitan kimi əzazil, kökünə xor baxanlar idi.
Və zaman keçir, Dərbəndilər Şirvanşahlar dövlətinin başına keçirlər, özlərini Türk mədəniyyətinin yaşadanı sayan Dərbəndilər “Xan, Xaqan, Sultan “ titullarından istifadə edirdilər.Türkdilli ədəbiyyatın inkişafına şərait yaradırdılar. İstər sarayda, istər ondan kənarda Türkdilli ədəbiyyat sürətlə inkişaf edirdi.
Qəribədir… uzun zaman ərəb xilafətinə vergi verən, farslaşmaya məruz qalan ölkə özünü qorumuş, kənardan gələnləri əridib, öz içində itirmişdi... Adları yalnız kənd adlarında qalmışdı ərəb qəsbkarlarının… Bu adların saxlanması, bəlkə də, keçmişdə xalqın başına gətirilən bəlaların unudulmaması üçün idi.
***
Bakıdan Şamaxıya gedənlər, pirləri, ocaqları, övliyaları görənlər, bu yerlərin ruhunun da dərviş havalı olduğunu görərlər. Dərvişlərdə bir sərbəstlik, ötkəmlik, Tanrıya tapınmaq olur… Birdən –birə mənə Alim dərviş xeyməsində göründü. Alimin sərbəstliyi yarı dağ, yarı aran Şamaxının havasından olmasın? Adında mərəz olan Mərəzədən dövrünün loğmanlar loğmanı sayılan Kafiəddin Ömər ibn Osmanın dərdlərə məlhəm olan Məlhəminə qədər, Pir Saata, Şıx Eyyub ocağına qədər, övliyalara, dərviş xeymələrinə qədər elə ağayanalıq, sərbəstlik deyilmi? Bir də ərzin hər yerində səsini duyura bilən bir səsin yolu uzun, çox uzun, hamının istədiyi , gedə bilmədiyi yoldur:
Bütün yollar apardığı kimi
Geri qaytarır gedəni…
Qəribi qəribliyi çəkir
Vətənlini Vətəni…
Hər adamın çölündə,
İçini göstərən güzgüsü..
Heç kimi özü kimi
Duya bilməz özgəsi…
***
Alim Qasımovu heç qalstukla, klassik gyimdə oxuyan görməmişəm. Həmişə şalvarın üstündən sallanan köynək, köynəyin üstən nənələrimizin “içlik” dediyi qolsuz geymə… Bir özü, bir qavalı. Hamıdan fərqli, bardaş qurub oxuması, tez-tez ayağa duracaq kimi hərəkətləri.
Dünya duracaq yer deyil, ey can səfər eylə,
Aldanma anın alına ondan həzər eylə…
Anladır… ömrün gərdişini; gedişini, gəlişini pay verən dərvişlər kimi. Yeriyəndə səsinin kölgəsində, uyuyanda səsinin altında uyuyur. Çoxlarının onunla işi olsa da, heç kimlə işi olmaz.
***
Alim Qasımovun bəxtinə yaxşı müəllimlər düşüb. Aşığı şeş atıb.
Qaltanlı səsi ilə hamını ovsunlayan, Ağakərim Nafiz ; o Ağakərim Nafiz ki bir verilişdə “beşmərtəbənin yanıyla gedirdim, qulağım bir səs aldı. Bir arıq kişi oxuya-oxuya gedirdi. Arxasına düşüb getdim. Uzun bir yolu dayanmadan oxuya- oxuya gedirdi, mən də arxasınca… oxuduqlarını yığırdım… “ Alimin müəllimi belə müəllimdir.
Rəhmətlik Ağaxan Abdullayev, Mirələm Mirələmovu dinləyərkən: Mirələm mənim nəticəm sayılır. Alim mənim, Zabit Alimin, Mirələm Zabitin tələbəsi olub, deməli, Mirələm mənim nəticəmdir.
Və rəhmətlik Hacıbaba Hüseynov, hamının qabından nələrsə götürdüyü Hacıbaba müəllim, Bəlkə də, Alimin maqnitafon yaddaşını bildiyi üçün, hər şeyi öyrənməsinə çalışırdı. Alim Qasımov da onları “maqnitafona yazırdı”…
Hər adamla dostluq eləməzdi, amma Qədir Rüstəmovun yeri başqaydı…
Tələbələri də var. Zabit Nəbizadə… və qızı Fərqanə Qasımova…
Bu günlərdə Mirələm Mirələmov kanalların birində oxuyurdu... Yadıma rəhmətlik İslam Rzayevi və Tanrı qorumuş Alim Qasımovu saldı. Gedənlərə rəhmət, qalanlara salam olsun.
Mart 2020
Osman FƏRMANOĞLU
Modern.az
Baxış sayı: 571
Bölməyə aid digər xəbərlər
8-09-2025, 16:37
Aktyor və rejissor Boris Martınov vəfat edib
7-09-2025, 10:55
Peskov deyib ki, Putin tarixi filmləri və serialları sevir
6-09-2025, 16:03
ABŞ-da "Burning Man" festivalında rusiyalı öldürülüb
5-09-2025, 12:53
Stiven Siqal rus olduğunu deyib
3-09-2025, 23:12
Aktyor Metyu Perrinin narkotik satıcısı günahını etiraf edib
3-09-2025, 11:12
Beşinci həyat yoldaşından rəsmən boşanıb
2-09-2025, 09:44
Aktyor mikrokredit borcuna görə avtomobilini itirib
30-08-2025, 12:26
Jukovun abidəsinin zədələnməsi işi üzrə təqsirləndirilən şəxslərdən biri cəzadan azad edilib
29-08-2025, 14:29
Satira Teatrının sabiq direktoru Ağayev dələduzluqda ittiham olunur
26-08-2025, 15:47
“Freydin metodu” serialının aktyoru dünyasını dəyişib
23-08-2025, 12:31
Efiopiya və Serb Respublikasının orkestrləri “Spasskaya Tover”in debütantı oldular
21-08-2025, 17:36
Sənədli kinorejissor Ella Davletşina 78 yaşında vəfat edib
20-08-2025, 12:52
Müğənni "Sevgi üçün içək" şokolad barına görə 25 min qazandı
20-08-2025, 12:47
Meşədə ölü tapılan aktrisa Şelmenkina hipotermiyadan ölmüş ola bilər
18-08-2025, 16:07
Aktrisa Poplavskaya Rodninanı pensiya ilə bağlı söylədiyi sözlərə görə tənqid edib
16-08-2025, 21:32
SHAMAN Kim Çen Inın qarşısında konsertdə çıxış edib
11-08-2025, 17:40
Yazıçı vəfat edib
8-08-2025, 13:43
"Odnoklassniki" Rusiyanın kiçik xalqlarının orijinal nağılları layihəsini təqdim edib
7-08-2025, 19:37
RİA Novosti: Francis Ford Coppola əməliyyatdan sonra Romadakı xəstəxanadan buraxılıb
5-08-2025, 19:01
Rusiyalı bloqer Timur Zbarski Tailanddan deportasiya ediləcək
4-08-2025, 12:50
Kinorejissor Eldar Şengelaya 92 yaşında vəfat edib
31-07-2025, 17:29
8 milyonluq səhifəsində Azərbaycan mahnısı ifa etdi - Video
31-07-2025, 16:34
“Zəngəzur mahnısı”na klip çəkildi - Fotolar
29-07-2025, 19:26
"Rembo 3"də oynayan israilli aktyor Abutbul Hayfa yaxınlığındakı çimərlikdə dünyasını dəyişib
28-07-2025, 22:43
İtalyan bəstəkarı Celso Valli 75 yaşında vəfat edib
26-07-2025, 21:51
Krım klubu Verka Serduçkanın mahnısına görə DJ-i işdən çıxarıb
25-07-2025, 10:46
Qaqarin abidəsi Mədəni İrs Saytlarının Reyestrinə daxil edilib
24-07-2025, 22:55
"Mosqaz" serialının aktyoru Valeri Smirnov vəfat edib
23-07-2025, 11:40
Aktyor Brüs Uillis yeriməyi və danışmağı dayandırıb
22-07-2025, 15:28
33 yaşlı balet artistinin Tailandda necə öldüyü məlum olub
22-07-2025, 08:34
Müğənni Loboda Rusiyaya girməkdə çətinlik çəkə bilər
21-07-2025, 18:57
Bloqer Şçepixin Moskvada nifrət saldığına görə mühakimə olunacaq
19-07-2025, 22:19
Müğənni Klava Koka "İntervision" musiqi yarışmasının ikinci səfiri oldu
19-07-2025, 22:01
Reper Ptaxa Mariya Zaxarova ilə trek yazıb
17-07-2025, 23:08
Mədəni İrs Beynəlxalq Ustad Məktəbinin təlim kurslarına start verilib
16-07-2025, 22:32
"Tomorrowland" festivalında səhnə yanıb
13-07-2025, 22:33
"Bild": "Həkimlər 400-dən çox insana yardım göstərməli olub"
12-07-2025, 20:05
Vüqar Rəhimzadə: “Gəmiqaya və Göygöl Tarixi-Mədəni və Təbii Kompleksi” Azərbaycanın bəşəriyyətə bəxş etdiyi irs nümunəsidir
11-07-2025, 23:11
Belqorodlu rəssam onun fraqment üzərindəki rəsminin Putinə hədiyyə ediləcəyini gözləmirdi
11-07-2025, 11:05
Ağ Ev Trampın Supermen obrazını dərc edib
8-07-2025, 21:21
Ulduz vizajist və stilist Dmitri Vişnevski vəfat edib
3-07-2025, 16:03
Emin Ağalarovun konserti təxirə salınıb