20:31 / 16-05-2025
Məhkəmə rüşvət almaqda şübhəli bilinən şəhər yol polisinin keçmiş rəisini həbs edib
20:28 / 16-05-2025
Ukrayna Timoşçuka qarşı Rusiya Silahlı Qüvvələrini maliyyələşdirməyə görə cinayət işi açıb
20:22 / 16-05-2025
Rumıniyada NATO-nun yük maşını aşıb, iki fransız əsgəri yaralanıb
20:16 / 16-05-2025
BCM-nin Baş Prokuroru təcavüz iddialarına görə işdən çıxarılıb
20:12 / 16-05-2025
Zavodda baş verən partlayışdan sonra dağıntılar altından kişi meyiti tapılıb
20:05 / 16-05-2025
Rusiya Federasiyası Nəqliyyat Nazirliyinin departamentinin direktor müavini həbs edilib
20:01 / 16-05-2025
Kosinyak-Kamış: "Qərb Rusiya ilə Ukrayna arasında münasibətlərin yaxşılaşacağından qorxur"
19:58 / 16-05-2025
Strijenova: "Motosiklet qəzasında dünyasını dəyişən aktrisa Zemlyanikina tələbələrin yanına tələsirdi"
19:53 / 16-05-2025
Zəhərlənmiş məktəblilərdə norovirus aşkar edilib
19:40 / 16-05-2025
"Arzu" mərasim evi-VİDEO+FOTOLAR
17:27 / 16-05-2025
Stavropol Duması heyvanların lisenziyasız kortəbii saxlanmasını qadağan etməyi təklif edib
17:23 / 16-05-2025
Dmitriyev: "İstanbulda Moskva-Kiyev danışıqlarında ABŞ əsas rol oynayıb"
17:21 / 16-05-2025
Umerov İstanbul danışıqlarından əvvəl köhnə atəşkəs şərtini irəli sürüb
17:17 / 16-05-2025
Ərdoğan: "Ukrayna və Rusiya İstanbul danışıqlarında həll yollarını razılaşdırmağa məcbur edilməməlidir"
17:13 / 16-05-2025
"La Stampa": Vatikan Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlar üçün öz platformasını təklif etdi
08:54 / 16-05-2025
Malayziyanın baş naziri İbrahim Putinlə görüşündə zarafatdan sonra arvadının reaksiyasından qorxub
08:48 / 16-05-2025
Onunla birgə yaşadığını sərxoş edib və bıçaqlayaraq öldürüb
08:32 / 16-05-2025
Sibirli qadın “Əbədi məşəl”də siqaret çəkdiyinə görə mühakimə olunacaq
08:23 / 16-05-2025
Dil imtahanından keçə bilməyən miqrantların uşaqlarının evə göndərilməsini təklif edib
08:16 / 16-05-2025
FT: Ukrayna silah alışından yüz milyonlarla dollar itirdi
23:40 / 15-05-2025
Zelenski İstanbulda keçiriləcək danışıqlar üçün Ukrayna nümayəndə heyətinin tərkibini rəsmən təsdiqləyib
23:36 / 15-05-2025
Türkiyə dördtərəfli danışıqlarla bağlı hələ qərarın olmadığını bildirib
22:44 / 15-05-2025
Fridrix Merz: "Yeni sanksiyalar Rusiyanın dondurulmuş aktivlərinə təsir göstərə bilər"
22:40 / 15-05-2025
Zəhərlənənlərin sayı 44-ə çatıb
22:37 / 15-05-2025
Mahaçqala hava limanında iğtişaşların 5 iştirakçısı 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
22:31 / 15-05-2025
Jurnalist Popov: "Rusiya nümayəndə heyətinin korteji Dolmabaxça sarayının yaxınlığında görünüb"
22:28 / 15-05-2025
Fidanın Rusiya nümayəndə heyəti ilə görüşü İstanbulda başlayıb
22:25 / 15-05-2025
Tramp mayın 16-da hara uçacağını dəqiq bilmir
22:21 / 15-05-2025
Rusiya nümayəndə heyəti İstanbulda danışıqların başlaması üçün təxminən 14 saatdır gözləyir
22:14 / 15-05-2025
Rubio: "Putin-Tramp mümkün görüşünün tarixi hələ müəyyən edilməyib"
22:09 / 15-05-2025
Türkiyənin xarici işlər naziri Fidan mayın 15-də Medinski ilə görüşməyi planlaşdırıb
22:05 / 15-05-2025
Zelenski bildirib ki, Rusiya Silahlı Qüvvələri bütün istiqamətlərdə hücum əməliyyatı keçirib
09:35 / 15-05-2025
Baş prokuror Kamran Əliyev Bəhruz Əhmədovu Hərbi Prokurorluğun kollektivinə təqdim edib
09:29 / 15-05-2025
FT: ABŞ əlverişsiz şərtlərlə atəşkəsi təmin edə bilmir
09:23 / 15-05-2025
RİA Novosti: Rusiya və Ukrayna danışıqları Ərdoğanın ofisində baş tutacaq
08:08 / 15-05-2025
Abxaziya Ali Şurasının keçmiş sədr müavini Conjoliya: "Biz öz iradəmizlə Gürcüstanın bir hissəsi olmamışıq"
08:03 / 15-05-2025
ABC: ABŞ Ədliyyə Nazirliyi həbs edilmiş rus alimi Petrovanın deportasiyasını tələb edib
NİKAHIN POZULMASI ZAMANI ƏMLAK BÖLGÜSÜNDƏ YARANMIŞ PROBLEMLƏR VƏ HƏLLİ YOLLARI
Tarix: 15-04-2019 10:13 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan ailələrində boşanmadan sonra yaranan ən böyük problem əmlak bölgüsü zamanı meydana gəlir. Bu gün məhkəmələrdə araşdırlan işlərin böyük qismi məhz boşanma zamanı yaranan əmlak mübahisələri ilə əlaqədardır. Bu mövzu ilə əlaqədar cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrində aparılan müzakirələrdə boşanmadan sonra daha çox qadınların mülkiyyət hüquqlarının pozulduğu iddia olunur. Məhkəmə təcrübəsində tərəflər arasında boşanma zamanı və yaxud boşanmadan sonra yaranmış əmlak mübahisəsi qüvvədə olan Mülki və Ailə Məcəllələrinin tələblərinə uyğun öz həllini tapır.Nikah müddətində ər-arvadın əldə etdikləri əmlak onların ümumi birgə mülkiyyəti sayılır. Ər-arvadın ümumi gəlirləri hesabına əldə edilən daşınar və daşınmaz əşyalar, qiymətli kağızlar, kredit idarələrinə və ya sair kommersiya təşkilatlarına qoyulmuş paylar, əmanətlər, kapitaldan olan paylar və əmlakın ər-arvaddan kimin adına əldə olunmasından, yaxud əmanətin kimin adına və ya kim tərəfindən qoyulmasından asılı olmayaraq nikah dövründə ər-arvadın qazandığı hər hansı sair əmlak onların ümumi birgə mülkiyyətinə daxildir. Nikah dövründə ev təsərrüfatı ilə, uşaqlara qulluq etməklə məşğul olduğundan və ya digər üzrlü səbəblərə görə müstəqil qazancı olmayan ər (arvad) da ümumi əmlak üzərində hüquqa malikdir.Ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi nikah dövründə, eləcə də onlardan birinin tələbi ilə nikah pozulduqdan sonra, ümumi əmlakın bölünməsi tələbi barədə ərizə verdikdə həyata keçirilir. Ər-arvadın ümumi əmlakı onların sazişi əsasında bölünə bilər. Mübahisə olduqda, ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi, eləcə də bu əmlakda ər-arvadın paylarının müəyyən olunması məhkəmə qaydasında həyata keçirilir.Ər-arvad arasındakı müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, onların ümumi əmlakının bölünməsi zamanı bu əmlakdakı payları bərabər hesab edilir. Ayrı-ayrı hallarda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların mənafeyini və (və ya) ərin (arvadın) diqqətəlayiq mənafeyini, o cümlədən ər-arvaddan biri üzrsüz səbəbdən gəlir əldə etmədiyi və ya birgə mülkiyyəti ailənin mənafeyinə zidd olaraq sərf etdiyi hallarda nəzərə alıb onların birgə mülkiyyətinin bölünməsi zamanı payları bərabər bölməyə bilər. Ər-arvadın ümumi əmlakı hesabına yetkinlik yaşına çatmayan ümumi uşaqların adına qoyulmuş əmanətlər həmin uşaqlara məxsus hesab edilir və ümumi əmlakın bölünməsi zamanı nəzərə alınmır. Ailə kəndli təsərrüfatı üzvlərinin birgə mülkiyyəti üzərində ər-arvadın istifadə, sahiblik və sərəncam hüquqları Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən olunur.Nikah müqaviləsi nikaha daxil olan şəxslər arasında bağlanan, nikah dövründə və (və ya) nikah pozulduqda ər-arvadın əmlak hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edən sazişdir. Nikah müqaviləsi ilə ər-arvad birgə mülkiyyətin qanunla müəyyən olunmuş rejimini dəyişərək, ümumi əmlaka, onun ayrı-ayrı növlərinə və ya ər-arvadın hər birinin əmlakına birgə, paylı və ya ayrıca mülkiyyət rejimi tətbiq edə bilərlər. Azərbaycan Respublikası Mülki və Ailə Məcəllələrində qeyd olunur ki, ərlə arvadın nikah dövründə qazandıqları əmlak onların ümumi mülkiyyətidir. Burada istisna hal ondan ibarətdir ki, tərəflər arasında bağlanmış nikah müqaviləsində və ya onların arasındakı razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmasın. Nikaha girməzdən əvvəl tərəflərin hər birinə mənsub olmuş əmlak, habelə onlardan birinin nikah dövründə hədiyyə kimi və ya vərəsəlik qaydasında aldığı əmlak onun öz mülkiyyətidir. Məsələn, ərə babasından vərəsəlik qaydasında verilmiş mənzil və ya arvada toy hədiyyəsi kimi verilmiş müxtəlif zinət əşyası onların öz mülkiyyətidir və birgə mülkiyyət sayıla bilməz. Həmçinin fərdi istifadə olunan əşyalar - geyim, ayaqqabı və s. əşyalar ümumi vəsait hesabına əldə edilsə də belə, həmin əşyadan istifadə edən şəxsin öz mülkiyyəti hesab edilir. Bəzi hallarda ailədə arvadın müstəqil qazancının olmaması, bütün əmlakların ər tərəfindən alınması səbəbindən onların birgə mülkiyyəti hesab edilə bilməməsi barədə cəmiyyətimizdə yalnış mövqe mövcuddur. Lakin qeyd edilməlidir ki, nikah dövründə ev təsərüffatı ilə, uşaqlara qulluq etməklə məşğul olduğundan və ya digər üzürlü səbəblərə görə müstəqil qazancı olmayan arvad da belə ümumi əmlak üzərində eyni hüquqa malikdir. Ailə Məcəlləsində boşanma zamanı ərlə arvadın birgə nikah dövründə əldə etdikləri əmlakın bölünməsi məhkəmə tərəfindən həll edilməli olan məsələ kimi nəzərdə tutulmuşdur. "Ər-arvad birgə nigah dövründə əldə etdikləri ümumi əmlakı öz aralarında bağlanmış notariat qaydasında təsdiq edilmiş sazişə əsasən bölə bilərlər. Mübahisə yarandığı təqdirdə tərəflər ümumi əmlakın bölünməsini və yə həmin əmlakda payının müəyyən olunmasını məhkəmə qaydasında tələb edə bilərlər. Təcrübədə bir qayda olaraq ər-arvadın birgə nigah dövründə əldə etdikləri ümumi əmlak bölündükdə onların payları bərabər müəyyən olunur. Bəzi hallarda yetkinlik yaşına çatmayan uşağın mənafeyi nəzərə alınaraq ümumi əmlakdakı paylar bərabər bölünməyə də bilər.
Tərəflər arasındakı nikah münasibətlərinə xitam verildikdən sonra arvadın (ərin) birgə yaşadığı mənzildə yaşayış hüququnun mövcud olub-olmaması aktual problemlərdəndir. Məhkəmə təcrübəsinə əsaslanaraq qeyd etmək istəyirəm ki, arvadın ərlə birlikdə nikah zamanı yaşadıqları mənzildə boşanmadan sonra yaşayış və istifadə hüququnun mövcud olması barədə mübahisə həll edilərkən ilk öncə mənzilin hüquqi vəziyyəti qimətləndirilməlidir. Mülki Məcəllənin tələbinə görə yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququnun əmələ gəlməsi üçün mülkiyyətçi ilə bağlanmış, notariat qaydasında təsdiqlənmiş yazılı razılaşma zəruridir. Məsələn, gəlinin qayınatasının mülkiyyətçisi olduğu evdə yaşaması üçün qayınatası ilə aralarında notarial qaydada təsdiq olunmuş razılaşma olmalıdır. Bu müddəa ilə bağlı Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən bir neçə Plenum qərarı qəbul edilmişdir. Bəzi hallarda məhkəmələr öz qərarlarında bu növ mübahisələrə qiymət verərkən mülkiyyətçi ilə birgə yaşayan ailə üzvünün yaşayış sahəsindən istifadə hüququnun yaranması üçün tərəflər arasındakı etibarlı ailə əlaqələrinin əsas rol oynadığını göstərirlər. Məsələn mülkiyyətçi ər olarsa, bu halda arvadın onlar arasında etibarlı ailə əlaqələrinin olması məhkəmələr tərəfindən əsas kimi qəbul edilir. Qanunvericiliyə görə dini nikah rəsmi nikah sayılmır. Ailə dediyimiz nikah bağlandıqdan sonra kişi və qadın arasında qarşılıqlı ittifaqın qurulmasıdır. Nikah pozulduqdan sonra əmlak bölgüsündən danışdıqda burada bölünən əmlaka baxmaq lazımdır. Buna evi, maşın, torpaq sahəsi və s. misal çəkmək olar. Nikah pozulması zamanı əmlakın bölünməsi zamanı bir məsələni diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. O daşınan və daşınmaz mülkiyyət bölünür ki, həmin mülkiyyət birgə nikah dövründə alınıb və bu mülkiyyət evdirsə, mütləq mülkiyyət Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestrində qeydiyyatına alınmalıdır. Əmlak bölgüsü zamanı paylar bərabər tutulur. Bərabər bölünməyə də bilər, bu isə boşanma zamanı ayrı-ayrı hallarda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların mənafeyini və (və ya) ərin (arvadın) diqqətəlayiq mənafeyini, o cümlədən ər-arvaddan biri üzürsüz səbəbdən gəlir əldə etmədiyi və ya birgə mülkiyyəti ailənin mənafeyinə zidd olaraq sərf etdiyi hallarda nəzərə alıb onların birgə mülkiyyətinin bölünməsi zamanı payları bərabər bölməyə bilər. Birgə nikah dövründə əldə edilən mülkiyyət dövlət qeydiyyatına alınmayıbsa, həmin əmlakın bölgüsündən söhbət gedə bilməz: Elə tikililər var ki, dövlət tərəfindən qeydə alınmayıb. Yəni, birgə nikah dövründə özbaşına tikilib. Dövlət qeydiyyatına alınmadığından bu mülkiyyətin bölgüsü aparılmır. Amma birgə nikah dövründə müəyyən vəsait hesabına ev tikilibsə, bir neçə il yaşayıblarsa, onda əmlakın deyil, o evin tikilməsinə sərf olunmuş pulun bölgüsü baş verir, hər kəs bu vəsaitin yarısını qarşı tərəfdən tələb etmək hüququna malikdir.Nikah dövründə ər arvada hədiyyə olunan əmlak və vərəsəlik qaydasında keçən əmlak birgə əmlak sayılmır: "Lakin bəzən kişilər birgə nikah dövründə qadına verilən hədiyyələri keçmiş həyat yoldaşına vermək istəmir. Bu isə mübahisələrin yaranmasına səbəb olur. Birgə nikah dövründə qadınlara qızıl-zinət əşyaları hədiyyə edilir. Qanunvericiliyə görə, ər və arvaddan asılı olmayaraq hədiyyə şəklində verilən əşyalar kimə verilibsə, artıq onun əmlakı hesab edilir. Bir çox hallarda şahid oluruq ki, ər deyir ki, qızıl-zinət əşyalarını mən hədiyyə etmişəm, indi mənimlə münasibətləri korlanıb və mən hədiyyəni ona vermirəm. Bu isə düzgün deyil. Çünki, bu halda qanunvericilik hədiyyə kimə verilibsə, onu mülkiyyətçi hesab edir. Qanunvericiliklə həmin əşyalar alınaraq tələb edən şəxsə verilməlidir. Hər iki tərəf bu işdə əziyyət çəkir və mübahisəli məsələlərin həllində hər ikisi məhkəmə prosesində iştirak etməyə məcbur olurlar. Əslində isə ailə həyatı quran cütlük vaxtında nikah müqaviləsi bağlasa, mülkiyyətlə bağlı mübahisəli məsələlər baş verməz. Bəs Nikah müqaviləsi nədir? Ailə Məcəlləsinin 38.1 maddəsində göstərilir ki, nikah müqaviləsi nikaha daxil olan şəxslər arasında bağlanan, nikah dövründə və (və ya) nikah pozulduqda ər-arvadın əmlak hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edən sazişdir.: "Əgər öncədən yuxarıda qeyd olunan nikah müqaviləsi bağlanmayıbsa, əmlakın bölgüsü zamanı hər iki tərəf əziyyət çəkir. Çünki boşanan cütlüyün hər ikisi məhkəmə prosesində iştirak etmək məcburiyyətində qalırlar. Evlənməmişdən qabaq boşanmanın şərtlərini danışmaq bizim mentatltetə uyğun olmadığına görə nikah müqaviləsi bağlanmır. Nikah müqaviləsinin bütün detalları qabaqcadan yazılı şəkildə evli cütlüklər arasında razılaşdırılaraq tərtib oluna bilər. Bura uşağın kimin himayəsində qalıb qalmaması məsələsi, alimentin ödənməsi ilə bağlı miqdar, birlikdə əldə olunmuş mülkiyyətin bölünməsi barədə, kompensasiya məsələsi, yəni kim əmlakı bütöv halda alacaqsa, mütənasib şəkildə kompensasiyanın ödənilməsi məsələsi və s. burda öz quvvəsini tapır. Nikah müqaviləsi cütlük nikah qeydiyyatından keçdikdən sonra quvvəyə minir və boşanma zamanı müqavilədə yazılmış öhdəliklərin icrasına başlanılır. Nikah müqaviləsi nikah dövründə dəyişdirilə və yenilənə bilər. Çünki birgə nikah dövründə yeni əmlak alına bilər. Və bu müqavilə notarial qaydada təsdiq olunmalıdır və nüsxələrin sayı tərəflərin sayına uyğun olaraq tərtib edilməlidir. Mülkiyyətin bölunməsi həm ailə, həm də mülki məcəllə ilə tənzimlənir. Təəssüf edirəm ki, mənə müraciət edən ərizələrin içərisində boşanma ilə bağlı ərizələrə də rast gəlirəm ki, bunların əksəriyyəti ilk üç il ərzində evlənmiş cütlüklərin ərizələridir. Amma bunların heç birində nikah müqaviləsi olmayıb. Ümumuyyətlə, mən işlədiyim illər ərzində nikah müqaviləsi ilə bağlı heç kim mənə müraciət etməyib. Bu müqavilənin olması tərəflərin işini asanlaşdırır. Müqavilə bağlandığı halda tərəflər məhkəməyə müraciət etmədən öz hüquqlarını qorumuş olurlar. Bizdə mülkiyyətin bölgüsü zamanı problem yarananda vəkilə müraciət olunur. Əslində problem yaranmamışdan gəlib məsləhət almaq lazımdır. Sadəcə olaraq vəkillik sahəsi pullu xidmət olduğu üçün çox adam belə məsələlərdə müraciət etmirlər və buradan da qeyd etmək istəyirəm ki, ailə qurmaq fikrində olan cütlüklərə pulsuz məsləhət verə bilərəm. Təki boşanma prosesi baş verməsin. Yaşayış sahəsindən istifadə hüququ olan mənzil mülkiyyətçisinin hər bir ailə üzvü, hətta boşanmadan sonra mənzildən sərbəst surətdə istifadə edə bilər. Ailə üzvünün mənzildən istifadə hüququna xitam vermək üçün Mülki Məcəllədə kompensasiya institutu nəzərdə tutulmuşdur. Kompensasiya institutu dedikdə cəmiyyətimizdə mənzildən istifadə hüququ olan şəxsə mənzilin bölünməsini və dəyərindən ona pay ödənilməsini tələb etmək hüququ kimi anlaşılır. Bunun yanlış mövqe olduğu diqqətinizə çatdırmaqla qeyd etməliyəm ki, kompensasiya - istifadəçiyə mülkiyyətçinin hesabına müəyyən müddət daxilində əvvəlki mənzildə olan şəraitlə müqayisədə başqa yaşayış yerində oxşar yaşamaq imkanını verən bir institutdur.
1 oktyabr 2009-cu il tarixdən qüvvəyə minmiş yeni Mənzil Məcəlləsində nəzərdə tutulub ki, əgər yaşayış sahəsinin mülkiyyətçisi ilə keçmiş ailə üzvü arasında başqa razılaşma yoxdursa, yaşayış sahəsinin mülkiyyətçisi ilə ailə münasibətlərinə xitam verildikdə, keçmiş ailə üzvünün həmin yaşayış sahəsindən istifadə hüququ saxlanmır. Zənnimcə, bu müddəa ilə Mülki Məcəllənin şərh olunan müddəası arasında ziddiyət vardır. "Normativ hüquqi aktlar haqqında" Konstitusiya Qanununun göstərişini rəhbər tutaraq qeyd edilməlidir ki, Mülki Məcəllə mülki hüquq normalarını əks etdirən digər məcəllə və qanunlarla ziddiyyət təşkil etdikdə, Mülki Məcəllə tətbiq edilir.
Vəkil Rövşən Qasımov
Baxış sayı: 2 291
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-04-2019 10:13 | Bölmə: Sosial
Azərbaycan ailələrində boşanmadan sonra yaranan ən böyük problem əmlak bölgüsü zamanı meydana gəlir. Bu gün məhkəmələrdə araşdırlan işlərin böyük qismi məhz boşanma zamanı yaranan əmlak mübahisələri ilə əlaqədardır. Bu mövzu ilə əlaqədar cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrində aparılan müzakirələrdə boşanmadan sonra daha çox qadınların mülkiyyət hüquqlarının pozulduğu iddia olunur. Məhkəmə təcrübəsində tərəflər arasında boşanma zamanı və yaxud boşanmadan sonra yaranmış əmlak mübahisəsi qüvvədə olan Mülki və Ailə Məcəllələrinin tələblərinə uyğun öz həllini tapır.Nikah müddətində ər-arvadın əldə etdikləri əmlak onların ümumi birgə mülkiyyəti sayılır. Ər-arvadın ümumi gəlirləri hesabına əldə edilən daşınar və daşınmaz əşyalar, qiymətli kağızlar, kredit idarələrinə və ya sair kommersiya təşkilatlarına qoyulmuş paylar, əmanətlər, kapitaldan olan paylar və əmlakın ər-arvaddan kimin adına əldə olunmasından, yaxud əmanətin kimin adına və ya kim tərəfindən qoyulmasından asılı olmayaraq nikah dövründə ər-arvadın qazandığı hər hansı sair əmlak onların ümumi birgə mülkiyyətinə daxildir. Nikah dövründə ev təsərrüfatı ilə, uşaqlara qulluq etməklə məşğul olduğundan və ya digər üzrlü səbəblərə görə müstəqil qazancı olmayan ər (arvad) da ümumi əmlak üzərində hüquqa malikdir.Ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi nikah dövründə, eləcə də onlardan birinin tələbi ilə nikah pozulduqdan sonra, ümumi əmlakın bölünməsi tələbi barədə ərizə verdikdə həyata keçirilir. Ər-arvadın ümumi əmlakı onların sazişi əsasında bölünə bilər. Mübahisə olduqda, ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi, eləcə də bu əmlakda ər-arvadın paylarının müəyyən olunması məhkəmə qaydasında həyata keçirilir.Ər-arvad arasındakı müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, onların ümumi əmlakının bölünməsi zamanı bu əmlakdakı payları bərabər hesab edilir. Ayrı-ayrı hallarda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların mənafeyini və (və ya) ərin (arvadın) diqqətəlayiq mənafeyini, o cümlədən ər-arvaddan biri üzrsüz səbəbdən gəlir əldə etmədiyi və ya birgə mülkiyyəti ailənin mənafeyinə zidd olaraq sərf etdiyi hallarda nəzərə alıb onların birgə mülkiyyətinin bölünməsi zamanı payları bərabər bölməyə bilər. Ər-arvadın ümumi əmlakı hesabına yetkinlik yaşına çatmayan ümumi uşaqların adına qoyulmuş əmanətlər həmin uşaqlara məxsus hesab edilir və ümumi əmlakın bölünməsi zamanı nəzərə alınmır. Ailə kəndli təsərrüfatı üzvlərinin birgə mülkiyyəti üzərində ər-arvadın istifadə, sahiblik və sərəncam hüquqları Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən olunur.Nikah müqaviləsi nikaha daxil olan şəxslər arasında bağlanan, nikah dövründə və (və ya) nikah pozulduqda ər-arvadın əmlak hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edən sazişdir. Nikah müqaviləsi ilə ər-arvad birgə mülkiyyətin qanunla müəyyən olunmuş rejimini dəyişərək, ümumi əmlaka, onun ayrı-ayrı növlərinə və ya ər-arvadın hər birinin əmlakına birgə, paylı və ya ayrıca mülkiyyət rejimi tətbiq edə bilərlər. Azərbaycan Respublikası Mülki və Ailə Məcəllələrində qeyd olunur ki, ərlə arvadın nikah dövründə qazandıqları əmlak onların ümumi mülkiyyətidir. Burada istisna hal ondan ibarətdir ki, tərəflər arasında bağlanmış nikah müqaviləsində və ya onların arasındakı razılaşmada ayrı qayda nəzərdə tutulmasın. Nikaha girməzdən əvvəl tərəflərin hər birinə mənsub olmuş əmlak, habelə onlardan birinin nikah dövründə hədiyyə kimi və ya vərəsəlik qaydasında aldığı əmlak onun öz mülkiyyətidir. Məsələn, ərə babasından vərəsəlik qaydasında verilmiş mənzil və ya arvada toy hədiyyəsi kimi verilmiş müxtəlif zinət əşyası onların öz mülkiyyətidir və birgə mülkiyyət sayıla bilməz. Həmçinin fərdi istifadə olunan əşyalar - geyim, ayaqqabı və s. əşyalar ümumi vəsait hesabına əldə edilsə də belə, həmin əşyadan istifadə edən şəxsin öz mülkiyyəti hesab edilir. Bəzi hallarda ailədə arvadın müstəqil qazancının olmaması, bütün əmlakların ər tərəfindən alınması səbəbindən onların birgə mülkiyyəti hesab edilə bilməməsi barədə cəmiyyətimizdə yalnış mövqe mövcuddur. Lakin qeyd edilməlidir ki, nikah dövründə ev təsərüffatı ilə, uşaqlara qulluq etməklə məşğul olduğundan və ya digər üzürlü səbəblərə görə müstəqil qazancı olmayan arvad da belə ümumi əmlak üzərində eyni hüquqa malikdir. Ailə Məcəlləsində boşanma zamanı ərlə arvadın birgə nikah dövründə əldə etdikləri əmlakın bölünməsi məhkəmə tərəfindən həll edilməli olan məsələ kimi nəzərdə tutulmuşdur. "Ər-arvad birgə nigah dövründə əldə etdikləri ümumi əmlakı öz aralarında bağlanmış notariat qaydasında təsdiq edilmiş sazişə əsasən bölə bilərlər. Mübahisə yarandığı təqdirdə tərəflər ümumi əmlakın bölünməsini və yə həmin əmlakda payının müəyyən olunmasını məhkəmə qaydasında tələb edə bilərlər. Təcrübədə bir qayda olaraq ər-arvadın birgə nigah dövründə əldə etdikləri ümumi əmlak bölündükdə onların payları bərabər müəyyən olunur. Bəzi hallarda yetkinlik yaşına çatmayan uşağın mənafeyi nəzərə alınaraq ümumi əmlakdakı paylar bərabər bölünməyə də bilər.Tərəflər arasındakı nikah münasibətlərinə xitam verildikdən sonra arvadın (ərin) birgə yaşadığı mənzildə yaşayış hüququnun mövcud olub-olmaması aktual problemlərdəndir. Məhkəmə təcrübəsinə əsaslanaraq qeyd etmək istəyirəm ki, arvadın ərlə birlikdə nikah zamanı yaşadıqları mənzildə boşanmadan sonra yaşayış və istifadə hüququnun mövcud olması barədə mübahisə həll edilərkən ilk öncə mənzilin hüquqi vəziyyəti qimətləndirilməlidir. Mülki Məcəllənin tələbinə görə yaşayış binasının tərkib hissəsindən istifadə hüququnun əmələ gəlməsi üçün mülkiyyətçi ilə bağlanmış, notariat qaydasında təsdiqlənmiş yazılı razılaşma zəruridir. Məsələn, gəlinin qayınatasının mülkiyyətçisi olduğu evdə yaşaması üçün qayınatası ilə aralarında notarial qaydada təsdiq olunmuş razılaşma olmalıdır. Bu müddəa ilə bağlı Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən bir neçə Plenum qərarı qəbul edilmişdir. Bəzi hallarda məhkəmələr öz qərarlarında bu növ mübahisələrə qiymət verərkən mülkiyyətçi ilə birgə yaşayan ailə üzvünün yaşayış sahəsindən istifadə hüququnun yaranması üçün tərəflər arasındakı etibarlı ailə əlaqələrinin əsas rol oynadığını göstərirlər. Məsələn mülkiyyətçi ər olarsa, bu halda arvadın onlar arasında etibarlı ailə əlaqələrinin olması məhkəmələr tərəfindən əsas kimi qəbul edilir. Qanunvericiliyə görə dini nikah rəsmi nikah sayılmır. Ailə dediyimiz nikah bağlandıqdan sonra kişi və qadın arasında qarşılıqlı ittifaqın qurulmasıdır. Nikah pozulduqdan sonra əmlak bölgüsündən danışdıqda burada bölünən əmlaka baxmaq lazımdır. Buna evi, maşın, torpaq sahəsi və s. misal çəkmək olar. Nikah pozulması zamanı əmlakın bölünməsi zamanı bir məsələni diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. O daşınan və daşınmaz mülkiyyət bölünür ki, həmin mülkiyyət birgə nikah dövründə alınıb və bu mülkiyyət evdirsə, mütləq mülkiyyət Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestrində qeydiyyatına alınmalıdır. Əmlak bölgüsü zamanı paylar bərabər tutulur. Bərabər bölünməyə də bilər, bu isə boşanma zamanı ayrı-ayrı hallarda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların mənafeyini və (və ya) ərin (arvadın) diqqətəlayiq mənafeyini, o cümlədən ər-arvaddan biri üzürsüz səbəbdən gəlir əldə etmədiyi və ya birgə mülkiyyəti ailənin mənafeyinə zidd olaraq sərf etdiyi hallarda nəzərə alıb onların birgə mülkiyyətinin bölünməsi zamanı payları bərabər bölməyə bilər. Birgə nikah dövründə əldə edilən mülkiyyət dövlət qeydiyyatına alınmayıbsa, həmin əmlakın bölgüsündən söhbət gedə bilməz: Elə tikililər var ki, dövlət tərəfindən qeydə alınmayıb. Yəni, birgə nikah dövründə özbaşına tikilib. Dövlət qeydiyyatına alınmadığından bu mülkiyyətin bölgüsü aparılmır. Amma birgə nikah dövründə müəyyən vəsait hesabına ev tikilibsə, bir neçə il yaşayıblarsa, onda əmlakın deyil, o evin tikilməsinə sərf olunmuş pulun bölgüsü baş verir, hər kəs bu vəsaitin yarısını qarşı tərəfdən tələb etmək hüququna malikdir.Nikah dövründə ər arvada hədiyyə olunan əmlak və vərəsəlik qaydasında keçən əmlak birgə əmlak sayılmır: "Lakin bəzən kişilər birgə nikah dövründə qadına verilən hədiyyələri keçmiş həyat yoldaşına vermək istəmir. Bu isə mübahisələrin yaranmasına səbəb olur. Birgə nikah dövründə qadınlara qızıl-zinət əşyaları hədiyyə edilir. Qanunvericiliyə görə, ər və arvaddan asılı olmayaraq hədiyyə şəklində verilən əşyalar kimə verilibsə, artıq onun əmlakı hesab edilir. Bir çox hallarda şahid oluruq ki, ər deyir ki, qızıl-zinət əşyalarını mən hədiyyə etmişəm, indi mənimlə münasibətləri korlanıb və mən hədiyyəni ona vermirəm. Bu isə düzgün deyil. Çünki, bu halda qanunvericilik hədiyyə kimə verilibsə, onu mülkiyyətçi hesab edir. Qanunvericiliklə həmin əşyalar alınaraq tələb edən şəxsə verilməlidir. Hər iki tərəf bu işdə əziyyət çəkir və mübahisəli məsələlərin həllində hər ikisi məhkəmə prosesində iştirak etməyə məcbur olurlar. Əslində isə ailə həyatı quran cütlük vaxtında nikah müqaviləsi bağlasa, mülkiyyətlə bağlı mübahisəli məsələlər baş verməz. Bəs Nikah müqaviləsi nədir? Ailə Məcəlləsinin 38.1 maddəsində göstərilir ki, nikah müqaviləsi nikaha daxil olan şəxslər arasında bağlanan, nikah dövründə və (və ya) nikah pozulduqda ər-arvadın əmlak hüquqlarını və vəzifələrini müəyyən edən sazişdir.: "Əgər öncədən yuxarıda qeyd olunan nikah müqaviləsi bağlanmayıbsa, əmlakın bölgüsü zamanı hər iki tərəf əziyyət çəkir. Çünki boşanan cütlüyün hər ikisi məhkəmə prosesində iştirak etmək məcburiyyətində qalırlar. Evlənməmişdən qabaq boşanmanın şərtlərini danışmaq bizim mentatltetə uyğun olmadığına görə nikah müqaviləsi bağlanmır. Nikah müqaviləsinin bütün detalları qabaqcadan yazılı şəkildə evli cütlüklər arasında razılaşdırılaraq tərtib oluna bilər. Bura uşağın kimin himayəsində qalıb qalmaması məsələsi, alimentin ödənməsi ilə bağlı miqdar, birlikdə əldə olunmuş mülkiyyətin bölünməsi barədə, kompensasiya məsələsi, yəni kim əmlakı bütöv halda alacaqsa, mütənasib şəkildə kompensasiyanın ödənilməsi məsələsi və s. burda öz quvvəsini tapır. Nikah müqaviləsi cütlük nikah qeydiyyatından keçdikdən sonra quvvəyə minir və boşanma zamanı müqavilədə yazılmış öhdəliklərin icrasına başlanılır. Nikah müqaviləsi nikah dövründə dəyişdirilə və yenilənə bilər. Çünki birgə nikah dövründə yeni əmlak alına bilər. Və bu müqavilə notarial qaydada təsdiq olunmalıdır və nüsxələrin sayı tərəflərin sayına uyğun olaraq tərtib edilməlidir. Mülkiyyətin bölunməsi həm ailə, həm də mülki məcəllə ilə tənzimlənir. Təəssüf edirəm ki, mənə müraciət edən ərizələrin içərisində boşanma ilə bağlı ərizələrə də rast gəlirəm ki, bunların əksəriyyəti ilk üç il ərzində evlənmiş cütlüklərin ərizələridir. Amma bunların heç birində nikah müqaviləsi olmayıb. Ümumuyyətlə, mən işlədiyim illər ərzində nikah müqaviləsi ilə bağlı heç kim mənə müraciət etməyib. Bu müqavilənin olması tərəflərin işini asanlaşdırır. Müqavilə bağlandığı halda tərəflər məhkəməyə müraciət etmədən öz hüquqlarını qorumuş olurlar. Bizdə mülkiyyətin bölgüsü zamanı problem yarananda vəkilə müraciət olunur. Əslində problem yaranmamışdan gəlib məsləhət almaq lazımdır. Sadəcə olaraq vəkillik sahəsi pullu xidmət olduğu üçün çox adam belə məsələlərdə müraciət etmirlər və buradan da qeyd etmək istəyirəm ki, ailə qurmaq fikrində olan cütlüklərə pulsuz məsləhət verə bilərəm. Təki boşanma prosesi baş verməsin. Yaşayış sahəsindən istifadə hüququ olan mənzil mülkiyyətçisinin hər bir ailə üzvü, hətta boşanmadan sonra mənzildən sərbəst surətdə istifadə edə bilər. Ailə üzvünün mənzildən istifadə hüququna xitam vermək üçün Mülki Məcəllədə kompensasiya institutu nəzərdə tutulmuşdur. Kompensasiya institutu dedikdə cəmiyyətimizdə mənzildən istifadə hüququ olan şəxsə mənzilin bölünməsini və dəyərindən ona pay ödənilməsini tələb etmək hüququ kimi anlaşılır. Bunun yanlış mövqe olduğu diqqətinizə çatdırmaqla qeyd etməliyəm ki, kompensasiya - istifadəçiyə mülkiyyətçinin hesabına müəyyən müddət daxilində əvvəlki mənzildə olan şəraitlə müqayisədə başqa yaşayış yerində oxşar yaşamaq imkanını verən bir institutdur.
1 oktyabr 2009-cu il tarixdən qüvvəyə minmiş yeni Mənzil Məcəlləsində nəzərdə tutulub ki, əgər yaşayış sahəsinin mülkiyyətçisi ilə keçmiş ailə üzvü arasında başqa razılaşma yoxdursa, yaşayış sahəsinin mülkiyyətçisi ilə ailə münasibətlərinə xitam verildikdə, keçmiş ailə üzvünün həmin yaşayış sahəsindən istifadə hüququ saxlanmır. Zənnimcə, bu müddəa ilə Mülki Məcəllənin şərh olunan müddəası arasında ziddiyət vardır. "Normativ hüquqi aktlar haqqında" Konstitusiya Qanununun göstərişini rəhbər tutaraq qeyd edilməlidir ki, Mülki Məcəllə mülki hüquq normalarını əks etdirən digər məcəllə və qanunlarla ziddiyyət təşkil etdikdə, Mülki Məcəllə tətbiq edilir.
Vəkil Rövşən Qasımov
Baxış sayı: 2 291
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:53
Zəhərlənmiş məktəblilərdə norovirus aşkar edilib
Dünən, 17:27
Stavropol Duması heyvanların lisenziyasız kortəbii saxlanmasını qadağan etməyi təklif edib
14-05-2025, 21:27
Üç yaşlı uşaq bağçada ölüb
12-05-2025, 23:50
Səs yazısı yayılan direktor işdən çıxarıldı
11-05-2025, 12:21
ECOLEAD layihəsi uğurla icra olunur
10-05-2025, 21:55
Tsivilev Rusiya ilə Vyetnam arasında energetika sahəsində əlaqələrin perspektivlərini yaxşı qiymətləndirib
10-05-2025, 21:03
Rusiyada əcnəbilərin həyatı üçün təhlükəli vəziyyət yarandıqda onlara pulsuz təcili yardım göstəriləcək
8-05-2025, 08:33
Rusiyada ən bahalı dondurma Murmansk vilayətində satılır
8-05-2025, 08:19
15 yaşayış binası susuz qalıb
8-05-2025, 08:15
11 yaşlı uşaq bədbəxt hadisə nəticəsində xəstəxanaya yerləşdirilib
7-05-2025, 13:15
Məktəbli qızın qrup tərəfindən döyülməsinin səbəbləri araşdırılır
5-05-2025, 22:08
Sintezspirt zavodunda baş verən yanğında bir nəfər xəsarət alıb
5-05-2025, 10:57
18 mərtəbəli yaşayış binasının üzlənməsi yanıb
4-05-2025, 15:23
Milli Məclisin deputatı Azər Badamov Moskva aeroportunda saxlanılıb və deportasiya edilir
3-05-2025, 10:41
Ombudsman Kremin: "Ukraynada cəmi 345 məktəbli rus dilini öyrənir"
3-05-2025, 10:22
Manturov: "Rusiya Özbəkistanla biznes sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək niyyətindədir"
1-05-2025, 21:26
Bill Qeytsin qızı atasının Asperger sindromu olduğunu deyir
1-05-2025, 20:47
Bakıda “Porsche”ni sərxoş vəziyyətdə sürən qadın həbs edildi - Video
30-04-2025, 09:24
Hitlerin ziyafət gödəkçəsi ilk dəfə Moskvada nümayiş etdirilib
29-04-2025, 17:23
Vətəndaşlar polis rəislərinə birbaşa müraciət edəcəklər - Video
27-04-2025, 20:51
Ekoloji kampaniya çərçivəsində Baykal gölündən 10 ton zibil yığılıb
27-04-2025, 11:47
Bioloq ağcaqanadların mümkün hücumu barədə xəbərdarlıq edir
25-04-2025, 23:04
Beynəlxalq riyaziyyat olimpiadasının seçim turunda qızıl medal qazanıb-TƏBRİK EDİRİK!
25-04-2025, 22:56
59 rayonda sosial ödənişlərlə dələduzluq edən fırıldaqçılar saxlanılıb
25-04-2025, 21:54
Miqrant uşaqları bağçaya yazmaq üçün infeksiyanın olmaması haqqında arayış tələb olunacaq
24-04-2025, 08:17
Rusiyada “Dubay şokoladı” saxtakarlığı və təhlükəsizliyi üçün sınaqdan keçiriləcək
23-04-2025, 23:03
450 kvadratmetr sahədə yanğın söndürülüb
23-04-2025, 21:17
Tibb mərkəzində iki xəstə botoks iynəsindən sonra botulizmə yoluxub
23-04-2025, 10:49
Qarabağ veteranı Yadulla Cümşüdovun doğum günüdür-TƏBRİK EDİRİK!
22-04-2025, 21:07
Estoniya ukraynalı qaçqınlara kirayə müavinətləri ödəməyi dayandıracaq
21-04-2025, 20:54
Həkimlər stresdən bir neçə gün yuxuya gedən məktəbli qızı xilas ediblər
19-04-2025, 21:22
Vüqar Rəhimzadə: " Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Ümummilli Liderin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir"
19-04-2025, 09:47
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
18-04-2025, 20:44
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
18-04-2025, 20:35
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
17-04-2025, 22:09
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
17-04-2025, 14:56
İcarəyə verilən elektrik skuterlərinin sürəti bütün Rusiyada 20 km/saatla məhdudlaşdırılıb
17-04-2025, 13:13
Şəhid Əkrəm Şadmanovun oğlu dünya birincisi oldu - FOTO
17-04-2025, 12:51
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
15-04-2025, 21:51
Ukraynada şahzadə Harriyə rus Pasxa tortu hədiyyə edilib