11:34 / 14-05-2025
Zelenski: "Vitkoffla heç danışmamışam, ondanəsə səhv olub"
11:26 / 14-05-2025
AFP: Aİ səfirləri Rusiyaya qarşı 17-ci sanksiyalar paketi ilə bağlı razılığa gəliblər
11:22 / 14-05-2025
Zaxarova: "Rusiya İstanbul danışıqlarında iştirakın təfərrüatlarını rəsmən açıqlayacaq"
11:16 / 14-05-2025
Polis əməkdaşı video çəkməyə çalışan yeniyetmənin qolunu buruyub
11:09 / 14-05-2025
Alimlər Yer kürəsində həyatın nə vaxt bitəcəyini öyrənmək üçün superkompüterdən istifadə edirlər
10:55 / 14-05-2025
Həbsxananın rəisi vəzifəsini icra edən vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə ittihamı ilə mühakimə olunacaq
10:50 / 14-05-2025
Volodin: "1762 miqrantdan yalnız 27-si rus dili imtahanından keçib"
10:44 / 14-05-2025
12 ildən sonra "Mi-26" helikopteri xidmətə qaytarıldı
23:40 / 13-05-2025
Pəncərədən yıxılaraq, kondisionerin üzərinə düşərək sağ qalıb
23:35 / 13-05-2025
Papa XIV Leo sosial media hesablarını Fransiskdən miras alıb
22:41 / 13-05-2025
ABŞ Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlara qədər sanksiyalara fasilə verib
22:33 / 13-05-2025
Zaxarova NATO mətbuat xidmətini söz azadlığını məhv edənlər adlandırıb
22:25 / 13-05-2025
"Metaratings": Üç RPL klubunun lisenziya problemi var
22:17 / 13-05-2025
BBC: Britaniya əsgərləri Əfqanıstanda silahsız mülki insanları və uşaqları öldürüblər
18:32 / 13-05-2025
Meksikada merliyə namizəd canlı yayım zamanı öldürülüb
18:28 / 13-05-2025
İstanbul Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlara hazır olduğunu açıqlayıb
18:24 / 13-05-2025
Gözləri olmayan çılpaq kişi cəsədi tapılıb
18:19 / 13-05-2025
Sərbəst güləş üzrə Rusiya milli komandasının baş məşqçisi Qatsalov müvəqqəti olaraq vəzifəsindən uzaqlaşdırılıb
18:14 / 13-05-2025
Putin fürsət düşən kimi “Teremok” restoranına baş çəkəcəyini vəd edib
18:08 / 13-05-2025
Ukraynalı paralimpiyaçı Ostapçenko Rusiyadan olan idmançıların iştirakına qarşıdır
18:04 / 13-05-2025
Kallas Avropa şirkətlərinin Rusiya ilə ticarət etmək istəməsindən narazıdır
17:48 / 13-05-2025
Axmetşin qəfil dünyasını dəyişib
17:43 / 13-05-2025
Vucic deyir ki, Aİ onun mayın 9-da Moskvaya səfərindən narazıdır
17:39 / 13-05-2025
Oğlunu ona yapışan Alabay itindən xilas edib
17:34 / 13-05-2025
Transbaykaliyada yanğınların sahəsi təxminən 100 min hektar artdı
17:29 / 13-05-2025
Qarajda iki uşaq və onların anasının meyiti tapılıb
00:28 / 13-05-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Bu gün Kəngərlinin timsalında yeniləşən Azərbaycanı, bərpa olunan Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru görürük"
00:17 / 13-05-2025
Prezident onu yenidən rektor təyin etdi - Foto
00:10 / 13-05-2025
Xanımı işsiz qoyan xəstəxana direktoru cəzalandırıldı
23:59 / 12-05-2025
Xanımı işsiz qoyan xəstəxana direktoru cəzalandırıldı
23:50 / 12-05-2025
Səs yazısı yayılan direktor işdən çıxarıldı
23:42 / 12-05-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi infarkt keçirdi - Həyatını itirdi
23:38 / 12-05-2025
"EUobserver": Aİ Rusiya ilə əlaqəli 149 tankerə məhdudiyyətlər qoymağı planlaşdırır
23:34 / 12-05-2025
Ərdoğan: "Türkiyə İstanbul danışıqlarından uğur gözləyir"
23:24 / 12-05-2025
Evli cütlük körpüdə cinsi əlaqəyə girdiyi üçün cərimələnib
23:15 / 12-05-2025
Tramp: "ABŞ Çinlə ticarət əlaqələrini tamamilə bərpa etdi"
NAXÇIVAN MAKROTOPONİMLƏRİNİN LİNQİVİSTİK XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Tarix: 02-03-2020 13:50 | Bölmə: Sosial
AMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firudin Rzayev hər daim maraqlı elmi tədqiqatlarla yadda qalıb. Onun “Naxçıvan makrotoponimlərinin linqivistik xüsusiyyətləri” monoqrafiyası da bu baxımdan son dərəcə aktual və vacib elmi problemləri özündə əks etdirir. Monoqrafiyanın baş məsləhətçisi akademik İsmayıl Hacıyevdir.
Elmi redaktoru filologiya elmləridoktoru A.M.Babayev olan “Naxçıvan makrotoponimlərinin linqivistik xüsusiyyətləri”monoqrafiyasında, Naxçıvan ərazisindəki makrotoponimik sistemin oykonim, oronim, hidronimik adların tarixi məlumatlardakı yeri, daşıdığı mənalar, bu mifik inancların əski mənbəvə salnamələrdə yeri ətraflı tədqiq olunmuşdur. Burada Araz çayı adı və Sakasena əyaləti ilə yanaşı bu ərazilərdə yerli sakinlər olan sak, qarqar, şirak, massaget, gel, lek, kaspi tayfalarının adları qeyd edilərək, onlar Alban tayfaları kimi göstərilir.
Monoqrafiyanın annotasiyasında oxuyuruq: “Bu makrotoponimlərə daxil olan adlar arxiv materialları və qaynaq məlumatları əsasında linqvistik təhlilə cəlb edilmiş, qədim sözlər qruplaşdırılmışdır. Onların prototürk-Azərbaycan dili elementləri olduğu lüğətlər əsasında tədqiq edilmiş, dilimizin əski dövrlərinə dair yeni tarixi faktlar elmi cəhətdən sübut edilmişdir. Naxçıvan makrotoponimlərinin yayım arealı və ümumtürk onomastik vahidləri ilə müqayisəli təhlil edilərək, dilimizin ilkin ifadə imkanları elmi baxımdan əsaslandırılmışdır”.
Monoqrafiyanın “Giriş” adlanan hissəsində Naxçıvan torpağının qədimliyi, burada yer alan yer adlarının əhəmiyyətindən danışılıb. Alim qeyd edir ki, qədim mədəniyyətə malik olan qədim Naxçıvan diyarının hazırkı makrotoponimik sistemi bu qədimliyin tarixi yaddaşı olmaqla buradakı dil və tarix prototürklərə aid olmaqla, daha qədimlərlə səsləşir. Mənbələrə diqqət etdikdə biz mövcud ərazinin toponimik adlar sistemindəki tayfa adları və xeyli sayda türk dili elementlərinin ümumtürk arealında təkrarlanmaqla, eyni zamanda Şumer, Assur, Akkad, Het, Axxiyava, Urartu yazılarında da öz əksini tapmaqla burada təkrarlandığını görürük. Bu isə adları formalaşdıran As, Naxər, Kas, Kuti, Hürrü, Türükkü, Lulubi, Şu, Subər, Tus, Tal, Doray, Pal, Turdi, Maq, Kəngər, Sak, Oğuz kimi 80-dən yuxarı prototürk boylarının geniş bir arealda yayımına əsaslı tarixi sübutlardır.
Müəllifin qeydlərindən aydın olur ki, Naxçıvan ərazisinin makrotoponimik sistemi həm də antik müəlliflərin əsərləri ilə yanaşı, qədim mənbə məlumatlarında yer almaqla bu amillər baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu faktlar və onu özündə daşımaqla əsl tədqiqat obyekti olan toponimik sistem, xeyli sayda tədqiqatçıların diqqətini çəkmiş və bu gün də diqqət mərkəzindədir. Müqayisəli təhlillər zamanı biz onların tədqiqat əsərlərinə diqqət etdikdə, burada müəyyən izahlarla rastlaşırıq ki, bu əsl tədqiqatdan uzaq olmaqla, mövcud toponimik sistemə müxtəlif yöndən yanaşmalardır ki, tədqiqatlar əsasən siyasi məqsədlərə xidmət etmişdir.
Monoqrafiya Giriş, 4 fəsil və nəticədən ibarətdir.
I Fəsil Qədim mənbələrdə Naxçıvan makrotpopnimləri, problemlər və tarixi faktlar, II fəsil, Mənbələrdə Naxçıvan makrooykonimləri və onların linqvistik xüsusiyyətləri, III Fəsil, Naxçıvan makrooronimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri, IV Fəsil, Naxçıvan makrohidronimlərinin linqvistik xüsusiyyətləriadlanır.
Tədqiqatdan aydın olur ki, Naxçıvan makrotoponimləri, eləcə də tayfa adları ilə bağlı məlumatlara m.ö. I əsrin sonu, eramızın I əsrinin əvvəllərində yaşamış Strabonun “Coğrafiya” əsərində də rast gəlinir. Burada Araz çayı adı və Sakasena əyaləti ilə yanaşı bu ərazilərdə yerli sakinlər olan sak, qarqar, şirak, massaget, gel, lek, kaspi tayfalarının adları qeyd edilərək, onlar Alban tayfaları kimi göstərilir.
Nəticədən aydın olur ki, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Firudin Rzayev tərəfindən Naxçıvan-Naxər ölkəsinin antik müəlliflərə, tarixi qaynaqlara istinadən makrotoponimik sistemində aparılmış, etimoloji təhlillər və adlar sisteminin qədim qaynaqlar və areal türk dili imkanları ilə müqayisəli təhlilləri xeyli yeni elmi faktlar ortalığa çıxarır.
Nərgiz İSMAYILOVA
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 810
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-03-2020 13:50 | Bölmə: Sosial
AMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firudin Rzayev hər daim maraqlı elmi tədqiqatlarla yadda qalıb. Onun “Naxçıvan makrotoponimlərinin linqivistik xüsusiyyətləri” monoqrafiyası da bu baxımdan son dərəcə aktual və vacib elmi problemləri özündə əks etdirir. Monoqrafiyanın baş məsləhətçisi akademik İsmayıl Hacıyevdir. Elmi redaktoru filologiya elmləridoktoru A.M.Babayev olan “Naxçıvan makrotoponimlərinin linqivistik xüsusiyyətləri”monoqrafiyasında, Naxçıvan ərazisindəki makrotoponimik sistemin oykonim, oronim, hidronimik adların tarixi məlumatlardakı yeri, daşıdığı mənalar, bu mifik inancların əski mənbəvə salnamələrdə yeri ətraflı tədqiq olunmuşdur. Burada Araz çayı adı və Sakasena əyaləti ilə yanaşı bu ərazilərdə yerli sakinlər olan sak, qarqar, şirak, massaget, gel, lek, kaspi tayfalarının adları qeyd edilərək, onlar Alban tayfaları kimi göstərilir.
Monoqrafiyanın annotasiyasında oxuyuruq: “Bu makrotoponimlərə daxil olan adlar arxiv materialları və qaynaq məlumatları əsasında linqvistik təhlilə cəlb edilmiş, qədim sözlər qruplaşdırılmışdır. Onların prototürk-Azərbaycan dili elementləri olduğu lüğətlər əsasında tədqiq edilmiş, dilimizin əski dövrlərinə dair yeni tarixi faktlar elmi cəhətdən sübut edilmişdir. Naxçıvan makrotoponimlərinin yayım arealı və ümumtürk onomastik vahidləri ilə müqayisəli təhlil edilərək, dilimizin ilkin ifadə imkanları elmi baxımdan əsaslandırılmışdır”.
Monoqrafiyanın “Giriş” adlanan hissəsində Naxçıvan torpağının qədimliyi, burada yer alan yer adlarının əhəmiyyətindən danışılıb. Alim qeyd edir ki, qədim mədəniyyətə malik olan qədim Naxçıvan diyarının hazırkı makrotoponimik sistemi bu qədimliyin tarixi yaddaşı olmaqla buradakı dil və tarix prototürklərə aid olmaqla, daha qədimlərlə səsləşir. Mənbələrə diqqət etdikdə biz mövcud ərazinin toponimik adlar sistemindəki tayfa adları və xeyli sayda türk dili elementlərinin ümumtürk arealında təkrarlanmaqla, eyni zamanda Şumer, Assur, Akkad, Het, Axxiyava, Urartu yazılarında da öz əksini tapmaqla burada təkrarlandığını görürük. Bu isə adları formalaşdıran As, Naxər, Kas, Kuti, Hürrü, Türükkü, Lulubi, Şu, Subər, Tus, Tal, Doray, Pal, Turdi, Maq, Kəngər, Sak, Oğuz kimi 80-dən yuxarı prototürk boylarının geniş bir arealda yayımına əsaslı tarixi sübutlardır.
Müəllifin qeydlərindən aydın olur ki, Naxçıvan ərazisinin makrotoponimik sistemi həm də antik müəlliflərin əsərləri ilə yanaşı, qədim mənbə məlumatlarında yer almaqla bu amillər baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu faktlar və onu özündə daşımaqla əsl tədqiqat obyekti olan toponimik sistem, xeyli sayda tədqiqatçıların diqqətini çəkmiş və bu gün də diqqət mərkəzindədir. Müqayisəli təhlillər zamanı biz onların tədqiqat əsərlərinə diqqət etdikdə, burada müəyyən izahlarla rastlaşırıq ki, bu əsl tədqiqatdan uzaq olmaqla, mövcud toponimik sistemə müxtəlif yöndən yanaşmalardır ki, tədqiqatlar əsasən siyasi məqsədlərə xidmət etmişdir.
Monoqrafiya Giriş, 4 fəsil və nəticədən ibarətdir.
I Fəsil Qədim mənbələrdə Naxçıvan makrotpopnimləri, problemlər və tarixi faktlar, II fəsil, Mənbələrdə Naxçıvan makrooykonimləri və onların linqvistik xüsusiyyətləri, III Fəsil, Naxçıvan makrooronimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri, IV Fəsil, Naxçıvan makrohidronimlərinin linqvistik xüsusiyyətləriadlanır.
Tədqiqatdan aydın olur ki, Naxçıvan makrotoponimləri, eləcə də tayfa adları ilə bağlı məlumatlara m.ö. I əsrin sonu, eramızın I əsrinin əvvəllərində yaşamış Strabonun “Coğrafiya” əsərində də rast gəlinir. Burada Araz çayı adı və Sakasena əyaləti ilə yanaşı bu ərazilərdə yerli sakinlər olan sak, qarqar, şirak, massaget, gel, lek, kaspi tayfalarının adları qeyd edilərək, onlar Alban tayfaları kimi göstərilir.
Nəticədən aydın olur ki, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Firudin Rzayev tərəfindən Naxçıvan-Naxər ölkəsinin antik müəlliflərə, tarixi qaynaqlara istinadən makrotoponimik sistemində aparılmış, etimoloji təhlillər və adlar sisteminin qədim qaynaqlar və areal türk dili imkanları ilə müqayisəli təhlilləri xeyli yeni elmi faktlar ortalığa çıxarır.
Nərgiz İSMAYILOVA
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Baxış sayı: 810
Bölməyə aid digər xəbərlər
12-05-2025, 23:50
Səs yazısı yayılan direktor işdən çıxarıldı
11-05-2025, 12:21
ECOLEAD layihəsi uğurla icra olunur
10-05-2025, 21:55
Tsivilev Rusiya ilə Vyetnam arasında energetika sahəsində əlaqələrin perspektivlərini yaxşı qiymətləndirib
10-05-2025, 21:03
Rusiyada əcnəbilərin həyatı üçün təhlükəli vəziyyət yarandıqda onlara pulsuz təcili yardım göstəriləcək
8-05-2025, 08:33
Rusiyada ən bahalı dondurma Murmansk vilayətində satılır
8-05-2025, 08:19
15 yaşayış binası susuz qalıb
8-05-2025, 08:15
11 yaşlı uşaq bədbəxt hadisə nəticəsində xəstəxanaya yerləşdirilib
7-05-2025, 13:15
Məktəbli qızın qrup tərəfindən döyülməsinin səbəbləri araşdırılır
5-05-2025, 22:08
Sintezspirt zavodunda baş verən yanğında bir nəfər xəsarət alıb
5-05-2025, 10:57
18 mərtəbəli yaşayış binasının üzlənməsi yanıb
4-05-2025, 15:23
Milli Məclisin deputatı Azər Badamov Moskva aeroportunda saxlanılıb və deportasiya edilir
3-05-2025, 10:41
Ombudsman Kremin: "Ukraynada cəmi 345 məktəbli rus dilini öyrənir"
3-05-2025, 10:22
Manturov: "Rusiya Özbəkistanla biznes sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək niyyətindədir"
1-05-2025, 21:26
Bill Qeytsin qızı atasının Asperger sindromu olduğunu deyir
1-05-2025, 20:47
Bakıda “Porsche”ni sərxoş vəziyyətdə sürən qadın həbs edildi - Video
30-04-2025, 09:24
Hitlerin ziyafət gödəkçəsi ilk dəfə Moskvada nümayiş etdirilib
29-04-2025, 17:23
Vətəndaşlar polis rəislərinə birbaşa müraciət edəcəklər - Video
27-04-2025, 20:51
Ekoloji kampaniya çərçivəsində Baykal gölündən 10 ton zibil yığılıb
27-04-2025, 11:47
Bioloq ağcaqanadların mümkün hücumu barədə xəbərdarlıq edir
25-04-2025, 23:04
Beynəlxalq riyaziyyat olimpiadasının seçim turunda qızıl medal qazanıb-TƏBRİK EDİRİK!
25-04-2025, 22:56
59 rayonda sosial ödənişlərlə dələduzluq edən fırıldaqçılar saxlanılıb
25-04-2025, 21:54
Miqrant uşaqları bağçaya yazmaq üçün infeksiyanın olmaması haqqında arayış tələb olunacaq
24-04-2025, 08:17
Rusiyada “Dubay şokoladı” saxtakarlığı və təhlükəsizliyi üçün sınaqdan keçiriləcək
23-04-2025, 23:03
450 kvadratmetr sahədə yanğın söndürülüb
23-04-2025, 21:17
Tibb mərkəzində iki xəstə botoks iynəsindən sonra botulizmə yoluxub
23-04-2025, 10:49
Qarabağ veteranı Yadulla Cümşüdovun doğum günüdür-TƏBRİK EDİRİK!
22-04-2025, 21:07
Estoniya ukraynalı qaçqınlara kirayə müavinətləri ödəməyi dayandıracaq
21-04-2025, 20:54
Həkimlər stresdən bir neçə gün yuxuya gedən məktəbli qızı xilas ediblər
19-04-2025, 21:22
Vüqar Rəhimzadə: " Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi Ümummilli Liderin xalq qarşısında ən böyük tarixi xidmətlərindən biridir"
19-04-2025, 09:47
Rusiya Daxili İşlər Nazirliyi: Fırıldaqçılar saxta foto çəkilişlər üçün reklamlardan istifadə edərək pul oğurlayırlar
18-04-2025, 20:44
İstintaq Komitəsi: Moskvada 100 milyon rubl dəyərində keyfiyyətsiz dərmanlar müsadirə edilib
18-04-2025, 20:35
Lisey şagirdi müəllimənin əlindən dişləyib, ona tibbi yardım lazım olub
17-04-2025, 22:09
Uşaq bağçasında kütləvi bağırsaq infeksiyasından sonra iş açılıb
17-04-2025, 14:56
İcarəyə verilən elektrik skuterlərinin sürəti bütün Rusiyada 20 km/saatla məhdudlaşdırılıb
17-04-2025, 13:13
Şəhid Əkrəm Şadmanovun oğlu dünya birincisi oldu - FOTO
17-04-2025, 12:51
Qəbul imtahanlarının vaxtı açıqlandı
15-04-2025, 21:51
Ukraynada şahzadə Harriyə rus Pasxa tortu hədiyyə edilib
15-04-2025, 21:48
Miqrant uşaqlar Sankt-Peterburqdakı məktəblərə qəbul olunmazdan əvvəl dil imtahanından keçməlidirlər
14-04-2025, 23:17
Yeni doğulan qızını yarım milyona satıb
14-04-2025, 14:02
Mari Eldə hamilə tələbələr 100 min rubl birdəfəlik ödəniş alacaqlar
13-04-2025, 19:43
Yaş yarımlıq uşaq kimyəvi maddədən zəhərlənib
12-04-2025, 22:36
Polis reyd keçirib