23:59 / 16-05-2024
Qrossi: "MAQATE lazım olduğu müddətcə Zaporojye AES-də mövcudluğunu davam etdirəcək"
23:52 / 16-05-2024
Ukraynalını xüsusi amansızlıqla qətlə yetirib
23:48 / 16-05-2024
Qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
23:15 / 16-05-2024
Donetskin mərkəzində DXR-in birinci rəhbəri Aleksandr Zaxarçenkonun abidəsi ucaldılıb
22:56 / 16-05-2024
Klinikanın cərrahları ev dustaqlığına buraxılıb
22:49 / 16-05-2024
Pekindən sonra Putin Harbinə gəlib
22:45 / 16-05-2024
NATO Rusiyanın səhvlərini tez bir zamanda düzəltmək qabiliyyətini qeyd edib
22:33 / 16-05-2024
NATO Hərbi Komitəsinin rəhbəri Ukrayna Silahlı Qüvvələri üçün çətin vəziyyəti etiraf edib
21:30 / 16-05-2024
Rusiya Böyük Britaniyanın hərbi attaşesini ölkədən çıxarır
21:21 / 16-05-2024
Sərnişin qatarı beş yaşlı uşağı vurub
21:16 / 16-05-2024
Kobzon abidəsində narkotik vasitələrin satışı ilə bağlı internet saytına aparan QR kodları aşkar edilib
20:59 / 16-05-2024
İtkin düşən iki yaşlı qız çayda ölü tapılıb
16:31 / 16-05-2024
Zelenski: "Ukrayna iki "Patriot" sistemi almasa, Xarkovu itirə bilər
16:22 / 16-05-2024
Ruben Vardanyanın həbs müddəti 5 ay uzadılıb
16:18 / 16-05-2024
Həyat yoldaşını bıçaqlayaraq öldürüb
16:10 / 16-05-2024
Putin və Si qeyri-rəsmi əlaqəni davam etdirib
16:02 / 16-05-2024
Aleksandr Emelianenko tam reabilitasiya kursunu bitirərək könüllü oldu
10:38 / 16-05-2024
Şoyqu bildirib ki, yeni vəzifədə onun prioriteti xüsusi əməliyyatlar olaraq qalacaq
10:34 / 16-05-2024
Balta ilə dostunu öldürüb və meyiti zibilxanada gizlədib
10:28 / 16-05-2024
Slovakiyanın baş naziri Fikonun həyatı hələ də təhlükə altındadır
10:19 / 16-05-2024
Müdafiə tərəfi general Kuznetsovun rüşvət işi üzrə həbsindən apellyasiya şikayəti verib
10:16 / 16-05-2024
İsveçrədə bıçaqlı hücum nəticəsində 6 nəfər yaralanıb
03:58 / 16-05-2024
Sumqayıtda şəhidin mövludu qeyd olunub-VİDEO+FOTOLAR
02:11 / 16-05-2024
Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edilib-VİDEO+FOTOLAR
23:37 / 15-05-2024
Akulova panda Katyuşanın açıq hovuzda necə üzdüyünü göstərib
23:32 / 15-05-2024
Aİ Rusiya mediasına girişi qadağan etməyə razılaşıb
23:27 / 15-05-2024
Kuleba: "Başımı divara çırpdığımı hiss edirəm"
23:17 / 15-05-2024
Yeniyetmə 6 yaşlı uşağı maşına mindirərək ölümlə nəticələnən qəza törədib
23:11 / 15-05-2024
Bloger Vlad Bumaqa ilk dəfə ata olub
23:07 / 15-05-2024
Slovakiyanın müdafiə naziri: "Robert Fikonun vəziyyəti son dərəcə ağırdır"
23:01 / 15-05-2024
Moskva parkında VGTRK jurnalistlərinə hücumdan sonra cinayət işi açılıb
22:55 / 15-05-2024
Yazıçı Tsintula Fikoya qarşı sui-qəsdin motivlərini səsləndirib
22:50 / 15-05-2024
Fikonun əməliyyatı uğurlu alınıb
22:45 / 15-05-2024
İsveçrənin Zofingen şəhərində silahlı şəxs yoldan keçənlərə hücum edib
21:05 / 15-05-2024
Robert Fiko qarın boşluğundan qanaxma keçirib
20:55 / 15-05-2024
Rumıniya sərhədçiləri iki ukraynalı fərarinin cəsədini tapıblar
20:43 / 15-05-2024
CNN: Bayden-Tramp debatı iyunun 27-də keçiriləcək
31 mart Soyqırımını xalqımız heç vaxt unutmayacaq-Cəmil Quliyev
Tarix: 28-03-2022 23:45 | Bölmə: Siyasət
1998–ci ildən bəri respublikamızda 31 mart hər il “Azərbaycanlıların Soyqırımı günü” kimi dövlət səviyyəsində qeyd edilir. Bu hadisələri, onların dərslərini unutmağa haqqımız yoxdur. Tarix heç zaman unudulmur, həm də yazılır. Erməni vəhşilikləri Azərbaycan tarixinin qanla yazılmış səhifəsi olsa da, güclü Azərbaycan yerləşdiyi bölgədə söz və nüfuz sahibi olmaqla bütün problemlərin öhdəsindən hər zaman uğurla gəlmək iqtidarındadır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” 26 mart 1998–ci il tarixli Fərmanı imzalamasından 24 il ötür. Bu il Azərbaycan xalqı Soyqırımın 104–cü ildönümünü qeyd edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən “1918–ci il azərbaycanlıların soyqırımının 100 illiyi haqqında” 2018–ci il 18 yanvar tarixli 3587 nömrəli Sərəncam imzalanmışdır. Bu sənədin ermənilər və onların havadarlarının yurdumuzun və yurddaşlarımızın başına gətirdikləri müsibətlərin həm ölkə, həm də beynəlxalq ictimaiyyətin mühakiməsinə çıxarılmasında rolu böyük və əvəzedilməzdir.
Хalqımıza qarşı erməni millətçilərinin törətdiyi soyqırımı siyasətinin tariхi ХVIII əsrin əvvəllərindən başlayır. Həmin dövrdə torpaqlarını Cənubi Qafqaza doğru genişləndirməkdə olan çar Rusiyası ermənilərdən vasitə kimi istifadə edir, Qafqazda erməni milli dövləti yaradacağı vədi ilə onları şirnikləndirirdi. 1724–cü il noyabrın 10–da I Pyotrun adından verilmiş fərmanda ələ keçirilmiş torpaqlarda—Bakıda, Qarabağda və Aran bölgəsində ermənilərin məskunlaşdırılması üçün hər cür şərait yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Ermənilər bu fürsətdən istifadə edərək, öz məkrli siyasətlərini həyata keçirmək, ölkəmizin tarixi ərazisində erməni dövləti qurmaq məqsədi ilə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində soydaşlarımıza qarşı dəhşətli qırğınlar törətmişdilər. Ermənilərin fasilələrlə, lakin düşünülmüş və planlı şəkildə davam edən soyqırımı siyasəti nəticəsində minlərlə günahsız azərbaycanlı vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş, evləri yandırılmış, əmlakları qarət olunmuşdur. Azərbaycan ərazisində məskunlaşdırılan ermənilər sayca azlıq təşkil etsələr də, öz havadarlarının himayəsi altında inzibatı bölgü yaradılmasına nail olmuşdular. Bununla da azərbaycanlıların öz torpaqlarından qovulması və məhv edilməsi siyasətinin əsası qoyulmuşdur. Uydurma “Böyük Ermənistan” ideyasına həqiqət donu geyindirmək məqsədi ilə erməni tarixi saxtalaşdırılır, Azərbaycanın tarixi isə təhrif olunurdu. Bu süni xülyalardan ruhlanan erməni təcavüzkarları XX əsrdə azərbaycanlılara qarşı daha amansız qanlı aksiyalar həyata keçirirdilər. Bakı şəhərində başlanılan erməni vəhşilikləri Azərbaycanın bütün ərazisinə yayılmışdır. Yüzlərlə yaşayış məntəqəsi dağıdılmış, minlərlə azərbaycanlı vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdir.
“Böyük Ermənistan” xülyası ilə yaşayan ermənilərin XX əsrdə azərbaycanlılara qarşı ilk kütləvi qırğını 1905–1907–ci illərə təsadüf edir. Həmin vaxt Bakıda, Naxçıvanda, Zəngəzurda, İrəvanda və digər tarixi Azərbaycan torpaqlarında ermənilər tərəfindən minlərlə azərbaycanlı amansızcasına qətlə yetirilib.
1918–ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələri azərbaycanlıları kütləvi şəkildə vəhşicəsinə qətlə yetirmişlər. Rəsmi mənbələrə əsasən, bu soyqırım nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı amansızcasına öldürülmüş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür.
Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925–ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə–deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri–diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur–Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı 25000 azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
1918–ci il martın 31–də Bakı şəhərində azərbaycanlıların kütləvi qırğınına başlanılmışdır. Dinc azərbaycanlıların qırğınında Bakı Sovetinin 6000 silahlı əsgəri, eyni zamanda “Daşnaksutyun” partiyasının 4 minlik silahlı dəstəsi iştirak etmişdir. 3 gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, uşaqdan böyüyədək hər kəsi qətlə yetirmişdirlər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra 1918–ci ilin mart hadisələrinin araşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Nazirlər Şurası tərəfindən 1918–ci il iyulun 15–də bu faciənin tədqiqi məqsədi ilə Fövqəladə İstintaq Komissiyası yaradılmışdır.
Nəriman Nərimanov erməni vəhşilərinin törətdikləri qətliamlar haqqında belə bəhs edir:“Bolşevik olan bir müsəlmana belə aman verilmədi. Müsəlmanlara hər cür cinayəti etdilər. Nəinki kişilər, hətta hamilə qadınlar da daşnaklardan canlarını qurtara bilmədilər”. Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918–1920–ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarında göstərilir ki: 1918–ci ilin mart–aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur. Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə əhalisi ilə birgə məhv edilmişdir. Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və qocalardan ibarət 3000 nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq, son nəfərinədək qətlə yetirilmişdir. Erməni silahlı dəstələri Naxçıvan qəzasının bir neçə kəndini yandırmış, Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndi məhv edilmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşaq öldürülmüşdür. Bütövlükdə Zəngəzur qəzası üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı isə qaçqın düşmüşdür. İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918–1920–ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kəndi dağıtmış və əhalisini məhv etmişdir.
1919–cu və 1920–ci illərdə martın 31–i Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən Ümummilli matəm günü kimi qeyd edilmişdir. Əslində bu, azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilən soyqırımı və bir əsrdən artıq davam edən torpaqlarımızın işğalı proseslərinə tarixdə ilk dəfə siyasi qiymət vermək cəhdi idi.
Ermənilərin xalqımıza qarşı törətdiyi 31 Mart soyqırımı faciəsinin araşdırılması və həqiqətlərin dünyaya çatdırılması işi Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə başlanılmışdır. 1998–ci il martın 26–da Heydər Əliyevin imzaladığı və böyük tarixi əhəmiyyət daşıyan “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərmanla 1918–ci il martın 31–i “Azərbaycanlıların soyqırımı günü” elan edilmişdir. Bundan sonra həmin tarixin öyrənilməsi istiqamətində mühüm işlər görülmüş, çoxlu əsərlər yazılmış və əcnəbi dillərə tərcümə olunmuşdur. Son illər bu sahədə aparılmış araşdırmalar sayəsində çoxlu sayda yeni faktlar və sənədlər toplanılıb. Quba şəhərində tapılan kütləvi məzarlıq bu faciənin qanlı epizodlarından biridir. 1918–ci ilin aprel–may aylarında yalnız Quba qəzasında 167 kənd tamamilə məhv edilib. Quba soyqırımı məzarlığı 2007–ci il aprelin 1–də ərazidə torpaq işləri görülərkən aşkar olunub. 2009–cu ildə Nazirlər Kabinetinin sərəncamı ilə “Quba rayonunda kütləvi qətl qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsinə dair tədbirlər planı” təsdiq edilib, aşkar olunmuş kütləvi məzarlığın yerləşdiyi ərazidə monumental xatirə kompleksinin ucaldılmış, 2013–cü il sentyabrın 18–də Quba Soyqırımı Memorial Kompleksinin açılışı olmuşdur. Aparılan tədqiqatlar zamanı müəyyən edilmişdir ki, məzarlıqda azərbaycanlılarla bərabər, Qubada yığcam halda yaşayan ləzgi, yəhudi, tat və digər etnik qrupların nümayəndələri də amansızcasına qətlə yetirilərək basdırılmışdır.
Ermənistanın terrorçu siyasətinin bariz nümunəsi olan faktlardan biri də II Qarabağ müharibəsi ərzində sərhəddən kilometrlərlə uzaqda yerləşən yaşayış məntəqələrinə atəş açması idi. Bu müddətdə Gəncə, Mingəçevir, Xızı kimi bır sıra yaşayış məntəqəsi düşmən tərəfindən ballistik raketlərlə bombardman edildi. Bu şəhərlər içərisində Azərbaycanın ikinci ən böyük şəhəri olan Gəncəni xüsusilə qeyd etmək lazımdır. 4–17 oktyabr tarixləri müddətində 5 dəfə hücuma məruz qalan Gəncə şəhəri ən çox zərər çəkən şəhər oldu. Ermənistan tərəfindən atəşkəsin pozulması nəticəsində Gəncənin ağır artilleriya atəşinətutulması ilə 9 mülki şəxsin öldüyü və azyaşlılar da daxil olmaqla 35 nəfərin yaralandığı, 17 oktyabr tarixində atılan raket hücumu nəticəsində13 nəfərin həyatını itirdiyi, 50–dən çox insanın yaralandığı məlum oldu. Gəncədən sonra ikinci ən çox zərər çəkən şəhər Bərdə idi. Bərdə şəhərində ermənilərin mülki şəxsləri hədəf alması nəticəsində 20 mülki şəxs həyatını itirərkən, 60–dan çox insan yaralandı. Bütün dünya Azərbaycanda günahsız insanlara qarşı törədilən bu terrora gözlərini yumsa da, səssiz qalmağa çalışsalar da, Azərbaycan xalqı sosial platformalar üzərindən bütün həqiqətləri dünyaya çatdırmağı bacardı.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan Cənab İlham Əliyev: “Azərbaycan 44 gündə yazdığı tarixlə haqq–ədaləti, beynəlxalq hüququ bərpa etdi, işğala son qoydu. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ adlı inzibati ərazi vahidi ifadəsi artıq yoxdur”. Azərbaycan bir daha həm ön cəbhədə, həm də informasiya müharibəsində apardığı cəsur mübarizəsi ilə birliyinin sarsılmaz və əbədi olduğunu sübut etdi. 44 günlük Vətən müharibəsində Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Ordumuz tarixi qələbə qazanaraq 30 il müddətində işğala məruz qalan torpaqlarımızı azad etdi və ərazi bütövlüyümüz təmin olundu. Eyni zamanda Ermənistan diz çökərək, yalvararaq kapitulyasiya aktına imza atdı və beləliklə, 10 noyabr 2020–ci il tarixində üçtərəfli Rusiya, Azərbaycan prezidentləri və Ermənistan Baş nazirinin imzası ilə təsdiq olunmuş bəyanat imzalanıb. Xocalı rayonunun Fərrux kəndinin Azərbaycanın nəzarəti altına keçməsi növbəti tarixi qələbədir. Bu torpaqlar Azərbaycanın əzəli əraziləridir və bundan sonra da bütün o torpaqlar Azərbaycanın nəzarəti altında olacaq. Xüsusilə vurğulamaq istəyirəm ki, Azərbaycan Prezidentinin “Nəyi, nə vaxt, necə edəcəyi” sözləri indi öz yerini təsdiqləmiş olub. Uğurlu diplomatik–siyasi yollarla artıq Xocalının Fərrux kəndi də Azərbaycanın tam nəzarəti altına keçmiş oldu.
Yaşasın qalib Azərbaycan xalqı! Yaşasın Müzəffər Ali Baş Komandan! Qarabağ Azərbaycandır!
Cəmil Quliyev,
LDU nəzdində Sosial və Aqrar–Texnoloji Kollecin
İctimaiyyətlə əlaqələr üzrə direktor köməkçisi, t.ü.f.d.
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 515
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-03-2022 23:45 | Bölmə: Siyasət
1998–ci ildən bəri respublikamızda 31 mart hər il “Azərbaycanlıların Soyqırımı günü” kimi dövlət səviyyəsində qeyd edilir. Bu hadisələri, onların dərslərini unutmağa haqqımız yoxdur. Tarix heç zaman unudulmur, həm də yazılır. Erməni vəhşilikləri Azərbaycan tarixinin qanla yazılmış səhifəsi olsa da, güclü Azərbaycan yerləşdiyi bölgədə söz və nüfuz sahibi olmaqla bütün problemlərin öhdəsindən hər zaman uğurla gəlmək iqtidarındadır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” 26 mart 1998–ci il tarixli Fərmanı imzalamasından 24 il ötür. Bu il Azərbaycan xalqı Soyqırımın 104–cü ildönümünü qeyd edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən “1918–ci il azərbaycanlıların soyqırımının 100 illiyi haqqında” 2018–ci il 18 yanvar tarixli 3587 nömrəli Sərəncam imzalanmışdır. Bu sənədin ermənilər və onların havadarlarının yurdumuzun və yurddaşlarımızın başına gətirdikləri müsibətlərin həm ölkə, həm də beynəlxalq ictimaiyyətin mühakiməsinə çıxarılmasında rolu böyük və əvəzedilməzdir.
Хalqımıza qarşı erməni millətçilərinin törətdiyi soyqırımı siyasətinin tariхi ХVIII əsrin əvvəllərindən başlayır. Həmin dövrdə torpaqlarını Cənubi Qafqaza doğru genişləndirməkdə olan çar Rusiyası ermənilərdən vasitə kimi istifadə edir, Qafqazda erməni milli dövləti yaradacağı vədi ilə onları şirnikləndirirdi. 1724–cü il noyabrın 10–da I Pyotrun adından verilmiş fərmanda ələ keçirilmiş torpaqlarda—Bakıda, Qarabağda və Aran bölgəsində ermənilərin məskunlaşdırılması üçün hər cür şərait yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Ermənilər bu fürsətdən istifadə edərək, öz məkrli siyasətlərini həyata keçirmək, ölkəmizin tarixi ərazisində erməni dövləti qurmaq məqsədi ilə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində soydaşlarımıza qarşı dəhşətli qırğınlar törətmişdilər. Ermənilərin fasilələrlə, lakin düşünülmüş və planlı şəkildə davam edən soyqırımı siyasəti nəticəsində minlərlə günahsız azərbaycanlı vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş, evləri yandırılmış, əmlakları qarət olunmuşdur. Azərbaycan ərazisində məskunlaşdırılan ermənilər sayca azlıq təşkil etsələr də, öz havadarlarının himayəsi altında inzibatı bölgü yaradılmasına nail olmuşdular. Bununla da azərbaycanlıların öz torpaqlarından qovulması və məhv edilməsi siyasətinin əsası qoyulmuşdur. Uydurma “Böyük Ermənistan” ideyasına həqiqət donu geyindirmək məqsədi ilə erməni tarixi saxtalaşdırılır, Azərbaycanın tarixi isə təhrif olunurdu. Bu süni xülyalardan ruhlanan erməni təcavüzkarları XX əsrdə azərbaycanlılara qarşı daha amansız qanlı aksiyalar həyata keçirirdilər. Bakı şəhərində başlanılan erməni vəhşilikləri Azərbaycanın bütün ərazisinə yayılmışdır. Yüzlərlə yaşayış məntəqəsi dağıdılmış, minlərlə azərbaycanlı vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdir.
“Böyük Ermənistan” xülyası ilə yaşayan ermənilərin XX əsrdə azərbaycanlılara qarşı ilk kütləvi qırğını 1905–1907–ci illərə təsadüf edir. Həmin vaxt Bakıda, Naxçıvanda, Zəngəzurda, İrəvanda və digər tarixi Azərbaycan torpaqlarında ermənilər tərəfindən minlərlə azərbaycanlı amansızcasına qətlə yetirilib.
1918–ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələri azərbaycanlıları kütləvi şəkildə vəhşicəsinə qətlə yetirmişlər. Rəsmi mənbələrə əsasən, bu soyqırım nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı amansızcasına öldürülmüş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür.
Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925–ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə–deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri–diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur–Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı 25000 azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
1918–ci il martın 31–də Bakı şəhərində azərbaycanlıların kütləvi qırğınına başlanılmışdır. Dinc azərbaycanlıların qırğınında Bakı Sovetinin 6000 silahlı əsgəri, eyni zamanda “Daşnaksutyun” partiyasının 4 minlik silahlı dəstəsi iştirak etmişdir. 3 gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, uşaqdan böyüyədək hər kəsi qətlə yetirmişdirlər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra 1918–ci ilin mart hadisələrinin araşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Nazirlər Şurası tərəfindən 1918–ci il iyulun 15–də bu faciənin tədqiqi məqsədi ilə Fövqəladə İstintaq Komissiyası yaradılmışdır.
Nəriman Nərimanov erməni vəhşilərinin törətdikləri qətliamlar haqqında belə bəhs edir:“Bolşevik olan bir müsəlmana belə aman verilmədi. Müsəlmanlara hər cür cinayəti etdilər. Nəinki kişilər, hətta hamilə qadınlar da daşnaklardan canlarını qurtara bilmədilər”. Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918–1920–ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarında göstərilir ki: 1918–ci ilin mart–aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur. Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə əhalisi ilə birgə məhv edilmişdir. Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və qocalardan ibarət 3000 nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq, son nəfərinədək qətlə yetirilmişdir. Erməni silahlı dəstələri Naxçıvan qəzasının bir neçə kəndini yandırmış, Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndi məhv edilmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşaq öldürülmüşdür. Bütövlükdə Zəngəzur qəzası üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı isə qaçqın düşmüşdür. İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918–1920–ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kəndi dağıtmış və əhalisini məhv etmişdir.
1919–cu və 1920–ci illərdə martın 31–i Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən Ümummilli matəm günü kimi qeyd edilmişdir. Əslində bu, azərbaycanlılara qarşı həyata keçirilən soyqırımı və bir əsrdən artıq davam edən torpaqlarımızın işğalı proseslərinə tarixdə ilk dəfə siyasi qiymət vermək cəhdi idi.
Ermənilərin xalqımıza qarşı törətdiyi 31 Mart soyqırımı faciəsinin araşdırılması və həqiqətlərin dünyaya çatdırılması işi Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə başlanılmışdır. 1998–ci il martın 26–da Heydər Əliyevin imzaladığı və böyük tarixi əhəmiyyət daşıyan “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərmanla 1918–ci il martın 31–i “Azərbaycanlıların soyqırımı günü” elan edilmişdir. Bundan sonra həmin tarixin öyrənilməsi istiqamətində mühüm işlər görülmüş, çoxlu əsərlər yazılmış və əcnəbi dillərə tərcümə olunmuşdur. Son illər bu sahədə aparılmış araşdırmalar sayəsində çoxlu sayda yeni faktlar və sənədlər toplanılıb. Quba şəhərində tapılan kütləvi məzarlıq bu faciənin qanlı epizodlarından biridir. 1918–ci ilin aprel–may aylarında yalnız Quba qəzasında 167 kənd tamamilə məhv edilib. Quba soyqırımı məzarlığı 2007–ci il aprelin 1–də ərazidə torpaq işləri görülərkən aşkar olunub. 2009–cu ildə Nazirlər Kabinetinin sərəncamı ilə “Quba rayonunda kütləvi qətl qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsinə dair tədbirlər planı” təsdiq edilib, aşkar olunmuş kütləvi məzarlığın yerləşdiyi ərazidə monumental xatirə kompleksinin ucaldılmış, 2013–cü il sentyabrın 18–də Quba Soyqırımı Memorial Kompleksinin açılışı olmuşdur. Aparılan tədqiqatlar zamanı müəyyən edilmişdir ki, məzarlıqda azərbaycanlılarla bərabər, Qubada yığcam halda yaşayan ləzgi, yəhudi, tat və digər etnik qrupların nümayəndələri də amansızcasına qətlə yetirilərək basdırılmışdır.
Ermənistanın terrorçu siyasətinin bariz nümunəsi olan faktlardan biri də II Qarabağ müharibəsi ərzində sərhəddən kilometrlərlə uzaqda yerləşən yaşayış məntəqələrinə atəş açması idi. Bu müddətdə Gəncə, Mingəçevir, Xızı kimi bır sıra yaşayış məntəqəsi düşmən tərəfindən ballistik raketlərlə bombardman edildi. Bu şəhərlər içərisində Azərbaycanın ikinci ən böyük şəhəri olan Gəncəni xüsusilə qeyd etmək lazımdır. 4–17 oktyabr tarixləri müddətində 5 dəfə hücuma məruz qalan Gəncə şəhəri ən çox zərər çəkən şəhər oldu. Ermənistan tərəfindən atəşkəsin pozulması nəticəsində Gəncənin ağır artilleriya atəşinətutulması ilə 9 mülki şəxsin öldüyü və azyaşlılar da daxil olmaqla 35 nəfərin yaralandığı, 17 oktyabr tarixində atılan raket hücumu nəticəsində13 nəfərin həyatını itirdiyi, 50–dən çox insanın yaralandığı məlum oldu. Gəncədən sonra ikinci ən çox zərər çəkən şəhər Bərdə idi. Bərdə şəhərində ermənilərin mülki şəxsləri hədəf alması nəticəsində 20 mülki şəxs həyatını itirərkən, 60–dan çox insan yaralandı. Bütün dünya Azərbaycanda günahsız insanlara qarşı törədilən bu terrora gözlərini yumsa da, səssiz qalmağa çalışsalar da, Azərbaycan xalqı sosial platformalar üzərindən bütün həqiqətləri dünyaya çatdırmağı bacardı.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan Cənab İlham Əliyev: “Azərbaycan 44 gündə yazdığı tarixlə haqq–ədaləti, beynəlxalq hüququ bərpa etdi, işğala son qoydu. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və Dağlıq Qarabağ adlı inzibati ərazi vahidi ifadəsi artıq yoxdur”. Azərbaycan bir daha həm ön cəbhədə, həm də informasiya müharibəsində apardığı cəsur mübarizəsi ilə birliyinin sarsılmaz və əbədi olduğunu sübut etdi. 44 günlük Vətən müharibəsində Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Ordumuz tarixi qələbə qazanaraq 30 il müddətində işğala məruz qalan torpaqlarımızı azad etdi və ərazi bütövlüyümüz təmin olundu. Eyni zamanda Ermənistan diz çökərək, yalvararaq kapitulyasiya aktına imza atdı və beləliklə, 10 noyabr 2020–ci il tarixində üçtərəfli Rusiya, Azərbaycan prezidentləri və Ermənistan Baş nazirinin imzası ilə təsdiq olunmuş bəyanat imzalanıb. Xocalı rayonunun Fərrux kəndinin Azərbaycanın nəzarəti altına keçməsi növbəti tarixi qələbədir. Bu torpaqlar Azərbaycanın əzəli əraziləridir və bundan sonra da bütün o torpaqlar Azərbaycanın nəzarəti altında olacaq. Xüsusilə vurğulamaq istəyirəm ki, Azərbaycan Prezidentinin “Nəyi, nə vaxt, necə edəcəyi” sözləri indi öz yerini təsdiqləmiş olub. Uğurlu diplomatik–siyasi yollarla artıq Xocalının Fərrux kəndi də Azərbaycanın tam nəzarəti altına keçmiş oldu.
Yaşasın qalib Azərbaycan xalqı! Yaşasın Müzəffər Ali Baş Komandan! Qarabağ Azərbaycandır!
Cəmil Quliyev,
LDU nəzdində Sosial və Aqrar–Texnoloji Kollecin
İctimaiyyətlə əlaqələr üzrə direktor köməkçisi, t.ü.f.d.
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 515
Bölməyə aid digər xəbərlər
15-05-2024, 20:34
Rusiya prezidenti Fikoya qarşı sui-qəsdi dəhşətli cinayət adlandırıb
15-05-2024, 08:16
"Türkiyə": Ərdoğan çevriliş təhlükəsi ilə əlaqədar təcili iclas keçirib
14-05-2024, 19:25
Putin və Si Cinpin arasında keçiriləcək görüşdə Belousov, Şoyqu, Lavrov və Uşakov iştirak edəcək
13-05-2024, 13:34
Lavrov: "İsveçrə artıq danışıqlar üçün uyğun deyil"
12-05-2024, 21:17
Blinken İsrailə dəqiq idarə olunan silahların tədarükünün dayandırılmasına icazə verdi
11-05-2024, 14:53
ASAP tərəfindən Almaniyada Heydər Əliyevin doğum gününə həsr olunmuş gənclər konfransı keçirilib
11-05-2024, 12:42
NAYORA tərəfindən Ulu Öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 101-ci ildönümünə həsr olunmuş silsilə tədbirlər keçirilib
11-05-2024, 11:26
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Finlandiyanın Rusiyadakı yeni səfiri ilə bağlı müqavilə imzalayıb
10-05-2024, 22:03
Tarixin səhifələrini vərəqlədikcə Ulu Öndərin əvəzolunmaz xidmətlərinin bir daha şahidi oluruq- Şahin İsmayılov
10-05-2024, 11:39
Antonov: "Qərb Putindən dialoqa hazır olması barədə aydın siqnal aldı"
9-05-2024, 22:48
Ermənistan müxalifəti Paşinyana qarşı impiçment proseduruna başlayır
9-05-2024, 19:35
Azərbaycan-Slovakiya əlaqələri şaxələndirilir-Nəbi Ağayev
9-05-2024, 11:53
Carlson Baydenin Rusiyaya köçən keçmiş köməkçisindən müsahibə alıb
8-05-2024, 20:14
Paşinyan sonsuza qədər davam edə bilməyən bir prosesə işarə edib
8-05-2024, 19:48
Peskov: "Putin lazım bildiyi zaman baş nazir təyin edəcək"
8-05-2024, 14:17
Zaxarova Almaniya səfirinin Rusiyadan geri çağırılmasını növbəti qeyri-dost addım kimi qiymətləndirir
7-05-2024, 13:26
Xarici İşlər Nazirliyi: andiçmə mərasiminə hətta dost olmayan ölkələrin nümayəndələri də dəvət olunub
7-05-2024, 13:20
Peskov: "Andiçmə mərasiminin qonaqları arasında Rusiya Federasiyasının gələcək Baş naziri də var"
6-05-2024, 19:53
Si Cinpin Çinin həddindən artıq potensial problemini rədd edir
5-05-2024, 19:29
Amherd: "İsveçrə Ukraynaya silah verməyəcək"
4-05-2024, 13:27
Zaxarova: "Rusiya Federasiyasının NATO-ya qarşı hibrid hücumları ilə bağlı bəyanatlar dezinformasiyadır"
3-05-2024, 19:30
Estoniyalı general Polşa, İsveç və Finlandiyanı Baltik dənizini blokadaya almağa çağırıb
2-05-2024, 10:08
Gürcüstan müxalifəti xarici agentlər haqqında qanun layihəsinin qəbulunu pozmağa çalışır
1-05-2024, 20:58
Gürcüstanın baş naziri: "Biz narahatlığa baxmayaraq, xarici agentlər haqqında qanunu qəbul edəcəyik"
30-04-2024, 12:07
Azərbaycan-Almaniya əlaqələrinin sürətli inkişaf dövrü-Aybəniz Rüstəmova
29-04-2024, 19:38
Azərbaycan deyəndə qalib dövlət, müxtəlif ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların etibarlı tərəfdaşı və sürətli inkişaf edən ölkə yada düşür-Şahin İsmayılov
29-04-2024, 19:14
Azərbaycanın qlobal məsələlərdə iştirakı və səyləri göz qabağındadır-Şahin İsmayılov
29-04-2024, 13:03
Yeni icra başçısı Ovni Muradov kimdir?
29-04-2024, 12:58
İcra başçısı vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
28-04-2024, 22:08
Qətər Xarici İşlər Nazirliyi: Danışıqların pozulmasında həm İsrail, həm də Həmas günahkardır
28-04-2024, 20:23
Gürcüstanın hakim partiyası xarici agentlər haqqında qanuna görə ABŞ-ın sanksiyalarından qorxmur
28-04-2024, 18:30
Ermənistanın Aİ-dəki səfiri: "Rusiyanın Qafqazdakı maraqlarını pozmaq cəhdləri intihardır"
27-04-2024, 14:31
Volqoqradda sərnişinlər taksi sürücüsünü döyərək öldürüblər
27-04-2024, 11:38
Azərbaycan-Qırğızıstan qardaşlıq münasibətləri-Nəbi Ağayev
26-04-2024, 20:26
Ərdoğan mayın 9-da ABŞ-a planlaşdırılan səfərini təxirə salıb
26-04-2024, 11:53
Rusiya və Qırğızıstan hərbi əməkdaşlıq haqqında iki saziş imzalayıb
26-04-2024, 05:20
COP29-ın Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə müsbət imicinin formalaşmasında rolu-Səyavuş Qasımov