23:37 / 05-06-2023
Ərdoğan Kalını Milli Kəşfiyyat Təşkilatına rəhbər təyin edib
23:37 / 05-06-2023
Lavrov əmindir ki, Qərb Rusiya ilə Ukraynanı parçalamağa nail olmayacaq
23:37 / 05-06-2023
Sankt-Peterburqda tikinti şirkətinin direktoru güllələnib
23:37 / 05-06-2023
İsveçin Moskvadakı səfirliyində acgöz diplomatın karikaturası peyda olub
23:37 / 05-06-2023
ABŞ-ın keçmiş vitse-prezidenti prezidentliyə namizəd olmaq qərarına gəlib
23:36 / 05-06-2023
Nijni Novqorod vilayətində insanların spirtli içkilərlə zəhərlənməsindən sonra iş açılıb
23:36 / 05-06-2023
Gənc oğlan anasını bıçaqla qətlə yetirib
23:36 / 05-06-2023
Aİ 9 rusiyalıya qarşı sanksiya tətbiq edib
23:36 / 05-06-2023
Semak "Zenit"in idarə heyətinə daxil olacaq
23:36 / 05-06-2023
Aİ Ukrayna taxılının ixracına qoyulan qadağanı payıza qədər uzadıb
23:36 / 05-06-2023
Pikassonun tablosu təxmini dəyərindən iki dəfə baha satılıb
23:35 / 05-06-2023
Lilita Ozolinya vəfat edib
23:35 / 05-06-2023
Donetsk Amerika raketləri ilə vurulub
23:35 / 05-06-2023
Amerikalı iş adamının ailəsinin ölümündə ABŞ ordusunun əli ola bilər
23:35 / 05-06-2023
Fransa Açıq çempionatının bütün 1/4 finalçıları məlum olub
23:35 / 05-06-2023
FTB agenti ABŞ həbsxanasında ölüb
09:14 / 05-06-2023
“Gənclərin innovativ təşəbbüslərinin dəstəklənməsi” layihəsi başa çatıb
09:03 / 05-06-2023
Erməni diversantların etirafları... - Video
23:58 / 04-06-2023
Macarıstan və Türkiyə NATO-da bir-birini dəstəkləməyə razılaşır
23:58 / 04-06-2023
Almaniyada ukraynalı qaçqınların yaşadığı ev yanıb
23:58 / 04-06-2023
Amerika hakimiyyəti Vaşinqton yaxınlığında baş verən “partlayış”ın səbəbini açıqlayıb
23:58 / 04-06-2023
Avropa İttifaqı Navalnını ad günü münasibətilə təbrik edib və Rusiya Federasiyasını onu azad etməyə çağırıb
23:58 / 04-06-2023
Çikaqoda gənc qadın atışmada ölüb
23:58 / 04-06-2023
Kareliyada itkin düşən xizəkçinin meyiti göldə tapılıb
23:58 / 04-06-2023
Xarkov vilayətində partlayışlar baş verib
23:57 / 04-06-2023
Leypsiqdə etiraz aksiyaları zamanı 50 polis əməkdaşı yaralanıb
23:53 / 04-06-2023
Keçmiş Mİ6 agenti Qərbin Putini bağışlaya bilməyəcəyini söylədi
23:47 / 04-06-2023
Varşavada müxalifətin etiraz aksiyasına 500 minə yaxın insan qatılıb
23:35 / 04-06-2023
11 yaşlı qızı zorla ona çılpaq fotolarını göndərməyə çalışıb
23:28 / 04-06-2023
Akinfeev RPL-də mövsümün ən yaxşı qapıçısı seçilib
23:23 / 04-06-2023
Malkolm mövsümün ən yaxşı oyunçusu kimi tanındı, Fedotov bütün məşqçiləri yan keçdi
23:15 / 04-06-2023
Krasnodarda sakinləri qorxudan yüksək səsin izahı verilib
23:10 / 04-06-2023
Novosibirsk xəstəxanasında baş verən yanğın tamamilə söndürülüb
23:04 / 04-06-2023
Enakievolu qız Putindən hədiyyə alıb
22:57 / 04-06-2023
Brüssel təxribatçıların Belçika silahlarına necə sahib olduqlarını izah etməyi tələb edəcək
22:51 / 04-06-2023
Abxaziyada kanyonda rus turist öllüb
22:34 / 04-06-2023
Krımda kabel televiziyası sındırılıb
22:29 / 04-06-2023
Moskva metrosunun bənövşəyi xəttinin hissəsində bir nəfər yıxılıb
22:23 / 04-06-2023
Qolovin məşqçisini itirdi: Klementə qapı göstərildi
Etnoqraf alim Hacı Qadir Qədirzadənin75 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib
Tarix: 19-05-2023 19:32 | Bölmə: Mədəniyyət
Etnoqraf alim, tarix elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Hacı Qadir Qədirzadənin anadan olmasının 75 illiyi münasibətilə tədbir təşkil olunub.
Bu barədə Sabaha-inamla.az-a AMEA-nın Naxçıvan Bölməsindən bildiriblər.
Bildirilib ki, tədbirdən öncə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun kollektivi alimin Cəhri kənd qəbiristanlığındakı məzarını ziyarət edib.
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində baş tutan yubiley tədbirini giriş sözü ilə bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev açıb. Akademik çıxışında Hacı Qadir Qədirzadənin həyat və fəaliyyətinin əsas məqamlarına nəzər salıb, sahib olduğu mühüm insani keyfiyyətlərindən danışıb.
“Hacı Qadir Qədirzadə həm öz sahəsinin vurğunu olan alim, həm də bir sıra yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik insan kimi gənc nəsil, püxtələşməkdə olan tədqiqatçılar üçün əsl nümunə idi”, - söyləyən bölmə rəhbəri bildirib ki, alim fəaliyyəti dövründə onu tanıyan hər kəsin hörmət və rəğbətini qazanmışdır. Hər zaman xatirəsi ehtiramla yad olunan Hacı Qadir Qədirzadə görkəmli alim və əsl insan kimi xatirələrdə yaşayacaqdır.
Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Asəf Orucov tədbirdə “Hacı Qadir Qədirzadənin həyatı və elmi-pedaqoji fəaliyyəti” mövzusunda məruzə edib.
Məruzədə diqqətə çatdırılıb ki, Hacı Qadir İbrahim oğlu Qədirzadə 20 may 1948-ci ildə indiki Babək rayonunun Cəhri qəsəbəsində dünyaya göz açmışdır.Doğma kəndində orta məktəbi bitirdikdən sonra fəhlə kimi ilk əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1967-1971-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Naxçıvan filialında tarix ixtisası üzrə təhsil almış, təhsilini başa vurduqdan sonra Cəhri kənd orta məktəbində müəllim, 1975-ci ildən Naxçıvan Elm Mərkəzində kiçik elmi işçi, 1979-1986-cı illərdə Arxeologiya, Etnoqrafiya və Folklor şöbəsinin, 1987-1992-ci illərdə isə Arxeologiya və Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1992-2001-ci illərdə AMEA-nın Naxçıvan Regional Elm Mərkəzində elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışmış, 2003-cü ildən AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Hacı Qadir Qədirzadə 1983-cü ildə namizədlik dissertasiyasını, 2004-cü ildə isə “Ailə və məişətlə bağlı adətlər, inamlar, etnogenetik əlaqələr” adlı doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə etmişdir. Alim 2006-cı ildə “İcmalararası münasibətlər” proqramı çərçivəsində ABŞ-də qarşılıqlı fəaliyyətə verdiyi töhfəyə görə Dallas şəhərinin meri tərəfindən “Dallas şəhərinin fəxri vətəndaşı” elan olunmuş, 2007-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
Ailədə və məişətdə etnoqrafik məsələlər, etnik-mədəni münasibətlər, islama qədərki inanc sistemləri və tanrıçılıq sistemi, xalq təbabəti üsulları, eləcə də Nuh peyğəmbər və Dünya tufanı məsələsində Naxçıvanın yeri və başqa mövzular etnoqraf alimin tədqiqatlarının əsas predmeti olmuşdur.Bundan əlavə milli uşaq oyunları, etnodemoqrafik problemlərin araşdırılması da alimin tədqiqatlarında xüsusi mahiyyət kəsb etmişdir.
Hacı Qadir Qədirzadə fəaliyyəti dövründə Rusiya, Qazaxıstan, Gürcüstan, Türkiyə, İran, İraq və başqa ölkələrdə keçirilən beynəlxalq simpoziumların, qurultayların, konfransların iştirakçısı olmuş, aktuallıq kəsb edən mövzularda məruzələr etmişdir.400-ə yaxın elmi, elmi-kütləvi, publisistik məqalənin, 7-si həmmüəllifli olmaqla 20 kitabın müəllifidir.“Kitabi Dədə Qorqud” və Naxçıvan: qarşılaşdırmalı etnoqrafik motivlər”, “Ailə və məişətlə bağlı adətlər, inamlar, etnogenetik əlaqələr”, “Həzrət-i insan”, “Milli-mənəvi dəyərlərimiz” və başqa kitabları maraqlı təhlillərin, müqayisə və araşdırmaların əksini tapdığı dəyərli əsərlərdir.
Məruzəçi qeyd edib ki, etnoqraf alimin səmərəli elmi fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmişdir.O, 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur. Alimin “Dünya və insan: başlanğıcın sonu, sonun başlanğıcı” aldı kitabı mükafata layiq görülmüş, kitab ali təhsil müəssisələrində dərslik kimi tövsiyə olunmuşdur.
Tədbirdə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aytəkin Qəhrəmanova,İnstitutun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Hacıfəxrəddin Səfərli, Qafqaz tarixi şöbəsinin müdiri, tarix elmləri doktoru, dosent Emin Şıxəliyev və İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firudin Rzayev çıxış ediblər. Çıxış edənlərHacı Qadir Qədirzadə ilə bağlı xatirələrini dinləyicilərlə bölüşüb, onu vətənpərvər, qətiyyətli,alicənab, səmimi, xeyirxah, zəngin dünyagörüşünə malik şəxsiyyət kimi xarakterizə ediblər.Hacı Qadir Qədirzadənintarixi ərazilərimizin etnik olaraq türklərə mənsubluğu, ailə dəyərlərimizin yaşadılması, müxtəlif etnoqrafik materialların tədqiqi üçün var qüvvəsi ilə çalışmasından, özündən sonra elmimizə bəxş etdiyi ardıcıllarından danışıblar.
Sonda alimin yaxın qohumu İqrar Əliyev çıxış edərək Hacı Qadir Qədirzadə ilə bağlı xatirlərini bölüşüb, ailə üzvləri adından alimin elmi irsinə göstərilən diqqət üçün tədbirin təşkilatçılarına və iştirakçılara təşəkkür edib.
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 115
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-05-2023 19:32 | Bölmə: Mədəniyyət
Etnoqraf alim, tarix elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Hacı Qadir Qədirzadənin anadan olmasının 75 illiyi münasibətilə tədbir təşkil olunub.
Bu barədə Sabaha-inamla.az-a AMEA-nın Naxçıvan Bölməsindən bildiriblər.
Bildirilib ki, tədbirdən öncə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun kollektivi alimin Cəhri kənd qəbiristanlığındakı məzarını ziyarət edib.
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində baş tutan yubiley tədbirini giriş sözü ilə bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev açıb. Akademik çıxışında Hacı Qadir Qədirzadənin həyat və fəaliyyətinin əsas məqamlarına nəzər salıb, sahib olduğu mühüm insani keyfiyyətlərindən danışıb.
“Hacı Qadir Qədirzadə həm öz sahəsinin vurğunu olan alim, həm də bir sıra yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik insan kimi gənc nəsil, püxtələşməkdə olan tədqiqatçılar üçün əsl nümunə idi”, - söyləyən bölmə rəhbəri bildirib ki, alim fəaliyyəti dövründə onu tanıyan hər kəsin hörmət və rəğbətini qazanmışdır. Hər zaman xatirəsi ehtiramla yad olunan Hacı Qadir Qədirzadə görkəmli alim və əsl insan kimi xatirələrdə yaşayacaqdır.
Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Asəf Orucov tədbirdə “Hacı Qadir Qədirzadənin həyatı və elmi-pedaqoji fəaliyyəti” mövzusunda məruzə edib.
Məruzədə diqqətə çatdırılıb ki, Hacı Qadir İbrahim oğlu Qədirzadə 20 may 1948-ci ildə indiki Babək rayonunun Cəhri qəsəbəsində dünyaya göz açmışdır.Doğma kəndində orta məktəbi bitirdikdən sonra fəhlə kimi ilk əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1967-1971-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Naxçıvan filialında tarix ixtisası üzrə təhsil almış, təhsilini başa vurduqdan sonra Cəhri kənd orta məktəbində müəllim, 1975-ci ildən Naxçıvan Elm Mərkəzində kiçik elmi işçi, 1979-1986-cı illərdə Arxeologiya, Etnoqrafiya və Folklor şöbəsinin, 1987-1992-ci illərdə isə Arxeologiya və Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1992-2001-ci illərdə AMEA-nın Naxçıvan Regional Elm Mərkəzində elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsində çalışmış, 2003-cü ildən AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Hacı Qadir Qədirzadə 1983-cü ildə namizədlik dissertasiyasını, 2004-cü ildə isə “Ailə və məişətlə bağlı adətlər, inamlar, etnogenetik əlaqələr” adlı doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə etmişdir. Alim 2006-cı ildə “İcmalararası münasibətlər” proqramı çərçivəsində ABŞ-də qarşılıqlı fəaliyyətə verdiyi töhfəyə görə Dallas şəhərinin meri tərəfindən “Dallas şəhərinin fəxri vətəndaşı” elan olunmuş, 2007-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
Ailədə və məişətdə etnoqrafik məsələlər, etnik-mədəni münasibətlər, islama qədərki inanc sistemləri və tanrıçılıq sistemi, xalq təbabəti üsulları, eləcə də Nuh peyğəmbər və Dünya tufanı məsələsində Naxçıvanın yeri və başqa mövzular etnoqraf alimin tədqiqatlarının əsas predmeti olmuşdur.Bundan əlavə milli uşaq oyunları, etnodemoqrafik problemlərin araşdırılması da alimin tədqiqatlarında xüsusi mahiyyət kəsb etmişdir.
Hacı Qadir Qədirzadə fəaliyyəti dövründə Rusiya, Qazaxıstan, Gürcüstan, Türkiyə, İran, İraq və başqa ölkələrdə keçirilən beynəlxalq simpoziumların, qurultayların, konfransların iştirakçısı olmuş, aktuallıq kəsb edən mövzularda məruzələr etmişdir.400-ə yaxın elmi, elmi-kütləvi, publisistik məqalənin, 7-si həmmüəllifli olmaqla 20 kitabın müəllifidir.“Kitabi Dədə Qorqud” və Naxçıvan: qarşılaşdırmalı etnoqrafik motivlər”, “Ailə və məişətlə bağlı adətlər, inamlar, etnogenetik əlaqələr”, “Həzrət-i insan”, “Milli-mənəvi dəyərlərimiz” və başqa kitabları maraqlı təhlillərin, müqayisə və araşdırmaların əksini tapdığı dəyərli əsərlərdir.
Məruzəçi qeyd edib ki, etnoqraf alimin səmərəli elmi fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmişdir.O, 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur. Alimin “Dünya və insan: başlanğıcın sonu, sonun başlanğıcı” aldı kitabı mükafata layiq görülmüş, kitab ali təhsil müəssisələrində dərslik kimi tövsiyə olunmuşdur.
Tədbirdə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aytəkin Qəhrəmanova,İnstitutun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Hacıfəxrəddin Səfərli, Qafqaz tarixi şöbəsinin müdiri, tarix elmləri doktoru, dosent Emin Şıxəliyev və İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firudin Rzayev çıxış ediblər. Çıxış edənlərHacı Qadir Qədirzadə ilə bağlı xatirələrini dinləyicilərlə bölüşüb, onu vətənpərvər, qətiyyətli,alicənab, səmimi, xeyirxah, zəngin dünyagörüşünə malik şəxsiyyət kimi xarakterizə ediblər.Hacı Qadir Qədirzadənintarixi ərazilərimizin etnik olaraq türklərə mənsubluğu, ailə dəyərlərimizin yaşadılması, müxtəlif etnoqrafik materialların tədqiqi üçün var qüvvəsi ilə çalışmasından, özündən sonra elmimizə bəxş etdiyi ardıcıllarından danışıblar.
Sonda alimin yaxın qohumu İqrar Əliyev çıxış edərək Hacı Qadir Qədirzadə ilə bağlı xatirlərini bölüşüb, ailə üzvləri adından alimin elmi irsinə göstərilən diqqət üçün tədbirin təşkilatçılarına və iştirakçılara təşəkkür edib.
Sabaha-inamla.az
Baxış sayı: 115
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 23:35
Lilita Ozolinya vəfat edib
3-06-2023, 21:39
Riz Uizerspun dünyanın ən zəngin aktrisasıdır
3-06-2023, 19:50
Pelageya rus mədəniyyətinin “ləğv edilməsindən” danışıb
3-06-2023, 19:29
Aktrisa Nadejda Baxtina çoxuşaqlı ailə həyatından danışıb
2-06-2023, 23:42
Alferova 35 illik evliliyindən sonra ərinə sevgisini etiraf edib
2-06-2023, 21:03
Rusiyanın əməkdar artisti Nikolay Malinkin vəfat edib
1-06-2023, 21:23
Sankt-Peterburq teatrının binasında yanğın baş verib
1-06-2023, 20:49
Almaxanımın möhtəşəm konserti
31-05-2023, 23:34
Zemfira Fransa vətəndaşlığı ilə bağlı məlumatları təkzib edib
31-05-2023, 20:25
Qaqarinanın keçmiş əri Tabakovun keçmiş sevgilisi ilə münasibətdə şübhəli bilinirdi
30-05-2023, 21:41
Salvador Dalinin şəxsi stilisti getdi
30-05-2023, 21:27
Olqa Buzovanın İsraildə iki konserti ləğv edilib
30-05-2023, 21:09
Avstriyalı aktyor Peter Simonişek vəfat edib
29-05-2023, 23:59
Marina Xlebnikova plastik əməliyyatla bağlı şayiələri təkzib edib
29-05-2023, 20:31
“Şofer Əhməd” vəfat etdi
27-05-2023, 23:57
Rusiyalı reper Türkiyədə narkotik təbliğatına görə həbs edilib
26-05-2023, 23:57
Kiyevlilər Puşkini Ştusa dəyişdilər
26-05-2023, 23:49
Ceyn Birkin səhhətinə görə konsertlərini ləğv edir
26-05-2023, 23:13
“Çeburaşka”ya Yaxın Şərqin bütün ölkələrində baxılırdı
25-05-2023, 23:59
Mariya Mironova kiçik oğlunu "Xolop 2"nin çəkilişlərinə aparıb
25-05-2023, 23:35
Alla Puqaçova məhkəməyə verilib
24-05-2023, 21:20
Schwarzenegger təqaüdə çıxmayacağını və əbədi yaşayacağını söylədi
22-05-2023, 22:15
"Tor" ulduzu qəfil öldü
22-05-2023, 21:42
"Təcili yardım apardı": Dana Borisova qızının xəstəxanaya yerləşdirildiyini elan etdi
21-05-2023, 00:13
Natiq Quliyevin 60 yaşı tamam oldu-TƏBRİK EDİRİK!
20-05-2023, 19:23
İrina Brazgovka hansı mahnının onun üçün əlamətdar olduğunu etiraf etdi
19-05-2023, 23:52
Emma Uotson milyarder oğlu ilə ayrılır
18-05-2023, 23:32
“Capercaillie” serialının aktyoru Rüstəm Urazaev dünyasını dəyişib
17-05-2023, 23:05
Aleksey Çadov Perm diyarının qubernatorunun müşaviri oldu
17-05-2023, 22:03
Meqan Markl şahzadə Diananın taleyini demək olar ki, təkrarladı
17-05-2023, 21:47
Arnold Schwarzenegger artıq "Terminator" olmayacaq
17-05-2023, 20:50
Anar Kərimova vəzifə verildi
16-05-2023, 22:57
Şarliz Teron moda modeli ilə münasibətini gizlətməyi dayandırıb
16-05-2023, 22:42
Tatyana Bulanova toya qədər 5 kilo arıqlayıb
15-05-2023, 22:13
Larisa Quzeeva uşaq böyütməkdə səhvlərini etiraf etdi
14-05-2023, 22:57
YUNESKO-nun siyahısına düşən erməni monastırının qülləsi uçub
13-05-2023, 23:17
Fərid Cəfərov nazir müavini təyin edildi
13-05-2023, 22:33
Moskva Motosiklet Festivalı iştirakçıların rekordunu yeniləyib
12-05-2023, 23:59
79 yaşlı De Niro yeddinci uşağının adını və cinsini açıqlayıb
12-05-2023, 22:10
Conni Depp brendlə rekord məbləğdə müqavilə imzalayıb
10-05-2023, 22:55
Tom Kruz və Şakiranın münasibətlərinin təfərrüatları məlum olub
9-05-2023, 21:11
Rəsmilər və sənətçilər Cıdır düzündə rəqs etdi - Fotolar
7-05-2023, 22:28
Cennifer Lopez yeniyetmə uşaqları böyütməyin çətinliklərindən təəssüfləndiyini bildirib
6-05-2023, 22:50
Peskov Yudaşkinin dəfn mərasimində Puqaçova ilə danışıb
5-05-2023, 22:20
Kianu Rivz gizli toya hazırlaşır