07:51 / 22-06-2021
Sumqayıt Gənclərinin «Yаy məktəbi» davam edir
07:43 / 22-06-2021
Qaradərili Corc Floyda ağ heykəl ucaldıldı
07:42 / 22-06-2021
“Türkiyəsiz NATO-ya mövcudluğunu qoruyub saxlamaq çətin olacaq”
07:38 / 22-06-2021
“Taliban” bir gündə Əfqanıstanda 7 rayonu ələ keçirib
01:30 / 22-06-2021
İranın yeni prezidenti Baydenlə görüşdən imtina etdi
01:29 / 22-06-2021
Türkiyədə zəlzələ oldu
01:26 / 22-06-2021
Boksçumuz erməni rəqibinə qalib gəldi
01:18 / 22-06-2021
Yoluxanların sayı açıqlandı
01:15 / 22-06-2021
Ərdoğan Azərbaycanla imzalanacaq yeni müqavilələrin anonsunu verdi
01:02 / 22-06-2021
Adil Əliyev: COVID-19-a qalib gəlməyin yeganə yolu vaksinasiyadır
16:06 / 21-06-2021
Azərbaycan və Qazaxıstan XİN rəhbərləri görüşdü - Fotolar
16:03 / 21-06-2021
Millimiz Fransaya qalib gəldi
15:45 / 21-06-2021
360 nəfərə saxta arayış verən direktor həbs edildi
15:35 / 21-06-2021
Anar Məmmədov: "Ermənistan xəritələri verməyə məcbur edilib"
15:12 / 21-06-2021
Niyam Salaminin restoranlarında əməliyyat keçirildi
15:09 / 21-06-2021
İlham Əliyev Pakistanın Quru Qoşunlarının komandanını qəbul edib
15:07 / 21-06-2021
Azərbaycanda universitetin vəzifəli şəxsi vəfat etdi - FOTO
15:05 / 21-06-2021
Türkiyə ilə peşə təhsilində əməkdaşlığa dair qanun təsdiqləndi
15:02 / 21-06-2021
Prezident büdcədən 13,5 milyon ayırdı
14:59 / 21-06-2021
Deputat Faxralıda şəhid bulağının açılışını edib
12:56 / 21-06-2021
"Allah Rəhimə rəhmət eləsin" - Qalmaqal böyüyür
12:47 / 21-06-2021
"Mətanətə "at" deyib tərifləmişəm" - Video
12:28 / 21-06-2021
İki dəfə toyu təxirə düşən Nəzrin nişanı qaytardı
02:58 / 21-06-2021
Azərbaycanda koronavirusa yoluxanların sayı açıqlandı - 1 nəfər ölüb
02:56 / 21-06-2021
Azərbaycanda zəlzələ oldu
23:54 / 20-06-2021
Millimiz tarixində ilk dəfə Avropa çempionu oldu
14:02 / 20-06-2021
Şuşa Bəyannaməsinin Azərbaycan və türk diasporlarına təsiri... - Fuad Muradovla MÜSAHİBƏ
13:59 / 20-06-2021
2 dəfə nişanını qaytaran Talıb Tale səbəbini açıqladı - VİDEO
13:20 / 20-06-2021
Ordumuzun hərbi qulluqçuları Türkiyədə keçirilən komanda kursuna yola salınıb - VİDEO - FOTO
13:13 / 20-06-2021
Cavuşoğlu: “Şuşada Azərbaycanla bərabər Türkiyə bayrağı da dalğalanacaq”
“Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğalçılardan azad edilmiş ərazilərdə intensiv tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilir. Ölkə rəhbərliyinin birbaşa nəzarəti altında, hazırda respublikamızın qarşısında duran ən ümdə vəzifə — Qarabağda irimiqyaslı bərpa işləri təxirə salınmadan icra edilir.
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 63
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 63
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:45
360 nəfərə saxta arayış verən direktor həbs edildi
20-06-2021, 13:08
“Məni axtarmayın, Bakıdayam” - Kürdə axtarılan 4 uşaq anası
20-06-2021, 12:58
"Əlinizi vicdanınıza qoyun" - Fulyadan Turan İbrahimova CAVAB
19-06-2021, 01:01
Taksidə qabaqda oturanlar cərimələndi - Video
18-06-2021, 13:49
Dağlıq Qarabağa silah daşıyan erməni biznesmenlər axtarışa verildi
18-06-2021, 13:12
Bu bazar avtobuslar işləyəcək
17-06-2021, 20:14
Deputata Baş Prokurorluqda vəzifə verildi - FOTO
17-06-2021, 11:25
Katibəsinin maaşını mənimsəyən direktorla bağlı cinayət işi başlandı
17-06-2021, 11:23
“Qırmızı Körpü”nün eks-baş inspektoru məhkəmə zalında həbs edildi
16-06-2021, 12:56
Milli Qəhrəmanlarımızın Qubadlıdakı məzar daşları bərpa olundu - Fotolar
16-06-2021, 12:36
“Hər kəs Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə hörmət etməlidir” - Çavuşoğlu
16-06-2021, 01:45
“Qarabağ əvvəlki ehtişamına və öz kimliyinə qovuşacaq” - Ərdoğan
16-06-2021, 01:43
“30 il işğal altında qalmasına baxmayaraq Şuşa əyilmədi”
16-06-2021, 01:42
“Əziz qardaşıma Füzulinin dağılmış mənzərəsini göstərdim”
15-06-2021, 13:16
Həbs edilən sabiq deputatdan XƏBƏR VAR
15-06-2021, 13:02
DİN-dən izləyicisini döyüb lentə alan “Zevs”lə bağlı - Açıqlama
15-06-2021, 01:51
Əhməd İsmayılov yeni qanun layihəsinin əsas məqsədini AÇIQLADI
15-06-2021, 01:37
Nazir şagirdlərin əkdiyi çiyələyin mürəbbəsinin dadına baxdı - Fotolar
14-06-2021, 21:44
Polad Həşimovun qızı da məzun oldu
13-06-2021, 23:56
Türkiyə səfiri Şuşada - Fotolar
13-06-2021, 16:06
Xarici diplomatlar Ağdam Cümə məscidində namaz qıldı - Fotolar
11-06-2021, 22:22
Bakıda iş adamının oğlunu oğurlayıb yarım milyon dollar istədilər
11-06-2021, 22:11
Sabiq millət vəkili vəfat etdi
11-06-2021, 22:09
Jurnalistlər binasının komendantı saxlanıldı
11-06-2021, 02:53
Ermənilər Kəlbəcər istiqamətində bölmələrimizə atəş açıb - Rəsmi
10-06-2021, 20:06
İradə İsaka VƏZİFƏ VERİLDİ
10-06-2021, 13:56
Vilayət Eyvazov iki "MERO" rəisini İŞDƏN ÇIXARDI
10-06-2021, 13:54
Baş prokuror Dağlar Zeynalovu İŞDƏN ÇIXARDI
10-06-2021, 13:42
Azərbaycanda hakim vəfat etdi - FOTO
9-06-2021, 23:45
Keçmiş DTX işçisinə hökm oxundu - 7 il həbs
9-06-2021, 14:13
Arvadını döydüyü üçün həbsdədir, çıxanda başını kəsəcəyini deyir
8-06-2021, 13:19
Mustafa Cecelinin konsertinə görə restoranın sahibi cəzalandırıldı
8-06-2021, 01:43
Uşaq xəstəxanasının vəzifəli şəxslərinə cinayət işi açıldı
8-06-2021, 01:40
Bu xəstəxanalarda pozuntular aşkarlandı - SİYAHI
7-06-2021, 02:44
Bu il "son zəng" necə təşkil olunacaq? VİDEO
7-06-2021, 01:42
Vəkil "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görüldü
6-06-2021, 23:26
DEPUTAT KÖÇKÜN RAYONLARDAN OLAN SEÇİCİLƏRLƏ GÖRÜŞDÜ
5-06-2021, 15:50
Adil Əliyev: Minalanmış sahələrin xəritəsinin verilməməsi Ermənistanın növbəti müharibə cinayətidir
5-06-2021, 00:53
“Məhərrəmlə Sirac daim bizə kömək edirdi” - Fulya Öztürk
5-06-2021, 00:47
Kəlbəcərdə yaralanan rejissor danışdı
5-06-2021, 00:38
“Human Rights Watch”dan Kəlbəcərdəki hadisəyə - Reaksiya
4-06-2021, 03:56
Mingəçevirdə özünü Kürə atan 14 yaşlı qızı qayıqçı xilas edib
3-06-2021, 15:14
Xankəndidəki bu foto erməniləri narahat etdi
3-06-2021, 15:09
Məhkəmə Ramiz Taxvelinin təqsirli bilinməməsi barədə qərar verdi
3-06-2021, 14:52
Könül Nurullayeva: “Mənə göstərilən yüksək etimadı hər zaman doğrultmağa çalışmışam”
3-06-2021, 01:52
Vətən Müharibəsi Qəhrəmanının büstü hazırlandı - Fotolar
2-06-2021, 16:00
Samir Əliyev: Əsirlikdə olarkən bizə dəhşətli işgəncələr verən bu iki cinayətkarın əsl adlarını məhkəmə iclasında öyrəndim