21:23 / 15-09-2025
Sahibə Qafarova Çin Xalq Siyasi Məşvərət Şurasının Ümumçin Komitəsinin sədr müavini ilə görüşüb - Fotolar
21:10 / 15-09-2025
Vüqar Rəhimzadə: "Qarabağ və Şərqi Zəngəzur dünyanın ən gözəl bölgələrindən birinə çevrilir"
14:10 / 15-09-2025
Çin Rusiya ilə ticarətdə NATO-nun rüsumlarına qarşı cavab tədbirləri ilə hədələyib
14:07 / 15-09-2025
Tramp hakimiyyət orqanlarının miqrasiya ilə bağlı əməkdaşlıqdan imtinasına görə fövqəladə vəziyyət tətbiq etməklə hədələyib
14:04 / 15-09-2025
Elbrus teleferik ölüm hadisəsində şübhəlilər nəzarətə alındı
14:02 / 15-09-2025
İstintaq Komitəsi general Panovdan 21 milyon rubl müsadirə edib və onun üzərində 40 daşınmaz əmlak tapıb
12:12 / 15-09-2025
İlham Əliyev Xocalının Badara, Daşbulaq, Seyidbəyli və Şuşakənd kəndlərinin sakinləri ilə görüşüb
12:08 / 15-09-2025
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Seyidbəyli kəndində olub
12:05 / 15-09-2025
Rusiyadan olan səkkiz yaşlı uşaq “Sülhməramlı” ekstremist məlumat bazasına daxil edilib
11:59 / 15-09-2025
Ekspert Vonq: "Çin Rusiyadan gələn turistləri və investorları məmnuniyyətlə qarşılayır"
11:56 / 15-09-2025
Professor Mearsheimer: "Tramp Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları gecikdirməklə Aİ-ni alçaltmaq istəyir"
11:45 / 15-09-2025
İki qız dərmandan zəhərlənərək reanimasiyaya aparılıb
10:04 / 15-09-2025
Rusiya Federasiyasının 16 regionunda keçirilən qubernator seçkilərinin qalibləri məlum olub
10:02 / 15-09-2025
Avtobus körpüdən aşıb, 2 nəfər ölüb, 6 nəfər yaralanıb
10:00 / 15-09-2025
Polşa Hərbi Hava Qüvvələri "Su-22" qırıcı-bombardmançı təyyarələrini sıradan çıxarır
09:56 / 15-09-2025
Anasının aldığı pit-velosipeddə yeniyetmənin ölümü videoya düşüb
09:53 / 15-09-2025
İsrail ordusu Livanda Hizbullahın silah istehsalçısını öldürüb
09:50 / 15-09-2025
Siyasətçi Niemeyer: "Kiyev Qərb ölkələrindən yardım aldığı müddətdə dayanmayacaq"
09:47 / 15-09-2025
Boyarski aktyor Kirill Lavrovun əsas keyfiyyətindən danışıb
09:44 / 15-09-2025
Evdə partlayış baş verən yerdə dağıntıları təmizləyərkən kişi meyiti tapılıb
09:41 / 15-09-2025
2200 kvadratmetr sahədə pərakəndə satış pavilyonları yanıb
09:35 / 15-09-2025
Rüstəm Minnixanov Tatarıstan seçkilərində 88,22 faiz səs toplayıb
09:28 / 15-09-2025
Xəzər dənizində zəlzələ oldu
09:23 / 15-09-2025
“Yeni dərs ili yeni ümidlər, yeni hədəflər deməkdir”
09:17 / 15-09-2025
Azərbaycanda Bilik Günüdür
19:22 / 14-09-2025
Xarici işlər naziri Sikorski Polşa üzərində vurulan bütün pilotsuz təyyarələri mankenlər adlandırıb
19:16 / 14-09-2025
Taxta-şalban olan avtomobil yanıb
19:14 / 14-09-2025
Argentinanın səfiri Vieira: "Moskva ən kapitalist şəhərdir"
19:11 / 14-09-2025
Yanğınsöndürənlər yanan evdən 3 nəfəri xilas ediblər
19:07 / 14-09-2025
Puşkov: "Avropa bu gün Rusiyanın enerji resurslarından imtina edə bilməz"
18:46 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qarabağ Universitetinin Klinikası binasının, Tibb və sağlamlıq elmləri fakültəsinin tədris korpusunun açılışında iştirak edib
18:41 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsində olub
18:27 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Şuşakənd kəndində olub
18:22 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələrinin və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb
18:18 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavənd rayonunun Sos kəndində olub
18:09 / 14-09-2025
Hadrut qəsəbəsində inşa edilmiş məscidin açılışı olub
18:03 / 14-09-2025
İlham Əliyev Füzuli rayonunun yeni salınacaq Qaraxanbəyli kəndinin təməlini qoyub
17:59 / 14-09-2025
"Baza": Bloqer Vlad Bumaqanın vergi xidmətinə 2 milyon rubl borcu var
“Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğalçılardan azad edilmiş ərazilərdə intensiv tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilir. Ölkə rəhbərliyinin birbaşa nəzarəti altında, hazırda respublikamızın qarşısında duran ən ümdə vəzifə — Qarabağda irimiqyaslı bərpa işləri təxirə salınmadan icra edilir.
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 453
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 453
Bölməyə aid digər xəbərlər
14-09-2025, 17:49
Bir qrup yeniyetmə yoldan keçənlərə hücum edib
13-09-2025, 17:15
Bıçaq xəsarətləri olan qız meyiti tapılıb
12-09-2025, 16:41
Yeddi azyaşlı xuliqanlıq ittihamı ilə mühakimə olunacaq
12-09-2025, 16:32
Döyülən yeddinci sinif şagirdi xəstəxanaya yerləşdirilib
11-09-2025, 20:55
Metroda qadın daha bir sərnişinə 3 bıçaq zərbəsi vurub
11-09-2025, 13:32
Keçmiş həyat yoldaşı və üç uşağı ilə evi yandırmağa cəhd edib
11-09-2025, 13:18
Pnevmatik tapança ilə yeniyetməni vuran naməlum şəxsi axtarırlar
11-09-2025, 12:39
Körpəni öldürən anaya 1,5 il həbs cəzası verilib
6-09-2025, 15:58
Xuliqan avtobusa öldürücü olmayan silahla atəş açıb
5-09-2025, 12:50
İkinci şübhəli nəzarətə alındı
4-09-2025, 16:12
Qol güləşi zamanı rəqibinin qolunu sındıran tələbə mühakimə olunacaq
4-09-2025, 16:00
Kişi pəncərədən şüşə ataraq uşağın başını əzib
3-09-2025, 14:49
Kafenin pəncərəsinə qumbara atan şəxs saxlanılıb
3-09-2025, 11:09
Bir adam yandıraraq qətl törədib edilib
3-09-2025, 11:03
Nəvə nənəsini döyərək öldürüb
2-09-2025, 10:20
16 il iş almışdı, həbsdə də cinayət törətdi... - Foto
1-09-2025, 20:12
Mübahisə zamanı anasını və kiçik qardaşını bıçaqlayıb
1-09-2025, 18:40
Bordür daşına çırpılaraq ölüb
31-08-2025, 19:14
Sevgilisini öldürməyə cəhd ittihamı ilə mühakimə olunacaq
30-08-2025, 12:33
Təqaüdçü ərini balta ilə öldürüb
30-08-2025, 10:11
Valyutadəyişmə məntəqəsinə gələn qonaqdan 21,4 milyon rubl dəyərində kriptovalyuta oğurlanıb
29-08-2025, 18:05
Qumbaranın partlaması ilə bağlı cinayət işi açılıb
29-08-2025, 14:04
Faşizm üzərində qələbədə Azərbaycanın rolu xarici mediada təbliğ olunub
28-08-2025, 16:46
Polisə hücum edən şəxs ittiham olunur
28-08-2025, 16:41
Ruslara qarşı zorakılıq çağırışlarına görə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
28-08-2025, 16:37
Hüquq müdafiəçisinin həyat yoldaşı ekstremizm işi üzrə saxlanılıb
26-08-2025, 18:09
Məktəblini qaçırmağa cəhd edən miqrant saxlanılıb
24-08-2025, 11:28
Poliqonda yeni doğulmuş körpənin meyiti tapılıb
23-08-2025, 22:26
Yeniyetmələr saxlanılıb
22-08-2025, 21:39
Sürücülərdən hədə-qorxu ilə pul alan yeniyetmələr saxlanılıb
21-08-2025, 19:14
İsmayıl Vəliyevin kadrına da cinayət işi açıldı
21-08-2025, 19:08
Uşaq meydançasında balta olan şəxsi saxlayıb
16-08-2025, 21:12
Uşaqlı qadını silahla hədələyən kişilər saxlanılıb
4-08-2025, 20:56
Kubalının xilasediciyə bıçaqla hücumu videoya düşüb
4-08-2025, 12:56
Manyak yeniyetmələrin yeni ikiqat qətlini etiraf edib
1-08-2025, 11:37
Yeniyetmələr silahlı quldurluq və soyğunçuluqda şübhəli bilinirlər
31-07-2025, 11:36
Qızının qətlini təşkil etməkdə təqsirli bilinərək mühakimə olunacaq
25-07-2025, 22:50
Məhkəmə ömürlük həbs cəzası elan edib
24-07-2025, 19:57
Bıçaq xəsarətindən ölüb
23-07-2025, 19:05
Taksi sürücüsünü bıçaqlayaraq ona 82 bıçaq xəsarəti yetirib
22-07-2025, 07:51
Sərxoş şəxs içki içən dostlarına iki bıçaqla hücum edib