10:33 / 06-05-2025
Mixail Devyatayevin portreti olan helikopter Kazan üzərində uçub
08:57 / 06-05-2025
İş adamı qeyri-qanuni qızıl alverinə görə mühakimə olunacaq
08:54 / 06-05-2025
Əfqanıstan əyalətlərinin yarıdan çoxu canlı məxluqların mediada nümayişini qadağan edib
08:43 / 06-05-2025
Meşə yanğınları ilə əlaqədar fövqəladə vəziyyət elan edilib
08:32 / 06-05-2025
Şolts vida nitqində Merzə kansler kimi uğurlar arzulayıb
08:27 / 06-05-2025
Ukrayna kəşfiyyatı üçün məlumat toplamaqda şübhəli bilinən tələbə saxlanılıb
08:23 / 06-05-2025
Zaxarova: "Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin nümayəndələri sifariş çərçivəsində Londonda peyda olublar"
08:18 / 06-05-2025
Tramp: "İkinci Dünya Müharibəsində qələbə yalnız ABŞ sayəsində mümkün olub"
22:13 / 05-05-2025
Tomas Jolliyə qarşı təhdid və təhqir işi ilə əlaqədar Fransada 7 nəfərə şərti cəza verib
22:08 / 05-05-2025
Sintezspirt zavodunda baş verən yanğında bir nəfər xəsarət alıb
22:01 / 05-05-2025
Qadın məmur 70 milyon rublu mənimsədiyinə görə işdən çıxarılıb
21:58 / 05-05-2025
Teatr Boyarskinin ifa etdiyi tamaşaları dayandırıb
21:54 / 05-05-2025
Avdışev 70 yaşında vəfat edib
21:51 / 05-05-2025
Tümen vilayətində yaşayan Pavlik Almaniyanın yeni hökumətinə qatılıb
21:47 / 05-05-2025
ABŞ qeyri-qanuni şəxslərə könüllü getmələri üçün 1000 dollar ödəyəcək
21:44 / 05-05-2025
NBC: Tramp ABŞ-a köçürülən Kseniya Karelina ilə görüşəcək
21:39 / 05-05-2025
Orban Kiyev rejiminin başçısının təhdidləri səbəbindən Zelenski ilə münaqişəyə girib
21:28 / 05-05-2025
Tramp bildirib ki, o, Ukraynadakı münaqişəyə son qoymaq üçün Ərdoğanla işləmək istəyir
11:31 / 05-05-2025
MMA döyüşçüsü Emelianenko bel əməliyyatından sonra yeriməyə başlayıb
11:24 / 05-05-2025
Tramp deyib ki, guya Rusiya Ukraynanın bütün ərazisini istəyir
11:20 / 05-05-2025
Aktyor və rejissor Artur Koçkanyan vəfat edib
11:14 / 05-05-2025
Avropanın militarizasiyası fonunda Rusiya hərbi sənaye kompleksi 3-5 il ərzində liderlik etməlidir
11:10 / 05-05-2025
Dəmir yolunda terror aktı planlaşdırıb
11:08 / 05-05-2025
Hakerlər ABŞ səlahiyyətliləri tərəfindən istifadə edilən TeleMessage istifadəçilərinin məlumatlarını oğurlayıblar
11:01 / 05-05-2025
Mask İngiltərə donanmasını Rusiya ilə müqayisə etdikdən sonra istehza edib
10:57 / 05-05-2025
18 mərtəbəli yaşayış binasının üzlənməsi yanıb
10:41 / 05-05-2025
Əxlaqsızlıq yuvası şəbəkəsi təşkil edən 10 nəfər məhkum edilib
21:40 / 04-05-2025
Prokurorluq əməkdaşları "Bakı Marafonu 2025"də iştirak edib
21:18 / 04-05-2025
Tramp: "ABŞ Çin mallarına rüsumları azaltmalı olacaq"
21:02 / 04-05-2025
Tramp: "Kanadanın ABŞ-a güc yolu ilə qoşulması ehtimalı çox azdır"
20:57 / 04-05-2025
Donald Tramp ABŞ-da TikTok bloklanmasını yenidən təxirə salmağa hazırdır
18:58 / 04-05-2025
Soçi Hava Limanı: Təyyarənin toqquşması xəbəri təsdiqlənməyib
18:55 / 04-05-2025
Sənədli filmində prezidentin hansı kefir içdiyi göstərilib
“Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğalçılardan azad edilmiş ərazilərdə intensiv tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilir. Ölkə rəhbərliyinin birbaşa nəzarəti altında, hazırda respublikamızın qarşısında duran ən ümdə vəzifə — Qarabağda irimiqyaslı bərpa işləri təxirə salınmadan icra edilir.
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 419
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 419
Bölməyə aid digər xəbərlər
3-05-2025, 17:06
Fırıldaqçılara işləməkdə şübhəli bilinən şəxsi saxlayıblar
1-05-2025, 16:03
Əri üçün qatil tutmuş qadın həbs edilib
29-04-2025, 11:44
3 kişi 18 yaşlı əlil qızı zorlayıb
27-04-2025, 11:13
Bar ziyarətçisi içəri buraxılmadıqdan sonra atəş açıb
25-04-2025, 10:31
2,5 milyon rubl oğurlamaq üçün özünə qarşı soyğunçuluq edib
24-04-2025, 09:49
5 il əvvəl bir yaşlı oğlunu qətlə yetirən valideynlər saxlanılıb
23-04-2025, 22:53
Stadionda davada yeniyetmə mədəsindən bıçaqlanıb
23-04-2025, 21:27
3 yaşlı qızını döyərək öldürən həbs edilib
21-04-2025, 20:40
55 milyon cərimə: Fermer necə ailə qisasının qurbanı oldu
20-04-2025, 21:47
Polis dağılmış "Priora"da öldürülən 3 nəfərin şəxsiyyətini müəyyən edib
20-04-2025, 19:36
Hamilə qadın rəqibini vəhşicəsinə döyərək burnunu sındırıb
19-04-2025, 23:07
Bahalı iPhone oğurlamaqda ittiham olunan qaraçı dəstəsi həbs edilib
19-04-2025, 21:46
Buzdan yıxılan uşağın meyiti tapılıb
19-04-2025, 21:05
Fəhləsini öldürərək cəsədi dərədə gizlədib
17-04-2025, 15:37
Güllələnənlərdən birinin arvadı ölüb
16-04-2025, 23:59
Uşaq şkafın üstünə düşməsi nəticəsində ölüb
15-04-2025, 14:15
Məktəbli ögey atası ilə dava edib və evdən qaçıb
14-04-2025, 22:39
Torpaq sahəsinə görə atışma zamanı keçmiş məmurun oğlu həlak olub
14-04-2025, 22:15
Yeniyetmələr məktəbli qızı döyərək diz çökdürüblər
11-04-2025, 19:31
Həmyaşıdını döyüb zorlayan üç məktəbli həbs edilib
9-04-2025, 20:49
Məktəblini bıçaqlayaraq öldürən yeniyetmə özünə qəsdə cəhd edib
9-04-2025, 11:10
Yaşayış binasının uçması nəticəsində 2 uşaq ölüb
7-04-2025, 21:58
Dörd qadın tanışını döyərək öldürüb
6-04-2025, 23:47
Öz nəvəsini qətlə yetirməkdə ittiham olunur
6-04-2025, 11:39
Atışma bir nəfərin yaralanmasına, üç nəfərin ölümünə səbəb olub
6-04-2025, 11:31
Bir milyona yaxın borcunu ödəmək istəmədi
3-04-2025, 09:21
Moskvada Rusiya Müdafiə Nazirliyinin zabitlərini partlatmağa cəhd edən ukraynalının məhkəməsi başlayıb
2-04-2025, 13:34
Oğurlanmış əşyalar oyun avtomatının sahibinə qaytarılıb
1-04-2025, 22:07
Onunla evlənməkdən imtina etdiyi üçün qadını az qala öldürəcəkdi
1-04-2025, 16:29
Mənzilində təmir işləri apardığı qadını öldürən şəxs həbs edilib
30-03-2025, 23:13
Sərxoş şəxslər atəşfəşanlıq göstərdi
30-03-2025, 18:57
Tver vilayətində 13 yaşlı məktəblini qətlə yetirməkdə təqsirləndirilən şəxs həbs edilib
30-03-2025, 18:25
Sankt-Peterburqda federal axtarışda olan şəxs saxlanılıb
26-03-2025, 13:23
Yeniyetmə izdihamı gənci döyüb öldürdü
18-03-2025, 10:34
Uşağa işgəncə verən yerli sakinə qarşı cinayət işi açılıb
18-03-2025, 10:17
TCC işçilərindən qisas almaq üçün qrup halında toplaşırlar
17-03-2025, 10:57
Kəndinin sakinləri qulduru yaxalaya bilib
16-03-2025, 23:48
Qətlin üstü 13 ildən sonra açılıb
16-03-2025, 20:24
Anasının üzərinə yanar maye tökərək onu yandırıb
15-03-2025, 21:02
Qadın alıcılar pulsuz divar kağızı üstündə dava salıb
14-03-2025, 23:55
Sərxoş vəziyyətdə bıçaqlı şəxs saxlanılıb
14-03-2025, 21:14
Bir nəfər təqaüdçünün qətlində ittiham olunub
13-03-2025, 13:03
2 yaşlı oğlunu öldürməkdə ittiham olunur
12-03-2025, 13:53
Qonağa azı 15 bıçaq zərbəsi vurub
12-03-2025, 13:46
Kirayənişini 5-ci mərtəbədən özünü atmağa məcbur edib
11-03-2025, 21:31
Pulemyotlu şəxs tələbələri hədələyib