00:30 / 21-01-2025
İlham Əliyev Davosda “OliverWyman Group” şirkətinin Baş icraçı direktoru ilə görüşüb
00:27 / 21-01-2025
İlham Əliyev Davosda Çinin CGTN telekanalına müsahibə verib
23:59 / 20-01-2025
Tramp Baydeni "əsl qatilləri" əfv etdiyinə görə tənqid etdi
22:49 / 20-01-2025
ABŞ-ın keçmiş prezidenti Co Bayden Kapitolidən helikopterlə ayrılıb
22:44 / 20-01-2025
Həddindən artıq xurma yedikdən sonra əməliyyat masasına düşüb
22:37 / 20-01-2025
Donald Tramp Marsda ABŞ bayrağı sancacağını vəd edib
22:34 / 20-01-2025
"Mançester Siti" özbəkistanlı 20 yaşlı futbolçu Xusanovu heyətinə qatıb
22:29 / 20-01-2025
Tramp: "ABŞ indi yalnız iki cinsi tanıyır: kişi və qadın"
21:20 / 20-01-2025
ABŞ-ın 47-ci prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasimi keçirilib
21:17 / 20-01-2025
Bayden prezidentliyinin son saatlarında ailə üzvlərini əfv edib
21:13 / 20-01-2025
Bayden sosial mediada Amerika ilə vidalaşır
21:08 / 20-01-2025
Sankt-Peterburqda lokomotivin yandırılmasından sonra terror işi açılıb
19:27 / 20-01-2025
Qadının cəsədini Qoşa Kutsenkonun "Zaporojets"ində gizlədən qatil günahını etiraf edib
19:22 / 20-01-2025
Lavrov: "Rusiya Trampla təmaslara açıqdır, lakin onun kursu barədə təxmin etməyin mənası yoxdur"
19:14 / 20-01-2025
"Daily Mail": Tramp ABŞ-ın maraqlarına zidd olarsa, digər ölkələrə yardımı qadağan edəcək
19:10 / 20-01-2025
"Reuters": Tramp ABŞ-da federal ölüm cəzasını bərpa etməyi planlaşdırır
18:58 / 20-01-2025
İlham Əliyev 20 Yanvar şəhidlərinin xatirəsini yad edib
10:05 / 20-01-2025
SHOT:Gizli şəkildə Rusiyaya qayıdan Valeri Meladze atasının məzarını ziyarət edib
10:01 / 20-01-2025
Təyyarə sərnişinin səhhəti ilə əlaqədar Bakıda məcburi eniş edib
09:56 / 20-01-2025
CNN: Bayden vəzifədən getməzdən əvvəl Trampa məktub yazacaq
23:36 / 19-01-2025
Dağıstanda Untsukul kəndinin inzibati binası yanır
23:31 / 19-01-2025
Vaşinqton Trampın mitinqi ilə bağlı həyəcan görür
23:18 / 19-01-2025
Bolqarıstanın müdafiə naziri Sofiyanın Kiyevi qüsurlu sursatla təmin etdiyini etiraf edib
23:14 / 19-01-2025
İki nəfər bir nəfəri öldürərək cəsədini yandırmağa cəhd edib
23:09 / 19-01-2025
Gürcüstanın yeni prezidenti 600-dən çox məhbusu azad edib
23:04 / 19-01-2025
Üç yaşlı qızın qolu eskalatorda qalıb
22:59 / 19-01-2025
Yaroslavlda baş verən yanğında iki böyük və iki uşaq ölüb
19:29 / 19-01-2025
Qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
19:25 / 19-01-2025
Fiko müxalifəti Slovakiyada çevriliş hazırlamaqda ittiham edir
19:22 / 19-01-2025
Pezeşkian: "İran Rusiya ilə hərbi əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə çalışacaq"
19:18 / 19-01-2025
Pezeşkian: "Rusiya və İran bir-birinə hörmət etməli və Qərbin nifaq salmasına imkan verməməlidir"
19:14 / 19-01-2025
"Al Arabia": Həmas üç israilli girovu Qırmızı Xaça təhvil verib
10:28 / 19-01-2025
Sankt-Peterburq sakinləri ağcaqanadların hücumuna məruz qalıb
10:21 / 19-01-2025
N12: Girovların siyahısı açıqlanana qədər Qəzzada atəşkəs başlamayacaq
“Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğalçılardan azad edilmiş ərazilərdə intensiv tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilir. Ölkə rəhbərliyinin birbaşa nəzarəti altında, hazırda respublikamızın qarşısında duran ən ümdə vəzifə — Qarabağda irimiqyaslı bərpa işləri təxirə salınmadan icra edilir.
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 376
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-05-2021 11:58 | Bölmə: Cəmiyyət
Bu gün Qarabağda Füzuli rayonunun ərazisi böyük tikinti meydanını xatırladır. Buradan Şuşa şəhərinə çəkilən “Zəfər yolu” Köndələnçay və Quruçay hövzələrindən keçir. Qədim abidələrlə zəngin olan bu iki çayın arasını mübaliğəsiz olaraq “Kiçik Mesopotamiya” adlandırmaq olar. Təsərrüfat həyatı üçün əlverişli və münbit məkan olan bu çayların arasında Qədim Daş dövründən (Azıx və Tağlar mağaraları) Son Orta əsrlərə qədərki tarixi mərhələləri əhatə edən tarixi-arxeoloji abidələr mövcuddur. Buradakı zəngin təbii və mədəni landşaftı mühafizə edib qorumaq üçü
n ərazinin təcili şəkildə tarixi qoruq elan edilməsinə ehtiyac duyulur.
Bu fikirlər AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, tarix elmləri doktoru, professor Nəcəf Müseyibli və institutun Çöl tədqiqatları sektorunun müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Təvəkkül Əliyevin “Zəfər yolu” üzərində arxeoloji abidələrimiz” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. AZƏRTAC məqaləni təqdim edir.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyindən daxil olmuş məlumata görə, inşa edilən “Zəfər yolu”nun marşrutunda, Füzuli rayonu ərazisində kurqanların olduğu bildirilirdi. Bu məlumatı yoxlamaq üçün 2021-ci il mayın 6-da Füzuli rayonunda olduq. Abidələrə zərər vurmamaq məqsədilə inşaat işlərinin dayandırıldığı sahəyə tikinti mütəxəssisləri ilə birgə baxış keçirdik. Müəyyən edildi ki, Şəkərcik kəndi yaxınlığında, inşa edilən “Zəfər yolu”nun 35,4 kilometrində, qeyd olunan kəndin qəbiristanlığının ətrafında hündürlüyü 10 metrə yaxın olan iki təpə yerləşir. Onların birinin diametri 35 metr, digərinin diametri isə 40 metrdir. Çox böyük ehtimalla bu təpələr iriölçülü kurqan tipli qəbir abidələridir. İşğal dövründə bu təpələrin hər birinin qərb ətəyində bir səngər qazılmışdı. Kurqanlar Şəkərcik kəndinin qəbiristanlığı ilə Köndələnçay üzərində tikilmiş su bəndinin arasındakı ərazidədir. Eyni zamanda, bu sahədə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Son Tunc-İlk Dəmir dövrünün yaşayış yerinin əlamətləri olan obsidiandan (vulkanik şüşə) hazırlanmış alətlər və saxsı qab fraqmentləri toplanıldı. Xatırladaq ki, hələ ötən əsrin 60-70-ci illərində arxeoloq Qüdrət İsmayılzadə tərəfindən bu ərazidə – Köndələnçayın sağ sahilində bəhs olunan dövrə aid Şəkərciktəpə yaşayış yeri qeydə alınıb və oradan yerüstü maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar edilib.
Onu da qeyd edək ki, baxış keçirilən sahənin sıx və hündür otlarla örtülü olması, eyni zamanda, güclü yağışdan sonra ətraf yerlərin palçıqlı olması ərazidə geniş müşahidələr aparmağa imkan vermədi. İstənilən halda bu sahə kurqanlarla birlikdə tarixi-arxeoloji əhəmiyyətə malikdir. Gələcəkdə arxeoloji qazıntılar göstərilən abidələrin təyinatı barədə daha dəqiq fikir yürütməyə imkan verəcək.
Qısamüddətli tədqiqat zamanı Füzuli şəhərinin şimal-şərqində, “Zəfər yolu” ilə Köndələnçay arasında, təxminən 650 metr (şərq-qərb) x 350 metr (şimal-cənub) sahəni əhatə edən məşhur Qarabulaq kurqan çölünə də nəzər yetirilib. Burada iriölçülü 20-dən artıq kurqan var. Hələ XIX əsrin sonlarında Moskva Arxeoloji Cəmiyyətinin üzvü A.A.İvanovski bu kurqanlardan beşini qazmışdı. Əlbəttə, onun bu fəaliyyəti arxeoloji qazıntı qaydalarına zidd olaraq kurqanların yalnız mərkəzi hissəsinin qazılması ilə həyata keçirilmişdi.
Bundan əlavə, inşa edilən Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun 26-cı kilometrində, Füzuli şəhərinin xarabalıqlarına aparan köhnə Qaraxanbəyli-Füzuli yolunun sol kənarında, Ələsgərli kəndindən 1,5 kilometr şərqdə Yedditəpələr adlandırılan sahədə 20-dən artıq kurqan diqqəti cəlb edir. Onların bəzilərinin üzərində işğal dövründə düşmən tərəfindən səngər qazılıb və bu abidələrə zərər yetirilib. Burada kurqanların əksəriyyəti şimal-cənub istiqamətində bir xətt üzrə düzülüb, bir neçəsi isə bu düzümün sağ və solunda yerləşib. Yedditəpə ərazisi hələ minalardan təmizlənmədiyindən burada ətraflı müşahidə aparmaq mümkün olmadı. Bununla belə, yol çəkilişi ilə bağlı nəzərdə tutulan plana görə, xətlərdən birinin buradan keçəcəyini nəzərə alaraq, minatəmizləmə işlərindən sonra ərazidə arxeoloji araşdırmaların aparılması zəruridir.
Quruçayın və Köndələnçayın Füzuli rayonu ərazisindəki sahilləri Tunc dövrünün (e.ə. III-II minilliklər) yaşayış yerləri və qəbir abidələri ilə zəngindir. Buradakı kurqanlar Qarabağın, o cümlədən bütövlükdə Azərbaycanın Tunc dövrü dəfn adətlərinin, antropologiyasının, maddi mədəniyyətinin tədqiq edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Beləliklə, yalnız bir gün ərzində Köndələnçay vadisindən “Zəfər yolu”nun inşaat işlərinin təsir zolağında 40-dan artıq arxeoloji abidənin olması müəyyən edildi və bir neçə yeni abidə aşkar olundu. Bütün bunları nəzərə alaraq qeyd edilən sahələrdə və ümumiyyətlə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilən tikinti işləri zamanı arxeoloji tədqiqatların da aparılmasını zəruri hesab edirik. Qarabağda həyati əhəmiyyət kəsb edən bərpa-tikinti-quruculuq işləri ilə yanaşı, arxeoloji tədqiqatların təşkil edilməsi abidələrimizin xilasına, tarixi-mədəni irsimizin tədqiq edilməsinə xidmət etmiş olardı.
Baxış sayı: 376
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-01-2025, 23:14
İki nəfər bir nəfəri öldürərək cəsədini yandırmağa cəhd edib
19-01-2025, 19:29
Qətl törətməkdə şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
18-01-2025, 20:40
Yaşlı cütlüyü öldürməkdə təqsirləndirilən şəxs həbs edilib
18-01-2025, 11:24
Avtomobil suya düşüb
17-01-2025, 11:16
Sərxoş vəziyyətdə təcili yardım briqadasını bıçaqla hədələyib
17-01-2025, 11:07
Avtomobilinə toxunan pensiyaçını döyən sürücü həbs edilib
16-01-2025, 14:20
Kriminal avtoritetləri müalicə edən şəfaçı öldürülüb
16-01-2025, 12:32
Qadın sürücünün diqqətsizliyi ucbatından avtobusdan düşüb
16-01-2025, 11:15
Məktəblilər 3 ildir ki, sinif yoldaşını döyürlər
15-01-2025, 21:18
Kişi şənlik zamanı məktəbli qızı bıçaqlayıb, tanışını isə yaralayıb
15-01-2025, 14:57
Taksi sürücüsünün qatili 23 ildən sonra tutulub
13-01-2025, 23:35
Özünü sehrbaz kimi göstərən qadına qarşı qabaqlayıcı tədbir seçilib
13-01-2025, 19:18
İstintaq Komitəsi bir nəfərin insanlara hücumunun motivlərini araşdırır
13-01-2025, 13:43
Kişi arvadını və uşağını öldürüb
13-01-2025, 13:33
Sərxoş şəxs bıçaqla mağaza işçilərinə və müştərilərinə hücum edib
13-01-2025, 13:13
Avtomobilə bərkidilmiş boruya minərkən ölüb
12-01-2025, 15:51
Taksi ilə elektrik qatarının toqquşması nəticəsində qadın ölüb
12-01-2025, 15:29
Yaşayış binalarının girişlərini yandıranlar həbs ediliblər
12-01-2025, 12:52
Ata və oğul kişini vəhşicəsinə döyməkdə şübhəli bilinir
12-01-2025, 12:33
Qonşular itlər, pnevmatik silahlar və qaz balonları ilə dava ediblər
11-01-2025, 09:11
Yakutiya rəhbəri əlbəyaxa döyüşdə ukraynalı əsgəri öldürən həmyerlisinə yeni bıçaq hədiyyə edib
10-01-2025, 13:18
Həkimlər 19-cu mərtəbədən yıxılan gəncin həyatı üçün mübarizə aparır
10-01-2025, 13:01
Evli cütlük bazarda 18 milyon rubl pul mənimsəyiblər
10-01-2025, 12:46
Yeniyetmə məktəbi yandırmağa cəhd edib, o, saxlanılıb
9-01-2025, 22:33
Keçmiş həyat yoldaşından 12 banka qara kürü oğurlayıb
9-01-2025, 19:48
Sahibsiz itlərin hücumuna məruz qalan pensiyaçı xəstəxanaya aparılıb
9-01-2025, 19:45
Bir miqrant yandırma və soyğunçuluğa görə beş il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
9-01-2025, 12:19
Dörd uşağını öldürməkdə təqsirləndirilən şəxs xəstəxanada ölüb
8-01-2025, 21:50
Buzun arasından yıxılan üç yaşlı qızı xilas edib
8-01-2025, 19:09
Kişi gəlininin başını kəsib
8-01-2025, 13:56
Kuryer 9 milyona görə özünü oğurlatmışdı
7-01-2025, 14:21
Bir nəfər bankda girov götürülüb
7-01-2025, 12:26
Yaşayış binasında baş verən yanğın iki nəfərin həyatına son qoyub
6-01-2025, 12:43
Sokolov dəhşətli yanğında həlak olanların vəziyyətindən danışıb
5-01-2025, 19:50
Başqırdıstanda bir neçə uşaqlı ailə tətildə zəhərlənib
5-01-2025, 18:26
Yerli sakini bıçaqlayaraq öldürən qatili axtarırlar
4-01-2025, 13:22
“Vkusvil”də yolkanın altında qaz balonu qoyub
3-01-2025, 22:51
40 gündən çox əvvəl yoxa çıxan qardaş və bacının cəsədlərini tapmaq üçün Boğaz bağlandı
2-01-2025, 09:22
On nəfərin qatili intihar edib
2-01-2025, 09:06
Partlamış "Cybertruck"da benzin qutuları tapılıb
1-01-2025, 12:18
Tozsoranın alışması nəticəsində iki nəfər ölüb
30-12-2024, 11:31
Avtomobil körpüdən aşaraq çaya düşüb