Bütün xəbərlər
ESTRADA SƏNƏTİMİZİN İLK ŞOUMENİ QORXMAZ ƏLİLİCANZADƏ -Nərminə Ağayeva
Tarix: 08-01-2020 23:58 | Bölmə: Mədəniyyət
Azərbaycanın məşhur estrada, teatr, kino, televiziya aktyoru, respublikanın əməkdar artisti Qorxmaz Əlilicanzadə fərqli yaradıcılıq üslubu və maneraları ilə uzun illərdir ki, tamaşaçıların yaddaşında özünə mötəbər yer qazana bilib.  “Arşın mal alan” (1964) filmindəki ilk kiçik rolu ilə çox erkən yaşlarından sənət ömrünün təməlini qoyan Qorxmaz Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dram-kino aktyoru fakültəsində SSRİ Xalq artisti Adil İskəndərovun tələbəsi olub.
Estrada sənəti ilə1970-ci illərdən məşğul olmağa başlayan aktyor  az bir müddətdə bu sənətin sirrlərinə dərindən yiyələnərək 1983-cü  ildə I Respublika estrada artistləri müsabiqəsinin laureatı adına layiq görülür. Populyar xarici estrada ustadlarından sənət sirrlərini əxz edən aktyor  dəfələrlə Rusiyada keçirilən konsertlərdə Azərbaycanın təmsilçisi olaraq özünəməxsus səs tembri, cəlbedici ifa maneraları ilə rus dilində söylədiyi monoloqlarla diqqət çəkir. Qorxmazın fitri istedadının formalaşmasında bu dövrün çox məşhur sənətkarı, Rusiyanın Çaplini adlandırılan SSRİ xalq artisti Aleksandr Raykinin, səhnəmizin korifeyləri Nəsibə Zeynalova və Əlağa Ağayevin  böyük təsiri olmuşdur.
Qorxmaz Əlilicanzadə uzun illər “Azkonsert” qastrol birliyində konferansye vəzifəsində çalışır; 1985-ci ildə özünün “Miniatür Teatrı”nı yaradır və Dövlət Filarmoniyasında həftədə bir dəfə konsertlər verir.  Hazırladığı yumoristik səhnəciklərdə həm aktyor, həm rejissor olaraq çalışır, monoloq, kuplet, parodiyalarla  tamaşaçılara mənalı, düşündürücü, ağayana gülüş bəxş edirdi. “Bir kəlmə xoş söz”, “Deməsəm ölləm” adlı əyləncəli estrada tamaşaları ilə Bakıda və Azərbaycanın rayonlarında uğurlu çıxışlar edir.
 1980-ci illərdə Moskvada keçirilən “Aleksandr Şou” proqramına qatılır,  “Oxşarlar festivalı” proqramının mərkəzi olan Riqa şəhərinə səfər edir və konsert rəhbərləri ilə kontraktlar bağlayıb bu layihəni Azərbaycanda təşkil etməyə çalışır. O illərdə sovet estrada ustaları  Qorxmazı rəğbətlə qəbul edir, konsertlərdə tərəfi-müqabil olaraq faydalı əməkdaşlıq şəraiti yaradırdılar. İstedadlı yumor ustamız 1985 və 1987-ci illərdə 15 respublika estrada artistlərinin iştirakı ilə keçirilən Ümumittifaq Estrada Artistləri müsabiqələrində ilk azərbaycanlı olaraq  laureat adını qazanır. SSRİ-nin 70 illiyi tədbirində Kremlin konsert salonunda G.Xazanov, B.Brunov, A.Polişuk və digər məşhurlarla eyni konsertdə iştirak edir, uğurlu çıxışları  ilə tamaşaçı rəğbəti qazanır.
Eksperimentator olaraq əldə etdiyi zəngin təcrübələrin nəticəsi kimi 1990-cı ildə Bakıda Azərbaycan Estrada Teatrını yaradır və iyun ayında estrada sənəti tarixində ilk dəfə “Oxşarlar festivalı”nı keçirir; heyrətamiz qabiliyyətlə mürəkkkəb ifa anturajını yarada bilir. “Alma almaya bənzər” ilk şou-proqramla ölkəmizdə şou-proqramlar və şou-biznesin təməlini qoyur. Həmin ildə Gənc Tamaşaçılar Teatrının səhnəsində hazırladığı “Çərxi-fələk” adlı intellektual əyləncəli proqram Dövlət televiziyasında yayımlanır. 1991-ci il oktyabr ayında Bakı Dövlət Sirkində nümayiş edilən növbəti şou-proqram - “Şou Əlili və ya sirrlər xəzinəsində” adlı estrada mərəkəsi ilk gündən tamaşaçılar tərəfindən sevilir. 1993-cü ildə  “Şou Əlili” adlı yeni estrada proqramını öz tamaşaçılarına təqdim edir. 1996-cı ildə Şəhriyar adına Mədəniyyət mərkəzində “Qorxmaz Əlili təqdim edir” adlı yeni əyləncəli proqramı ilə Estrada teatrı yeni mövsümünü açır. Paralel olaraq, ayda bir dəfə, “Nəğmə çələngi” adlı musiqili-əyləncəli proqramla televiziya tamaşaçılarının görüşünə gəlir.
Bütün bunların nəticəsi olaraq öz şouproqramlarının sponsoru, antreprezioru, rejissoru, aparıcısı olan Qorxmaz Azərbaycanın ilk “şoumen”i kimi tarixdə qaldı. Yaşıl Teatrda anşlaqla keçən şouproqramlar o illər üçün, əlbəttə ki, çox böyük yenilik olmaqla bərabər, Qorxmazın heyrətamiz istedad və təşkilatçılıq qabiliyyətini də sərgiləyirdi. Bu gün teatr-kino, konsert səhnələrində çıxış edən bir çox tanınmış aktyorlar və müğənnilər Qorxmazın sənət yapıncısından çıxmışlar.
1993-1996-cı illərdə Rauf İçərişəhərlinin “Evlənmək istəyirəm” (qurluşçu rejissor Şahmar Qəribli), Eduard de Filipponun “Silindir”
(qurluşçu rejissor Bəhram Osmanov) pyeslərinin tamaşaları  Estrada Teatrının repertuarına daxil edildi.
QORXMAZ ƏLİLİCANZADƏ CƏNNƏT XALA ROLUNDA

Tamaşalara estrada sənətinin tələbləri və janr qanunlarına uyğun quruluşlar verilmişdi. Bu tamaşalarda Muxtar Avşarov, Nuriyyə Əhmədova, Bəsti Cəfərova, Allahverdi Yolçuyev, Vahid Əliyev, Elşən Çarhanlı, Nahidə Orucova və digər populyar aktyorlar ilk dəfə olaraq estrada janrlı tamaşalarda öz sənət qabiliyyətlərini sınayırdılar.
Qorxmaz Əlilicanzadə Azərbaycan meyxana sənətinin intişarı istiqamətində də bir sıra yeniliklər edərək 1992-ci ildə ilk dəfə olaraq “I Respublika Meyxana Müsabiqəsi”ni, 1998-cu ildə isə “II Respublika Meyxana Müsabiqəsi”nin müəllifi, təşkilatçısı və prodüseri qismində  uğurlara imza atır və bununla da o dövrdən başlayaraq meyxana sənətinəyeni həyat və populyarlıq gətirir.
Teatr səhnəsində əldə etdiyi uğurlarla yanaşı, Qorxmaz özünü atası, böyük sənətkar mərhum Məmməd Əlilidən miras qalan kino sahəsində də harmonik şəkildə çarpazlaşdırır. Azərbaycanfilmin istehsalı olan bir sıra məşhur “Yuxu” (qəsəbə sakini), “Qala” (film direktoru), “Ölüm növbəsi” (Əmirqulu), “Vəkil hanı?” (Dadaş Rəhimov), “Axırıncı dayanacaq” (Qəmbər), “Tərsinə çevrilmiş dünya” (Siyavuş), “Sübhün səfiri” (Molla İbrahimxəlil) və s. filmlərdə insan hisslərinin dərinliyinə nüfuz etmək, aktyor psixotexnikasına mükəmməl yiyələnməqabiliyyəti ilə kontrastlı, fərqli və unudulmaz xarakterik obrazlar silsiləsi yaradır. Rejissor Ə.Muradovun “Güllələnmə təxirə salınır” filmində, həmçinin F.Əliyevin “Yuxu” filminin son kadrlarında əvəzsiz səhnə ulduzu Nəsibə Zeynalovanın rolunu səsləndirib.
Ümumiyyətlə, Qorxmazın aktyor yaradıcılığının bu qədər rəngarəng polifoniyasında misilsiz yüksəlişlər əldə etməsində müqtədir sənətkarımız Nəsibə xanımın fövqəladə rolu olmuşdur. Səhnəyə ilk gəlişindən Nəsibə xanım bu gənc, istedadlı oğlana sənət qayğısını, xeyir-duasını əsirgəməyərək, hər zaman öz ustad dərsləri ilə ona peşə incəliklərini öyrədib. Qorxmaz səhnəmizinvə kinomuzun xanım-xatın incisinin peşəkarlığından daima öyrənirdi və ona öz minnətdarlığını sənətkarlıq bağlılığı ilə ifadə edirdi. Tamaşaçılar bir neçə gün əvvəl İTV efirində yayımlanan 2019-cu ilin son verilişi olan “Oxşarabad-2” filmində Qorxmazın yüksək peşəkarlıq, incə həssaslıq, məlahətli, yanğılı səs tembri və sonsuz sevgi ilə təqdim etdiyi Nəsibə xanımın Cənnət xala monointermediyasında  buna bir daha şahid oldular.
Çox istiqamətli yaradıcılıq palitrasına malik Qorxmaz animasiya sahəsində də xeyli dəyərli işlər görmüş, bir neçə cizgi filmində müxtəlif canlıların obrazlarını səsləndirmişdir. Maraqlı olan budur ki, Qorxmaz hər cizgi filmində 3-5 obrazı fenomenal keyfiyyətlə eyni vaxtda səsləndirirdi.
Azərbaycan televiziya efirində Qorxmazınaparıcısıolduğu bir sıra verilişlər tamaşaçılara yüksək zövq aşılayırdı. Onun duzlu, məzəli, bənzərsiz lətifələri, sketçləri, parodiyaları,muğam mövzulu verilişlərdə isə söylədiyi maraqlı və məzmunlu fikirləridaima tamaşaçıların diqqət mərkəzində olur. Qorxmazın son dövr maraqlı və baxımlı işləri işərisində “Qaynana”, “Babayevlər ailəsi”, “Hippokratın andı”, “Sənin deyil”, “Durnalar qayıdanda”, “Bizim restoran” seriallarını da qeyd edə bilərik. 
Q.Əlilicanzadə estrada artisti, estrada rejissoru, konferansye, şoumen, ssenarist, muğam ifaçısı, həm də bariton-tenor səsə malik estrada müğənnisi kimi fəaliyyət göstərir. H.Cavidin “Şeyx Sənan”tamaşasına F.Əmirovun bəstələdiyi Kor Ərəbin mahnısının ifaçısı, C.Cahangirovun “Füzuli” kantatasının (1998-ci ildə, kişi müğənnilər arasında ilk dəfə), E.Mansurov, X.İsmayılqızı, N.Əzimov və digər bəstəkarların mahnılarının, eləcə dəR.Məmmədovun “Azərbaycan futbolu” və “Yaşa futbol”, N.Dadaşovun “İçərişəhər” mahnılarının isə ilk ifaçısıdır.

Estrada sənətinin praktikasından əldə etdiyi bütün bu mükəmməl uğurlardan sonra Qorxmaz Əlilicanzadə elm sahəsində də kifayət qədər sanballı nailiyyətlərlə sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent olaraq nəzəri elmi fəaliyyət göstərir. “Azərbaycan milli estrada sənətinin yaranması və təşəkkülü tarixi”, “Qəzəl və meyxana sənətində Məşədibaba fenomeni” kitablarının müəllifidir, hazırda isə “Orta əsərlər milli estrada sənəti janrlarının təşəkkülü və inkişaf tarixi” adlı elmlər doktoru dissertasiyası üzərində tədqiqat işi aparır.
Göründüyü kimi, Qorxmaz estrada ifaçılığının bütün janrlarında özünün fitri istedadını, ifadə vasitələrinin detallı konsentrasiyası, parlaq intermodulyasiya elementləri ilə birləşdirərək milli estrada sənətinin canlı tarixinin ilk yaradıcısıdır.   Diqqətinizə çatdırdığım bütün bu işlərə keçən il daha bir yenilik əlavə olundu.
Reformator-sənətşünas Qorxmaz Əlilicanzadə müasir Azərbaycan ifaçılıq sənəti camesinə özünün ixtira etdiyi, hazırlanmasında peşəkar alət ustalarının qıtlığı səbəbindən çox böyük çətinliklərlə üzləşməsinə rəğmən beş müasir milli musiqi alətlərini ərsəyə gətirdi və bu alətlərin ilk ifaçıları olan A.Zeynallı adına Musiqi Kollecinin istedadlı ifaçı tələbələrindən ibarət yaradıcısı olduğu “Nur” ansamblının ilk möhtəşəm layihə təqdimatını Elgiz Əkbərin “Səhər-səhər”, Roza Zərgərlinin “Bakı vaxtı ilə” verilişlərində bu alətləri tamaşaçılara təqdim etməyə müvəffəq olaraq Azərbaycan musiqisində yeni tarix yarada bildi. Gələcəyin musiqi xəzinəsinə ərməğan kimi düşündüyü, milli Buta atributumuzla süslənmiş bu alətlər səs və diapozon təmizliyi, temb imkanları, sim fərqləri, müasir üslublu aşıqları, orta xərəyi, simgəri, üz pərdəsi, qolu, qol pərdələrinin sayı, pərdələrin rəngi və digər üstünlükləri ilə gələcəyin gənc ifaçıları üçün milli köklərə  söykənən yeni fərqli səslənmə perspektivləri aça biləcəkdir.

İlk günlərini yaşadığımız 2020-ci ildə milii estrada sənətimizin, mədəniyyət və incəsənətimizin inkişafı, tərəqqisi və təbliği yolunda böyük zəhmətlərə qatlaşan ünlü sənətkar, əməkdar artist Qorxmaz Əlilicanzadəyə daha qüdrətli yaradıcılıq zirvələri arzulayırıq. 
Nərminə Ağayeva,
 sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
 


Baxış sayı: 1 831


Bölməyə aid digər xəbərlər
23-03-2024, 13:08 Emindən ilk - Reaksiya