10:49 / 23-04-2024
Buryatiyada yanğın zamanı şkafda gizlənən 3 uşaq ölüb
10:42 / 23-04-2024
İnzaqi: "İnter" Skudettonu xatırlayacaq, çünki biz onu derbidə qazandıq"
10:37 / 23-04-2024
Valentina Matvienko: "Rusiya aktivlərinin müsadirəsi dünya iqtisadiyyatını məhv edəcək"
00:34 / 23-04-2024
Sumqayıtda şəhid Vüsal Allahyarovun mövludu olub-VİDEO+FOTOLAR
23:55 / 22-04-2024
Bayden Zelenski ilə yeni müdafiə yardım paketləri haqqında danışıb
23:50 / 22-04-2024
Moldova siyasətçilərinin Moskvada keçirilən qurultayının iştirakçıları Kişinyovda saxlanılıb
22:32 / 22-04-2024
Çeçenistan Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbəri saxlanılma hadisəsindən sonra ilk dəfə ictimaiyyət qarşısına çıxıb
22:25 / 22-04-2024
Böyük Britaniya Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin keçmiş baş komandanı Zalujnıya müqavilə imzalayıb
16:54 / 22-04-2024
Meta mətbuat katibi qiyabi olaraq 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
16:48 / 22-04-2024
Qəzzada həkimlər anasının ölümündən sonra dünyaya gələn qızın həyatı üçün mübarizə aparırlar
16:44 / 22-04-2024
De Yonq "Real Madrid"lə oyunda zədələnib və Avro-2024-ü buraxa bilər
16:39 / 22-04-2024
Günahını boynuna almayan moskvalı baykerin qatili həbs edilib
16:30 / 22-04-2024
Mişustin: "Rusiya və Belarus vahid effektiv hava xidməti qurdular"
16:24 / 22-04-2024
Ukrayna sərhədçisi sərhəddə keşik çəkərkən Moldovaya qaçıb
14:52 / 22-04-2024
Nazirlər Kabineti Aİİ ölkələri ilə İran arasında azad ticarət zonası haqqında sazişi təsdiqləyib
14:46 / 22-04-2024
"Mundo Deportivo": Xavi 2025-ci ilə qədər "Barselona"da qalacaq
14:00 / 22-04-2024
Mahaçev: "Puaryeni yerə yıxıb boğacağam"
13:55 / 22-04-2024
Rusiyanın gənclər komandasının voleybolçusu Mixailina 21 yaşında vəfat edib
13:49 / 22-04-2024
İsrail ordusunun baş kəşfiyyatçısı istefa verib
09:46 / 22-04-2024
15 yaşlı yeniyetmə bir neçə bıçaq zərbəsi alıb
08:56 / 22-04-2024
Birinci Qarabağ Müharibəsinin şəhidlərinin anım günü keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
08:28 / 22-04-2024
"Real Madrid" "El Klasiko"da "Barselona"dan qələbə qazanıb
08:23 / 22-04-2024
ABŞ-ın Suriyadakı bazasına raket zərbələri endirilib
08:19 / 22-04-2024
Hizbullah Livan səmasında İsrailə məxsus "Hermes 450" təyyarəsini vurub
08:15 / 22-04-2024
Namizədlər Turniri: Hindistanlı Qukeş qalib gəldi
08:09 / 22-04-2024
Ussuriysk məhkəməsi uşaq meydançasına atəş açan şəxsi həbs edib
01:06 / 22-04-2024
Bakıda küçə musiqiçilərinə dəstək üçün konsert keçirildi
23:45 / 21-04-2024
Həmkəndlilər arasında mübahisə qətllə nəticələnib
23:41 / 21-04-2024
Şor və Hutsul Moldova prezidentliyinə namizəd olmayacaqlar
23:36 / 21-04-2024
14 yaşlı iki qız hamamda dəm qazından zəhərlənərək ölüb
23:31 / 21-04-2024
Panda Katyuşa artıq 22 kiloqramdır
23:27 / 21-04-2024
ABŞ gələn həftə kimi ATACMS-i Ukraynaya köçürə bilər
23:21 / 21-04-2024
Həştərxandakı bazarda yanğının yayılmasının qarşısını almaq mümkün olub
23:18 / 21-04-2024
"Feyenoord" futbolçuları Hollandiya kubokunun qalibi olub
23:12 / 21-04-2024
Şimal Hərbi Dairəsi zonasında 1300-dən çox hərbi kapellana ehtiyac var
23:06 / 21-04-2024
Ukrayna prezidentinin ofisi hesab edir ki, İlon Maskda məntiq yoxdur
23:01 / 21-04-2024
Sankt-Peterburqda qızın sinif yoldaşları tərəfindən döyülməsindən sonra araşdırma aparılır
22:55 / 21-04-2024
Moskva vilayətində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin pilotsuz təyyarələrini hədəfə alan hərbi radiostansiya tapılıb
22:40 / 21-04-2024
Litvada NATO müttəfiqlərinin iştirakı ilə hərbi təlimlər başlayıb
Azərbaycanın üç ən böyük şəhər-qalası
Tarix: 26-01-2018 21:38 | Bölmə: Sosial
Ölkəmizin ən əhəmiyyətli qalaları barədə söhbətimizi davam etdiririk. Keçmiş zamanlarda Azərbaycan şəhərlərinin çoxu müdafiə bürclərini vahid istehkam ansamblında birləşdirməklə, öz ərazilərini əzəmətli qala divarları ilə möhkəmləndirməyə çalışırdılar. Belə şəhər-qalaların bəziləri salamat şəkildə bizim günlərə qədər gəlib çıxıb, digərləri arxeoloji qazıntılar zamanı bərpa olunub ki, bu da onların tarixi dəyərini əsla azaltmır.
Bakı qalası
Möhkəm qala divarları ilə dövrələnmiş Köhnə Bakı və ya İçərişəhər bəlkə də Azərbaycan qalalarının ən məşhurudur. Əcdadlarımız tərəfindən istehkam şəklində inşa edilmiş və zəmanəmizə çox yaxşı vəziyyətdə gəlib çatmış bu qədim yaşayış məskəninin dəqiq yaşını müəyyən etmək çox çətindir. Amma arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olub ki, İçərişəhərin ərazisi hələ Tunc dövründə məskun olub, VIII-XI əsrlərdə burada şəhər həyatı qaynayıb, sənətkarlıq və ticarət inkişaf edib.
Qalanın əsas girişlərindən biri - Qoşa qala qapısı əvvəllər Şamaxı darvazası adlanıb. Şamaxı darvazası (onu Şah Abbas darvazası da adlandırırdılar) XIX əsrin sonuna qədər şəhərin yeganə qapısı olub. XIX əsrin sonunda qala divarlarının ikinci sırası söküləndən sonra ikinci sıranın Zülfüqar xan adlanan darvazası Şamaxı darvazasının yanında yerləşdirilib. “Qoşa qala qapısı” adı belə yaranıb.
Qala dəfələrlə düşmənlər tərəfindən mühasirəyə alınıb. Məsələn, 1723-cü ildə admiral Matyuşkinin başçılıq etdiyi rus hərbi eskadrası dəniz tərəfdən şəhərə yaxınlaşıb və onun təslim olmasını tələb edib. Rusların ultimatumu rədd edilib. Buna cavab olaraq, qala 15 gəmidən ibarət eskadra tərəfindən top atəşinə tutulub. Mərmilərdən biri Məhəmməd məscidinin minarəsinə dəyərək onu zədələyib. Həmin vaxt şiddətli külək qalxıb və rusların yelkənli gəmilərini dənizin içərilərinə qovub. Şəhər əhalisi düşünüb ki, yadelli işğalçılar Allahın qəzəbinə gəlib. Yeri gəlmişkən, məscidin minarəsi qala müdafiəçilərinin mətinliyinin və mərdliyinin simvolu kimi XIX əsrin ortalarına qədər bərpa olunmayıb. Məscidin binası və minarəsi yalnız 2010-cu ildə bərpa edilib.
İçərişəhərin 22,1 hektar təşkil edən kiçik ərazisində yüzlərlə tarixi abidə, o cümlədən 4 dünya miqyaslı, 28 yerli əhəmiyyətli abidə yerləşir. Bakının başlıca rəmzlərindən biri - əzəmətli və möhtəşəm Qız qalası, habelə məşhur Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi, qədim məscidlər, karvansaralar məhz burada, qədim qala divarlarının içində yerləşir.
İçərişəhər təkcə qədim abidə deyildir. Hündürlüyü 8-10 metr olan qala divarları ilə əhatələnmiş bu tarix-memarlıq qoruğunun ərazisindəki qədim evlərdə 1300-dən çox ailə yaşayır, burada çoxsaylı mədəniyyət ocaqları fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, Bakı qalası UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib.
Qəbələ qalası
Yarımdağılmış vəziyyətdə olan, amma hələ də əzəmətli görünən Qəbələ qalasının bürc və divarları artıq çoxdan Qafqaz Albaniyasının qədim paytaxtının qüdrət rəmzinə çevrilib.
Müasir Qəbələnin mərkəzindən 25-30 kilometr cənub-qərbdə, Çuxur Qəbələ kəndinin yaxınlığında 480 hektar ərazidə hazırda Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu yerləşir. 1985-ci ildə yaradılan qoruğun ərazisində ötən əsrin 60-cı illərindən etibarən aparılan arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, Qəbələ eramızdan əvvəl IV-III əsrlərdən başlayaraq XVIII əsrədək infrastrukturu inkişaf etmiş böyük şəhər, sənətkarlıq və ticarət mərkəzi olub.
Hazırda qədim şəhərin Antik, Selbir və Qala deyilən 3 sahədə yerləşən qalıqlarını görmək olar. Şimaldan dərin xəndəklə, cənubdan əzəmətli qala divarı ilə ayrılmış Qalanın ərazisini nəzərdən keçirək. Sasanilər dövrünün memarlıq üslubunda inşa edilmiş bu divarlar Azərbaycanın digər qala tikililəri arasında seçilir. Orta əsrlərin bəzi müəlliflərinin yazdığına görə, şəhər Sasanilər sülaləsindən olan I Qubad tərəfindən salınıb. Ancaq tədqiqatçılar əmindirlər ki, şahın göstərişi ilə burada yalnız bərpa işləri aparılıb.
Qala çiy kərpicdən və çay daşlarından inşa olunub. Salamat qala bürcünün diametri 3 metrdir. Qalanın uzunluğu 35 metrdir, divarların qalınlığı 2,4 metrə çatır. Orijinal formasını hələ də saxlayan Qalanın əsas qapısı cənub divarında yerləşir. Hündürlüyü 10-14 metrə, diametri 6,8 metrə çatan 4 qövsşəkilli qala bürcü də burada yerləşir. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada küp qəbirlər və Qəbələnin təsərrüfat həyatını, sənətkarlığın və ticarət münasibətlərinin inkişafını əks etdirən digər qiymətli artefaktlar aşkar edilib.
Şəhərdə dulusçuluq, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik, toxuculuq, daşoyma, sümük emalı, şüşə istehsalı və s. inkişaf edib. Qazıntılar zamanı saxsı borularla çəkilmiş su təchizatı sistemi, dulusçu sobalarının qalıqları, istehsalat tullantıları, əmək alətləri, bəzək əşyaları, şərab anbarı, saxsı məişət məmulatı, emalatxanalar və sair və ilaxır aşkar edilib. Tapıntıların çoxu Qəbələ Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində nümayiş etdirilir.
Şəmkir qalası
Qədim Şəmkir qalası təkcə istehkam tikililərinin möhkəmliyi ilə deyil, həm də memarlığının qeyri-adi gözəlliyi ilə seçilir. Onu əbəs yerə Arran şəhərsalma ənənəsinin incisi adlandırmırlar.
Qədim Şəmkir şəhəri hazırda Şəmkirçayın sol sahilində, Şəmkir rayonunun Muxtariyyə kəndinin şimalında yerləşir. Bir vaxtlar çiçəklənən şəhər XIII əsrin əvvəlində monqollar tərəfindən viran qoyulub. Şəhərin təsviri təsdiq edir ki, burada orta əsrlərdə düzənlik ərazilərdə yerləşən şəhərlərə xas olan bütün əlamətlər olub. O vaxtlar şəhərlər adətən üç topoqrafik hissədən ibarət olub: narınqala (içqala), şəhristan (şəhərin özü) və rabad (şəhərin ətrafı). Şəhərin topoqrafik planının hazırlanması onun təqribən dördbucaqlı şəklində olduğunu göstərir.
Orta əsrlər dövrünün böyük şəhəri sayılan Şəmkirin tarixinin hələ XIX əsrin əvvəllərində öyrənilməsinə baxmayaraq, burada irimiqyaslı arxeoloji tədqiqatlar XXI əsrin birinci onilliyində başlayıb. 2006-cı ildən burada aparılan qazıntılar sayəsində Azərbaycan tarixində yeni səhifələr açan çox maraqlı kəşflər edilib. Ən qiymətli qədim tapıntılar Dəmir dövrünə aiddir. Orta əsrlər şəhər həyatının müxtəlif tərəflərini əks etdirən mədəni təbəqələrin qalınlığı 6 metrə çatır. Deyilənə görə, VIII əsrdən XIII əsrin ilk onilliklərinə qədər, yəni Şəmkirin monqollar tərəfindən yerlə-yeksan edildiyi dövrə qədər şəhərdə həyat qaynayırmış.
Memarlıq və inşaat Şəmkirdə çox inkişaf edibmiş. Qazıntılar zamanı çoxsaylı tikili qalıqları, o cümlədən istehkam qurğuları, ictimai və yaşayış binalarının, şəhərin abadlaşdırılması üçün nəzərdə tutulan mühəndis qurğularının qalıqları aşkar edilib. Məlum olub ki, VIII-X əsrlərdə şəhər çay daşından və çiy kərpicdən tikilmiş qala divarı ilə müdafiə olunub. XI əsrdə şəhərdə paralel qala divarları inşa olunub. Arasında təqribən 10 metr məsafə olan hər iki divar bişmiş kərpic, çay daşı və yonulmuş ağ daş sıralarının bir-birini əvəzlədiyi kombinə edilmiş hörgü ilə ucaldılıb. Qeyd edək ki, son dərəcə gözəl görünən polixrom, kombinə edilmiş divar hörgüsü Arran memarlıq məktəbinin mərkəzlərindən biri sayılan Şəmkir üçün çox səciyyəvi olub. Şəhərin bayır divarının uzunluğu 80 metrdən çox, eni 3,8 metrdir. Bu divar qövsşəkilli monolit bürclərlə möhkəmləndirilib. İç divarın uzunluğu təqribən 2,7,5 metrdir. Cənub tərəfdə yerləşən darvaza cinahlarda yerləşən iki bürc tərəfindən müdafiə olunub. Cənub bürcü yarımdağılmış vəziyyətdədir. Hər iki bürcə yerli ağ daşdan böyük məharətlə üz çəkilib.
Bayır divarın ikinci və üçüncü bürcləri arasında tağşəkilli oyuqları olan tikili aşkar edilib. Tikili şəhər divarına bitişikdir, yəni qala divarı onun qərb divarını təşkil edir. İçqala şəhərin şərq hissəsində, Şəmkirçayın sol sahilində yerləşir. Planda düzbucaqlı formasında olan qala cənubdan şimala doğru uzanır və bir hektardan çox ərazidə yerləşir. Salamat qalmış divarların hündürlüyü 5,5-7,5 metr, eni 3,2-4 metr civarındadır.
Şəmkir arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, tarix elmləri doktoru Tarix Dostiyevin sözlərinə görə, əminliklə demək olar ki, Şəmkir qalasının tikililəri Arran memarlıq məktəbinin ən parlaq nümulərindən biridir. Orta əsrlərin memarları və kombinasiyalı hörgü ilə işləyən bənnaları əsl hərbi memarlıq şedevri yaradıblar. Burada müxtəlif inşaat materiallarından – çay daşından, bişmiş kərpicdən və ağ daşdan bacarıqla istifadə olunub. Bu texnika həm divarları möhkəmləndirməyə, həm də estetik baxımdan onu yaraşıqlı etməyə imkan verib. Arxeoloqların məlumatına görə, içqalanın XI əsrdə inşa edilən divarları bir neçə dəfə təmir olunub.
Hazırda qazıntıların yerində arxeologiya parkı yaradılıb.
Baxış sayı: 1 131
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-01-2018 21:38 | Bölmə: Sosial
Ölkəmizin ən əhəmiyyətli qalaları barədə söhbətimizi davam etdiririk. Keçmiş zamanlarda Azərbaycan şəhərlərinin çoxu müdafiə bürclərini vahid istehkam ansamblında birləşdirməklə, öz ərazilərini əzəmətli qala divarları ilə möhkəmləndirməyə çalışırdılar. Belə şəhər-qalaların bəziləri salamat şəkildə bizim günlərə qədər gəlib çıxıb, digərləri arxeoloji qazıntılar zamanı bərpa olunub ki, bu da onların tarixi dəyərini əsla azaltmır.
Bakı qalası
Möhkəm qala divarları ilə dövrələnmiş Köhnə Bakı və ya İçərişəhər bəlkə də Azərbaycan qalalarının ən məşhurudur. Əcdadlarımız tərəfindən istehkam şəklində inşa edilmiş və zəmanəmizə çox yaxşı vəziyyətdə gəlib çatmış bu qədim yaşayış məskəninin dəqiq yaşını müəyyən etmək çox çətindir. Amma arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olub ki, İçərişəhərin ərazisi hələ Tunc dövründə məskun olub, VIII-XI əsrlərdə burada şəhər həyatı qaynayıb, sənətkarlıq və ticarət inkişaf edib.
Qalanın əsas girişlərindən biri - Qoşa qala qapısı əvvəllər Şamaxı darvazası adlanıb. Şamaxı darvazası (onu Şah Abbas darvazası da adlandırırdılar) XIX əsrin sonuna qədər şəhərin yeganə qapısı olub. XIX əsrin sonunda qala divarlarının ikinci sırası söküləndən sonra ikinci sıranın Zülfüqar xan adlanan darvazası Şamaxı darvazasının yanında yerləşdirilib. “Qoşa qala qapısı” adı belə yaranıb.
Qala dəfələrlə düşmənlər tərəfindən mühasirəyə alınıb. Məsələn, 1723-cü ildə admiral Matyuşkinin başçılıq etdiyi rus hərbi eskadrası dəniz tərəfdən şəhərə yaxınlaşıb və onun təslim olmasını tələb edib. Rusların ultimatumu rədd edilib. Buna cavab olaraq, qala 15 gəmidən ibarət eskadra tərəfindən top atəşinə tutulub. Mərmilərdən biri Məhəmməd məscidinin minarəsinə dəyərək onu zədələyib. Həmin vaxt şiddətli külək qalxıb və rusların yelkənli gəmilərini dənizin içərilərinə qovub. Şəhər əhalisi düşünüb ki, yadelli işğalçılar Allahın qəzəbinə gəlib. Yeri gəlmişkən, məscidin minarəsi qala müdafiəçilərinin mətinliyinin və mərdliyinin simvolu kimi XIX əsrin ortalarına qədər bərpa olunmayıb. Məscidin binası və minarəsi yalnız 2010-cu ildə bərpa edilib.
İçərişəhərin 22,1 hektar təşkil edən kiçik ərazisində yüzlərlə tarixi abidə, o cümlədən 4 dünya miqyaslı, 28 yerli əhəmiyyətli abidə yerləşir. Bakının başlıca rəmzlərindən biri - əzəmətli və möhtəşəm Qız qalası, habelə məşhur Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi, qədim məscidlər, karvansaralar məhz burada, qədim qala divarlarının içində yerləşir.
İçərişəhər təkcə qədim abidə deyildir. Hündürlüyü 8-10 metr olan qala divarları ilə əhatələnmiş bu tarix-memarlıq qoruğunun ərazisindəki qədim evlərdə 1300-dən çox ailə yaşayır, burada çoxsaylı mədəniyyət ocaqları fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, Bakı qalası UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib.
Qəbələ qalası
Yarımdağılmış vəziyyətdə olan, amma hələ də əzəmətli görünən Qəbələ qalasının bürc və divarları artıq çoxdan Qafqaz Albaniyasının qədim paytaxtının qüdrət rəmzinə çevrilib.
Müasir Qəbələnin mərkəzindən 25-30 kilometr cənub-qərbdə, Çuxur Qəbələ kəndinin yaxınlığında 480 hektar ərazidə hazırda Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu yerləşir. 1985-ci ildə yaradılan qoruğun ərazisində ötən əsrin 60-cı illərindən etibarən aparılan arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, Qəbələ eramızdan əvvəl IV-III əsrlərdən başlayaraq XVIII əsrədək infrastrukturu inkişaf etmiş böyük şəhər, sənətkarlıq və ticarət mərkəzi olub.
Hazırda qədim şəhərin Antik, Selbir və Qala deyilən 3 sahədə yerləşən qalıqlarını görmək olar. Şimaldan dərin xəndəklə, cənubdan əzəmətli qala divarı ilə ayrılmış Qalanın ərazisini nəzərdən keçirək. Sasanilər dövrünün memarlıq üslubunda inşa edilmiş bu divarlar Azərbaycanın digər qala tikililəri arasında seçilir. Orta əsrlərin bəzi müəlliflərinin yazdığına görə, şəhər Sasanilər sülaləsindən olan I Qubad tərəfindən salınıb. Ancaq tədqiqatçılar əmindirlər ki, şahın göstərişi ilə burada yalnız bərpa işləri aparılıb.
Qala çiy kərpicdən və çay daşlarından inşa olunub. Salamat qala bürcünün diametri 3 metrdir. Qalanın uzunluğu 35 metrdir, divarların qalınlığı 2,4 metrə çatır. Orijinal formasını hələ də saxlayan Qalanın əsas qapısı cənub divarında yerləşir. Hündürlüyü 10-14 metrə, diametri 6,8 metrə çatan 4 qövsşəkilli qala bürcü də burada yerləşir. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada küp qəbirlər və Qəbələnin təsərrüfat həyatını, sənətkarlığın və ticarət münasibətlərinin inkişafını əks etdirən digər qiymətli artefaktlar aşkar edilib.
Şəhərdə dulusçuluq, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik, toxuculuq, daşoyma, sümük emalı, şüşə istehsalı və s. inkişaf edib. Qazıntılar zamanı saxsı borularla çəkilmiş su təchizatı sistemi, dulusçu sobalarının qalıqları, istehsalat tullantıları, əmək alətləri, bəzək əşyaları, şərab anbarı, saxsı məişət məmulatı, emalatxanalar və sair və ilaxır aşkar edilib. Tapıntıların çoxu Qəbələ Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində nümayiş etdirilir.
Şəmkir qalası
Qədim Şəmkir qalası təkcə istehkam tikililərinin möhkəmliyi ilə deyil, həm də memarlığının qeyri-adi gözəlliyi ilə seçilir. Onu əbəs yerə Arran şəhərsalma ənənəsinin incisi adlandırmırlar.
Qədim Şəmkir şəhəri hazırda Şəmkirçayın sol sahilində, Şəmkir rayonunun Muxtariyyə kəndinin şimalında yerləşir. Bir vaxtlar çiçəklənən şəhər XIII əsrin əvvəlində monqollar tərəfindən viran qoyulub. Şəhərin təsviri təsdiq edir ki, burada orta əsrlərdə düzənlik ərazilərdə yerləşən şəhərlərə xas olan bütün əlamətlər olub. O vaxtlar şəhərlər adətən üç topoqrafik hissədən ibarət olub: narınqala (içqala), şəhristan (şəhərin özü) və rabad (şəhərin ətrafı). Şəhərin topoqrafik planının hazırlanması onun təqribən dördbucaqlı şəklində olduğunu göstərir.
Orta əsrlər dövrünün böyük şəhəri sayılan Şəmkirin tarixinin hələ XIX əsrin əvvəllərində öyrənilməsinə baxmayaraq, burada irimiqyaslı arxeoloji tədqiqatlar XXI əsrin birinci onilliyində başlayıb. 2006-cı ildən burada aparılan qazıntılar sayəsində Azərbaycan tarixində yeni səhifələr açan çox maraqlı kəşflər edilib. Ən qiymətli qədim tapıntılar Dəmir dövrünə aiddir. Orta əsrlər şəhər həyatının müxtəlif tərəflərini əks etdirən mədəni təbəqələrin qalınlığı 6 metrə çatır. Deyilənə görə, VIII əsrdən XIII əsrin ilk onilliklərinə qədər, yəni Şəmkirin monqollar tərəfindən yerlə-yeksan edildiyi dövrə qədər şəhərdə həyat qaynayırmış.
Memarlıq və inşaat Şəmkirdə çox inkişaf edibmiş. Qazıntılar zamanı çoxsaylı tikili qalıqları, o cümlədən istehkam qurğuları, ictimai və yaşayış binalarının, şəhərin abadlaşdırılması üçün nəzərdə tutulan mühəndis qurğularının qalıqları aşkar edilib. Məlum olub ki, VIII-X əsrlərdə şəhər çay daşından və çiy kərpicdən tikilmiş qala divarı ilə müdafiə olunub. XI əsrdə şəhərdə paralel qala divarları inşa olunub. Arasında təqribən 10 metr məsafə olan hər iki divar bişmiş kərpic, çay daşı və yonulmuş ağ daş sıralarının bir-birini əvəzlədiyi kombinə edilmiş hörgü ilə ucaldılıb. Qeyd edək ki, son dərəcə gözəl görünən polixrom, kombinə edilmiş divar hörgüsü Arran memarlıq məktəbinin mərkəzlərindən biri sayılan Şəmkir üçün çox səciyyəvi olub. Şəhərin bayır divarının uzunluğu 80 metrdən çox, eni 3,8 metrdir. Bu divar qövsşəkilli monolit bürclərlə möhkəmləndirilib. İç divarın uzunluğu təqribən 2,7,5 metrdir. Cənub tərəfdə yerləşən darvaza cinahlarda yerləşən iki bürc tərəfindən müdafiə olunub. Cənub bürcü yarımdağılmış vəziyyətdədir. Hər iki bürcə yerli ağ daşdan böyük məharətlə üz çəkilib.
Bayır divarın ikinci və üçüncü bürcləri arasında tağşəkilli oyuqları olan tikili aşkar edilib. Tikili şəhər divarına bitişikdir, yəni qala divarı onun qərb divarını təşkil edir. İçqala şəhərin şərq hissəsində, Şəmkirçayın sol sahilində yerləşir. Planda düzbucaqlı formasında olan qala cənubdan şimala doğru uzanır və bir hektardan çox ərazidə yerləşir. Salamat qalmış divarların hündürlüyü 5,5-7,5 metr, eni 3,2-4 metr civarındadır.
Şəmkir arxeoloji ekspedisiyasının rəhbəri, tarix elmləri doktoru Tarix Dostiyevin sözlərinə görə, əminliklə demək olar ki, Şəmkir qalasının tikililəri Arran memarlıq məktəbinin ən parlaq nümulərindən biridir. Orta əsrlərin memarları və kombinasiyalı hörgü ilə işləyən bənnaları əsl hərbi memarlıq şedevri yaradıblar. Burada müxtəlif inşaat materiallarından – çay daşından, bişmiş kərpicdən və ağ daşdan bacarıqla istifadə olunub. Bu texnika həm divarları möhkəmləndirməyə, həm də estetik baxımdan onu yaraşıqlı etməyə imkan verib. Arxeoloqların məlumatına görə, içqalanın XI əsrdə inşa edilən divarları bir neçə dəfə təmir olunub.
Hazırda qazıntıların yerində arxeologiya parkı yaradılıb.
Baxış sayı: 1 131
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:37
Valentina Matvienko: "Rusiya aktivlərinin müsadirəsi dünya iqtisadiyyatını məhv edəcək"
19-04-2024, 22:50
"Üç balina" ticarət kompleksinin təsisçisi Sergey Zuev vəfat edib
19-04-2024, 22:23
Rusiya hökuməti dost olmayan ölkələrdən gələn pivə üçün gömrük rüsumlarını artırıb
17-04-2024, 19:25
GÖMRÜK AKADEMİYASINDA DÖVLƏT GÖMRÜK KOMİTƏSİ YANINDA İCTİMAİ ŞURANIN ÜZVLƏRİ İLƏ GÖRÜŞ KEÇİRİLİB
17-04-2024, 16:16
Vıqovski: "Almaniyada Rusiya Federasiyasına aparıldığı hesab edilən 161 ukraynalı uşaq tapılıb
17-04-2024, 11:07
Tümen vilayətində 14 yaşayış məntəqəsinin sakinləri daşqın səbəbindən təxliyə edilir
17-04-2024, 10:59
Putin: "Rusiya epidemiyanın qarşısının alınması sahəsində Afrika ilə əməkdaşlıq edir"
16-04-2024, 13:27
Zərifə xanım Əliyevanın böyüklüyü…-Zenfira Nurullayeva
15-04-2024, 21:13
Rusiyanın Türkiyədəki səfiri pul köçürmələri ilə bağlı vəziyyəti gərgin adlandırıb
15-04-2024, 10:24
Könül Nurullayeva: Kifayət qədər geniş təsir dairəsinə malik təhsil alanlar güzəştlər əldə edə biləcəklər"
13-04-2024, 20:58
Yüksək rütbəli nəqliyyat polisi əməkdaşları rüşvət alarkən yaxalanıblar
12-04-2024, 21:39
Yamaldan olan Pyak ailəsi Putinə dişi şimal maralı hədiyyə edib
12-04-2024, 12:43
Çin bankları Rusiya şirkətlərinin ödənişlərini əngəlləməyə başlayıb
11-04-2024, 19:02
Xarkov vilayətində 47 yaşayış məntəqəsinin məcburi təxliyəsi elan edilib
10-04-2024, 20:49
Moskva kağız istehsalını dörd dəfə artırdı
10-04-2024, 20:46
Arşavin ağır xəstə bir oğlanın arzusunu həyata keçirdi
10-04-2024, 20:15
Vyaçeslav Dobrınin ona əlil qrupu təyin olunduğunu etiraf etdi
9-04-2024, 23:53
"Sumqayıt Narkomaniyaya Yox Deyir" devizi altında maarifləndirici xarakterli görüş və sərgi təşkil olunub
9-04-2024, 23:33
Leyla Əliyeva Əminəni belə təbrik etdi
9-04-2024, 19:54
Polşadakı ukraynalılar müavinətlərdən sui-istifadə etdiklərinə görə ödənişləri almağı dayandıracaqlar
9-04-2024, 13:57
Türkiyə İsrailə 54 malın ixracını məhdudlaşdırıb
9-04-2024, 13:33
Könül Nurullayeva: "Əhalinin ucuz və daha keyfiyyətli dərman vasitələri əldə etməsi üçün hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi vacibdir"
9-04-2024, 00:18
Misirin nüfuzlu qəzetində azərbaycanlı alimin müsahibəsi dərc olunub
6-04-2024, 23:13
"Şahin" hərbi-idman oyununun Sumqayıt şəhər birinciliyi keçirilib
6-04-2024, 21:59
Putin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin rəhbərinə təcili olaraq Orenburq vilayətinə uçmağı tapşırıb
6-04-2024, 16:39
Prezident SVO iştirakçılarının dul arvadlarının işdən çıxarılmasının qarşısını alan qanunu imzalayıb
5-04-2024, 22:25
Həyat yoldaşı və qızı xəstəxanada Çibisi ziyarət etdilər
4-04-2024, 21:20
Rüşvət almaqda şübhəli bilinən RANEPA professoru azadlıqda qaldı
4-04-2024, 11:21
Könül Nurullayeva növbəti vətəndaş qəbulunu keçirib
3-04-2024, 20:33
Ombudsman Mityanina: "Sankt-Peterburqa uşaqlara vahid psixoloji yardım sisteminə ehtiyac var"
3-04-2024, 15:35
Rusiya uşaqlı ailələrə dəstəyi gücləndirəcək
3-04-2024, 15:27
Mişustin: "Rusiyanın yaxşı elektrik avtomobili hazırlamaq şansı var"
3-04-2024, 12:56
Gülnaz Abdullayeva Heydər Əliyevin 100 illiyi ( 1923- 2023)" yubiley medalı ilə təltif olunub
2-04-2024, 12:00
Ən isti gecədən sonra moskvalıları rekord isti gün gözləyir
2-04-2024, 00:40
Professor Qüdrət İsmayılzadə vəfat edib
30-03-2024, 13:53
Belqorod məktəblilərinin distant təhsilə keçirilməsi qərara alındı
30-03-2024, 13:07
Xərçəngə səbəb ola bilən Qərb dərmanı Ukraynada sınaqdan keçirilib
29-03-2024, 21:35
Permdə həkimlər 107 yaşlı xəstəyə dəri köçürüblər