00:11 / 29-03-2024
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı təntənəli tədbir təşkil olunub
23:35 / 28-03-2024
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
23:01 / 28-03-2024
Rostovlu cərrahlar 26 qəpik udan adamı xilas ediblər
22:55 / 28-03-2024
Zaxarova Kirbinin kobudluğuna cavab verib
22:50 / 28-03-2024
"Nyukasl"ın futbolçusu Tonali mərc oynadığı üçün növbəti qadağa ilə üzləşib
22:13 / 28-03-2024
Zelenski CBS telekanalına müsahibəsində Amerika silahlarını reklam edib
21:59 / 28-03-2024
"Rosatom"un top meneceri xüsusilə böyük rüşvətə görə həbsxanaya göndərildi
21:53 / 28-03-2024
MDU-nun keçmiş aspirantı 4 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
21:47 / 28-03-2024
"Sport.es": "Barselona" "Arsenal"ın futbolçusu Jorginyoya iddialıdır
21:20 / 28-03-2024
"The Athletic": UEFA komandaların Avro 2024 üçün müraciətlərini artırmağı planlaşdırır
21:14 / 28-03-2024
Sevastopol qubernatoru bildirir ki, şəhər yaxınlığında təyyarə dənizə düşüb
21:08 / 28-03-2024
Burunov etiraf edib ki, konsertə gecikməsi onu “Krokus”da terror aktından xilas edib
20:59 / 28-03-2024
Bryansk sakini Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin tərəfində döyüşmək niyyətinə görə həbsxanaya göndərilib
20:55 / 28-03-2024
Lavrov: "Ermənistan bilərəkdən Rusiya ilə münasibətlərin pozulmasına gətirib çıxarır"
19:39 / 28-03-2024
Baş Prokurorluq Metanın mətbuat katibinin işini məhkəməyə göndərib
19:35 / 28-03-2024
LCI: Makron Ukraynaya qoşun göndərəcəyi təqdirdə cavabı düşünməyib
19:29 / 28-03-2024
"Daily Mail": Dani Alves zaminə buraxıldıqdan sonra ziyafət verib
07:09 / 28-03-2024
Putin: "F-16"-ların Ukraynaya çatdırılması döyüş meydanındakı vəziyyəti dəyişməyəcək"
07:02 / 28-03-2024
"Krokus"da terror aktını törədənlər İŞİD-in əfqan qanadının Telegram kanalından cəlb olunub
06:54 / 28-03-2024
Vilfand: "Rusiya Federasiyasının doqquz rayonunda -40 dərəcəyə qədər anomal şaxta gözlənilir"
06:49 / 28-03-2024
"Teleqraf": Britaniya Rusiya ilə münaqişədə cəmi bir neçə ay davam edəcək
06:37 / 28-03-2024
Nijni Novqorod məktəblisi terrorçulara təşəkkür etdiyi üçün mer təqaüdündən məhrum edilib
06:28 / 28-03-2024
Putin bildirib ki, Rusiya NATO ilə döyüşmək fikrində deyil
06:23 / 28-03-2024
Putin helikopteri idarə etməyə çalışıb
06:06 / 28-03-2024
“Hesabatına ödənişi əlavə etməyi unudub” - Hikmət Hacıyev
22:56 / 27-03-2024
Futbolçunu öpən Rubialesi 2,5 il həbs gözləyir
22:50 / 27-03-2024
Ramazan ayının 18-ci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
22:46 / 27-03-2024
Ağalarovlardan terror qurbanlarına 100 milyonluq yardım
22:41 / 27-03-2024
Sankt-Peterburqda miqrasiya biznesində şübhəli bilinən 30 nəfər saxlanılıb
22:36 / 27-03-2024
Xarici İşlər Nazirliyi: Rusiya diplomatının Latviyadan çıxarılmasına cavab verəcək
21:40 / 27-03-2024
Vorobyev ÇSKA-nın baş məşqçisi postunda Fedorovu əvəz edəcək
21:33 / 27-03-2024
Aktrisa Svetlana Svetliçnaya xəstəxanaya yerləşdirilib
21:29 / 27-03-2024
Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin rəis müavini Yaqodkina aksiz markalarının verilməsinə görə həbs edilib
21:23 / 27-03-2024
Peskov: "Terror aktından sonra Putin bütün gecəni yatmadı və xəbərlər aldı"
21:15 / 27-03-2024
Rusiya milli futbol komandasının həkimi San-Paulu hava limanında qadını xilas edib
21:09 / 27-03-2024
"Krokus"da insanları xilas edən qarderob işçisi Putinlə görüşmək istədiyini açıqlayıb
21:03 / 27-03-2024
“Krokus” terror aktı ilə bağlı qalmaqallı yazıların müəllifi terrora haqq qazandırdığı üçün həbs edilib
20:56 / 27-03-2024
AŞPA Siyasi Komitəsi Kosovonun Avropa Şurasına üzvlüyünü təsdiqləyib
14:43 / 27-03-2024
Endrik Peleni məğlub edərək Braziliya üçün rekord vurdu
14:38 / 27-03-2024
Məktəbli qızı qətlə yetirməkdə şübhəli bilinirdi
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Nazilə Abdullazadə : Soykökünə bağlı olan müəllim kadrları hazırlamaq bu gün təhsil sisteminin qarşısında duran vacib vəzifədir
Tarix: 20-11-2019 13:00 | Bölmə: Sosial
“Yeniliyi dərindən mənimsəmək, yaradıcılıqla düşünməyibacarmaq, özünə çalışqanlıq, axtarış bacarığı, tədqiqat məharəti aşılamaq lazımdır. Bilik pilləkəni ilə yorulmadan və qətiyyətlə yuxarı qalxmaq gərəkdir, tələbəlik həyatının hər günü bu pilləkənin bir pilləsi olmalıdır. Getdikcə zənginləşən bilik xəzinəsindən, geniş elmi məlumat axınından baş çıxarmağı öyrənməlisiniz, bir sözlə, sabahkı günün mürəkkəb məsələlərinihəll edə bilən yaxşı mütəxəssis olmalısınız”. Heydər Əliyev
Bütün dövrlərdə hər bir xalqı, dövləti düşündürən ən mühüm məsələ təhsil və onun keyfiyyəti məsələsi olmuşdur. Tarix boyu müxtəlif cür yanaşılan bu məsələdə müəllim hazırlığı, müəllimin öz peşəsinə münasibəti, cəmiyyətin arzuladığı kamil insan yetişdirmək bəşəriyyətin tərəqqipərvər qüvvələrinin amalı olub.
İstər cəmiyyət, istərsə də ayrı-ayrı şəxslər, mütəfəkkirlər cəmiyyətin gələcəyinin müəllimdən həlledici dərəcədə asılı olduğunu bilmiş, müəllimə, müəllim peşəsinə, onun hazırlığına olduqca böyük önəm vermiş və ondan buna layiq olmağı tələb etmişlər. Sokrat müəllimi şama bənzətmiş, XIII əsr filosof və pedaqoqu N.Tusi müəllimin peşə professioqramını müəyyənləşdirmiş, “Adabül-mütəəlimin” əsərində bu şərəfli və çətin peşə sahibinin davranış normaları, təşkilatçılıq qabiliyyəti, əxlaq və mərifəti haqqında bu günümüzlə səsləşən bir-birindən qiymətli fikirlər söyləmişdir. Mustafa Kamal Atatürk müəllimlik sənətini ən yüksək qiymətə layiq olan bir peşə, bəşəriyyəti xilas edən yeganə qüvvə adlandırmışdır. Ulu öndər Heydər Əliyev müəllimlərini həmişə minnətdarlıqla xatırlamış, onlar haqqında ürəkdolusu danışmışdır. “Mən müəllimdən yüksək ad tanımıram” deyən ümummilli lidermüəllim kadrlarının hazırlanmasına xüusi fikir vermiş, bəşəriyyətin gələcəyinin müəllimdən asılı olduğunu dəfələrlə vurğulamışdır.
Müəllim hazırlığı cəmiyyətin tərəqqipərvər qüvvələrini düşündürməklə bərabər, dövlətin və xeyriyyə cəmiyyətlərinin də diqqət mərkəzində olub. Hələ XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan müəllimlərinin I və II qurultaylarının işində müəllim hazırlığı məsələləri gündəmdə olmuş, II qurultay layihəsində milli dərsliklərin tərtibi, vahid tədris metodunun hazırlanması, kənd müəllimlərinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, Azərbaycanda xüsusi müəllim seminariyasının təşkil ediməsi, qadın təhsilinin inkişaf etdirilməsi kimi məsələlər məhz müəllim hazırlığının təkmilləşdirilməsinə yönəlmişdi. “...Müəllim hazırlığı məsələsi dövrün ən zəruri məsələlərindən biri olduğu üçün bu işdə xeyriyyə cəmiyyətləri xeyli xeyirxah fəaliyyət göstərirdi. Məsələn, bu cəmiyyətlərin köməyi, yardımı ilə Gəncədə “Mədrəseyi-ruhani”, Şəkidə “Vətən məktəbi”, Bakıda “Darülmüəllimin” və Tağıyevin təşəbbüsü ilə qız məktəblərinin açılması müəllim kadrlarının hazırlanmasında böyük əhəmiyyət kəsb etdi”.
2013-cü ildə qəbul edilən “Azərbaycan Respublikasında Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda deyilir: “Müəllim amili təhsilalanın öyrədilməsi və inkişafı, nailiyyətlərinin monitorinqi prosesində həlledici rol oynayır. Təhsilalanın savadlı və səriştəli şəxs kimi formalaşmasına müəllimin təsiri müəllimin akademik bacarıqlarından, tədris təcrübəsindən və peşəkarlıq səviyyəsindən çox asılıdır. Müəllimin bu keyfiyyətləri ilə təhsilalanların nailiyyətləri arasında sıx korrelyasiya mövcuddur” .
Dövlətin təhsil siyasətinin prioritetlərindən biri kimi müəllim hazırlığı həm nəzəriyyəçiləri, həm də praktikləri eyni qaydada narahat edir. İbtidai, orta, orta peşə-ixtisas, ali təhsil sistemi iki özülün – öyrədənlərin və öyrənənlərin maraqları üzərində qurulub. Tərəflərdən birində olan çatışmazlıqlar nəticə olaraq digərinin fəaliyyətində özünü göstərir.
Azərbaycan təhsil sistemində Milli Kurikulum çərçivə sənədinin tətbiqi son vaxtlar “müasir müəllim”,“müasir dərs”, “müasir tələblər”, “müasir təlim metodları” ifadələrini, demək olar ki, bütün tədqiqatçılarla rastlaşdırır. “Müasir müəllim kimdir və o necə olmalıdır? Onu “ənənəvi” müəllimdən fərqləndirən keyfiyyətlər hansılardır?”, “Yeni təhsil sistemində müasir müəllim hazırlığıhansı istiqamətlər üzrə aparılmalıdır? sualları ilk növbədə müəllim peşəsinə münasibəti gündəmə gətirir.
Kurikulumla bağlı innovasiya prosesləri istər MİQ-ə qəbul, istərsə də pedaqoji fəaliyyət dövründə müəllimin üzərinə əvvəlkilərdən fərqli rollar qoyur; ali təhsildən sonrakı fəaliyyətlərində zəngin müəllim peşəkarlığı nümayiş etdirmələri üçün onlara müvafiq surətdə təhsil verilməli, yalnız nəzəri deyil, praktik bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsinə şərait yaradılmalıdır. İlk növbədə:
Bu gün respublikada müxtəlif fənlərin tədrisini həyata keçirə biləcək pedaqoji kadr − müəllim hazırlığı peşəkar kompetensiyalara əsaslanır və ölkənin bir neçə ali təhsil müəssisəsində həyata keçirilir: ADPU, BSU, ADU, BDU, NDU, “Odlar Yurdu” Universiteti, Qızlar Universiteti, SDU, NMİ, “Naxçvan” Universiteti ilə yanaşı, pedaqoji kollecləri də nəzərə alarıqsa, ümumilikdə 12 dövlət, 10 özəl ali məktəbdə hər il cəmiyyətin tələblərinə uyğun minlərlə yeni formatlı müəllim − diplomlu gənc pedaqoji fəaliyyətə hazırlanır. Ali pedaqoji unversitetlərdə müəlim hazırlığı özündə bir sıra amilləri ümumiləşdirir:
XXI əsrin müəllimi yalnız nəzəri biliklər, praktik təcrübə ilə ilə silahlanmalı, etik ünsiyyətvə yüksək davranış normaları nümayiş etdirməlidir. Bu gün müəllim hazırlığı təkcə tədris etdiyi fənni bilməklə kifayətlənmir, müasir müəllim standartları və məzmun xətlərini əzbərləməklə müəllim olmur. Ali məktəblərdə pedaqoji təhsilin məzmunu milli-mənəvi, estetik, intellektual,qloballaşan dünya ilə ayaqlaşa bilənkadr hazırlığına xidmət etməlidir. Hansı fənni tədris etməsindən, hansı ali məktəbin məzunu olmasından asılı olmayaraq, müəllim ilk növbədə dövlətçilik ieologiyasına, azərbaycançılıq konsepsiyasına, mental dəyərlərə sadiq biri olmalıdır. Yalnız bundan sonra digər məsələlərdən danışmaq olar.
Prioritet olaraq, kadr hazırlığında müəllimin pedaqoji ustalığı qeyd edilməlidir . Pedaqoji ustalıq deyəndə ali pedaqoji təhsil yaxud hər hansı bir fənni incəliklərinə qədər bilmək başa düşülmür. Müəllim nə qədər savadlı, bilikli olsa da, pedaqoji ustalıq olmadan uğur qazana bilməz. Pedaqoji ustalıq ilk əvvəl müəllimin davranışında, üzünün ifadəsində, geymində, imicində, səs tonunda, diksiyasında, hadisələrə münasibətində özünü göstərməlidir.Müəllim mənəvi aləminin zənginliyini hər bir hərəkəti, hər bir sözü ilə nümayiş etdirməlidir.
Nitq mədəniyyəti, ana dilinin gözəlliyini qorumaq, onun imkanlarından yerində istifadə etmək müəllim hazırlığında əsas tələblərdən biri kimi qoyulmalıdır. İxtisasından asılı olmayaraq, hər bir fənn müəllimi nitqin etik normalarına ciddi əməl etməlidir. Diskussiya mədəniyyəti, nitq etiketləri, jest və mimikalar müəllimin peşə etikasınınvə nitqinin başlıca şərtlərindən sayılır. Ş.Qurbanov, İ.Şıxlı, X.R.Ulutürk, C.Xəndanı bir müəllim kimi sevdirən ik növbədə onların nitqləri, danışıqları ilə auditoriyanı özlərinə cəlb edə bilmək qabiliyyəti, zəngin, maraqlı mühazirələri olub.
Ü.Hacıbəyov yazırdı: “Müəllimlik vəzifəsi çox çətin və ən məsuliyyətli bir vəzifədir. Hər adam onun öhdəsindən gələ bilməz və hər bir adama müəllim deyib, uşaqları ona tapşırmaq böyük xətadır. Yalnız bir təlimdən başqa uşaqların tərbiyəsi dəxi müəllimin öhdəsindədir. Uşaq dəxi qabili-tərbiyə bir şey olduğuna görə, onu nə tövr tərbiyə etsən, o cür də adam çıxar. Tərbiyə işində cüzi bir səhlənkarlıq uşağın gələcəyini pozub, evini yıxar.... Bu ağır sənətə qədəm qoyan müəllim əfəndi bunların hamısını əvvəlcə mülahiazəyə almalıdır. Müəllimliyi özü üçün Sibir əzabı bilən müəllim, yaxşıdır özünü bu sənətdən kənar etməklə, zəhmətdən və cavabdehlikdən qurtarsın, qəlbində tərbiyə və təlimə bir şövq və həvəs yoxsa, heç bu işə girməsin və bu sənəti əhl adamlara tərk ilə özünə başqa bir kəsbii-ruzi vasitəsi axtarsın” .
“Müəllim − sistemləşdirilmiş bilikləri, bacarıq və vərdişləri, habelə mənəvi keyfiyyətləri təhsilalanlara məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil qaydada aşılamaq yolu ilə cəmiyyətin inkişafına təkan verən pedaqoji təhsilli mütəxəssisdir. Müəllim − geniş ictimai mənada mütəfəkkir, ictimai xadim, insanların dünyagörüşünü və inamını formalaşdıran, onlara həyatda öz yolunu tapmaqda kömək edən insandır. Müəllim − özünün mənimsədiyi, yiyələndiyi bilikləri, bacarıqları, əldə etdiyi, qazandığı təcrübəni, həyatı dərk etməsi və ona münasibətini digərlərinə ötürən şəxsdir. Müəllim − özünün mənimsədiyi, yiyələndiyi bilikləri, bacarıqları, həyatı dərk etməsi və ona münasibəti ilə bağlı qazandığı təcrübəni digərlərinə öyrədən şəxsdir”.Nəhayət, müəllim – bir örnək və nümunədir.
Qeyd edilənlərə baxmayaraq, son illərdə müəlllim nüfuzunun tərbiyəedici təsiri azalmaqdadır. Bunun obyektiv səbəbi kimi yeni təhsil sistemi müəllim hazırlığında rast gəlinən problemlərdir ki, bunlara nəzəri biliklərin mənisənilməsi faizinin təcrübi biliklərdən və peşəkarlıq vərdişlərindən üstün tutulması, müəllimin sosial statusunun aşağı düşməsi, müəllim hazırlığının keyfiyyətinin yüksəldilməsi mexanizminin təkmlləşdirilməməsi, son illər müəllimin peşə mədəniyyətinin aşağı düşməsi və hər il hazırlanan və işlə təmin olunan müəllimlərin sayı arasında kəskin fərqin mövcudluğunu qeyd etmək olar. Belə çıxır ki, ölkədə müəllim hazırlığına ayrılan vəsait nəticədə səmərəsiz istifadə olunur.
Cəmiyyətdə bütövlükdə məktəbə münasibətin dəyişməsi, müxtəlif sosial şəbəkələrin və informasiya texnologiyalarının bolluğu, tərbiyənin millilik çərçivəsindən çıxıb “avropalaşma” məzmununa daha çox meyil etməsi, ictimai şüur zəminində fərdi baxış tərzinin dəyişməsi, medianın və mətbuatın müəllimi gündəmdə saxlaması, nəhayət, müəllimin qayğısı, problemi olan bir insan kimi düşüncələrdən hələ də uzaq tutulması müəllim şəxsiyyətinin və adınınkeçmiş statusunu qorumaqda problemlər yaradır.
Azərbaycan təhsil sistemində müəllim ləyaqətini hər şeydən uca tutan, seçdiyi sənətə ürəkdən bağlı olan müəllimlərlə yanaşı, elmi-pedaqoji yeniliklərdən xəbərsiz, öz üzərində çalışmayan, pedqoji etikadan və milli dəyərlərdən uzaq müəllimlərimiz də az deyil. Bunun bir səbəbi yaşlı nəslin öz ənənələrinə “sadiqliyi” kimi – yenini qəbul edə bilməməsi ilə əlaqədardırsa, ikinci və başlıca səbəb müəllim peşəsinə təsadüfi gəlişdir. Bu gün orta məktəbi bitirən hər kəs ali təhsil almaq istəyir,hamı da hüquqşünas, həkim, vəkil, iqtisadçı olmaq stəyir. Bu istək “əlçatmaz” olduqda ixtisas seçimi müəllimliyin üzərində dayanır, hüquqşünas yarıkönül tarix ya ədəbiyyat müəlimi, həkim olmaq arzusu kimya-biologiya müəllimi, iqtsadçı coğrafiya müəllimi, “ayağını yorğanına görə uzadanlar” isə ən uzağı idman müəllimliyinə seçim edir.
Müəllimlik peşəsi davamlı, dəyişən və dinamik bir peşədir. Cəmiyyət ən qiymətli sərvətləri – uşağı, arzuları, ümidlərini müəllimə etibar edir. Cəmiyyətdə olan dəyişikliklər insanın həyat tərzinə, baxışlarına, yaşamına təsir etdiyi kimi, necə öyrənməyinə və öyrətməyinə də təsir edir. Dünyaya inteqrasiyalı, yüksək mədəniyyətli bir cəmiyyət qurmağa, Azərbaycanı dünyanın ən inkişaf etmiş demokratik dövlətlərindən biri etməyə güçü çatan, milli-mənəvi dəyərlərə bağlı və onları qoruyan, inkişaf etdirən, ailəsini, millətini, vətənini dərindən sevən, soykökünə bağlı olan müəllim kadrları hazırlamaq bu gün təhsil sisteminin qarşısında duran vacib vəzifədir.
Baxış sayı: 871
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-11-2019 13:00 | Bölmə: Sosial
“Yeniliyi dərindən mənimsəmək, yaradıcılıqla düşünməyibacarmaq, özünə çalışqanlıq, axtarış bacarığı, tədqiqat məharəti aşılamaq lazımdır. Bilik pilləkəni ilə yorulmadan və qətiyyətlə yuxarı qalxmaq gərəkdir, tələbəlik həyatının hər günü bu pilləkənin bir pilləsi olmalıdır. Getdikcə zənginləşən bilik xəzinəsindən, geniş elmi məlumat axınından baş çıxarmağı öyrənməlisiniz, bir sözlə, sabahkı günün mürəkkəb məsələlərinihəll edə bilən yaxşı mütəxəssis olmalısınız”. Heydər Əliyev
Bütün dövrlərdə hər bir xalqı, dövləti düşündürən ən mühüm məsələ təhsil və onun keyfiyyəti məsələsi olmuşdur. Tarix boyu müxtəlif cür yanaşılan bu məsələdə müəllim hazırlığı, müəllimin öz peşəsinə münasibəti, cəmiyyətin arzuladığı kamil insan yetişdirmək bəşəriyyətin tərəqqipərvər qüvvələrinin amalı olub.
İstər cəmiyyət, istərsə də ayrı-ayrı şəxslər, mütəfəkkirlər cəmiyyətin gələcəyinin müəllimdən həlledici dərəcədə asılı olduğunu bilmiş, müəllimə, müəllim peşəsinə, onun hazırlığına olduqca böyük önəm vermiş və ondan buna layiq olmağı tələb etmişlər. Sokrat müəllimi şama bənzətmiş, XIII əsr filosof və pedaqoqu N.Tusi müəllimin peşə professioqramını müəyyənləşdirmiş, “Adabül-mütəəlimin” əsərində bu şərəfli və çətin peşə sahibinin davranış normaları, təşkilatçılıq qabiliyyəti, əxlaq və mərifəti haqqında bu günümüzlə səsləşən bir-birindən qiymətli fikirlər söyləmişdir. Mustafa Kamal Atatürk müəllimlik sənətini ən yüksək qiymətə layiq olan bir peşə, bəşəriyyəti xilas edən yeganə qüvvə adlandırmışdır. Ulu öndər Heydər Əliyev müəllimlərini həmişə minnətdarlıqla xatırlamış, onlar haqqında ürəkdolusu danışmışdır. “Mən müəllimdən yüksək ad tanımıram” deyən ümummilli lidermüəllim kadrlarının hazırlanmasına xüusi fikir vermiş, bəşəriyyətin gələcəyinin müəllimdən asılı olduğunu dəfələrlə vurğulamışdır.
Müəllim hazırlığı cəmiyyətin tərəqqipərvər qüvvələrini düşündürməklə bərabər, dövlətin və xeyriyyə cəmiyyətlərinin də diqqət mərkəzində olub. Hələ XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan müəllimlərinin I və II qurultaylarının işində müəllim hazırlığı məsələləri gündəmdə olmuş, II qurultay layihəsində milli dərsliklərin tərtibi, vahid tədris metodunun hazırlanması, kənd müəllimlərinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, Azərbaycanda xüsusi müəllim seminariyasının təşkil ediməsi, qadın təhsilinin inkişaf etdirilməsi kimi məsələlər məhz müəllim hazırlığının təkmilləşdirilməsinə yönəlmişdi. “...Müəllim hazırlığı məsələsi dövrün ən zəruri məsələlərindən biri olduğu üçün bu işdə xeyriyyə cəmiyyətləri xeyli xeyirxah fəaliyyət göstərirdi. Məsələn, bu cəmiyyətlərin köməyi, yardımı ilə Gəncədə “Mədrəseyi-ruhani”, Şəkidə “Vətən məktəbi”, Bakıda “Darülmüəllimin” və Tağıyevin təşəbbüsü ilə qız məktəblərinin açılması müəllim kadrlarının hazırlanmasında böyük əhəmiyyət kəsb etdi”.
2013-cü ildə qəbul edilən “Azərbaycan Respublikasında Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda deyilir: “Müəllim amili təhsilalanın öyrədilməsi və inkişafı, nailiyyətlərinin monitorinqi prosesində həlledici rol oynayır. Təhsilalanın savadlı və səriştəli şəxs kimi formalaşmasına müəllimin təsiri müəllimin akademik bacarıqlarından, tədris təcrübəsindən və peşəkarlıq səviyyəsindən çox asılıdır. Müəllimin bu keyfiyyətləri ilə təhsilalanların nailiyyətləri arasında sıx korrelyasiya mövcuddur” .
Dövlətin təhsil siyasətinin prioritetlərindən biri kimi müəllim hazırlığı həm nəzəriyyəçiləri, həm də praktikləri eyni qaydada narahat edir. İbtidai, orta, orta peşə-ixtisas, ali təhsil sistemi iki özülün – öyrədənlərin və öyrənənlərin maraqları üzərində qurulub. Tərəflərdən birində olan çatışmazlıqlar nəticə olaraq digərinin fəaliyyətində özünü göstərir.
Azərbaycan təhsil sistemində Milli Kurikulum çərçivə sənədinin tətbiqi son vaxtlar “müasir müəllim”,“müasir dərs”, “müasir tələblər”, “müasir təlim metodları” ifadələrini, demək olar ki, bütün tədqiqatçılarla rastlaşdırır. “Müasir müəllim kimdir və o necə olmalıdır? Onu “ənənəvi” müəllimdən fərqləndirən keyfiyyətlər hansılardır?”, “Yeni təhsil sistemində müasir müəllim hazırlığıhansı istiqamətlər üzrə aparılmalıdır? sualları ilk növbədə müəllim peşəsinə münasibəti gündəmə gətirir.
Kurikulumla bağlı innovasiya prosesləri istər MİQ-ə qəbul, istərsə də pedaqoji fəaliyyət dövründə müəllimin üzərinə əvvəlkilərdən fərqli rollar qoyur; ali təhsildən sonrakı fəaliyyətlərində zəngin müəllim peşəkarlığı nümayiş etdirmələri üçün onlara müvafiq surətdə təhsil verilməli, yalnız nəzəri deyil, praktik bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsinə şərait yaradılmalıdır. İlk növbədə:
- müəllim hazırlayan tərəf müasir təlim metodlarını önə çəkməklə innovativ və proaktiv mövqeyə keçməli;
- tədris prosesi gözlənilən təlim növlərinə uyğun təşkil edilməli;
- müəllim hazırlığı ali təhsili bitirməklə tamamlanmamalı, peşəkar inkişaf zamanla genişləndirilən fəaliyyətə çevrilməli, daimi təlim üçün şərait yaradılmalı;
- müəllim hazırlığı proqramları tədris və təlim prinsiplərinə uyğun yenilənməli, praktik vərdişlərin möhkəmləndirilməsi məqsədilə pedaqoji təcrübə sistematik olaraq (ilk tədris ilindən passiv və aktiv) keçirilməli;
- müəllimliyə yeni başlayan gənclər öz peşə karyeralarının başlanğıcında innovativ təlim təcrübəsini stimullaşdıran vasitələrlə dəstəklənməli (belə ki, pedaqoji fəaliyyətə təzə başlayanlar məktəbdə konservativliyə meyilli yaşlı nəslin təcrübəsini təqlid edir);
- beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq internatura sisteminə keçilməlidir.
Bu gün respublikada müxtəlif fənlərin tədrisini həyata keçirə biləcək pedaqoji kadr − müəllim hazırlığı peşəkar kompetensiyalara əsaslanır və ölkənin bir neçə ali təhsil müəssisəsində həyata keçirilir: ADPU, BSU, ADU, BDU, NDU, “Odlar Yurdu” Universiteti, Qızlar Universiteti, SDU, NMİ, “Naxçvan” Universiteti ilə yanaşı, pedaqoji kollecləri də nəzərə alarıqsa, ümumilikdə 12 dövlət, 10 özəl ali məktəbdə hər il cəmiyyətin tələblərinə uyğun minlərlə yeni formatlı müəllim − diplomlu gənc pedaqoji fəaliyyətə hazırlanır. Ali pedaqoji unversitetlərdə müəlim hazırlığı özündə bir sıra amilləri ümumiləşdirir:
- Təhslin məzmununda şəsiyyətyönümlülüyün təmin edilməsi;
- İnnovativ metodlardan və yeni təlim texnologiyalarından istifadə edə bilmək vərdişlərinə yiyələnmək;
- Təlimin diferensiallaşdırılması;
- Müəllim nüfuzunun həmişə və hər yerdə uca tutulmasına çalışılması.
XXI əsrin müəllimi yalnız nəzəri biliklər, praktik təcrübə ilə ilə silahlanmalı, etik ünsiyyətvə yüksək davranış normaları nümayiş etdirməlidir. Bu gün müəllim hazırlığı təkcə tədris etdiyi fənni bilməklə kifayətlənmir, müasir müəllim standartları və məzmun xətlərini əzbərləməklə müəllim olmur. Ali məktəblərdə pedaqoji təhsilin məzmunu milli-mənəvi, estetik, intellektual,qloballaşan dünya ilə ayaqlaşa bilənkadr hazırlığına xidmət etməlidir. Hansı fənni tədris etməsindən, hansı ali məktəbin məzunu olmasından asılı olmayaraq, müəllim ilk növbədə dövlətçilik ieologiyasına, azərbaycançılıq konsepsiyasına, mental dəyərlərə sadiq biri olmalıdır. Yalnız bundan sonra digər məsələlərdən danışmaq olar.
Prioritet olaraq, kadr hazırlığında müəllimin pedaqoji ustalığı qeyd edilməlidir . Pedaqoji ustalıq deyəndə ali pedaqoji təhsil yaxud hər hansı bir fənni incəliklərinə qədər bilmək başa düşülmür. Müəllim nə qədər savadlı, bilikli olsa da, pedaqoji ustalıq olmadan uğur qazana bilməz. Pedaqoji ustalıq ilk əvvəl müəllimin davranışında, üzünün ifadəsində, geymində, imicində, səs tonunda, diksiyasında, hadisələrə münasibətində özünü göstərməlidir.Müəllim mənəvi aləminin zənginliyini hər bir hərəkəti, hər bir sözü ilə nümayiş etdirməlidir.
Nitq mədəniyyəti, ana dilinin gözəlliyini qorumaq, onun imkanlarından yerində istifadə etmək müəllim hazırlığında əsas tələblərdən biri kimi qoyulmalıdır. İxtisasından asılı olmayaraq, hər bir fənn müəllimi nitqin etik normalarına ciddi əməl etməlidir. Diskussiya mədəniyyəti, nitq etiketləri, jest və mimikalar müəllimin peşə etikasınınvə nitqinin başlıca şərtlərindən sayılır. Ş.Qurbanov, İ.Şıxlı, X.R.Ulutürk, C.Xəndanı bir müəllim kimi sevdirən ik növbədə onların nitqləri, danışıqları ilə auditoriyanı özlərinə cəlb edə bilmək qabiliyyəti, zəngin, maraqlı mühazirələri olub.
Ü.Hacıbəyov yazırdı: “Müəllimlik vəzifəsi çox çətin və ən məsuliyyətli bir vəzifədir. Hər adam onun öhdəsindən gələ bilməz və hər bir adama müəllim deyib, uşaqları ona tapşırmaq böyük xətadır. Yalnız bir təlimdən başqa uşaqların tərbiyəsi dəxi müəllimin öhdəsindədir. Uşaq dəxi qabili-tərbiyə bir şey olduğuna görə, onu nə tövr tərbiyə etsən, o cür də adam çıxar. Tərbiyə işində cüzi bir səhlənkarlıq uşağın gələcəyini pozub, evini yıxar.... Bu ağır sənətə qədəm qoyan müəllim əfəndi bunların hamısını əvvəlcə mülahiazəyə almalıdır. Müəllimliyi özü üçün Sibir əzabı bilən müəllim, yaxşıdır özünü bu sənətdən kənar etməklə, zəhmətdən və cavabdehlikdən qurtarsın, qəlbində tərbiyə və təlimə bir şövq və həvəs yoxsa, heç bu işə girməsin və bu sənəti əhl adamlara tərk ilə özünə başqa bir kəsbii-ruzi vasitəsi axtarsın” .
“Müəllim − sistemləşdirilmiş bilikləri, bacarıq və vərdişləri, habelə mənəvi keyfiyyətləri təhsilalanlara məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil qaydada aşılamaq yolu ilə cəmiyyətin inkişafına təkan verən pedaqoji təhsilli mütəxəssisdir. Müəllim − geniş ictimai mənada mütəfəkkir, ictimai xadim, insanların dünyagörüşünü və inamını formalaşdıran, onlara həyatda öz yolunu tapmaqda kömək edən insandır. Müəllim − özünün mənimsədiyi, yiyələndiyi bilikləri, bacarıqları, əldə etdiyi, qazandığı təcrübəni, həyatı dərk etməsi və ona münasibətini digərlərinə ötürən şəxsdir. Müəllim − özünün mənimsədiyi, yiyələndiyi bilikləri, bacarıqları, həyatı dərk etməsi və ona münasibəti ilə bağlı qazandığı təcrübəni digərlərinə öyrədən şəxsdir”.Nəhayət, müəllim – bir örnək və nümunədir.
Qeyd edilənlərə baxmayaraq, son illərdə müəlllim nüfuzunun tərbiyəedici təsiri azalmaqdadır. Bunun obyektiv səbəbi kimi yeni təhsil sistemi müəllim hazırlığında rast gəlinən problemlərdir ki, bunlara nəzəri biliklərin mənisənilməsi faizinin təcrübi biliklərdən və peşəkarlıq vərdişlərindən üstün tutulması, müəllimin sosial statusunun aşağı düşməsi, müəllim hazırlığının keyfiyyətinin yüksəldilməsi mexanizminin təkmlləşdirilməməsi, son illər müəllimin peşə mədəniyyətinin aşağı düşməsi və hər il hazırlanan və işlə təmin olunan müəllimlərin sayı arasında kəskin fərqin mövcudluğunu qeyd etmək olar. Belə çıxır ki, ölkədə müəllim hazırlığına ayrılan vəsait nəticədə səmərəsiz istifadə olunur.
Cəmiyyətdə bütövlükdə məktəbə münasibətin dəyişməsi, müxtəlif sosial şəbəkələrin və informasiya texnologiyalarının bolluğu, tərbiyənin millilik çərçivəsindən çıxıb “avropalaşma” məzmununa daha çox meyil etməsi, ictimai şüur zəminində fərdi baxış tərzinin dəyişməsi, medianın və mətbuatın müəllimi gündəmdə saxlaması, nəhayət, müəllimin qayğısı, problemi olan bir insan kimi düşüncələrdən hələ də uzaq tutulması müəllim şəxsiyyətinin və adınınkeçmiş statusunu qorumaqda problemlər yaradır.
Azərbaycan təhsil sistemində müəllim ləyaqətini hər şeydən uca tutan, seçdiyi sənətə ürəkdən bağlı olan müəllimlərlə yanaşı, elmi-pedaqoji yeniliklərdən xəbərsiz, öz üzərində çalışmayan, pedqoji etikadan və milli dəyərlərdən uzaq müəllimlərimiz də az deyil. Bunun bir səbəbi yaşlı nəslin öz ənənələrinə “sadiqliyi” kimi – yenini qəbul edə bilməməsi ilə əlaqədardırsa, ikinci və başlıca səbəb müəllim peşəsinə təsadüfi gəlişdir. Bu gün orta məktəbi bitirən hər kəs ali təhsil almaq istəyir,hamı da hüquqşünas, həkim, vəkil, iqtisadçı olmaq stəyir. Bu istək “əlçatmaz” olduqda ixtisas seçimi müəllimliyin üzərində dayanır, hüquqşünas yarıkönül tarix ya ədəbiyyat müəlimi, həkim olmaq arzusu kimya-biologiya müəllimi, iqtsadçı coğrafiya müəllimi, “ayağını yorğanına görə uzadanlar” isə ən uzağı idman müəllimliyinə seçim edir.
Müəllimlik peşəsi davamlı, dəyişən və dinamik bir peşədir. Cəmiyyət ən qiymətli sərvətləri – uşağı, arzuları, ümidlərini müəllimə etibar edir. Cəmiyyətdə olan dəyişikliklər insanın həyat tərzinə, baxışlarına, yaşamına təsir etdiyi kimi, necə öyrənməyinə və öyrətməyinə də təsir edir. Dünyaya inteqrasiyalı, yüksək mədəniyyətli bir cəmiyyət qurmağa, Azərbaycanı dünyanın ən inkişaf etmiş demokratik dövlətlərindən biri etməyə güçü çatan, milli-mənəvi dəyərlərə bağlı və onları qoruyan, inkişaf etdirən, ailəsini, millətini, vətənini dərindən sevən, soykökünə bağlı olan müəllim kadrları hazırlamaq bu gün təhsil sisteminin qarşısında duran vacib vəzifədir.
Baxış sayı: 871
Bölməyə aid digər xəbərlər
27-03-2024, 22:46
Ağalarovlardan terror qurbanlarına 100 milyonluq yardım
27-03-2024, 21:29
Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin rəis müavini Yaqodkina aksiz markalarının verilməsinə görə həbs edilib
27-03-2024, 21:09
"Krokus"da insanları xilas edən qarderob işçisi Putinlə görüşmək istədiyini açıqlayıb
27-03-2024, 11:49
Rusiyada koronavirusa qarşı "Mir-19" dərmanı qeydiyyata alınıb
26-03-2024, 21:37
Rus məktəblərində riyaziyyatın tədrisinin keyfiyyəti yüksəldiləcək
26-03-2024, 11:02
Floridada uşaqlara sosial media hesabları yaratmağa icazə verilmir
25-03-2024, 15:56
Peskov rusiyalıları sosial şəbəkələrdə işə qəbul olunmamağa çağırıb
24-03-2024, 14:23
XDA: Android 15 ilə smartfonlar peyk rabitəsini dəstəkləyəcək
23-03-2024, 13:40
Krasnoqorskda baş vermiş terror aktının nəticələrini 719 xilasedici aradan qaldırır
21-03-2024, 18:56
Türkiyə Mərkəzi Bankı əsas faiz dərəcəsini 50 faizə qaldırıb
20-03-2024, 13:08
Fövqəladə Hallar Nazirliyi Amur vilayətində şaxtada şaxtaçılarla əlaqə yaradılması barədə məlumatı təkzib edib
19-03-2024, 13:30
Azərbaycan Dillər Universitetinin bir qrup müəllim heyəti Türkiyə Cümhuriyyətinin Ege Universiteti və Dokuz Eylül Universitetinə səfər ediblər
18-03-2024, 20:39
Ramazanın doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
18-03-2024, 20:06
Türkiyədə turistlərin otelləri tükənə bilər
18-03-2024, 20:00
Ural alimləri suyu radiasiyadan və metallardan təmizləmək üçün yeni üsul icad ediblər
18-03-2024, 11:07
Gürcüstanla regional əməkdaşlıqda BTQ dəmir yolu xəttinin rolu
17-03-2024, 14:17
“Məktəbli könüllü” proqramının açılış mərasimi keçirilib
17-03-2024, 14:08
Tarixi sərhədləri aşan əmin-amanlıq bayramı-Gülzar İbrahimova
14-03-2024, 23:58
“Füzuli Könüllüləri” qrupuna qəbula start verilib
14-03-2024, 22:10
Avropa Parlamenti Rusiyadan Rumıniyaya qızılı qaytarmağı tələb edir
14-03-2024, 16:33
Beşmərtəbəli yaşayış binasının bir hissəsi uçub
14-03-2024, 10:52
Almaniya şirkətləri Azərbaycanda əsasən hansı sahəyə maraq göstərir?-Səyavuş Qasımov
14-03-2024, 00:05
Ramazanın dördüncü gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
11-03-2024, 23:33
Moskva vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi IKEA-nın 12,9 milyard rubl dəyərində əmlakına həbs qoyub
8-03-2024, 15:06
Rusiya prezidenti 50-dən çox məhkum qadını əfv edib
7-03-2024, 19:21
Azərbaycan qadının cəmiyyətin inkişafına töhfəsi-Səyavuş Qasımov
6-03-2024, 18:47
Rüşvət müqabilində qanunsuz avtomobil idxalına şərait yaradan vəzifəli şəxs barəsində cinayət işi məhkəməyə göndərilib
5-03-2024, 11:17
Dövlət işçilərinə “Əlilliyi olan şəxslərlə peşəkar etik ünsiyyət” mövzusunda təlim keçilib
5-03-2024, 11:03
Enerji resurslarının inkişafında yeni mərhələ-Aybəniz Rüstəmova
3-03-2024, 09:40
İstanbulda qaz kəməri partlayıb
29-02-2024, 23:53
Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru yanında Elmi-Məsləhət Şurasının növbəti iclası keçirilib
29-02-2024, 09:47
Deputat növbəti vətəndaş qəbulunu keçirib
28-02-2024, 09:26
Yeni bölgələrdə yaralılara kömək edən təcili yardım sürücüləri əlavə ödənişlər alacaqlar
26-02-2024, 22:07
Xaçmazda dövlət qurumlarının əməkdaşlarına əlilliyi olan qadın və qızlarla ünsiyyət qaydaları mövzusunda təlim keçilib
26-02-2024, 21:01
Lisenziyasından məhrum edilən şirkət qanunsuz olaraq qızıl hasilatını davam etdirib
26-02-2024, 13:12
“Məktəblərlə bağlı hadisələr araşdırılır” - Emin Əmrullayev
25-02-2024, 22:28
Rusiya arağını itirən Avropa ABŞ və Ukraynanın alkoqoluna keçdi
25-02-2024, 20:16
“Cəmiyyətdə əlilliyi olan şəxslərə göstərilən səhv davranışlara qarşı birgə mübarizə aparmalıyıq”
25-02-2024, 10:34
Xarkovda mənzil satıcıları qiymətləri yarıbayarı endirməyə məcburdurlar
24-02-2024, 11:36
Rusiyada tarixin ən isti yayın olacağı proqnozlaşdırılır
23-02-2024, 20:39
BŞTİ-nin yeni müdiri kimdir?
21-02-2024, 19:24
Mövlud Süleymanlı bu dünyadan köçdü...