23:52 / 24-04-2024
Fransada Olimpiadada terror aktı planlaşdıran yeniyetmə saxlanılıb
22:59 / 24-04-2024
Moskva vilayəti hökumətinin keçmiş sədr müavini rüşvət almaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
22:31 / 24-04-2024
İlon Mask əmindir ki, gec-tez Qərbdə vətəndaş müharibəsi başlayacaq
22:24 / 24-04-2024
Bayden: "ABŞ bir neçə saat ərzində Ukraynaya silah tədarükünü bərpa edəcək"
22:20 / 24-04-2024
Dudayev: "Kadırov həddindən artıq güc, sağlamlıq və enerji ilə xəstədir"
22:15 / 24-04-2024
Üç rusiyalı boksçu Avro-2024-də medallara zəmanət verib
22:11 / 24-04-2024
Komi məhkəməsi Kasparov və Qudkovu qiyabi həbs edib
22:07 / 24-04-2024
FSB Tambovda terror aktı hazırlayan diversantı saxlayıb
21:55 / 24-04-2024
Azərbaycan-Rusiya iqtisadi əlaqələrinin uğurları-Aybəniz Rüstəmova
21:45 / 24-04-2024
Lukaşenko bildirib ki, o, heç vaxt oğru olmayıb və övladlarına buna imkan verməyəcək
21:41 / 24-04-2024
Podnosova: "2023-cü ildə 39 milyon məhkəmə işinə baxılıb"
21:35 / 24-04-2024
Rusiyanın məhkəmə sistemində ciddi dəyişikliklər olmayacaq
21:32 / 24-04-2024
Pentaqon ATACMS raketlərinin Ukraynaya verildiyini təsdiqləyib
16:00 / 24-04-2024
Ukrayna Avropa Komissiyasından 1,5 milyard avro alıb
15:52 / 24-04-2024
"Spartak"ın sabiq baş məşqçisi Tedesko "Milan"ın qısa siyahısına daxil olub
15:46 / 24-04-2024
Qonşusunun qarajında qumbaranı partladıb
15:41 / 24-04-2024
Metroya giriş üçün pul ödəmək istəməyib...
15:31 / 24-04-2024
Londonda Kral At Mühafizəsinin bütün qaçan atları tutuldu
15:25 / 24-04-2024
Simferopol yaxınlığında çənlərin alışması nəticəsində 3 nəfər xəsarət alıb
10:49 / 24-04-2024
Ryazan yaxınlığında baş verən qəzada adi avtobusun sürücüsü həlak olub, 13 nəfər yaralanıb
10:37 / 24-04-2024
Primoryedə müalicə olunduqdan sonra nadir qartal təbiətə buraxılıb
10:31 / 24-04-2024
Odessada hərbi obyektdə baş verən partlayışlardan sonra şəhərin enerjisi qismən kəsilib
23:59 / 23-04-2024
Rusiya və ABŞ WADA-nın Çindən olan üzgüçülərlə bağlı qərarını tənqid edib
23:46 / 23-04-2024
Alek Bolduin təxribatçı jurnalistin əlindən telefonu çıxarıb
23:34 / 23-04-2024
Puşilin DXR rəhbərinin administrasiyasını ləğv etdi
23:27 / 23-04-2024
NATO Rusiya ilə münaqişə axtarmadığını bildirib
23:20 / 23-04-2024
Putinə müdafiə nazirinin müavininin saxlanması barədə məlumat verilib
22:50 / 23-04-2024
Zaporojye vilayətində PUA-nın hücumu nəticəsində 4 mülki şəxs həlak olub
22:44 / 23-04-2024
Rusiya müdafiə nazirinin müavini rüşvət almaqda şübhəli bilinərək saxlanılıb
21:40 / 23-04-2024
Dani Olmo "RB Leipzig"dən ayrılaraq "Barselona"ya keçə bilər
21:35 / 23-04-2024
Paris Saint-Germain "Barselona"nın vunderkindi üçün 200 milyon avro ödəməyə hazırdır
21:30 / 23-04-2024
Baydenin helikopteri qazonda otların yanması səbəbindən ehtiyat vəziyyətinə gətirilib
21:25 / 23-04-2024
Bryanskda partlayış hazırlayan terror təşkilatının üzvü həbs edilib
21:19 / 23-04-2024
Raisi İsraili məhv etməklə hədələyib
21:13 / 23-04-2024
ABŞ Ukraynaya daha bir hərbi yardım paketi təqdim etməyə hazırlaşır
21:07 / 23-04-2024
Zelenskinin ofisi üçüncü dünya müharibəsinin başladığını elan etdi
Saçlarında Üzeyir bəyin əllərinin sığalını yaşadan Südabə xanımla illər öncəsinin ağrılı söhbəti
Tarix: 07-05-2020 23:46 | Bölmə: Ədəbiyyat
Bu yazını çoxdan yazmalıydım. Axı, otuz ilə yaxındır tanıyırıq bir-birimizi. Sonbeşik qızı İradəylə ADU-nun (BDU-nun) jurnalistika fakültəsində bir yerdə oxumuşuq, I kursdan bacı kimi yaxın olmuşuq. Tələbə yoldaşlığından əlavə, qarabağlı olmağımız birləşdirmişdi bizi. Südabə xanım mənə qızı kimi, yoldaşıma kürəkəni kimi baxıb.Gözəl Südabə xanımı həyat dəfələrlə mat qoyub. 14 yaşı olmamış Şuşadan gəlin köçüb Bakıya. 15 yaşında ana olub. Nübarı Faiqə dünyaya göz açanda 1941-ci il idi. İkinci Dünya müharibəsi gedirdi. Ərini orduya çağırırlar. Gedir və bir daha geri qayıtmır. Qaynata-qaynanası yaxşı adamlar imişlər. Gəlinə şərait yaradırlar ki, yarımçıq qalmış orta təhsilini başa vursun. Sonra universitet təhsili alır. Bəxtiyar Vahabzadəylə, Səməd Vurğunun həyat yoldaşı Xavər xanımla, Süleyman Rüstəmin həyat yoldaşı Sayad xanımla bir qrupda oxuyur. Universitetdə çoxları Südabə xanımı qız uşağı bilib eşq elan edir, arxasıyca düşürlər. Uşaqla ailə qurmağı ağlına gətirməyən Südabəni Böyükkişi adlı gəncin də gözü tutur. Həmin Böyükkişi Əliyev ki, sonralar ticarət üzrə müxtəlif vəzifələrdə - Mərkəzi Komitədə, Nazirlər Sovetində şöbə müdiri, Bakı şəhər ticarət idarəsinin rəisi və s. çalışıb.
- Ailəli olmuşam, bir qızım da var, - Südabə xanım özündən uzaqlaşdırmaq istəyib cavan oğlanı.
- Hər şeyi bilirəm. Sənin qızın elə mənim qızımdır, - Böyükkişi cavab verir.
İkinci dəfə ailə həyatı qurur. Kəmalə və Bəsirə adlı iki qızları olur. Xoşbəxt ömür sürürlər. Doğrudan da, öz qızlarından ayırmır Faiqəni. Oxudur, gəlin köçürür (amma Faiqə yarımır. Əri Talıbxan müəllim çox erkən köçür həyatdan. Faiqə üç körpəsini özü böyütməli olur). Bəsirənin 10 yaşı olanda daha bir qızları gəlir dünyaya. İradə adlandırdıqları bu qız evin sonbeşiyi olur. Ömrün xoşbəxt günləri uzun çəkmir. İradənin 10 yaşı olanda atalarının qəfil ölümü sarsıdır hamını.
Südabə xanım universiteti bitirdikdən sonra Mədəni Maarif Komitəsinin mühazirə bürosunda işləyir. Sonra universitetdə işə girir. Jurnalistika fakültəsində qiyabi şöbədə məsləhət məntəqə müdiri olur. 40 ilə yaxın çalışır bu fakültədə. Bu illərdə əlindən gələni umandan əsirgəməyən xeyirxah bir insan kimi yaşayır ürəklərdə. Amma bu uzun illərdə onun “şinel”indən çıxan jurnalistlərin də heç birinin yadına düşməyib Südabə xanım. Təkcə hazırda fakültənin dosenti olan Mahmud Mahmudovdan başqa. Mahmud müəllimin “Azərbaycan qadını”nda dərc etdirdiyi “Ömrün illəri” yazısını ən əziz yadigar kimi, ən qiymətli bəxşiş kimi qoruyub saxlayır.
Ömrünün 80 iliylə ötən il vidalaşan Südabə xanım indi pensiyadadır. Xeyli vaxtdır nə görüşür, nə zəngləşirdik. Novruz bayramında zəng vurdum. Etibarsızlıqda qınadı məni. Haqlıydı. “Qızım” deyirdi axı mənə. Apreldə görüşdüm. Südabə xanım üçün ən dəhşətlisi ömrün qürubunda Şuşa həsrəti, Şuşasızlığıdır.
- Atışma başlayanda Şüşükənddən atılan ilk bomba bizim evə düşdü... İldə neçə dəfə getdiyimi deyə bilmərəm, amma yay tətili başlayandan sentyabradək Şuşada olardım. İndi düz 15 ildir... Şuşa həsrəti bizim nəsli vaxtsız qocaltdı, vaxtsız apardı.
Bu məqamlarda göz yaşları yanaqlarına yox, ürəyinə axırdı. İniltili ahlarla ürəyində fəryad edirdi. İfadəli baxışlarından, qüssəli gözlərindən aydın oxunur bu dərd. Qarabağlı xüsusiyyətlərindən əbədiləşmiş bir əlaməti də var - şirindillik. Şuşalı təbiətini səciyyələndirən bir xüsusiyyət - doğma şəhərin hər daşına, hər çiçəyinə dərin məhəbbət. Əlçatmayan keçmiş, geri qayıtmayan günlər, Qarabağın ürəyi, şah damarı Şuşa ürəyinin ən dərin guşəsində, göz yaddaşındadır.
Üzeyir bəylə bir dam altda yaşadıqları unudulmaz günlərdən əvvəllər də danışardı tez-tez. Amma illər sonra həmin söhbətlər başqa ovqatlar gətirdi mənə.
Budur, bütün zamanların dahisi olan Üzeyir bəylə yaxın olan bir xanımla həmsöhbətəm. Elə danışır, sanıram mən də o zamanın içindəyəm. Və Üzeyir bəyi öz gözlərimlə görürəm.
- 37-nin yayıydı. Avqust ayı idi. Yox, yox iyul ayı idi. Şuşada Zərgər Yemiş vardı (gülür). Bilirsən də Şuşada hərənin ləqəbi var axı. Gəlib atama dedi ki, Əsəd, evi heç kimə vermə, Üzeyir bəy bir azdan Şuşaya gələcək.
(Südabə xanım bu söhbəti mənə söyləyəndə 2007-ci ilin apreliydi. Bu yay həmin yayın tamamından 70 il keçəcək. Amma hər şeyi dəqiqliklə, aydınlığıyla xatırlamağa çalışırdı. 70 ildən sonra da Üzeyir bəyin Şuşaya avqustda yox, iyulda gəlməsi əhəmiyyətliydi onun üçün.)
Şuşada gözəl mülklər çox idi. Amma bizim mülkümüz çox baxarlı idi. Evimizin bir tərəfindən Cıdır düzü, bir tərəfindən isə Çaxmaq meşəsi aydın görünürdü. Zərgər Yemişin sözünə atam dedi: “Baş üstə!”
Həmin günün söhbətini xəfif təbəssümlə elə anır, sanki dünən eşitdiklərini söyləyir.
- Anam Üzeyir bəyə ayrılan otağa xalı-xalça döşədi, çarpayı qoydu. Bir neçə gün sonra Üzeyir bəy gəldi. O vaxta kimi adını eşitmişdik, üzünü görməmişdik. Uşaq idim də. Heç 11 yaşım da yox idi. Dəyirmi masasından çayı əskik olmurdu. Anam da doğasını, tənək dolmasını əskik etməzdi. Günün çoxunu işlərdi. Düşüb harasa gedəndə saçlarımızı sığallardı, əlində tutduğu qızılgül ləçəklərini burnumuza sıxardı. Üzeyir bəyi görmək bizə çox maraqlıydı. Amma bizə tapşırmışdılar ki, uzaqda oynayın, Üzeyir bəyə səs olmaz. Bir dəfə Üzeyir bəy düşüb harasa gedəndə biz hamımız evin qabağında oynayırdıq. Atam da yaxınlığımızda idi. Üzeyir bəy bizə baxıb atama dedi:
- Əsəd, uşaqlardan ver aparım Bakıya, oxusunlar.
Atam dedi:
- Üzeyir bəy, bunlardan oxuyan olmaz.
Bu günə kimi şirin Qarabağ ləhcəsini saxlaması bir yana, dediklərini Üzeyir bəyin səsiylə, ləhcəsiylə çatdırmağa çalışır.
- Atanız niyə belə dedi? Səsiniz yox idi, yoxsa oxutdurmaq istəmirdi?
- Nə bilim? Yəqin incəsənət adamı olmağımızı istəmirdi. Şuşalı olasan, səsin olmaya (xəfifcə gülümsəyir)?! Düz 19 gün qaldı bizdə. Şuşa yay aylarında ziyalı mərkəzinə dönərdi. Həmin günlərdə Üzeyir bəyə görə kimlər gəlmirdi bizə - Səməd Vurğun, Mehdixan Vəkilov, İsmayıl Eloğlu, Mirzə Xosrov Şuşalı... Bülbül pillələri quş kimi çıxırdı. Sonralar Bülbülü Opera teatrında at belində gördüm. Koroğlu ona çox yaraşırdı. Əsl Koroğluydu, boy-buxunuyla, səsinin əzəmətiylə... Həmin yay Zəhra bacım körpəydi. Yaman da ağlağandı. Bir dəfə dayanmadan ağlamağına Üzeyir bəy də gəldi.
- Ay Sona, bu uşaq niyə ağlayır, bəlkə acdır?
Uşaq, doğrudan da, ac imiş. Anam mannı bişirdi. Uşaq yeyib yatdı.
Üzeyir bəy Bakıya qayıdanda atama tapşırdı ki, Əsəd, evi heç kimə vermə. Baldızlarım gələcək. Onlar hədsiz arıqdırlar, görəndə qorxmayasınız.
(Bu məqamda Südabə xanım fikrini olduğu kimi çatdırmaq üçün yenə də Üzeyir bəyin səsiylə, Üzeyir bəyin avazıyla danışır).
Biz yeni qonaqlarımızı intizarla gözləyirdik. Nəhayət, gəldilər. Baldızları Fatma, Məryəm, baldızı uşaqları Nigar, Lalə, Reyhan, Pərviz ... Boylu-buxunlu, ətli-canlı baldızlarını görəndə bildik ki, Üzeyir bəy zarafat edirmiş.
Və Üzeyir bəy baldızlarından anama ağlağan bacım üçün xeyli mannı da alıb göndərmişdi.
***
Dünyanı dərk edəndən may sevinclər ayı olub mənə. Biri May səbrsizliklə gözlədiyimiz ən sevimli bayram. Beşi Mətbuat günü qeyd olunardı. Yeddisi Radio günü və rəfiqəm Nazilənin doğum günü. Doqquzu Qələbə günüylə bərabər mənim doğum günüm.
İllər sonra may təzadlar ayına döndü mənimçün. İlk öncə mayın on dördü bu ayı ağrıya döndərdi mənə. Atam dünyadan köçdü. Daha sonra bir ağrılı tarix də yarandı mayda. Mayın səkkizində Şuşa satqınlığın süqutuna məruz qaldı. Biz Şuşasız qaldıq.
Yenə illər sonra mayın on üçündə mənə əziz olan “Söz” doğuldu.
Nə etməli, onsuz da “Dünyanın üzü toy, astarı yasdır” (N.Həsənzadə).
İndi may ayını belə yaşayıram:
Mayın 8-də gah için-için, gah hönkürtüylə ağlayıb ürəyimi boşaldıram.
Mayın 9-da üzüm gülür. Ömrümün bir ilinin də başa çatdığını düşünürəm.
Mayın 13-də Şəkər Aslanın mənəvi yadıgarı, min bir əziyyətlə işıq üzü görən “Söz”ün doğum gününü qeyd edib sevinirəm.
Mayın 14-də mənimçün əbədiyaşar olan atamın vida gününü yaşayıram.
Hərdən rəfiqələrim deyirlər: “Əvvəllər şuşalı olduğunu bu qədər deməzdin. İndi tez-tez deyirsən”.
Cavab verirəm: “İndi hamımız qarabağlı olmalıyıq!”
Bu yazını məhz bu gün - mayın 8-də yazmalıymışam. Televiziya kanallarının ürəkparçalayan verilişləri haldan-hala salır adamı. Kadrlarda əbədiləşmiş Şuşa mənzərələri. Xoşbəxt günlər yaşayan şuşalılar, xarıbülbül. Digər kadrlarda xan qızı Natəvanın, Üzeyir bəyin, Bülbülün güllələnmiş heykəllərinin səssiz fəryadı. Bülbülün “Sənsiz”i gileydir, şikayətdir, haraydır sanki. Bu məqamda Üzeyir bəyin “Koroğlu”su Şuşanın dağlarında, düzənlərində “at oynatdı”. Az qala milyon dəfə dinlədiyim üvertura daha əzəmətli, daha möhtəşəm səsləndi. Həmişə məğrur səslənən Üzeyir musiqisi qəlbimə sərinlik gətirdi.
Bu məqamlarda ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin amiranə səsi:
“Bir qarış torpağımızı da düşmənə verən deyilik”.
Ulu öndərimizin layiqli davamçısı İlham Əliyevin qaçqınlarla Ramanadakı görüşündən kadr:
“Hazırlaşın, evlərinizə gedəcəksiniz!”
Allah eşitsin! Amin!
Biz də Şuşada görüşənədək, Südabə xanım. İnşallah!
***
P.S. Təəssüf ki, Şuşa həsrətinin vaxtsız qocaldıb vaxtsız apardıqlarından biri də Südabə xanım oldu. Yəqin ki, 82 yaşlı qadın üçün bu qədər vaysınmağın çoxlarına qəribə gələcək. Bəlkə də, haqlıdırlar. Axı, çoxlarına nəsib olmayan uzun ömür yaşadı. Şübhəsiz, şirini də oldu, acısı da. Amma ömrün sonlarında elə bir acı yaşadı … və o ağrıyla getdi. Son görüşümüzdə «Şuşada görüşənədək» desə də, vədinə xilaf çıxdı.
Onun dünyadan köçməsi bir insanın vəfatı deyil mənim üçün. Gedişi ilə kimləri aparmadı yaddaşında?! Kimləri yaşatmırdı yaddaşında?! Ən başlıcası, saçlarında əllərinin sığalını yaşatdığı Üzeyir bəyi…
Ümidsiz deyilik. Şuşanın qayıdacağı günün şahidi olacağıq.
O zaman bütün nigaran ruhlar kimi Südabə xanımın da ruhu sakitlik tapacaq.
Sevda Əlibəyli
Baxış sayı: 813
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-05-2020 23:46 | Bölmə: Ədəbiyyat
Bu yazını çoxdan yazmalıydım. Axı, otuz ilə yaxındır tanıyırıq bir-birimizi. Sonbeşik qızı İradəylə ADU-nun (BDU-nun) jurnalistika fakültəsində bir yerdə oxumuşuq, I kursdan bacı kimi yaxın olmuşuq. Tələbə yoldaşlığından əlavə, qarabağlı olmağımız birləşdirmişdi bizi. Südabə xanım mənə qızı kimi, yoldaşıma kürəkəni kimi baxıb.Gözəl Südabə xanımı həyat dəfələrlə mat qoyub. 14 yaşı olmamış Şuşadan gəlin köçüb Bakıya. 15 yaşında ana olub. Nübarı Faiqə dünyaya göz açanda 1941-ci il idi. İkinci Dünya müharibəsi gedirdi. Ərini orduya çağırırlar. Gedir və bir daha geri qayıtmır. Qaynata-qaynanası yaxşı adamlar imişlər. Gəlinə şərait yaradırlar ki, yarımçıq qalmış orta təhsilini başa vursun. Sonra universitet təhsili alır. Bəxtiyar Vahabzadəylə, Səməd Vurğunun həyat yoldaşı Xavər xanımla, Süleyman Rüstəmin həyat yoldaşı Sayad xanımla bir qrupda oxuyur. Universitetdə çoxları Südabə xanımı qız uşağı bilib eşq elan edir, arxasıyca düşürlər. Uşaqla ailə qurmağı ağlına gətirməyən Südabəni Böyükkişi adlı gəncin də gözü tutur. Həmin Böyükkişi Əliyev ki, sonralar ticarət üzrə müxtəlif vəzifələrdə - Mərkəzi Komitədə, Nazirlər Sovetində şöbə müdiri, Bakı şəhər ticarət idarəsinin rəisi və s. çalışıb.
- Ailəli olmuşam, bir qızım da var, - Südabə xanım özündən uzaqlaşdırmaq istəyib cavan oğlanı.
- Hər şeyi bilirəm. Sənin qızın elə mənim qızımdır, - Böyükkişi cavab verir.
İkinci dəfə ailə həyatı qurur. Kəmalə və Bəsirə adlı iki qızları olur. Xoşbəxt ömür sürürlər. Doğrudan da, öz qızlarından ayırmır Faiqəni. Oxudur, gəlin köçürür (amma Faiqə yarımır. Əri Talıbxan müəllim çox erkən köçür həyatdan. Faiqə üç körpəsini özü böyütməli olur). Bəsirənin 10 yaşı olanda daha bir qızları gəlir dünyaya. İradə adlandırdıqları bu qız evin sonbeşiyi olur. Ömrün xoşbəxt günləri uzun çəkmir. İradənin 10 yaşı olanda atalarının qəfil ölümü sarsıdır hamını.
Südabə xanım universiteti bitirdikdən sonra Mədəni Maarif Komitəsinin mühazirə bürosunda işləyir. Sonra universitetdə işə girir. Jurnalistika fakültəsində qiyabi şöbədə məsləhət məntəqə müdiri olur. 40 ilə yaxın çalışır bu fakültədə. Bu illərdə əlindən gələni umandan əsirgəməyən xeyirxah bir insan kimi yaşayır ürəklərdə. Amma bu uzun illərdə onun “şinel”indən çıxan jurnalistlərin də heç birinin yadına düşməyib Südabə xanım. Təkcə hazırda fakültənin dosenti olan Mahmud Mahmudovdan başqa. Mahmud müəllimin “Azərbaycan qadını”nda dərc etdirdiyi “Ömrün illəri” yazısını ən əziz yadigar kimi, ən qiymətli bəxşiş kimi qoruyub saxlayır.
Ömrünün 80 iliylə ötən il vidalaşan Südabə xanım indi pensiyadadır. Xeyli vaxtdır nə görüşür, nə zəngləşirdik. Novruz bayramında zəng vurdum. Etibarsızlıqda qınadı məni. Haqlıydı. “Qızım” deyirdi axı mənə. Apreldə görüşdüm. Südabə xanım üçün ən dəhşətlisi ömrün qürubunda Şuşa həsrəti, Şuşasızlığıdır.
- Atışma başlayanda Şüşükənddən atılan ilk bomba bizim evə düşdü... İldə neçə dəfə getdiyimi deyə bilmərəm, amma yay tətili başlayandan sentyabradək Şuşada olardım. İndi düz 15 ildir... Şuşa həsrəti bizim nəsli vaxtsız qocaltdı, vaxtsız apardı.
Bu məqamlarda göz yaşları yanaqlarına yox, ürəyinə axırdı. İniltili ahlarla ürəyində fəryad edirdi. İfadəli baxışlarından, qüssəli gözlərindən aydın oxunur bu dərd. Qarabağlı xüsusiyyətlərindən əbədiləşmiş bir əlaməti də var - şirindillik. Şuşalı təbiətini səciyyələndirən bir xüsusiyyət - doğma şəhərin hər daşına, hər çiçəyinə dərin məhəbbət. Əlçatmayan keçmiş, geri qayıtmayan günlər, Qarabağın ürəyi, şah damarı Şuşa ürəyinin ən dərin guşəsində, göz yaddaşındadır.
Üzeyir bəylə bir dam altda yaşadıqları unudulmaz günlərdən əvvəllər də danışardı tez-tez. Amma illər sonra həmin söhbətlər başqa ovqatlar gətirdi mənə.
Budur, bütün zamanların dahisi olan Üzeyir bəylə yaxın olan bir xanımla həmsöhbətəm. Elə danışır, sanıram mən də o zamanın içindəyəm. Və Üzeyir bəyi öz gözlərimlə görürəm.
- 37-nin yayıydı. Avqust ayı idi. Yox, yox iyul ayı idi. Şuşada Zərgər Yemiş vardı (gülür). Bilirsən də Şuşada hərənin ləqəbi var axı. Gəlib atama dedi ki, Əsəd, evi heç kimə vermə, Üzeyir bəy bir azdan Şuşaya gələcək.
(Südabə xanım bu söhbəti mənə söyləyəndə 2007-ci ilin apreliydi. Bu yay həmin yayın tamamından 70 il keçəcək. Amma hər şeyi dəqiqliklə, aydınlığıyla xatırlamağa çalışırdı. 70 ildən sonra da Üzeyir bəyin Şuşaya avqustda yox, iyulda gəlməsi əhəmiyyətliydi onun üçün.)
Şuşada gözəl mülklər çox idi. Amma bizim mülkümüz çox baxarlı idi. Evimizin bir tərəfindən Cıdır düzü, bir tərəfindən isə Çaxmaq meşəsi aydın görünürdü. Zərgər Yemişin sözünə atam dedi: “Baş üstə!”
Həmin günün söhbətini xəfif təbəssümlə elə anır, sanki dünən eşitdiklərini söyləyir.
- Anam Üzeyir bəyə ayrılan otağa xalı-xalça döşədi, çarpayı qoydu. Bir neçə gün sonra Üzeyir bəy gəldi. O vaxta kimi adını eşitmişdik, üzünü görməmişdik. Uşaq idim də. Heç 11 yaşım da yox idi. Dəyirmi masasından çayı əskik olmurdu. Anam da doğasını, tənək dolmasını əskik etməzdi. Günün çoxunu işlərdi. Düşüb harasa gedəndə saçlarımızı sığallardı, əlində tutduğu qızılgül ləçəklərini burnumuza sıxardı. Üzeyir bəyi görmək bizə çox maraqlıydı. Amma bizə tapşırmışdılar ki, uzaqda oynayın, Üzeyir bəyə səs olmaz. Bir dəfə Üzeyir bəy düşüb harasa gedəndə biz hamımız evin qabağında oynayırdıq. Atam da yaxınlığımızda idi. Üzeyir bəy bizə baxıb atama dedi:
- Əsəd, uşaqlardan ver aparım Bakıya, oxusunlar.
Atam dedi:
- Üzeyir bəy, bunlardan oxuyan olmaz.
Bu günə kimi şirin Qarabağ ləhcəsini saxlaması bir yana, dediklərini Üzeyir bəyin səsiylə, ləhcəsiylə çatdırmağa çalışır.
- Atanız niyə belə dedi? Səsiniz yox idi, yoxsa oxutdurmaq istəmirdi?
- Nə bilim? Yəqin incəsənət adamı olmağımızı istəmirdi. Şuşalı olasan, səsin olmaya (xəfifcə gülümsəyir)?! Düz 19 gün qaldı bizdə. Şuşa yay aylarında ziyalı mərkəzinə dönərdi. Həmin günlərdə Üzeyir bəyə görə kimlər gəlmirdi bizə - Səməd Vurğun, Mehdixan Vəkilov, İsmayıl Eloğlu, Mirzə Xosrov Şuşalı... Bülbül pillələri quş kimi çıxırdı. Sonralar Bülbülü Opera teatrında at belində gördüm. Koroğlu ona çox yaraşırdı. Əsl Koroğluydu, boy-buxunuyla, səsinin əzəmətiylə... Həmin yay Zəhra bacım körpəydi. Yaman da ağlağandı. Bir dəfə dayanmadan ağlamağına Üzeyir bəy də gəldi.
- Ay Sona, bu uşaq niyə ağlayır, bəlkə acdır?
Uşaq, doğrudan da, ac imiş. Anam mannı bişirdi. Uşaq yeyib yatdı.
Üzeyir bəy Bakıya qayıdanda atama tapşırdı ki, Əsəd, evi heç kimə vermə. Baldızlarım gələcək. Onlar hədsiz arıqdırlar, görəndə qorxmayasınız.
(Bu məqamda Südabə xanım fikrini olduğu kimi çatdırmaq üçün yenə də Üzeyir bəyin səsiylə, Üzeyir bəyin avazıyla danışır).
Biz yeni qonaqlarımızı intizarla gözləyirdik. Nəhayət, gəldilər. Baldızları Fatma, Məryəm, baldızı uşaqları Nigar, Lalə, Reyhan, Pərviz ... Boylu-buxunlu, ətli-canlı baldızlarını görəndə bildik ki, Üzeyir bəy zarafat edirmiş.
Və Üzeyir bəy baldızlarından anama ağlağan bacım üçün xeyli mannı da alıb göndərmişdi.
***
Dünyanı dərk edəndən may sevinclər ayı olub mənə. Biri May səbrsizliklə gözlədiyimiz ən sevimli bayram. Beşi Mətbuat günü qeyd olunardı. Yeddisi Radio günü və rəfiqəm Nazilənin doğum günü. Doqquzu Qələbə günüylə bərabər mənim doğum günüm.
İllər sonra may təzadlar ayına döndü mənimçün. İlk öncə mayın on dördü bu ayı ağrıya döndərdi mənə. Atam dünyadan köçdü. Daha sonra bir ağrılı tarix də yarandı mayda. Mayın səkkizində Şuşa satqınlığın süqutuna məruz qaldı. Biz Şuşasız qaldıq.
Yenə illər sonra mayın on üçündə mənə əziz olan “Söz” doğuldu.
Nə etməli, onsuz da “Dünyanın üzü toy, astarı yasdır” (N.Həsənzadə).
İndi may ayını belə yaşayıram:
Mayın 8-də gah için-için, gah hönkürtüylə ağlayıb ürəyimi boşaldıram.
Mayın 9-da üzüm gülür. Ömrümün bir ilinin də başa çatdığını düşünürəm.
Mayın 13-də Şəkər Aslanın mənəvi yadıgarı, min bir əziyyətlə işıq üzü görən “Söz”ün doğum gününü qeyd edib sevinirəm.
Mayın 14-də mənimçün əbədiyaşar olan atamın vida gününü yaşayıram.
Hərdən rəfiqələrim deyirlər: “Əvvəllər şuşalı olduğunu bu qədər deməzdin. İndi tez-tez deyirsən”.
Cavab verirəm: “İndi hamımız qarabağlı olmalıyıq!”
Bu yazını məhz bu gün - mayın 8-də yazmalıymışam. Televiziya kanallarının ürəkparçalayan verilişləri haldan-hala salır adamı. Kadrlarda əbədiləşmiş Şuşa mənzərələri. Xoşbəxt günlər yaşayan şuşalılar, xarıbülbül. Digər kadrlarda xan qızı Natəvanın, Üzeyir bəyin, Bülbülün güllələnmiş heykəllərinin səssiz fəryadı. Bülbülün “Sənsiz”i gileydir, şikayətdir, haraydır sanki. Bu məqamda Üzeyir bəyin “Koroğlu”su Şuşanın dağlarında, düzənlərində “at oynatdı”. Az qala milyon dəfə dinlədiyim üvertura daha əzəmətli, daha möhtəşəm səsləndi. Həmişə məğrur səslənən Üzeyir musiqisi qəlbimə sərinlik gətirdi.
Bu məqamlarda ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin amiranə səsi:
“Bir qarış torpağımızı da düşmənə verən deyilik”.
Ulu öndərimizin layiqli davamçısı İlham Əliyevin qaçqınlarla Ramanadakı görüşündən kadr:
“Hazırlaşın, evlərinizə gedəcəksiniz!”
Allah eşitsin! Amin!
Biz də Şuşada görüşənədək, Südabə xanım. İnşallah!
***
P.S. Təəssüf ki, Şuşa həsrətinin vaxtsız qocaldıb vaxtsız apardıqlarından biri də Südabə xanım oldu. Yəqin ki, 82 yaşlı qadın üçün bu qədər vaysınmağın çoxlarına qəribə gələcək. Bəlkə də, haqlıdırlar. Axı, çoxlarına nəsib olmayan uzun ömür yaşadı. Şübhəsiz, şirini də oldu, acısı da. Amma ömrün sonlarında elə bir acı yaşadı … və o ağrıyla getdi. Son görüşümüzdə «Şuşada görüşənədək» desə də, vədinə xilaf çıxdı.
Onun dünyadan köçməsi bir insanın vəfatı deyil mənim üçün. Gedişi ilə kimləri aparmadı yaddaşında?! Kimləri yaşatmırdı yaddaşında?! Ən başlıcası, saçlarında əllərinin sığalını yaşatdığı Üzeyir bəyi…
Ümidsiz deyilik. Şuşanın qayıdacağı günün şahidi olacağıq.
O zaman bütün nigaran ruhlar kimi Südabə xanımın da ruhu sakitlik tapacaq.
Sevda Əlibəyli
Baxış sayı: 813
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-04-2024, 12:41
"SUMQAYIT! ƏBƏDİ YAŞA" LAYİHƏSİ mərhum şair Sabir Sarvana həsr olunmuşdu
17-04-2024, 21:58
ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru Mahirə Hüseynova Dünya Söz Akademiyasının fəxri akademik üzvü seçilib
28-03-2024, 23:35
ZİYALI ÖMRÜNÜN AKKORDLARI...
26-03-2024, 14:48
Şeirlər-İSMAYIL MƏRCANLI İMANZADƏ
7-03-2024, 23:27
VÜQAR,ƏHMƏD TÜRKSOY- UN QIZIL MEDALI İLƏ TƏLTİF OLUNUB
7-03-2024, 23:12
Kostomarov "Qanqster Peterburq" serialından mahnı oxudu
11-02-2024, 00:49
Sumqayıtda şair Sabir Yusifoğlunun xatirə gecəsi keçirilib-VİDEO+FOTOLAR
30-01-2024, 14:54
Dramaturq Aleksandr Gelmanı avtomobil vurub
26-12-2023, 20:56
Jurnalist və yazıçı Valeri Şamşurin vəfat edib
21-12-2023, 23:29
BACI İTİRMİŞƏM-VÜQAR ƏHMƏD
19-12-2023, 15:51
“Ərəb mənbələrində azərbaycanlı alim və ədiblər (VII-XVII əsrlər)” adlı kitab nəşr olunub
19-12-2023, 15:05
Təhlükəsizlik qüvvələri Akuninin kitablarını nəşr edən nəşriyyata gəlib
30-11-2023, 23:25
BİR ŞAİR YAŞAYIR MİNGƏÇEVİRDƏ...
28-11-2023, 16:41
Ankarada Sadiq Qurbanovun kitabının təqdimatı olub – FOTO
27-11-2023, 10:45
İrlandiyalı Pol Linç 2023-cü il üçün "Man Booke"r mükafatını qazandı
1-11-2023, 11:19
Buninin qardaşı qızı 100 yaşında dünyasını dəyişib
18-10-2023, 21:25
ŞAİRİN OXUCULAR QARŞISINDA POETİK HESABATI
16-10-2023, 14:46
Əlyazma kolleksiyaları oxuculara virtual təqdim olunur
15-10-2023, 22:09
Şair və rəssam Qavriil Lubnin vəfat edib
4-10-2023, 20:34
“Heydər Əliyev: tariximizdə və taleyimizdə” kitabının təqdimatı olub
24-09-2023, 20:54
AMEA Naxçıvan Bölməsində Məhəmmədhüseyn Şəhriyara həsr olunmuş konfrans
22-09-2023, 21:09
Qərbi Azərbaycan haqqında kitabın və sosioloji-tədqiqatın nəticələri ilə bağlı hesabatın təqdimatı keçirilib
13-09-2023, 15:11
Seyfəddin Dağlının “Gəcil qapısı” pomanının təqdimatı Keçirilib
10-09-2023, 00:17
“Heydər Əliyev ideyaları və müasir dövr” respublika elmi konfransının materialları çapdan çıxıb
3-09-2023, 22:18
YAZARLAR MƏDƏNİYYƏT İŞÇİLƏRİNİ MƏFTUN ETDİLƏR
15-08-2023, 00:28
ƏBÜLFƏT HƏSƏNOĞLU-ŞEİRLƏR
8-08-2023, 18:16
Vəfat etmiş tərcüməçi və yazıçı Leonid Volodarski
7-08-2023, 22:22
Uşaq kitablarının illüstratoru Nikolay Ustinov vəfat edib
13-07-2023, 14:50
“Naxçıvan paremioloji vahidləri: deyimlər, atalar sözləri və məsəllər” kitabının təqdimatı keçirilib
10-07-2023, 19:57
O, HEYDƏR DÜHASIDIR-Ramiz QASIMOV
7-07-2023, 22:48
QHT Azərbaycanın klassik və müasir ədəbiyyatını təbliğ edəcək
30-06-2023, 23:49
Həmişə sizinlə olan cəhənnəm-Əkbər Qoşalı
28-06-2023, 20:10
İSMAYIL İMANZADƏNİN UŞAQ ŞEİRLƏRİNDƏN İBARƏT “HƏR ÇƏMƏNDƏN BİR ÇİÇƏK” KİTABINA ÖN SÖZ-ADİLƏ NƏZƏROVA
23-06-2023, 20:44
Baş Prokurorluq tərəfindən "Özəl sektorda anti-korrupsiya standartları" mövzusuna həsr olunmuş kitab hazırlanıb
22-06-2023, 22:44
TANINMIŞ ALİMİN “HEYDƏR ƏLİYEV SİYASƏTİ: TARİX VƏ MÜASİRLİK” MONOQRAFİYASI NƏŞR EDİLİB-Ramiz Qasımov
22-06-2023, 22:37
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
10-06-2023, 20:04
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsində kitab təqdimatı olub
27-05-2023, 22:21
Detektiv yazar Elbrus Kəlbiyevlə görüş keçirilib
24-05-2023, 00:22
Qərbi Azərbaycanın mədəni-ədəbi mühitinə həsr edilmiş elmi konfrans olub
19-05-2023, 19:17
Nizami Gəncəvi Dühası-Anar Rzayev
18-05-2023, 20:14
“Axtarışlar” jurnalının yeni nömrəsi nəşrdən çıxıb
17-05-2023, 19:52
“Naxçıvanın əlyazmalar xəzinəsi” kitabı nəşr olunub
16-05-2023, 21:02
Yeni nəşr olunmuş iki monoqrafiyanın təqdimatı olub
5-05-2023, 21:54
Əhliman Ərəfsəli doğma kəndində yad edilib
5-05-2023, 21:38
“Elmi əsərlər”in yeni nömrəsi çapdan çıxıb
5-05-2023, 20:34
Əhməd Cavadın Vətən idealı-Ramiz QASIMOV
1-05-2023, 21:21
KAMAL CAMALOV TƏDQİQATÇILIQ VƏ NATİQLİK MƏHARƏTİİLƏ SEÇİLƏN TƏDQİQATÇI ALİMDİR-Əbülfət Pələngov